16 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
isi mi ği Le li Pal ye ye m M Mazlüm ve m Mesuliyetler taksim edilmiş de- didi Ve halk işlerinden, paradan ve iktisattan, rejimin emmiyetinden Yetçilerinin hükümeti mesuldür. #uliyeti başarmak için bir tek si lâh vardır: Kanun. Masınm işlemesine engel ie tutmak ayıptır ve $ina kapılarak, kanunun tatbik edi teremez, devam ve emniyetini istiyenler, tenkit ve fikir hürriyetini zedele mek tehlikesini gösteren anarşi tedhişine karşı kanunun hareke tini hürmetle karşılamalıdırlar. | Ve ona inkiyat göstermelidirler. *n yüksek fikir adamlarının re- “amları fikirden korkmazlar. karlar, Ve disiplin de iktidar kayasına tırmanmak tiyenler sabırsız, sükünsuz ve başı boşturlar: Eğer kanun bu <ereyanların dizginini elde tut- ne hisseder, ne de anlar: Konuş İm ve anlaşmak için oturmak tinin ve karşı fırkanın halk ara- sında yerleştirece; kanunun mukaddesliği mefhü- Ve muaflık yoktur: Hele halkı endinde gören müesseselerin silâh olmak değil, kanun karşi- sında daha fazla hassas kalmak İçin bir sebeptir. tethiş edilmeyip vazifelerini ya vumlarına düşmekten kurtarıla- bilirdi Ve gurur yoktur: O bizim bütün iddi, in fevkindedir. Mazlüm değil, maznundurlar. mahküm olabilirler, lüm ve politika gibi göstermek | Memlekette fikir ve tenkit hürri tiyenlerin çeki, Fethi Bey Önümüzdeki Medis içti-! “su olarak iştirak edecek ir) teri, SAL 16 EYLÜL 1930 5 inci sene NUSMASI 5 KURUŞTUR Cümhuriyet Hal Ankara, 15 (Telef muhtemeldir. Fırka içt tarafından hükümetin ici ve genç uzuvların kazanı çarpıyor. Her çtimaında aznun eş Karşı fırka çıktı, diye kanuni B. Sükün ve mizamdan, devlet halk fırkası cümhuri Hükümetin elinde bu ağır me Hükümeti, Adliye mekaniz- 1 için hürriyet namma me: Hükümet, boş sözlerin fartma lmesine karşı müsamaha gös Tenkit ve fikir hürriyetinin Halk fırkası cümhuriyetçileri liği altındadırlar; Bu fikir a Fikirlerin susmasmdan kor- Fikir kavgaları sabır, sükün ister, İki nümayiş ile ayı bulandırarak bir hamle azsa, karşı fırka bu fırka de- İ, fikir hürriyeti zarar görür. Şuursuz galeyanlar ne işitir, nü, Mec ında bul: undar, el Halk fırkası Cümhuriyetçile-| e. ilk mefhum, udur, o Kanunlar karşısmda imtiyaz irlikte sürüklemek kudretini| gir? suvaline İmiştir: ü kudretleri kanuna karşı bir Eski zamanlarda kanunlar bilselerdi, hürriyet anarşi uçu Kanın karşısında hodbinlik alarımızın ve kuvvetlerimi- Kanunun tuttuğu adamlar Hem © kurtulabilirler, hem) nunun müdahalesini Zu- tinin devam ve emniyetini is-| inecekleri bir tabi olmalıdır. ekleri bir tabi| FALİH RIFKI | ki ih ama Gümüşhane meb'- Mevsukan istihbar ettiğimi- göre Serbest o Cümhuriyet kası lideri Fethi Bey Büyük ilet Meclisinin önümüzdeki (Devamı 2 inci savfada) cevap teşkil eden izah Paşanın beyanatı M. Meclisinin tecdidi intihap kararı Dün Harp Akademi vereceği şayialarının aslı yoktur $. C. Fırkası Lideri Fethi Bey M. Meclisinin fevkalâde içtimaıma ii M. Meclisi Reisi Kâzım Pş. Bp. M. meclisinin, hükümetin şa isi Reisi Kâzım| hsiyeti maneviy n B.M Medeki cumartesi gür den dolayı İstanbul ve © İzmir) ye tesi Müyir Fevri paşa namına, e deiumumilerinin vaki talep) birinci Ferik Cevat pağâ, (İstanbul gidecektir. Malüm olduğu vw bile Mec kalâde içtimalarma başlıyaca! “Dün bir muharririmiz, muhte| HE meseleler hakkında Meclisi Reisi Kâzım Paşa, muharririm d 5 Meclisin tecdidi intihap | tihabı hükümete yazılacaktır. kararı vermesi muhtemel mi- — Böyle bir şey mevzubahs| lise iştirak etmesi imkânr hâsıl tiyat evrakı nakdiye ile kambiyo alınacak Hükümet bu hususta M. Meclisine bir teklifi kanun Bankalar konsorsiyomundan aldığımız malümata göre, mü- rakabe hey'etinin vizesile mah- No 1652 EL RR RR İN Na Yaş Mirçumuzharriri: Siirt Metrsun EA NEME k Fırkası grupu cumartesi günü Ankarada toplanacak ve Ismet Paşanın umumi vaziyet ve son tenkitlere atını dinleyecektir. Bu içtimada fırka teşkilâtı noktai nazarından da mühim kararlar ittihaz edilecek 'uslar Ankaraya gelmeğe başladılar. Meclisin içtimandan evvel Cümhuriyet Halk Fırkası bir içtima yapacaktır. Bu | on iy a lin ga beyanat yapılacak, memleketin umumi vaziyeti izah edilecektir. B. vel 5 raatı hakkında yapılan şiddetle tenkitlerde mevzuu bahsolacaktır. Cümhuriyet Halk Fırkasının esaslı İması ve buna mukabil bir yolunu bulup fırkaya girmiş bulunan fena unsurlar varsa onlarında tasfiy, halde gerek fırka ve gerek hükümet meclisin yeni sene içtimaıa kuvvetli olarak girmek kararındadır. İsmet Pş. M. M. Reisi Kâzım Yeni erkânı harpler Yeni fırka Umumi merkez kad- rosunu tesbit etti aşra teşkilâtına gönde- rilecek meb'uslar kararlaştırıldı S. C, Fırkası merkezi umumi heyeti umumiyesi dün akşam Fethi Beyin riyaseti altında içti ma etmiştir. Dünkü içtimada Niğde meb'usu Galip Beyin teş kilât yapmak üzere Niğde, Eski şehir ve Konyaya gönderilmesi takarrür etmiştir. Keza Bilecik imeb'usu Rasim B. Bileciğe, Ko caeli meb'usu İbrahim B., Koca eline gideceklerdir. Taşra teşkilâtı Haber aldığımıza göre Neri- he Muhiddin Hanımla bazı ar - kadaşları vilâyet ocağı idare he yetinde tavsif edileceklerdir. Ay rıca Nezihe Muhiddin H. beledi ye namzeti olarak gösterilecek - tir. Umumi merkez kadrosu Fırkanm umumi merkezi kad rosu tespit edilmiştir. Bir şef dö z sinde diplomalar me rasimle tevzi edildi Dün, Yıldızdaki Harp akademi: sinde, bu seneki mezunların diplomar ştirak edebilecek mi? lan tenkitlere cevap verecek mi dir? —Bu husus Başvekil Pş. Hz. nm kendi takdirlerine ait bir iş- tir, Eğer bu bapta meb'uslar tara #mdan bir suval sorulursa ce- vap vermesi tabiidir. — Piyasadan döviz mübayaa edileceği şayiası var... — Buna .dair bir malümatım yoktur. — İhtiyat evrakı nakdiye de çıkarılacağı söyleniliyor... — Bu hususta hükümetin ne düşündüğünü bilmiyorum... — $. C, FP. hideri Fethi B.in protestosu ne suretle (telâkki buyuruldu? — Fethi B. in tebligatını bu- gün gazetelerde okudum. Bun- da Büyük Millet meclisinin şah siyeti maneviyesi tahkir edildi- ğinden bazı gâzeteler hakkmda iakibat yapıldığı münderiçtir. Halbuki takibatı kanuniye, Diplomaları : tevsi eden Cevat Paşa ları merasimle tevzi olunmuştur, Merasime saat üçte muzikanm İş- tiklâl marşını derennümile başlanmış tir, Me, nin tahkirin- eviy mde Büyük erkânı harbi lisin fevkalâde içtima- ” nmak üzere Ankaraya) leri üzerine takibatı o kanuniye| yapılmasma müsaade verilmiş- a si fev-|tir, lis, Pazartesi günü MR be imei us olarak iştirak edecek midir? — Meclisin ilk içtima ettiği B. M. gün Cemal Hüsnü B. in istifası meclise arzolunabilirse o dairei İintihabiyeden diğer birinin in- Kolordu kumandanı Şükrü Naili pa- #& bütün paşalar, ve Gazi Hiz. namı na Kâtibi umum! Tevfik B., seryaver Rüsuhi B. bulunmuştur » İstiklâl marşını müteakip Harp Akademisi kumandanı, diploma alan Devamı 5 inci sayfada) Gizli radyo Gizliradyokullânan 10 kişi yakalandı ri İbrahim Bey Galip Bey büro, başkâtip, evrak memuru, (Devamı 5 inci sayfada) ————— görüşmüştür. Birkaç gün zarfında bu intihap neticelenir ve Fethi B. oradan ver-| meb'us intihap olunursa bu fev- kalâde içtima günlerinde Me, Bugün duruşması ya- pılması muhtemeldir kısaca şu cevabı olur, Maamafih Meclis içtimar bir surette takviyesi fırka haricinde kalan BUGÜN 2 nci sahitede: 1— Tarihi tetiikamiz. Abdi hamit? Harici ve son haberler sahifede || isiyesi için yeni V k » * 3- 4 üncü sahifede 1— Felek, EHikAye, i-Roman $ İnci sahifede — Mali Tema ergilerini vak- #nde vermiyenlerden ce. na | içtimam cumartesi yapılması u içtimada S. C. Fırkası ve bu fırkanın İlideri etli Ankarada umumi bir arzu ve emel ie Yeni fırka için tehlikeli yol ! Fethi Bey diyordu ki : “Matbuat hı tenkit, münakaşa hürriyeti demektir; ve tahrik hürriyeti demek değildir. 1925,, Müdiri mes'ulleri hükümet değil, mahkeme tevkif etmiştir. Halbuki Başvekil Fethi B. bu çeşit gazeteleri mahkemeye vermemiş, hükümel kararı ile kapamıştı. 1925 , Dünkü gazetelerde karşı fırkanın protestosunu okuduğumuz zaman derin derin düşündük. Başta şunu söyliyelim: Memleketin en şuurlu mü- mevverlerinin elinde bulunmak lâzım gelen gazetelerin fesat ve tahrik ile itham edilecek harekette bulunmalarından muztarip olmamak ve böyle bir lekeden kurtulmuş olmalarından memnun olmamak mürkün değildir. Fe- kat işi iyi tetkik etmeden memleketin dayandığı başlıca kuvvetlerden her hangi birine taarruz etmek memlekette münakaşa ve fikir hürriyetinin de vam etmesini istiyenlere büsbütün korku ve ıztırap verir. Fethi Bey müdiri mes'ullerin nasıl tevkif olunduğundan bile haberder değildir: Bu tevkifler idari değil, doğrudan doğruya mahkeme karariledir. Bu dava tahriki edilmeden evvel kanun mucibince, Millet Meclisi Reisinden ava alınınış, müstantığın tevkif kararını mahkeme reisi tasdik etmiş- Fethi Beyin: (Hükümetin matbuat hürriyetine henüz tahammül ede- mediği anlaşılıyor!) sözü bir mugalâtadır. Fethi Bey mahkemelere hükü- metin emrettiğini ve Türk mahkemelerinin emir ve nehi önünde oyuncak olduğunu mu iddin ediyor? Mahkemeler bu asırda bir devletin en büyük emniyet ve istinat kuvvetlerinden biridir. Bir memlekette mahkemelere ve kanuna inanılmazsa, ne vatandaşlık hakkı, ne tasarruf haklı, hiç bir hak © memlekette yok demektir. Fethi Bey yeni Türkiyeyi böyle bir devlet mi addediyor? Hayır, polis tikacıtık hırsları; muna Türk devletinin şerefini, haysiyetini, nüfuz © ve kudretini küçültmekten bile çekinmiyecek ileri varmamalıdır. Fethi Bey 1925 de başvekil iken (Tok söz) gazetesini kapatmıştı. O #nınan da matbuat hürriyetinden babs olundu. Başvekil Fethi (o B. Millet Meclisinde diyordu ki: “— Efendiler, matbuat hürriyeti, tenkit ve münakaşa hür riyeti demektir; fesat ve tahrik hürriyeti demek değildir. Cüm- lemizin hatırındadır. Meşrutiyetin ilk zamanlarında Volkan ve Serbesti gibi bir takım gazeteler halkı tahrik ve ifsat ettiler, Bu- nun sonu ne oldu, efendiler? (otuz bir Mart sesleri!) Evet, otuz bir Mart! Memleket tehlike içinde kaldı. Çünkü bu tahrik ve #e- satlara hükümet kayıtsız kalmıştı. Bugün memlekette hiç bir emniyetsizlik yoktur. Fakat memleketin emniyeti sarsılıncaya kadar bu tahrik ve fesada müsaade etmek doğru mudur? Adliye ve polis vazifesini yapacaktır. Bilirmisiniz, o zaman Fethi Bey ne yaptı? Matbuat hürriyetini fesat ve tahrik hürriyetine çevii iddia ettiği gazeteyi mahkemeye vermedi; vekiller heyetinin kararile tatil etti. Şimdi ise tahrik ve fesat yaptığı iddin olunan gazetelerin müdiri me #'ulleri hükümetin kararile kapanmıyor: mahkemelerin kararlarile kânun ve adâlete teslim ediliyor. Fethi Bey Başvekil iken tahrik ve fesat dediği şeye, bugün dürüst mat buat hürriyeti namını mı veriyor? Bu bir tekdir meselesidir. Fethi kendi görüşüne inandığı kadar, hiç olmazsa o kadar, türk hâkimlerinin ada» letine inanmalıdır. Bizim Başvekilimiz, modern Türk Devletinin Başvekili İsmet Pa. başka türlü söyliyor. Bekmız nasıl: “— Serbest Fırka liderinin ve arkadaşlarının fikirlerini tam bir hürriyet ve emniyetle izah edebilmelerini temin etmelerini mes'ul makamlara emrettim, Kanuna muhalif hareketlere karşı polis ve Adliye takibatta bulunacaktır. Fikirlere muhatap olam ii 7 —— ye Pş. B. M. Mecli-| nın kaç gün devam edeceği bek|Fırkalar propaganda için İstanbul müddeiumumi- sinin fevkalâde içtimamda, hü-İli olmadığı için bu hususta kati radyodan istifade inin bir ibi #ümetin icraatma karşı vukubu| hüküm vermek kabil değildir * Mi sinin bir tavzihi İİ mmm edemiyece Sonposta mi mes'ulu Se- Hükümetten müsaade almakİyim Ragip B. tevkif kararına iti Sizm gizM olarak öze raz ederek tahliye talebinde bu radyodan is lunmuştu. Bu talep O ağırceza fade eden 16 mahkemesince tetkik edilerek sahış yakalanmı: reddolunmuştur. - Selim Ragip ve haklarında ta: kibata başlanmış tr. (B.in ayrıca kefaletle tahliyesi hakkında da bir müracaatı olup bunun için de bugün ve ya ya - Bunlar müsa- İrm müstantik huzurunda duruş! adesiz ve kaçak İma yapılacaktır. olarak radyo il Müddeiumuminin tavzihi İ Bu sabah intişar eden gazete rı için tecziye €- lerdeki tebliğ ve bazılarında da dilecekleri gibi A İprotesto namı altında vâki yazı Radyo şirketi- Radyo müdürü|1m İstanbul müddei umumiliği nede tazminat Hayreddin B,'"in muhatap ad ve telâkkisi za vermeğe mecbür tutulacaklar. |TUr olan aksammm cereyanı ha| erler, le mutabık olmaması basebile Bunların casuslukla alâkala.| berveçhi zir tavzihine lüzum gö rr olup olmadığı da tahkik edir. | rülmüştür. m mektedir, Radyo şirketi müdü- Bir defa memuriyetimizce rü Hayreddin B. bu haberi teyiş| B. M. Meclisinin manevi .şah- etmiş ve fırkaların propaganda | siyetini tahkirden dolayı ikame hususunda radyodan istifade e.) 9dilmiş hiç bir dava yoktur.Yal decekleri şayiasını tekzip ede. |nız en Er en gaze | Ti tesinin 8 eyi ve 44 numa ide bulunacak Di Şirketimizin politika ile | ralr nüshasında İzmirdeki Hiz - | dut olan gündelik ticari ibtiyaç| alâkası olmadığı için fırkaların met gazetesinden naklen “hükü | etmelerine |met nasıl men'e calıstı,, başlığı | (Devamı 5 inci sayfada) meşgul oldukla- pünkinlar könsorslyomü bali içiimada ları tecavüz eden fazla kambiyo| radyodan istifade (Devamı 5 inci sayfada) © |imkân yoktur.” ların alışmağa mecbur oldukları şey hiç bir sebeple kanuna kar şı koymamaktır.” Iki telâkki, iki görüş, iki anlayış arasındaki farka bakınız: Halk Fır. kası hükümeti matbuat hürriyetini tedhiş değil, idame etmek istiyor. Türke Adliyesi, Fethi Beyin 1925 de istediği üzere, 31 martlara sebep olacak fe “va in önüne geçerek namuskür fikir adamların serbestçe ça» lışmalarını temin etmeğe çalışıyor. İnat ve kızgınlık yüzünden memleket için tehlikeli olan yolları, halka doğra yol diye göstermekten çeki İ | Dün Umanımıza gelen Çester namındaki kruvazör Bir Amerika kruvazörü geldi Şester ismindeki Amerikan) poliden limanımıza gelmiştir « kravüzörü dün saat 2,5 da Naâ-| (Lütfen sahifeyi çeviriniz)
