21 Ağustos 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Hamit Talısin .” Yaşanın Halıratı. Ea A (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur.) Padişah Samsundaki Ermeni| kıyamını nasıl karşıladı ? Giritten İzzeddin vapuruna koyup getirttiği Cevat Paşayı sadaretten ayırmasının sebebi de bu hâdise idi.. Her gün buralardan gelen şifreli telgrafnameler o kadat çoktu ki sabahtan akşama ve gece yarılarına kadar nöbetçi âtip beyler bunları halletme ğe yetiştiremezlerdi. son sene- lerde bu kabil muhaberatın| büyük “bir kısmını Rumeli vu- kuatı işgal ederdi. Uzun kla meluf olan Müfettişi U- | İl j yaz-| i Hüseyin Hilmi Paşanm)| şifreli muhaberâtı fasılasız idi. Müuamelâtı mülkiye, harekât askeriye, hudut mesaili, vuküatı, asayiş ve inzıbat işleri, | memleketimizin dahi-| olup biten herşey ait bu- eşki; hulâsa ji nduğu dairelerin daha malü-! & atı olmadan hünl a giderdi; rm kulağı t ver an saray esasen bun iberdar idi, Bazı mesail i âlinin ittılama âsıl olmadan sarayda halledi- lip bitmiş bulunurdu. İstanbulda Zaptiye Nazırı yoğlunda Beyoğlu mutasar- B hergün zabıta işleri hakkın) kıp İttihat ve terakki cemiyeti! da hem tahriren hem şifahen arzı malümat ederlerdi. Diğer kimseler gibi bunların da saray da bir vasıtaları vardı; çünkü bunlar da birinin “adamı” idi-|, ler ve bu vasıta ile maruzatta bulunurlardı Abdülhamidi bu tarzı idare- ye alıştıran ve sarayı her kesin| ve her işin merci ve merke: line getiren zat Sait Paşa a ğu hakkındaki kanaat o kadar kuvvetli idi ki selefler Ali Fuat Bey Sait Paşanın ilk sadaretinde hattı hümayunu ba milen Sait Paşa ile birlikte Ba- biâliye giderken: — Paşa hazretleri, sarayı hü- mayunun merkeziyet usulün. den en evvel zatı devletiniz şi“ P kâyet edeceksiniz. Diyerek Sait Paşarım erkeziyet siste| minin bir sadraazam için ta- hammültersa bir şey olduğunu ima etmek istemiştir. Bu me: keziyet siyaseti Sultan Hami- din umuru devlet üzerinde kon trolunu temin ettiği ne kadar aşikâr ise Babıâlinin kuvvetini Âdeta sıfıra indirdiği de o dere| ce bedihidir. Binacnaleyh ii rei memlekete ait ei am ri düşünürken bu noktanm na- zarı dikate almması icabeder. | Saraym inzibatı çok dikkat | ve itina edilen mesailden idi.| Bilhassa hükümdarın şahsi ve dairei hususiyesi ve istirahat o- dası tertibatı mahsusa ile mu- hafaza altında bulunduruluyor. du, Geceleri yatak odasının dı- şında şayanı itimat tüfenkçiler yattığı gibi harem dairesile dış mabeyin arasmdaki kapılar tü-) © #enkçi ve askerden mürekkep r tarafından muhafaza) Padişahın maiyetinde Türk, Arnavut ve Arap efrattan mü- teşekkil piyade ve süvari mu- hafız kıtaatı da vardı. Sarayda ve şahsı hümayunun Sultan Hamide en çok şifre verenlerden Rumeli Müfet-| tişi Umumisi H. Hilmi Pş. Selânikten Sultan Hamide ha- ber göndererek bu fesli sarıklı! karma karışık teşkilâtın dağ masını teklif ve şahsı hümayu zası cemiyetin ak- mi vezaifi olduğunu beyan et| mişti. â fena hal de ku: v şi cemiyetten aİmünselip olmuştu. l Sultan o Hamidin hayat ve saltanat İpek merbut olduğu bu İmaksada hizmet eden veya €- der gibi görünenleri himaye et tiğini bilen bir takım İperestler hem bu ihba-) ratta bulunarak teveccüh ve menfaat temin ederler, hem de| endişesine! yoldaş ez; aray- Baş kitabete tayin olundu- ğum zaman Cevat Paşa Sadrı- uzam idi. Bu makama getirilme den evvel Giritte bulunuyordu. Sadaretin tebeddülü lâzam gelin ce geride sureti mahsusada İzzettin vapuru gönderilerek o- İnunla İstanbula celp ve Sadaret İtevcih olunmuştu. Cevat Paşa| Sultan Hamide kendini çok sev| dirmiş, Padişahın çok lütuf ve en'amını görmüş Sadrrâzamlar- İdandır. Hünkârin bu muhabbe-| tinden emin olduğu içindir kil Padişahtan muttasıl niyazda bulunur, konağının bötün ihti-| yaçları hazinei hassa marifeile temin olunur, yalnız kendisi del gil ailesi de sık sık müracaat ©- derek en'am ve iltifata nail olur lardı. u minval üzere ve hep ikbal ve teveccüh yolunda haylı müd İdet Sadarette kaldı. İnfisaline İsebep Ermeni vak'asında gös- terdiği kifayetsizlik olmuştu. (Bitmedi) e e pei— iibüs eden İlten sonra galiple muhafazai | k İlacaklar mı?.. MİAYEr HARİCİ HABERLER.. Avrupa Birlij Maksat ne? Eski başvekilin fikirleri. Avrupa Birliği tesisine teşeb| Fransa hiç isteme- karşısında kaldı. e idame etme- Amerikada Mali vaziyet Bütçe açığından korkuluyor WASHİNGTON, 19 A, A. — raat ve ticaret larında vu itat dolayısile diği bir şey (Bu birliği tesis İnin enkesti kua gele i umiharp|1931 senesi haziranının 30 uncu aplar | günü hitem bulacak olan arasında aktedilen muahetlele İri tadil etmek İdi. Önümüzdeki İ nevrede Devletleri neye ait bütçe nn 200 dolara baliğ olmasından korkulmaktadır. Hükümetin | harp borçlarını aynen tec İlbel Avrupa Birli hazırlamak iç | Fakat ister istemez rin tadili mesele: İtar. Almanya o bunu Avusturya, Macaristan stan bunu istiyeceler tün İlkabil olacak mıdır? muahedele nlar ç ç tahsis” en ibaret bulunan siyası ği zannedil- - asma etedir Lehistanda Fransanın eski Başvekili M | ayyare maçları | Poincar6 ahiren bu mevzu etra-| Le Burje, 19 A.A. — Askeri ıt bir makale tayyareden mürekkep bi r İmeşretmiştir. M. Poincarâ diy orİmanya hava filosu 5 te Varşovaya “Almanya harbi kaybetmiş. hareket edecel tir, er Fra amimi rette yaklaşmak istiyorsa imza sının şerefini muhafaza etmeli Muahedenin kendisini: ami mertebeye (indirdiğini söylüyorsa © hatırlamalı İmuahedeye merbut bir ço! Parlâmento toplanacak Samimi — ve ser) MADRİT, 20 A.A aşmanın neticesi Ol-İtisat nazırı M. Leis, £ arak iki komşu — arasmda |ırlığına tayin ed r hangi bir hudut tashihi ar-İ,, i Me tialeri" eylül ni. kasında kin ve © ceriha e rakır. Almanya ile Avu i bir. leştiklerini, nzig dehlizinin * Bu takdirde Sarki Prüs halkı memnun olacaktır. Fa- İ kat on senedenberi kendi ırktaş larile yaşamağa yeniden alış- ya İbe raber di je Ispanyada ki ba) vesa| jhayetinde i İhiyetinded fili, askeri ni bir Mec müddet Nazırlar zetinin seneye tenk nameyi kabul etmiştir. ede İspanyada istifalar Madrit, 19. -(A.A.)- Maliye| veİktrsat müsteşarları ile ziraat| ve gümrük müdüri istifa etmiştir. Singapurda grev İnebolu kaymakamı Nuri B. Şirvan kaymakamlığına nakle- İdilmiştir. Kendisi yakında ora- ya gidecektir. Türk - Iran Her iki taraf hüsr leyi halle İ 17 tarihli Temps (Tan) ga- zetesi Türk - İran münasebatına dair bir başmakale neşrederek son hâdiselerin iki hükümet a- rasında bir inkıta şeklinde neti- celenmiyeceğinden ümitvar ol- İduğunu gösteriyor. Temps gazetesi (18 tarihli| nüshasındaki başmakaleyide kıs men Türk - İran münasebatr na hasretmiş ve Tahrandaki se-| İfirimiz Memduh Şevket B. in / M. Poincarö mış olan Lehliler (tekrar Ak manyaya iltihaktan memnun 0-| Bu suretle Avus- turyada bir ateş yakılmış ola- caktır Ro-| kjne grev | is eden emir-|ç, urümileri |” İlumbalar “Temps.. gazetesi iki taraf arasındaki mü- | nasebatın dostane halledileceği kanaatinde. İ set ettiğini gösterir. iği ve Almanya Muahedeyi tadil etmek için Cemiyet Akvama müracaatten acaba ne çıkar £. 1 Ingilterede İşsizlik. İssizler arttıkça artıyor LONDRA, 19(A.A.)— Li Ağustosta işsizlerin miktarı| 7 ve baliğ bulun makta idi. Şu hale nazaran 28 İ Temmuza en 39,270 ve geçen seneye göre 882,669 Laz- la Mali müşkilât LONDRA, i9 A.A. sturalya Başvekilleri life bütçesini in edemi- ve hükümet olan cenu- « acilen muave| allik bir ve mil etmiştir. 30 yon İngiliz lirası raddesinde nzil edilmesi m geldiği nde bulunmaktadır. irvan kaymakamı İGAPUR, 19 (A.A.)— n yerli amele ücretlerinin i havadisi üzeri Üs an bu amele kabul etmekten âf etmekte ve 15 Teşrini le kadar hali hazırdaki bahri; İfelere göre çalışmağa devam et beyan eti müfetti gelmesine in, ediklerini tedirler. — Nik İKualalumpur'da Romanyada Kıralın taçı l BÜKREŞ, 20 A.A. — Ga: t ral Karol'un imi önümüzde-| ki ilkbahara tehir edilecek ktir. Sırpların bir marifeti 1İ” r Koso- ii KOSOVA, 17 — Si adak! tarihi kıymeti baiz ola Yakmadan * ve cami da bozmüş! tu- İstelik Min kesmişler İ ardır. oğlu Ci İ münasebatı rü niyetle mese- çalışıyor takip etmediğini tekit etmesi nden istidlâl edilebilir ki yeni ih tilâfların önüne geçilebilmekte ve oldukça mühim İran kuv--| vetleri Kürtlerin girmesine mâ- ni olmak üzre hudutta bekle-| İ mektedir. Bu böyle nazik bir işte İran Hükümetinin nekadar hüsnüniyet ve sadakatle hare- - Bilinmesi lâzmigelen mesele| şimdi yeni Türk sefirinin Tah- ildiğ muhafazası hususunda gösteri Jen bu itina bir aralık Belgratta Kral Aleksandr ile Kraliçe Dra ganın katilleri haberi üzerine büsbütün teşdit edilmiş idi. Yıldız tepelerindeki kışlala- ra yerleştirilen ikinci fırkanın) sveçte.. Yeni Ankara sefiri Stokholmdan bildiriliyor: — İsveç Hükümeti H reti sefaretler arasın. en bundan ibaretti ER e vebali kıp dökürlerin|0i daki İsveç sefiri M. hariçle ihtilât ve) Von Heidetistam Ankara sefa- etine tayin edil Von| Heidenstam doğ- | 5, hakkında vu | ta) kaf sahibi bir elç ni va-| inievve'den itibaren | © çıkmamasına bilhassı du. Sultan Hamit in ledelhace saraya | z m için ekle edilebileceği ihjde Londra sefaret timalini her zaman derpiş eder-ilan M. Gyllensti di. miştir, Kendisi İ Meşrutiyetin ilânını mütea-|ailesine mensuptur, reçin azil bir zi M. Poincar& bu vaziyete gö-| İeeri çağırılması “iki taraf ara- sında bir inkıta demek olmadı- İranda hangi esaslara göre müza İkeratı takip etmekle muvazzaf| Anadoluda demir —e e e Nafıa vekilinin beya, YOLAVA, 20 (Milliyet) — Na fa vekili bana şu beyanatta bulun du: am dahilinde tef-) ğli lime 1, havzadan inşaatını, mak Çankrt 4 — Ulukişla mını, Zonguldak havza: yere cenube inen de; Kayseri—Ulukışla, nehrine 'evzipaşa Ergani demiryolla- rını, Mersin limanımı tetkik o ettim. Demiryolları inşaatı program dahilin| de devam ediyor. Herkes büyük parça. de Ulukışla Ka gayretle çalışıyor mamlanacaktır. 3 — İ 30 ağustosta Sıvas istasiyonunun! 100 kilometre b p açılmasından sonra devletçe yapılmış| Sıvas hattı tamamlana ve açılmış olan demiryollarının tulü | kinci ve üçüncü hatla 1188 treye baliğ olacaktır. — | Mersin Akdeniz ve Ka Bu seferki tetkikatım neticesinde) tı temin edilecektir | önümüzdeki kıştan sonra yeniden şu) © Bunların uzunluğu y hatların işletmeğe açılması mümkün) kilometredir, bir sene $ olacağını tesbit ettim. Deyirmensaz-| yaptığı demiryolları Balikesir 164 kilometredir. Bu parça| mayası 1854 kilometrey Jile Kütahya Balrkesir hattı temamla| Yeni Fırka hakkında nacaktır. yoktur, Bu bapta Pırkar 2 — Kölbaşı Malatya 108 kilomet-İ fikirlerini söylemiş Edebiyat milli ANKARA, 20 (Telefonla) -Jilâve edilmiştir. Beş | Türkçe ve edebiyat muallimleri|dersine gelince bura İkongresinin dünkü içtimamda|debiyatının tedrisi es |kongre reisi Mehmet Emin B.İrek muallimin, gere! İdört gündenberi o devam eden|etmesi lâzımgelen İmiinakaşalar neticesinde fikirle-| maddede tesbit edilm İrin tavazzuh ettiğini vemüza| 1 — Rdebiyat de İkerenin kifayetine dair verilen ! bugünkü hayat © tel | söyle! gayri bir telâkki altm Firat, rr ei irat 34 Niğde Kayseri 115 ki bir | | 2) i İtakrirleri reye koyacağını İdi. Ancak edebiyat tarihi ve di- | lecek şekilde olmama İvan edebiyatı o tedrisinin aley- İ 2 Eski > san'at hi |hinde bulunan yalnız on dakika) payi Karim MELE kadar mwvallım keendisine SÖZ ya zaman vermemelidi söylemesi için müsaade istemiş-| ©, rr deve Hadi tir, : Şahsiyetten sonra mu Bu grup namına gm Nİ İKutsi Bey mazinin inkâr edilme| 9 göstermekten tevi ni, ancak edebiyat tarihin-|“ de divan edebiyatına dair bir) methalden sonra ( tanzimattan | Üzerinde tevakkuf etm sonraki edebiyatın tafsilen oku-| grafi Üzerinde ısrar tulması muvafık olacağını bir| di” , |çok deliller göstererek / ileriye) $ — Eserden ederken eski san” kıymetlerini mübalâğa malıdır 6 — Eski eserleri 0 felsefesi üzerinde çok < dır. 7 — Talebede hâsıl d kirler metinlerin doğrt mualim | 4 — Hayatlarm ven Mütcakiben takrir reye kona rak kabul edilmiş ve M. Emin Bey edebiyat tarihinin ve divan edebiyatını okutulmasının mu vafık olduğuna, bunu okutmak- ta müşkülât bulunmadığına ka- naat edenlerin ayağa kalkması- nt teklif etmiştir. Büyük bir ek-!ruya tetkikinden çıkar seriyet ğa kalkmış ve divan| 8 — Smıftaki talebe edebiyatınm okutturulması fikri | sini a bu suretle galebe çalmıştır. Bun | mamalr y sonra divan edebiyatı ta-|istidadının müsait oldu lerde ne suretle oku-İmi dereceye İsale çalış İtulacağı, programlar ne şekil-| 9 — Muallim, kendi İde tanzi medileceği, (bugünkü talebeye telkine uğr İcelsede müzakere ve bir Encü- | dır, İmen intihabı teklif e ştir, 10 — Talebeyi oriji Encümene şu zevat intihap €- İler bulmaktan ve © te dilmişlerdir: , Jsöy lemekten menetme: Talim ve terbiye heyeti aza- Bu maddelerin bazıları sından İhsan, Kabataş lisesi e- vaki olan,suzl ve itirazlar debiyat muallimi Behçet, İstan ii sevap vermiş ve madi bul lisesi edebiyat o muallimi ve Hıfzı Tevfik, Ankara lisesi ede- biyat muallimi Hamdi, muallim | Mustafa Nihat, müalim Baki ve Kudsi Beylerdir. Bu Encümen esasları hazırlamış namına Behçet Bey neticeyi kon gre heyeti umumiyesine arzet- miştir, Encümenin hazırladığı esaslar şunlardı. Liseler dördüncü sene prog-|bu safhaları kuvve t ramlarında malüm olduğu üze-|!€ izah olunacaktır... re haftada üç saat ders vardır. İmüteaddit muallimleriri işt) Bu program esasen ihzari mahi-| nakaşa edilmiş ve konğ yette olduğu için Encümence |ileri sürdüğü bir tez mü lâzımgelen | yanda Lâtin ve Yunan şal ve encümen | mal edilmiyecektir Altıncı seneye gelince: mızdaki milli cereyanlar İğu halde Türk edebiyatı medet İaynen kabul edilmiştir. Bu smr. | miştir. Bu tez şudur fan hedefi bilhassa bedii ve kıy- | in tah een ante metli eserlerin anlaşılması i için | edebiyat tarihi göstere talebeyi hazırlamak ve kendile-| üç büyük şahsiyetin müs? rine bedil terbiye mukaddimele- | fından intibabile t ri vermektir. Bu gaye için göste| ,, Kongre, Yarn re Almanyaya takip edilecek i- ğını, çünkü ayni zamanda Sof-| ki yol göster ya sefiri Hüsrev Beyin oraya ta| yin edilmiş olduğunu ilâve edi- yor ve diyor ki: “Bu takdirde şu hâdisede hiç — Jalmazsa şimdilik iki hükümetin İsiyasi münasebatında bir inkt- İta tehdidi yoktur. Fakat bilâ- kis öyle görünüyor ki Tahrana İyeni bir sefir göndermekle iki| İmemleketin hududundaki Kürt- Fakat şayanı dikkat olan ci-İlerin isyanmı bastırmak hüsu- - het eski Fransız Başvekilininİsundaki ihtilâfı seri bir surette bu teklifte bulunması Almanya |halletmek için siyasi müzakera- bu suretle tesri etmek arzusunda oldu- istediğinden mi, ğunu gösteriyor. yola gitr Al anın 5 r taraftan İran Hüküme | |dece vakit mi kaybedeceğini an tinin de resmen Türk kıtaatının iği belli değildir. (ilürt asilerini İran tonrağında! Bütün milletlere diğer dev- letlerle doğrudan doğ zakereye girişmek hakkınm rilmesi, Cemiyeti Akvam mi. kmun bir maddesi . mucibince vakti geçmiş olan muahedele- - rin gözden geçirilmesi için ora- ya müracaat etmek, . yoksa buiğu |takasında Kürt İhilhi hudut elde etmek istediği - olduğudur. Bazı haberlere, gö- re Türk Hükümeti Ararat mn- isyanını kat'i- yen bastıracak surette, bir tas- ni farzettirecek tarzdadır. Fa- kat Tahranda temin edildiğine! /5 göre Ankaranm son notası hiç| bir tashihi hudut meselesi ta- zelemiyerek sadece isyanı bastır | nak için İran o Hükümetinin | muktezi yardımında ısrar etmek tedir, Esas mesele şudur ki Anka-| ra ile Tahran arasındaki müna- İsebat tabii bir mahiyet muhafa- za etmekte olup her iki taraf ta) ihtilâfı mutat siyasi, yolda hal - letmağa ai rilecek parçaların tenkit esasla-| rma tevfikan tedrici programa | recektir timar aktederek mesaisine