21 Ağustos 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Baçmuha * » >«»•»••»»«**«*««•• YUNUS NADİ İDAREH\NESİ: MynBnnrauraiu karMsında dairei mahsma Telgraf: tstanbul Cumhurijet Posta k u t u s u ^ N 0 2 4 6 . Başmuharrlr • Tahrir müdürü : 3236 müdürü 2365, Kitap kısmı :4 7 2 müdürü 3236 ehir lîvıı mnu rı vet | ^ 0 <ll"n IIIMlMlMIIIIIIIIMUMIMMMMIIinillMMnillllMMMinilllllllllHIIIIIIIMIIIItlllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllllMIIIIIHIIIIIIIIIIIIII PE«ŞEMBE 21 AGUSTOS 193O ABONE ŞERAİTt ! MODDET: İTÜRKİYE İçİNJ HARİÇ İÇİN j Seneliği i 1400 Kr. i 2700 Kr. i 6 Aylığı 750 Kr. 1450 Kr. | | 3 Ayhğı 400 Kr. İ 800 Kr. ı « ..; . eclisi Intihabatına Hazırlık Fethi Beyin Yalova'da faaliyeti lutKHiıııııımıııııiHimnııııınnuııı = 5 Kuruştur = NUshası her yerde IMIMHIılliniUinilinilliniiinıluiuiinMiınıııııııiMiMinuınıııııııııı Tiirk vatandaşlığı Ermenice gazeteler muharrirlerinden bazıları yeni fırka lideri AIi Fethi Beyi ziyaret ettikleri esnada soz sozu çekerek yeni fırkaya nisbetle akallivetlerin vaziyeti de mevzuu bahsolmuş. Yeni liderin ba mes'eledeki cevaplan kâfi vuzuh ve sarahati haiz sayılıp sayılamıyacagını bilmiyoruz. Ali Fethi Bey Irk ve din farkı gozetmeksizin fırkası programını kabul eden Turk \atandaşlarının kâffesi ile teşriki mesai edeceğini anlatmış. Bu cevap hem kâfi, hem nakâfidir. Teşriki mesai sozü hukukta tam ve kâmil bir musavatın iltizam olunacağını anlatmağa yetmiyor gibi gorunuyor Belki bu mes'elenin hallini memlekette Cumhurijretin banisi olan Cumhuriyet Halk Fırkası ikmal edecektir. Doğrusu lâyık olan da budur. Turkiye'mizde akallivetler diye bir mes'ele hem vardır, hem yoktur. Malum olduğu uzere bir memlekette akalliyet denilince, ırk, din ve lısan itibarile farklı bir mevcudiyete sahip zumreler anlaşılır. Hemen hiç bir memleketin hudutlan içinde yalnız bir ırktan insan oturmaz. Gene her memlekette ona millî mahiyet ve manasını nakşeden buyuk bir ekseriyet bulunur. Eskiden bu ekseriyete milleti hâkime deniliyordu. MUleti hâkime sozu mutlaka bir milleti mahkumeyi veya mahkum miletleri farzettirecek bir söz değildir. Belki sadece ekseriyeti haiz olmak itibarile hukum onda olan millet demektir. Imparatorluk zamanında Turkiye'nın bir ekseriyetle akalliyetlerden değıl, belki muhtelif unsurlardan muteşekkil bulunduğunu bilijoruz. Zaten Imparatorluk bu demektir: Bayragı altında muhtelif milletleri cemetmiş olan bir idare. Osmanlı imparatorluğu vahdet noktasını Müslumanlıkta bulmuş bir impaartorluktu. Tarihî ve en hakikî manasında Halife imparator demekti. Osmanlı Imnaratortashı zamanında milleti hâkime ırkları mevzuu hahsolmnksızın butun Müsluman unsurların mecmu heyeti demekti O zaman Müsluman olmıvan unsurlar devlet idaresine nisbetle kendilerine yalnız tebea ve reaya denilen ikinci, üçuncü plânda gelir ayrı bir kısım sayılırdı Bunların devletle alâkaları devlet nazarında da, kendı nazarlarında da vergi ile mukellefiyetlerirden ibaret gibi bir şeydi. Bu garip vaziyeti tanzimatı hayriye dahi halledebilmekten çok uzak kalmıstı. Çunku heı hangi bir kanun maddesile tarihin cere>anı tevkıf olunamazdı. O yuruyecek ve en mantıkî neticesine varacaktı. Yeni Fırka, Şehir meclisi için nam Dün sabah gelerek akşam Yalova'ya gittiler zetlerini tesbite başladı Yeni Fırkaya girmr k için her taraftan müracaatlar vafei oluyor. Vasıf B» Serbest Fırkaya girdiğini tekzip ediyor Başvekil İsmet Pş. Hz. dün sabah saat 9 da refikalan Hf. ile beraber Ertugrul yatına binerek Yalova'dan İstanbul'u teşrif etmişlerdir. Ertugrul yatı Büyükada önlerine geldiği zaman Başvekil Pş. Sakarya motörile Pendikten Yalova'ya gitmekte olan Dahîliye Vekili Şükrü Kaya, Hariciye Vekili Tevfik Rüştü B. lerle Riyaseti Cumhur Seryaveri Rüsuhi B. yi görerek yata almışlar ve beraberce tstanbul'a getirmiş lerdir. Paşa Hz. lstanbul'a çıkınca doğrudan doğruya diş tabibi Sami Günezberg B. in Beyoğ lu'ndaki kabinesine giderek geç vakte kadar kendilerinin ve refikalan Hf. nin dişlerini tedavi ^^^^^^^^^^~ ~^^^^^^^~ " ^ ^ ^ T ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^^B^^*^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ m Başvekil P§. Hz. ettirmekle meşgul olmuşlardır. İsmet Pş. Hz. esasa bir müddettenberi dişlerini Sami B. e tedavi ettirmekte idiler. 30 ağustos Sivas seyahatinin takarrür etmesi üzerine tedavinin ikmalini arzu etmişler, dün bütün gün Sami B. in kabinesinde kalmışlardır. Başvekil Pş. Hz. dün akçam tekrar Yalova'ya avdet etmişlerdir. 30 ağustosta Sivas hattutın resmi küşadını yapmak üzere Yalovadan hareket edecek olan İsmet Pş. hususî trenle doğruca Sivas'a gideceklerdir. Hareket günleri henüz malum değildir. Kendilerinin yarın tekrar \* tanbul'a gelmeleri ihtimal da hilindedir. a^v~ ^^^^^v^ ^^^^^ ~^^^^^~ ^^B^^r ^^^^^^ ~^^^^^^~ Dün akşam Yalova'da mühim bir içtima oidu p.•••••>•*•*. Dahiliye ve Hariciye Vekilleri dün geldiler ve akşam Yalova'ya gittiler Dahiliye vekili Şük » ^ rü Kaya ve Har*ggfe Vekili Tevfik Rüştü B. ler dün sabah AnFethi Bey Gazi Hz. ile birlikte Millet çiftliğine giderken kara'dan şehrimize Yalova 20 (Sureti mahsıuada gigelmişlerdir. Şükrü den muharririmizden S. C. Fır Kaya ve Tevfik Rüşkası umumî kâtibi Nuri B. (Kütahtü B. ler Pendik'te ya), her iki fırkaya mensup bir çok trenden inerek Sakarmeb'uslar bugün buraya geldiler. ya motörile Yalova'ya Nuri B. gelir gelmez, Fethi Beye gitmek istemişlerse de mülâki olmuş ve bir saattan fazla yolda Ertugrul yatile fırka işleri etrafında görüşmüştür. tstanbul'a gelmekte öyleden sonra yeni fırkanın buolan Başvekil İsmet rada bulunan erkânı Fethi Beyin riSozü nzatmamak icin Müsluman unPş. Hz. ne tesadüf etsurların dahi milliyet havalarına kapıl yasetinde içtima ederek karşı fır mişlerdir. dıklan goruldukten sonra nihayet impa kaca yeni belediye intihabatında Vekil B. ler bunun ratorlugun nihai tasfivesile karşılastık. gösterilecek namzetlerin bir kısmı Osmanlı Imparatorluğu tasfıye olunurüzerine motörden Er tesbit edilmiştir. Yarın da buraya ken nihayet Turk milletine dahi bir hisse tuğrul yatına naklet duşmesi lâzımdı. Zafer sarhoşluğu ile bu gelecek olan yeni fırkanın diğer amişler ve İsmet Ps. aktedilecek basit hakıkati unutan A\rupa ile uğraş zasının da iştirakile Hz. ile birlikte Istanmak ve nihayet bu basit hakikati adma müteakıp içtimada diğer namzetbul'a gelmişlerdir. istiklâl cidali denilen bir heyecan ile o lerde tesbit edilecektir. na da anlatmak icap etti Nihayet ortaya Şükrü Kaya ve TevYeni fırka umumî kâtibi Nuri millî hudutları dahilinde millî hukukuşükrü istasyonunda Kaya fik Rüştü B. ler dün na sahip bir Turkiye çıkıyordu. Bu şim Beyle görüştüm. Dedi ki: Yerli Mallar Sergisini Rüştü Beyler ve müstakbilin diki vatanımızdır. « Fırkamıza henüz yeniden Fethi B. otelin bahçesinde fırka kâtibi umumisile göriişüyor ziyaret etmişlerdir. Vekil Beyler dar olmuşlardır. Umumî harbin karıştırdığı hudutlar iltihak eden meb'us yoktur. Gerek f Mabadi 4 uncu sahıfede her tarafta ortaya yeniden yenije bir Istanbul teşkilâtının mümessili, susta hiç bir fikri olmadığını söy yerli mamulât ile pek ziyade alâkasuru akalliyetler çıkarmıştı. Bundan do gerek belediye namzetlerimiz derledi. layı muahedelerde akalliyetler diye fazUçünca kadın aza laca ehemmiyet verilmek istenilen yeni desti tesbittir. Belediye intihaba Yalova 20 (Sureti mahsusada gibir fasıl açılmıştı. Bu fasıl Lozan mua tında her tarafta namzet göstere ceğiz. hedenamesinde de vardır. den muharririmizden) Makbule Ancak biz yeni devletin temellerini haMürteciler fırkaya alınmıyor ve Âdile Hnımefendilerden sonra yat ve bakanın en asri şeraitine uygun Avranos zade Rukiye Hanım da Sabık itilâfçı meb'usların fırkabir şekilde kurmağa ehemmiyet vererek yeni fırkaya üçncü kadın aza olamıza intisap için müracaatlarının ona gore ahkâm koymağa itina ettiğimiz rak intisap etmiştir. için butun vatandaşlara temin ettiğimiz reddedilüp edilmediğini soruyor musavi ve muasır hukuk ile Lozan mu sunuz. Fırkamıza girmek için NasYeni fırkaya gelen telgraflar ahedenamesinin akalliyetlere temin et yonalist, Cumhuriyetçi ve Lâik olYalova 20 (Sureti mahsusada giden mek istediği menafii golgede bırakan bir mak kâfidir. Cumhuriyetçi olmı ( Mabadı 4 uncu sahıfede vaziyet ihdas e>lemiş bulunduk. Turkiyanların, mürtecilerin tabiatile fırye'deki akalliyetler vatandaşlık hukukuna nisbetle kendilerini ikinci derecede kamızda yeri yoktur.» Nuri B., bir gazetenin on üç vilâgeri bir mevkide bırakır gibi gorunen akalliyet hukukundan istiğna ve istifa yetin Serbest fırkaya iltihak etti S. C. F. Kâtibi Umumisi Nuri B. tarikini ihtiyar ettiler. Bu çok yuksek ğine dair neşriyatına temas eden gazetecilerle bir arada kıymetli bir halu manzaradır: Orada suale de dedi ki: ekseriyet butun memlekette hukuk mu« Yalnız on üç vilâyetten de debileceğimi söyledi. Vasıf B., busavatı, fikir ve vicdan hurriyeti ilân olduğu ediyor, akalliyetler ise bu şerait içinde ğil, memleketin her tarafmdan, bü gün Fethi Beyle, hususî söylenen oldukça uzun bir mülâkat sadece ekseriyete karışarak bu vatanm tün vilâyetlerden telgraflar alıyovatandaşı olmağı her turlu hususî hu ruz. Fırkamıza fevç fevç iltihak icra etmiştir. Büyükada'da ikamet etmekte oknka tercih eyliyorlar. lan Troçki yoldaşa bir sui kast yalar devam ediyor.» Uçüncü bir fırkadan haber yok ! İşte şimdi vaziyet bu safhadadır. HaYalova 20 (Sureti mahsusada gi pıldığına dair dün gece yarısı bir Vasıf B. yeni fırkaya girmiyor kuk ve kanun itibarile her şey yolundaşayia deveran ediyordu. dır, akalliyetler lâyık olduğu veçhile haYalova 20 (Sureti mahsusada gi den muharririmizden) Sosyal Bu şayiayı tevsik etmek için poreket etmişlerdir. Ancak tatbikatta ikmal den muharririmizden) Sabık demokrat unvanile üçüncü bir fıredilecek bir çok noksanlara henuz el Maarif Vekili Vasıf Beye, yeni fır kanın teçekkülü haberi üzerine gö lis müdiriyetinde nöbetçi müdürü surulmemiştir. Bundan sonraki hamlede rüştüğüm Cumhuriyet Halk Fırkası bulunan birinci şube müdürü İbişte artık tatbikat safhasını teşkil ede kaya iltihak edeceği haberinin derahim Beye müracaat ettik: eektir. Bu safha bize hukukta musavi recei sıhhatini sordum. Tekzip e umumî kâtibi Saffet Bey, bu hu llllll Böyle bir sui kastten polisin ayni vatanın evlâtlarının ırk ve din far IIIIİIM1IMIIIIIIM1IIIIITM llllll III llf III IIIIMMIIIIIMIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIICMIIIIIIIIIIIIIIIIII kı olmaksızm vatanî vazifelere ayni sa diye kadarki teahhur butun butun se mokrasisi ırk ve din farkı olmaksızm bu malumatı yoktur dedi. mimiyetle kabul edildiklerini ve ayni bepsiz değildı denilebılir. işte nihayet tun vatan evlâtlarını ayni muhabbetle Vali muavini Fazlı Beye de mümuhabbetle sarıldıklarım gosterecek Yunanistan ile de itilâf aktolunmuştur, deraguş edecek ve bu vatanın hangi ırk racaat ettik. Mumaileyh te: tir. ve bizce artık akalliyet farkını yalnız ve dinden olurlarsa olsunlar butun ço Necmettin Molla, Ziya Molla, Hacı Mehmet, Hafız Vilâyetin böyle bir mes'eleMemleket işi demek olan fırka haya sozde değil, filiyatta dahi ortadan cukları ona hizmet ve muhabbette gıp Ne o yahu, Kısası Enbiya mı okuyorsun?. . tında mes'elenin maddî ve manevî butun kaldıracak tatbikat zamanları hulul ey telere lâyık bir rekabet gostermekle te den haberi yoktur. Polis te bu hu Hayır canım, elimdeki bugün kü gazete... Serbett Cumhuriytf mayuz eyliyeceklerdir. ehemmiyeti ile nazarı dikkate alınması lemiştir. susta bir rapor almamıştır.» Delâzım geldiğini soylemek istiyoruz. Şimfırkasına girenlerin isimlerini okuyorum... Muasır bir Cumhuriyet olan Turk deYUNUS NADİ miştir. Bir şayia! Troçki yoldaşa sui kas t mı yapıldı ? J i