20 Ağustos 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

İstiklâl hareketi | Klemanso, günlerinde dost- karl birtakım acı hasbiballerde ber hanmuştu. birinin o Versay Bu dostlarımdan saydı Versay İiğünden daha Az bahsedilecek, Fr” Yansız milleti harp (Kaza: daha azını kaybedecekti. betmemek için ayni larak sağlam bir inek t ve şuur İle yer hareketini “ei mamlamağa ve masdar Mümeabll kalmak, müsta- kil olmak kadar ve çok zaman; ondan daha zordur. Osmanlı devletine büyük bir dev let olmak için iki asır yetti, Fakat müstakil devlet kalmak için beş asr Girpınmak elvermedi, parça parça ola rak battı. Çünkü müstakil kalmak için Ji-- #wmgelen şartları ne öğrenebildi, ne de öğrendiğini tatbik edebildi. Biz, bu, tarihin kanlı ve kor-- kunç teertibeleri içinden geliyoruz. Lozan muahedesi müstakil bir dev let vesikasrdır. Fakat istiklâl, muhafaza edilme «için vesika ve kayit kâfi olan bir madalya değildir. İstiklâl barpleri- nin zaferleri istiklâllerin temel taşlar nedır, ll Müstakil bir devlet kal için kaç şart lâzımsa bu şartları düşünüp taşınıp tesbit etmek ve o şartlar yeri- Be gelinceye nin İemeezümekte olduğuna İnanmak ve milleti inandırmak gerektir. Bu ha- Teket bitinceye kadar milli enerjiyi her türlü israflardan mina ve toplu olarak mun; hedeflere sev- kötmek iüzamder. Halk Pırkesı hükü- Metlerinin başlıca © karakteri bu ol- #vliştür, Bu | hükümetler, mali ve İktsadf istiki8) için en sert kıskanç ğı şinr edinmişlerdir. Dali ve ik- Misadi istiklâl, zedelendikten sonra bu asırda siyasi istiklâl kuru bir söz ir. Mali ve iktisadi müzakereler “e, borçlar işinde, dışarı ile ber t€- Masta Halk fırkasr hükümetlerinin i#eas oldukları en mühim nokta bu sançlarını pi bağlı Bin tecrübe bin yoklamadan 800- | M Halk Fırkası Hükümetleri inan- taşlardır ki ilk yapılacak iş bu millet Ye bu memleketin asgari emniyet Ve inkişaf tedbirlerini bizzat bulup ak Mak, onun bütün gahmetlerine biZ- #at katlanmak mecburiyetindedir. İsmet Paşanın bir nutkundaki (Kuvvayi © milliyeciler ruhu) sözü Halk Fırkası için son bir düstur ol Müştur, Biz, o kuvvayi milliyeciler Yahu taşıyan inicadele saflarımız ara tinda tehlikeli sulh sözünün dolaş- Mâtına engel olduk. Millete yapı” “AĞI İşi az göstermedik. Ne vergi - sinin, ne de mihnetinin hafif oldu inu söyledik. Biz, ' yapılacak İŞİ ve bu işi mutlak kendisinin bajarmak mecburiyetinde olduğunu açıkça an - Kittik. Müller, bu hakikmte İnam-- hi © siyaseti güden fırkaya ve ükümeğe de inanmaz. Muhalif, muvafık hepsi vatanper Ter olan iki fırkanın bütün azaları- Am zihinlerinde tebellir etmek lâ- - tum gelen nokta müstakil devlet'kal- mak şartlarının neler olduğu ve b şartları yerine getirmek için he- alacağımız, fedakârlık his- Türk milleti, istiklâl hareketinin henüiz bitmiyen bu safhasında yalnız vazife değil, fedakârlek yapıyor. Hükümet, halktan yalnız vazife değil, fedakârlık istiyor. Bu neslin ınlarının © hepsi büyük Köye ve A- nadolu harbini görmüş oldukları için hükümet millet ile anlaşmakta ne şimdiye kadar sorluk çekmiştir, ne de çekeceğini zannediyor. FALİH RIFKI İP | Mektepliler müsabakası 67 inci hafta başladı 67 inci hafta başlamiştir . Gazetemizde çıkan haberler. ÇARŞAMBA 20 AĞUSTOS 1930 5 inci sene, No 1625 | NUSHASI 5 KURUŞTUR Eski Başsmaharriri: Siirt Mohs ME MEME İtilâfçıların yeni Fırkada yeri yok ! Yeni Fırka Kemalizm prensiplerine karşı koyacaklara yer veremez.. Ağaoğlu Ahmet B. kendisini müdafaa ediyor, yeni fırkaya iltihakının sebeplerini anlatıyor Ahmet Bey fecaatinden bahsettiği şeker inhisarıidare meclisindeki azalığını nasıl tevil ediyor? Belediye intihabatında yeni fırkaya azalık verilmiyecek... etmiş, fakat kendisine müsbet bir cevap verilmemiştir. Bir Pa- şazade 'Topanedeki 34 odalı ko- nağmın fırkanm emrine amade olduğunu, buna mlkabil fırka- dan hiçbir şey beklenilmediğini bildirmiştir. Fırkanın Beyoğlu bürosunun 7 işgal edeceği bina taayytnetmiş 7 tir.Bu bina elyevm Yatklübünün tahtı işgalinde olan binadır. Fırkanım nizamnamesi, pro- je halinde, Ağaoğlu Ahmet R. tarafından hazırlanmıştır. Prog ii müdafaa ve iştirak tam Halk Fırkasmm programı e la gör kendi tetkik edilerek vücude getiril - mohtal nazarıhâ göre izah miştir. eden Ağaoğlu Ahmet Bey O Pırka Ankaradabir (gazete yeni fırkada.. çıkaracaktır. Ahmet Emin, HU Serbest Cümhüriyet Fırkası. |seyin Cahit, İsmail Müştak B nm Beyoğlundaki (o bürosunda |lerin ve sair zevatın fırka orga dün saat dörde kadar Kütahya in olarak gazete (o çıkaracaklar meb'usu Nuri, ve Ağaoğlu Ah-|sureti kat'iyode tekzip edilmek met Beyler meşgul olmuşlardır. |tedir. Nuri Bey, saat dörtte Yalova| Dün de fırkaya Sürmene, Ti- ya gitmiş, büroda yalnız Ağaoğigm, Bilecik, Bandırma, Çankı- İu Ahmet ve Ankara omeb'usulrı, Kırkağaç, Tosya, Tarsus, Talât Beyler kalmışlardır. Mihalıççık, Kalecik, Niğde, Kü- Pırkaya dün de birçok mü-|tahya, Kadıdağı ve Karaköse- racaatlar vâki olmuş, maamafih |den iltihak arzusunu izhar eden tanınmış şahsiyetlerden (hiç |telgraflar gelmiştir. kimse müracaat etmemiştir. Somsundan İstanbuldaki bir Ankara caddesinde bina ki- - | gazete vasrtasile fırkaya gönde- ralamak için bir kadın müracaat rilen bir telgrafta aynen şu cim Tevfik Fikret ihtifalinde Şairiazamın hitabesi dinlenirken Büyük ve inkılâpçı şairin günü.. Bize iman, ateş ve hamle veren inkılâpçı şairin hatırası taziz edildi Dün büyük inkılâp şairi Tev- fik Fikretin ölümünün on beşin ci yıldönümü idi. resi *le Alay köşkünde! vi "Biri inde samimi ve rlak bir ihtifal yapılmıştır. İhtifale şehrimizdeki bir çolt 'üdeba ve edebiyat ustatları ile kalabalık bit münevver gençlik davet edilmişti. Merasime Şa MH azam Abdülhak Hamit Bey riyaset ediyordu. Fikreti sevenler saat üçten itibaren Güzel San'atlar Birliği- nin konferans salonunu doldur- den en mühimmini seçip cu- | İn. ağa başlamışlardı. Sazt Süre sabaka memurluğuna gönde. | )erasime bağlandı. Hâmit Mx Tevfik Fihret.. İsmail Mi yazdığı bir hitabeyi ÜS ilme diyordu ki: tak B. okudu ve şairi azam şid- İdetle alkışlandı, Hâmit B. ez- (Devamı ikinci sahifede) Fethi Bey Yalovada tevfih ve Rasim (Sıvas) Beylerle.. İle yazılıdır: “ İkinci on temmuzu selâm- larım,, Fırka lideri Fethi #4. cumar- tesi veya Pazar günü Yalovadan avdet edecektir. Mumaileyhin avdetini müte- (Devamı beşinci sahifede) —...... Tevkifat.. Yeniden tevkif edilen! komünistler var mı? Polis müdürünün izahatı.. Dünkü akşam gazetelerinden biri, şehrimizde yeniden komü-| İnistlikle alâkadar bazı tevkifat İyapıldığından bahsediyordu. Meseleyi polisten tahkik et- ir. â tik. Polis mü- dürü Ali R İB., bu husust İşunları söylemi: itir: — Komünist İikle (alâkadar hiç bir tevkifat yapılmamıştır. Belki bu iş'r meşgul olan mi stantiklikçe be zı kimseler istin tak O dalresine celbedilmiş oln- bilir, Ali Riza Be; İzmirde ve Adanada tevkif e- dilmiş olan komünistlerin şeh- İrimize getirilerek burada muha- İkeme edileceklerinden malüma- tım yok, Bugün İzmirden hiç bir komünist getirilmemiştir, Müşterek gümrük Ankara 19 — Aramızdaki proto- kol dolayısile Suriye hududu Uzerinde İransızlara ait Meydanı ekber mev. klinde muhtelit bir gümrük tesisi * icap etmektedir. Bunun için lizrmgelen hazırlıklar pane arenlikanameii ! Vekiller Dün akşam ekspresile hareket ettiler. ANKARA, 19 (Telefon)- Şarktaki © vaziyet etrafında Başvekil Pş. Hz. ile görüş- mek üzere Yalovaya gide- ceklerini bildirmiş olduğum Dahiliye ve Hariciye Vekil. leri bugün (hareket ettiler. Vekiller, umum jandarma kumandanı, Rus sefiri, İran maslühatgüzarı, vekâletler erkân: tarafından teşyi edil- Yalovada tenezzilh- ler yaptılar.. KAPLICA, 19 (Mülliyet) — Ga- si Hz. miltalen ile meşgul olduktan sonra Yalova civarında saatlerce de- vam eden bir tenezzüh yapmışlardır. Namzetler Şehir Meclisi için seçilmeğe başlandı Namzetler sıkı bir kon- troldan geçirilecektir. Yeni belediye intihabatı için faaliyet ve istihzarata devam olunmaktadır. Dün Cümhuryet Halk Fırka- sında müfettiş Hakkı Şinasi pa- şan riyasetinde Fırkanın vilâ- yet idare heyeti uzun bir içtima Bu içtimada (gösterilecek namzetler üzerinde tetkikat ya- pılmıştır. Namzetler intihaptan bir'gün evvel ilân olunacaktır, Yeni İstanbul vilâyeti mec- Jisine 60 şi nefsi İstanbuldan 6 sı mülhakattan olmak üzre 66 aza intihap edilecektir. Dünkü içtimada bilhassa aza nın şahsiyetleri üzerinde konu- şulmuştur. Fırka namzetlerin her hususatta mümtaz zevattan olmasına ötedenberi karar ver- diği cihetle bu cihetler tetkik edilmektedir. Mühim bir karar Gençlik ve telkin mü esseselerine içki ve kumar girmivecek Müskirat ve kumarın Türk genç- Wiği arasında revaç “bulmaması için bazı tedbirler alınması lâzım gelece- İği düşünülmekte idi.Anadolunun ba- zı merkezlerinde zaman © zaman bu hususta göze çarpan mübalâtsızlık- lar nazarı dikkati celbedecek radde- yi bulmuştu. Mevsukan öğrendiği- mize göre bütün fırka merkezlerine Türk Ocakları gibi gençlik ve mef- küre müesseselerine münkirat ve kü- mar nev'inden beliyyelerin asla 66 kulmanması ve fırkanın inkişafile alâ kadar olduğu bütün terbiye ve telkin müesseseleri müskirat ve kumar iti- yadma karşı lâzımgelen tedbirlerin a İnması tebliğ olunmuştur. Yağmurlarda Manisa 18 — Birkaç gün evvel ya- yapılmış ve orada bir bina etti. rilmiştir. Yakımda bu gürozük idaresi faaliyete başlyacaktır. Balıkçılık mektebi Ankara, 19 — Balıkçılık mütehag #rar, balıkçılık abii; Emirgân- da Baltalimanma naklini o muvafık görmüştür. Mektepte bir müze vücu- de getirilecek ve Avrupaya bir talebe gönderilecektir. ğan şiddetli yağmurlarda 8000 çuval üzüm ıslanmıştır. İslanan bu Üzüm-) ler 800,000 kilo olup kıymetlerinden kiloda dört beş kuruş inmiştir, Zavallı kadın! Cebelibereket, 17 — Vilâyet jan- darma takim zabiti mülâzim Tevfik Beyin bamile olan ailesi yaylfda iken direkleri rüzgârın tesirile yı- , bunlardan biri biçarenin kulak zarına isabet ederek © ande ölümünü! insan , Emniyet istiyoruz.. Bugün Ismet riyasetinde toplanılacak Irana vereceğimiz nota bugün hazırlanacaktır. Tevfik Rüştü Bey bugün Yalovaya gidiyor, Iran sefirimizin beyanatı.. Tahran büyük elçimiz Hüsrev B. ve refikaları H£. dün sabahki ekspres le Ankaradan şebrimize gelmişlerdir. Hüsrev B. Ankarada hükümetten lâ- elen talimati ve İtimatnamesini aldığını söylemiş ve İranın menfi ma hiyette olan cevabi notasile gene çok şayanı dikkat ve nazık bir safhaya giren hudut meselesi ve Türk-İran münasebat; hakkında âtideki beya- natta bulunmuştur: “.— Bütün arzum bir an evvel Tabi- randa bulunarak Şah Ha. ve İran hü- kümetile temas etmek, Türkiye Cüm- huriyeti hükümetinin İran Devlet ve milletine kargı | besledi hayırhahâne dostluğu şifahen £ #fade etmektir. Gerek Reisicumhur Hz. den aldı. ğım emirler ve gerek hükümeti ctim- huriyenin verdiği talimata nazaran, Tahranda göreceğimi ümit © etti samimi teşriki mesai ile (o Türkiye devleti ve milleti için katiyyen radi- kal olarak intacı icap eden ve âtide Türk-İran dostluğunun hiç bir sebep- le tacize uğramamasını temin edecek olan bu sön hudut Kürt hâdisatının! dostane surette hallolunacağı tmidi- ni beslemekteyim. Çünkü bence mesele bugün sırf! kent noktai nazardan mütalea ve İcap eden bir mahiyet almıştır. Tevfik Rüştü Beyelendi ile Fü- ruği Han Hz. arasında yapılmış olanı hudut p;otokolunun arazi | üzerinde teknikman tahdit ve tesbiti için her iki taraf komlsyonlarını hazırlamış. ur. Bugün bir memba şakavet olan ve muvasale hatları tamamen (İran ların İnşa mas- mi k? Paşa Hz.nin Son vaziyetne? Tevfik Rüştü Bey Başvekil İsmet Pp. Hz. den son talk matr almak üzre yarın (bugün) Ya- lovaya gideceğim. ai bir men kaldıktan sonr ınbula döneceğim ve yirmi beşinde İtalyan vapurile Balam reket edeceğim. Batumdan trenle Baktiye ve ors- dan vapurla Enzeliye ve sonra otomme bil ile Tahrana gi Eğer vapurla tren münasebatı te- min edildiği gibi doğru giderse bir hafta içinde Tahrana veri ümit ediyorum. Hüsrev B. Kii tin dostluğunu takviye için © bütüm toprağında bulunan, ziraat, ticaret ve saire gibi hiç bir kıymeti © olmıyan lâv tabakalarile örtülü Ağrıdağın bu şekilde kalması bittabi doğru değil dir, mmevcudiyetile çalışacağım, İrahla t- cer! münasebatımızın ve kültür te maslarının inkişafına ve iki milletin biribirini yakmdan tanıyıp sevmesi ne çok ehemmiyet vereceğini gayet samimi ve hararetli bir ifade İle 1 etmiştir. Bugün Yalovada Bapvekli Hz. ile vekillerin ve yeni Tahran sefirimizir İştiraklerile mühim bir içtima akt 0 hunacaktar. Dalma emniyetsiz bir hudut, dai ma eşkiyaya bir yatık ve Türk-İran dostluk bünyesinde adeta bir çıban demek olan Ağrıdağ ve yollarının Türkiye hududu dabiline © alınarak ona mukabil memleketimirin aşağıla. rında milmbit, mahsuldar arazide ta- vizât vermek suretile İranla emniyet Ji ve milkemmel bir hudut © tashihi yapmak tarafımızdan teklif olunmuş” tur. Fakat bu hudut meselesi şüphe- sizdir ki evvelâ acil olan Ağrıdağ eş. kiyasının tedip ve kâmilen imhasın- dan sonra düşünülecektir. Çünkü hudut üzerinde eşkiya bu- lunurken ve hududun şurasında bu- rasında baskınlar olurken iki | taraf komisyonlarının çalışmalarına imiâ- ni maddi yoktur. Esasen Ağiıdağ te- dibatı sırf askeri bir harekettir, Bu- nun ne hudut meselesile, ne dı si şu veya bu mütaleatla alâka, tur, Yarm (bügün) Hariciye Vekil Beyefendi geliyor. al Kendilerile buluşmak, Gazi Hz. ne arzı tazimat ve veda (o etmek ve Sultan Hamit Tahsin Paşanin Li Bugün ikinci s sütunlarında hazırlanacaktır. İranın, maksadımın daha açık surette anlamasını temin €- decek olan bu cevabi notamız telgraf. In Tahrana gönderilecek ve halen ora da bulunan esici elçimiz Şevket B. tarafından İran Hariciye nazırına tevdi olunacaktır, .İmiz Hüsrev dar Tahranda beklemesi Bu sabah Ankaradan gelecek olan Hariciye ve Dahiliye vekilleri de doğ rusa Yalovaya giderek bu içtimada hazır bulunacaklardır. İçtimada İranın son notası ve va- siyet tetkik olunacak ve müzakergt icra edilerek hükümetimizlâ — cevab Memduh Memduh Şevket Beye yeni sefiri. . in muvasaltına kap te tebliğ edilmiştir. Bu solar SeN si, yakında Tahranda Hüsrev B. fk İran Hariciye nazırı Püruğt Han Fiz (Devamı ikinci sahifede) hatıratı. ahifemizin Ilk takip ediniz.