20 Ağustos 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hnşmuhorrlrl YUNUS NADÎ OSuifluıımıııniye <, Telgraf: tstanbul Cumhuriyet Posta kutusu: N° 246 . 2368 ICICIUIh Tahrlr müdürü ; 3236 rnUdürU 2365, Kltap kısmı: 4 7 3 m h u n vet Yalovada'da faaliyet Yeni fırka bugün bir içtima aktedecektir Dün Fethi Bey ayrıldıktan sonra Gazi Hz. ni tsmet Pş. ziyaret etti •• " • • »tmııınü • (••••'••••••••"•'•••••'••M(IMMIIIIMMIIIM|MIIIIII(IH1lllllfI1IIIIMMII1 ÇA^ŞfcMBA 2 0 «GUSTOS ABONE ŞERAİTt MÛDDET: JTÜRKİYE İÇİNJ HARİÇ İÇİN Seneliği \ 1400 Kr. \ 2700 Kr. 6 Aylığı : 3 Ayhğı ! ' ' 750 Kr. f 1450 Kr. 400 Kr. f 800 Kr. ı •> = 5 Kuruştur *= Nüshası her yerde Fethi Bey DUn Uzun Zaman Gazi Hz. lle GörüştU Fırkacılık münakaşaları Tenl bir Fırkanın teşekkülünden memnun olmaklığımızın bir çok sebepleri arasında yeni teşekkülün riyasetini der'uhte etmiş olan Fethi Beyefendinin ciddiyet ve vatanperverliği sayesinde artık bu defa fırka hayatı itibarile her şeyin sükun ve itidal dairesinde ve tamamen akıl ve mantık yolunda yürüyeceği kanaati vardır. Bizzat Ali Fethi Be yefendl bu teşebbüsünü ortaya atarken cümlemizin ve bilhassa matbuatın na «an dikkatini Türkiye'de meşrutiyetin ilânındanberi geçen 22 senelik miiddet zarfında fırkacılık hesabına geçirilmiş acı tecrübeler üzerine celbetmiş ve kendi teşebbüsü ile başlıyan yeni fırka hayatımızda artık bu hallerin tekerrür etmemesi ümit ve temennisini izhar eylemişti. Her tarafça gösterilecek iti nalarla bu ümit ve temenninin tahakkuku arzusuna iştirak etmiyecek bir Türk ferdi tasavvur etmiyoruz. Henüz dün bir, bugün iki denilecek kadar kısa bir zaman geçmiş ve henüz fırkalar hesabına faaliyet zeminlerine Intikal olunmak sırası bile gelmemiş olduğu Için şimdiye kadar yazıhp çizilenlerden hemen telâşla şikâyet edecek bir vaziyet yoktur. Nihayet fırkalarm taaddüdü demek, münakaşaiarın taarüz ve tevalisi demektir. Demokrasi esasen kalem ve kelâm hürriyeti demektir. Herkes kendisince doğru zannettiğini açık olarak, tabiî şahsiyata intikal etmemeğe ehemmiyet veren dikkatli bir nezahatle söyliyecektir. Bunlarda hiç bir fevkalâdelik yoktur. Ve nihayet bizde karşılıklı hareketlerin hakikati bulmağa çalışan bu türlü gayretlerine alışacağız. Memlekette hakikî demokrasinin tesisi için gidilebilecek başka yol da yoktur. Denizde yüzmek denize dalınarak çabalaya çalışa öğrenilir bir marifettir. Demokrasinin tesisi ancak demokrasinin tatbikile başlar bir iştir. Bunlar böyle olmakla beraber Fethi sonra gönül bu defaki teşebbüste mümkünse adeta muhali istercesine h e men hemen hiç hata olmıyacak bir dikkat gösterilmesini istiyor. Bu pek kolay bir şey olmamakla beraber işte gönül bu ya! İnsanın böyle bir arzuya düş memesi elde olmıyor. Müşkül nokta bu rasıdır ki bu mes'elede hata ile savabı ayıran çizgiyi tayin etmek te basit ve kolay bir iş değildir. Meselâ evvelki günkü gazetelerde Ağa oğlu Ahmet Bey arkadaşımızın bazı beyanatı vardı. Her hançi fırkada olursa olsun daima dostumuz kalacak olan Ahmet Bey arkadaşımızın bu beyanatmda biraz mevsiminden evvel pek ileri atılmış. adeta hücuma benziyen ve binaenaleyh bizim de hoşumuza gitmiyen bazı noktalar yok değildl. Fakat Cumhuriyet heyeti tahririyesinin Ahmet Bey arkadaşımızı tamamen başka bir noktai nazarla tenkit mihakkine çekmiş olduğunu gördük. Ahmet Bey şekerin pahalı yenildiğinden tutturarak evvelâ inhisarının yolsuzluğundan, saniyen vergisinin ağırlığından bahsetmiş. Cumhuriyet Kars meb'usunu bu mevzu üzerinde tenkit ederken sözü: Sen vaktile şeker inhisarı meclisinde aza bulundun, binaenaleyh bu bahiste söz söylemeğe hakkım yoktur. Neticesine bağlamış, ki tabiî bu doğru değil. İnhisar kanunu ile vergi miktarını çıkaran Ahmet Bey değildir ki onun bu mevzu üzerinde konuşması caiz olmasın. Hatta o dün bu fikirde olup ta bugün yeni sebepler sevkile fikrini değiştirlrse gene söylenecek söz olmaz. Yoksa hürriyet nerede kalır? Mes'ele Kars meb'usu muhterem arkadaşım Ağa oğlu Ahmet Beyin ileri sürdüğü fikrin doğru olup olmamasındadır. Bu fikirde yanlış gördüğümüz noktalar varsa onlan tashih ederiz. Bu yapılmış. Pek âlâ. Fazlası fazladır. Bu bahiste şahsiyatın yeri yoktur. Gene bu cümleden olarak geçen çün bir gazetede haricî borçlar mukavelesinin kabul ve imzasmı Ali Fethi Beyin iltizam etmiş olduğu noktasma istinat olunarak bir takım mütalealar serdolunuyordu. Haricî borçlar mes'elesinde Fethi Beyin vaktile serdeylemiş olduğu bazı fikirler olabilir. Fakat biz o mukaveleyi ne Fethi Beyin hatırı için, ne de eğer ont yaparsak hemen bize hariçten para geIecek mülâhazasile aktetmiş değiliz. Bugün kuponların tehiri tediyesi sebepleri fse bambaska şeylerdir. Fırka münakaşalarında hele böyle haricî mes'elelere çok dikkat etmek her taraf için umumî ve kat'î bir vazifedir. Hulâsa bu sözlerimizle kendimiz de dahil oldnğnmnz halde hepimize topumuza dikkat ve Itidal tavsiye etmiş oluvoruz. İki vekil ••••••IIM>">'i"MiıııııııııtıııııiMiMiiMiMiıııııııııııııııııııııııtlllllllluinMnillllllllllilllMHIIIIIIIIMIinMUIUIMIMIlHUlMIIIIIIIIİMttlllMMİIHIIiH Dahiliye ve Harici Meclis müzakerafı bu ye Vekillerî hare senemünakaşalı olacak ket ettiler Büyük Millet Meclisi Reisi Kâ • zım Pş. Hz. üç dört gündenberi Büyükada'da Yatkulüp'te bulun • Ankara 19 (Telefonla) Dahi maktadırlar. Meclis Reisimiz bir liye Vekili Şükrü Kaya, Hariciye kaç gün daha burada istirahat bu; Vekili Tevfik Rüştü B. ler bugün yuracaklar ve bilâhare dairei intiekspresle Istanbul'a hareket ettiler. habiyesi olan Balıkesr'e azimet e• Vekil B. ler istasyonda Hey'eti Vederek halk ile yakından temas e; kile azası, meb'uslar, Rus Sefiri Su deceklerdir. j riç Yoldaş, İran malsahatgüzarı Kâzım Pş. Hz. dün bir muharriI Mehmet Sâit Han, Dahiliye ve Ha rimizi Yatkulüp'te kabul buyura riciye Vekâletleri erkânı tarafın rak Serbest Cumhuriyet fırkasının dan teşyi edildiler. teşekkülü üzerine ortaya atılan Şükrü Kaya B. suallerime ceva bazı mes'eleler hakkında beyanatben dedi ki: ta bulunmuşlardır. « Kısa bir müddet kalmak üzeKâzım Pş. Hz. yeni fırkanın tere doğruca Yalova'ya gidiyorum. şekkül etmesi hakkındaki müta Seyahatim bir hafta, 10 gün kadar lealarını şu cümlelerle ifade etmişsürecektir. Karadeniz sahillerinde ler dir: bir tetkik seyahatine çıkmak için « Serbest Cumhuriyet fırkası henüz verilmiş bir kararım yok hakkındaki fikirlerimi bir kaç gün tur.» evvel söylemiştim. Yeniden buna Hariciye Vekili Tevfik Rüştü B.: ilâve edecek başka bir sözüm yok« Şark mes'elesi eski vaziyeti tur. ni muhafaza ediyor, söylenecek bir Serbest Cumhuriyet fırkası lişey yok.» Dedi. deri Fethi B. Meclis müzakeratına iştirak edebilmek için ne suretle meb'us intihap edilecektir? Kâzım Pş>nın beyanatı Bugün Yalova'd* Gazi Hz.ne ve Ismet Pş. ya mülaki olacaklar H. Fırkası müntehibisanilerinin Fethi Beye rey vermelerinde bir mâni yoktur Dün bir muharririmize beyanatta bulunan B. M. Meclisi Relsl Kâzım Pş. Hz. < Fethi B. in ilk vuku bulacak ( Mabadi 3 üncu sahifede Fethi ve Reşit Galip B. lerin beyanatı S. C. F. Lideri Fethi B. Yalova'da Gazi Hz. ile bir arada Vilâyet mümessilleri, yarın yapılYalova 19 (Sureti mahsusada g\den muharririmizden) Gazi Hz. ması mıihtemeTtofttriîçtimada ta. Fethi B. i refakatlerine alarak saat karrür edilecektir. 6 buçuğa doğru Millet çiftliğine haHalk fırkası erkânı ne reket buyurdular. 1929 dünya güzelı işte bu kız oldu! Fikret,, içîn dün buyuk bir ihtîfal yapıldı Abdülhak Hâmit, Halît Ziya, Ruşen Eşref Beyler Türkü'n fazilet velîsini taziz ettiler diyor? Fethi Bey akşama doğru tekrar Gazi Hz. ne mülâki oldu. Bundan evvel Reşit Galip ve Tahsin Beylerle fırkanın teşkilâtı mes'elesi etrafında görüşmüştü. Kendisine müracaatimda : « Teşkilâtımız devam ediyor. İltihak için müracaatlar tevali etmektedir. Başka yeni bir şey yok.» Dedi. Reşit Galip B. muhtelif yerlerden zümreler namına iltihak telgrafları Ismet Paşanın ziyareti aldıklarını söyledi ve: Mis Dorethy Gafr Yalova 19 (Sureti mahsusada « Fırkamıza iltihak edecek daMüttehide Amerika'nın Galveston şehrtnha bir çok meb'uslar olduğu ümi giden muharririmizden) Gazi de 1929 senesi Güzellik Kraliçelerl arasmda.' ( Mabadi 3 üncü sahifede dindeyim.» Dedi. yapılan beynelmilel güzellik müsabakastnı Halk Fırkası mehafilinde yaptığım tahkikat bana şu intıbaı verdi: Halk Fırkasında kanaat; yeni fırkanın teşekkülü münasebetile idare hakkında vaki olan tenkitler le neşriyatın şahsî vadiye döküldüğü merkezindedir. Büyük Millet Meclisi yakında açılacağından yeni fırkanın aleddevam yaptığı tenkitlere hükumetin icraatından miseller alarak vereceği cevap ve hesapla hakikatin anlaşılacağı söylenmektedir. HusrevBeyTahran'a ha reket etmek üzeredir Yeni Sefir Iran'la pürüzlü mes'eleleri halledeceğinden emindir tran Maslahatgüzarı Mehmet Sâit Hanın evvelki gün Hariciye Vekilini ziyaretle hükumetinin noktai nazarını şifahen iblâğ ettiğini telefon haberi ola J rak yazmıştık. Hükumetimiz eşkiya üzerinde müessir ve kat'î bir tedbir olmak itibarile İran'la ibirlik harekât yapılmasını teklif etmişti. Maslahatgüzar vasıtasile şifahî olarak yapılan bu fikir teatisi neticesinde komşu hükumetin müşterek mesaiyi kabul ettiğini ve hatta teknik esbap ve şeraitin Tahran'da takarrür ettirilmekte olduğu da malumdur. Mehmet Sâit Han Hariciye Vekilini son ziyaretinde hükumetinin askerlerimiz tarafından Ağrı dağının tamamen ihatasını temin için İran hududuna girmemizi kabul etmediğini ve eski cevabında ısrar ettiğini haber vermştir. Şüphe yok ki bu cevap müşterek mesai teklifini de kabul etmemek esasmı ihtiva ediyor. Bu suretle Türkiye; Şark mes'elesini, kendi kendine halletmek mevkiinde bulunuyor. tran'm son cevabı telgrafla Yalova'da tsmet Pş. Hz. ne bndirilmiştir. Maahaza tran teklifimize cevabıret vermekle beraber eşkiyanm tedibinde cezrî hareket etmekte devam ediyor. Ağrı'daki şakilerin kaçmamalarma azamî dikkat ediyor, hudut kıtaatım takviye Amerika'nın Yeni Orlean şehrinden Mis Dorothy Goffun kazandığuıı yazmıştık. Mis Dorothy Goffun bugün bir resmini dercediyoruz. Galveston şehrinde yapılan müsabaka 1929 güzelleri arasmda yapılmış oldnğu için ehemmiyeti ikinci derecededir. Asü bu senenin beynelmilel güzellik müsabakası Rio de Janeyro şehrinde (8) eylulde yapılacaktır. Şimdiye kadar daima Galveston şehrinde yapılan güzellik müsabaklarında daima Amerika'lı kızLarın birinciligi kazanmalan Avrupa ve Amerika'da şiddetli hücutnlara marnz kalmış ve bn sebeple 1930 senesi gü( Mabadi 2 ind sahifede ) Tevfik Fikret merhum ve dünkü ihtifalden bir intiba Büyük Türk şairl merhum Tevfik Fik nakleden nesri İsmail Miiştak Bey tarar e t ftleli d ü n t & m l gs e n e o l m a ş t u B u fından okundu. nıunasebetle dün Guzel San'atlar BırlıÜstadı azam bn mensuresinde Tevfik i n d e s a m i m ! b i r I h t U a l Fikret'in ölmediğini, büyük şahsiyetlerin t yapılmıştır. İhtifale saat 15 buçukta başlandı. Ev lâyemut olduğunu söylemekte ve «Nadiaramızda velâ şairi azam Abdülhak Hâmit Beye reler madnm olmaz, Fikret ( Mabadi 3 üncü sahifede fendinin Tevfik Fikret'e ait hatıralarmı Münakpşalar ciddî ve kuvvetli olpcak (Gaz°teler) Tahran Sefirimiz Husrev Bey ile meşgul oluyor. Maruf sergerde Tusuf Abdalın tevkifile Tebriz'e nakli, Emir Leşker'in Makü'den tenkil harekâtını idare etmesi şayanı memntıniyet vak'alardandır. Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey bugün Yalova'ya muvasalat etmiş bulunacak ve tsmet Pş. Hz. le mülâki olacaktır. ( Mabadi 4 üncü sahijede .YUNUS NADİ Barıkai hakikat müsademei efkârdan çı kar!...