12 Ağustos 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5

- Dünkü keşidede kazanan numaralar şunlardır : Zümremi, toplu ted- risat usulü mü ? *İlik mekteplerden tale-| Sultan Hamit ile ilk konuşu- şum nasıl oldu? A DADAŞ YAZ Birinci sahifeden; devim © (dığı rolü şu suretle anlattı: Ne pa L No L.) No. L No pe m © S6$ s) sis N © 30 © 788 — rem İM i m ya b «e s0) 68 © 100 Sel Be YMM Vİ. e ilam O mİ. 76 20, 487 ma O Şe doo vasi 100). 8 0 ii ya ved Prş m 6 a) 600 GE 100 893 ANİ eş100 gd s0) 979 ti i 30 9081 #1 eo m 19 30) 36015 w 7 * 32 #İ e (00 1s s0) 87 m4 am e a 7 a 0) lp e ya 4 SO| “yes s0 8 1) s9 » 5 © | 109) tapar Mâ | s9 109 536 s9 268 BO) yaş © 6 10) 720 1 ör S0 25 1 ey ©. 74 so) zoo 59 — 1 Bİ mw Biz 30) 89 2 Ey Ml sar 10 sis so) sız 2 v0 bad beri z 561 LU 868 100) S3 30 — 100 < 4$ > im Mm v6 s0) va m. ,, 888 e — 75 s0 gel s0) arz » e (0 sIS er ağ 30 <9024 30) 165 Aİ we. — s0 4s so) 192 30 400 © 503 * N 0 * m) 325 m çi — > 19318 » 107 10) #0 b vi 0 rl, fe RA sy 50 gi so) 41 eN b 158 Pİ e #0 v4 m) “ı 30 çi a0 791 MOL er 100 © “g8e |) 555 * e Mi: a O e s0 © ğü so) 816 100 > İcat 2 559 m sız s0 819 so e - >> > 393 a 590 s0| 85 b > 59 1019 #0 a So) 48188 m 78 n 167 O e En) 681 so) 46 100 7 9 İİ 100 73 so) (485 100 908 va Sl arı 100 şaş sl) 47 2000 4rI8I > e 0 20167 , Bu 50) 41 100 27 1. Mİ de a sol 4“ too esi M1 ea ll; m o do) s0 ie 98 Ea Bİ su 100 80021 30) Ozo7 9 3 Mei > si 9 00 s) 228 | 355 Nİ YE GN Ğİ en ve a m 98 s0) 800 100. 548 sie *İ: s5 m. 333 20) 017 30 o S6 100 ş118R Dali as m 49 50) 49025 9 o 685 - ie ie) 822 100 m5 bl 42 s9 754 m0: Dİ ses 9 4 | 46 9 855 İğ <A NT mw) © 0 s0 s0. ” 974 100 439 300) 7 » 957 maili #İ zo O 100 2 İ00) b Bey, gile dl sr w «6 |Wİ ar? s9 bob ed oz o 206 100 s$ı9 109 193 a0 908 ee Kaka ed A (0 s9 80) 195 9 O * 2 > 3904 o 859 “ 221 m 48108 ee 5 410 10 8g 8 0 1 ögg “ 66 s0 66 10 ON 0 e so) 76 59. 90 s0 10) STA , ye öl 38 CASE Li) 100, 40 © “ Pİ sep 20 60 8000! 49 “> > x— » 909 30 “7 300 100 4 e ia m 1 30 m. SS ye Sİ LE s0 m se m 182 #9 66 50 m Ser 2 10019 eli m) iş S m Ti Vel s MÜ“ Mw 8? w ww 79 m ri ye me ME ' 100 33055 e bu 25 9 ia 800 m o aa *İ za © 8 bU 30. O eli z göl (0 S7 s0 m ö Mw. o Bİ psa (00 (e s0 1000 59 10 »İ m S7 400 s0 131 > 2 20 24021 s0 300 30 100 358 * is POR ay m 365 30 106. an MN Pİ say m ai s9 m sar > Mİ iey 100 $i6 s0 s9 66 109. > 387 m 96 30) tl 680 199 bed 6 1 30 © © 688 30 so). 4 ya ği “ 28: alg, w., TOP sayi 9 e 30 100 Ora 0 sol Kİ ie saz 109 Mom 100 so) S2 Me (00 04 » 30İ esi 9 Bi © 986 “ 1 20 “sa esl > © 94 e 99) ni 100 9$7 m e > 1991 aoyö 30 30069 109 > 201 ye 9 194 ” m > , a m 4 ; ” ov we zi DM 10 yer 20 Said Sİ sp 409 BRİ ve ça ay ie çeldi eş s0 sas 30 5406 pi LT 10. SIZ » me m bo. 806 ww Pe YE ME 3m ; 9. yiş so) M3 > vi 1000 m, 85 Vk > 1 s0 31 3 100 © 9 30 şoyis 100 İsi 0. se m S1050 o 20 iğ S9 A6 30 178 b Sİ oi 00 e 1 2 İı m 30 “a ve *İ zu 30 sal s0 O b Mİ ez 199 65 100 7 55 190) aş s0 vos 30 SAZ 30 m 20025 » 878 2000 s7 > gn 500 » m). 35 bed. w 5 100 a) s4 100 08 3 win a0 100) 89 1000 m0 S0) 33 30 > 100 0) BI 30 3504 S0)! saz wv öm 500 1000) 27005 © iz 30) 4sa 100 - 0 o) $ (şa aof a9 e y 0 öy |) 44 m 1 gay Ma mi 5 © ii6 3 a) s4 “M0 şiş so) s9 w | 0 |. 2 “ m8 10) 62 m 48 0 |” s9 şi 100) 982 “m6 20 100) v4 in 701 s0 768 2 428 m 46 s0) 100 g0 7 ibo): 735 “ 30R sein 10) 554 gaye Süreyya Paşanm vefatındağ sobe ni İİ Aldığımız malümata göre 80 | Ankarada toplanan maarif emin 3olleri kongresinde konuşulan mes 109) elelerden biri de ilk tedrisat pro 100) gramlarıdır. 39İ İstanbul maarif erkânından 100İbiri tarafndan kongreye veri- 900İlen bir takrirde ilkmekteplerin 50İtoplu tedrisatın iyi bir netice 1000) vermediği zikredilmektedr. 100İ* Alâkadar bir zat bize şu ma- 199 İlâmatı vermiştir : MO) — tik mektepterde zümre u- 3olsulü çok fenadır. Vekâletin bu n zayıf çıkıyorp| <blt eti. O tarihlerde bahriye meki İki saat sonra tarafı şahaneden indej Sait Paşaya bir zarf. gönderil- bir odaya . Hiç bir tarafİmiş ve bunun mühteviyatı hak- tan bir tebliğ vukubulmaksızn ve Ya| kında beyan: mütalea etmesi i- Di dür san lim © “İrade buyrulmuştu. Bu zarfın Sarayda usuldendir: Bu kabil hiz.| İçinde bir pusula idi ve pusula- #metlere alınacak zevat ilk önce sara-| da başkâtipliğe namzet göste- Zaten hakkmda een İğ o ki a edi abdülhe. zarfında hi “İyazılı idi, Sait Pa; bdülha- ya en ea A linde gibi bile hükümdara kendi perekehrn ee mes'uliyeti altında bir başkâtip Ertesi gü; doğru, mabeyin| tavsiye etmenin ne kadar tehli- lerin Böle Bey oklağunu soar:| kei biz şep olabileceğini düşür dan anladığın bir zat odaya gelerek:İ miyecek bir adam değildi. Her z iz ferman buyurduları| halde böyle bir hareketin avakı Bir şey yazımı. takdim edeceğim. İbindön hüser edecek kadar veh bulu dum. EŞ teslim olunduğunu işaret eder, zarfın arkasınada imza yerine (malüm) kelimseini yazar, Bü zarfı getiren adamın Yazifesibir makbüzsenedi almaktır. Bumak buz senedine zarltan çıkan tez» kerelerin adedi ve İler birinin numarası, getiren adamın ismi yazılır, altına başkâtip imza €- der. Sultan Hamit bu. makbuz senedine o kadar ehemmiyet ve rirdi ki behemehal eline teslim olunduğunu isterdi. Hülâsa kendisine arzolunan şeylerle kendisinden sadır olan &mirlerin ziyaa veya tahrife uğ- ramamasına pek dikkat ederdi. Buna bir.de Sultan Hamidin 30İnu er geç nazarı dikkate alaca-| ge in » ğını ümit ediyoruz, Toplu tedri 30 |satta tabiidir ki muallim ihtisas 100 | sahibi' olamamaktadır. Ve tale- a So|be dört senedenberi tatbik edir) si, 100İlen programla liselere çok zayıf p 30)olarak çıkıyor, şüphesiz sıkıntı 100) çekiyor. Bahusus ilk mekteple- 30İrin son iki smıfında zümre usu- 100( iü muhakkak lâzımdır. Her der 100İsi avrı ayrı muallimler Seir e 3öjmelidir. Bu suretledir k bana 50) derslerine alışılmış olur. Lisele-|t: şahanenin beni mabeyni hümayun! 30)İrin ilk sınıflarında bundan dola Pi iyii paiğiş 1 i : Eer ii li ve ife bir defa z ğ i : z tebliğ etti ve masama oturtarak — Hatırınıza ne gelirie onu yazı) kâtibi olduğu ii in bir başkâtip-| olursa kontrol tedbirinin ne ka- bir ariza) mühim işlerde Sait Paşanın re-| Sultan Hamit, malüm olduğu yo yini sorardı, Sait Paşa ilk önce:|üzere, Sultan Muradın halini * a sit ln dairesi rer olanların hangisi tercih büy ear yer mera ane EY şile diğer) fevkalâde denmeğe' lâyik olan taraftan Sultan Hamidin ilk baş| kuvvci hafızası ilâve edilecek elen evsaf|dar sıkı ve müessir olduğu teza ve şerati bileceğine Hünkâr ka-| hür eder. esasen Padişah bir çok ... — Pusulada esamisi muhar-| müteakip 1293 te Padişali ol. muştur. Şehzadeliği zamanında rulursa isabet ondadır. Dolmabahçenin veliâhtlere Diye cevap vermiş; fakat Sul|mahsus dairesinde ikamet eder tan Hamit behemehal bunlar-İdi. Bu sarayda diğer biraderle. dan birinin tercihi için pusula-İrinin de birer dairesi vardı.Fa- Yı tekrar Sait Paşaya gönderin) kat Abbülhamit Ef, çok kimse- tüp temas etmek, her Muvaredatına $ıhihi tedbirler vazedilmiş olan vebaya bulaşık 30 imanlardan memleketimize g€ 30İtirilecek paçavra; müstamel el- bise ve emsali köhne eşyanm tahmil iskelelerinde boş ve müs, tamel çuvallar hakkında olduğu gibi, tathir edildiklerine (dair Türkiye konsolosluklarınca mu saddak bir vesikği ibraz edilme- si, ve böyle şehüdetname ibraz edilmediği takdiğde mezkür eş yanın ancak Tahaffuzaneleri- mizden birisme şevkedilerek tathirleri yaptırıldıktan sonra 30) karaya çıkarılmasına müsaade ” iledinsir | yecanımı edecek mahiyette i-| askeri ve bahriye işlerine serasi 100) edilmesi usul ittihaz edilmiştir. ! Si” Çarlar mektupçuluğunun âsüde| ker ve Bahriye Nazırları, Top- El ve | muhiti ile şimdi girdiğin bu yeni ma) haneye ve mekâtibi askeriyeye Sİ izmir Türkocağı heyeti (hit arasında müthiş bir f ait umura Tophane müşiri ta- > istifa etti vassut ederdi. i 2 Maruzat ya resmi ya hususi Mİ dzmir Pi aki tezkerelerle vaki olur, iradeler şolresi ocakta rakı İedikodülar ü giyin.|de ya resmi tezkerelerin zeyli- 10) da çıkarılan son işti, im. İlk #ö-İne yazılarak yahut hususi tezke' 40 zerine istifasını vermiştir. reler şeklinde tebliğ edilirdi. 100 | amm Sultan Hamit takdim olunan|kif 100 tezkereleri ya bizzat okur, ya- pe No. 1“ 5Ne L hut bir mabeyinciye okutarak! 30) “oss 30:5408 ©) Sultan Hamidin bana yeni va:| dinlerdi. #00) sansı — 160 O gifemi tebliğ ederken “sizi ken) — Ekseriya akşama doğru sara” w 106 9 İÜ dim intihap ettim” demekten | ya gönderilen maruzat, gecele- so) a so iskele 99) miilesadı şu i ri dairei kitabette hulâsaten bir go) 1s e Şİ — Siz vazifenizi hiç bir tara-)deftere kaydolunur. Bu defter- e 9 sg| fin tavsiye ve himayesine, hiç|le o tezkereler bir torbaya konu m) 1 vor: go|bir makamın iş'ar ve inhasma)lur, ertesi sabah bu torba etü m) os 90908 so) medyun değilsiniz. Bu lütfu) makinesine gönderilerek muhte 10) s1 miy 30|münhasıran benden gördünüz.|mel mikroplardan tecrit edilir m) öz beli piri 50) Binaenaleyh benden başka mer| ve bir musahibe verilerek Hün- 30) 45 0” 149 “soİciiniz, benim irademe inkıyat- i od: Mİ & » me go) tan başka gayeniz olmiyacak.| Sultan Hamidin tasdik ve ka 100) 854 m ei so) tar. bul işareti tezkerelerin arkası. sol 66 15009 205 100) Sultan Hamit için bu, bir si-|na ve baş tarafa yazdığı Arı 30j “or? Mİ ra yo| Yaset idi. Herkesin kendisine| tarihten ibarettir. Eğer bu tari- #1 Sw 453 20 ve makamı saltanata merbut ve| hin yanı başında başka hiç bir 100) 4159 s0 470 30)minnettar yaşadığını isterdi.) işaret yoksa o tezkere ile İsti- olda e 40) Bu sebepledir ki her şey için) zan edilen madde aynen kabul s0) “aze Mater 90) kendisine müracaat olunduğu-| olunmuş demektir. Eğer tari- 91 dei M0 “giy 30)nu ve her lüttun kendisinden) hin yanında (C). işareti “varsa 400) “gay » 00 50| beklendiğini memnuniyetle te-| bu takdirde-Hünkârın bir Mmütai 001 6 s0 $8i60 “9 )lâkki eder, yine bu sebepledir; leası, bir cevabı olacak demek- 40) “70 “e tol en aykırı görülen istitafları|tir. Bu mütaleayı ya o tezkere- 90) 768 m0 ia 99 bile reddetmiyerek bazan bir su| yi huzurda okuyan - mabeyinci 30) zem 30, 8 “9 retle tatmin edemediği kimsele| yahut başkâtip getirir ve ona 50 gag se 359 199'ri her hangi diğer bir şekilde) göre cevap yazılır. 100) 55016 59 3 90! hoşnut etmek cihetine giderdi.) Sultan Hamidin pek dikkat SO) ve Olam Ro) “Tk kabul meemiu maretle o | cedigt moktalardan biri de ver. 80) ves 100 aşi “Öl du ve vazifem başına avdetime |diği iradelerin tamamen tebliğ 100) ses 1400:1804 #9 müsaade olundu. Biraz sonra|olunup olunmadığını kontrol ii s8 100; -v980 #0 yine gidiş müdürü Hacı Mah-| etmektir. Bunun için daire kita be 495 10 60 90 mut Efendi odama gelerek bir|betten yarılan tezkerelerin bir So) <5 M0. 69 39İ kaç tebrik ve tahif cümlesini) sureti kendisine takdim olünur- ion) >> Sİ 4g İmütenkip şu sözleri söyledi; —|du. Si 579 ii 109) — Zati şahane sizi kabul bu-| Sultan Hamit Babıâliden ve N — doo “İple so| yurmadan evvel Sadrı sabık Sa diğer nezaretlerden gelip torba iool 741 (00 190 şolit Paşa huzura çıkmıştı. Ben de|içinde kendisine takdim olunan 0 (60 28 gp | hazir bülunuyordum. Hünkâr si) tezkerelerden kabul ettiklerini, so a 100 “üz so) 2i başkitabete tayin ettiğini söy) her birinin 591. öğ s9 4 50) leyince Sait Paşa da hakkınızda) rak, yine so) “e s0 7IŞ 50) bir hayli hüsnü şehadette bulun &ttği zaman bunları bir zarf i- so) 50948 Lü in - du, *» b i, bağkâri TA 30) Mahmut Efendi, başkâtipliğe| zarf içinde kaç tezkere varsa a a2 00 0s; '00l intihabımda Sait Pasanın oyn»! varfınitstüne bunu ve saat kacta 9| manlarımıza çıkarılmasına mü- | de ifa »9İ saade edilmek için bu eşyanmi s0 20 rf dönmektedir. & w sl GÖ gr gm a çk re e z « li Hacı i a İse vaziyet daha fena netiçeler ve ag leri m e benim de hatıra geldiğimi 5“ İrebilir. rendim, Gidiş müdürlüğü Hünkârm)| erzetmiş, Sultan Hamit te bu- . —.— > Selhü Veya me nun üzerine beni intihap eyle- | Veba le bulaş limen. (ka m m Hamidin emektarlarındandır. |) lardan geleneşya şahın itimadını kazanmıştı. Geceleri m .| Başkâtipliğe tayin olundu- kak e ee ek kirme| Zum dalfo Marayda yegime reg mika urkasma şeyim itimat ben| mi makam idi. Daha ilk günün dezünindan biri oturarak Padişahın| den bu daire muamelâtynın maz ,ykusu gelinciye kadar roman “|but ve muntazam olduğunu gör Hacı Mahmut Efendi bu vazifeyi| düm. Diyebilirim ki başkitabet şahane: daire: o devirde intizam ve Ber ener barile bütün devlet da- ti. İlimiz birlikte hafif yokuşlu bir irelerinin fevkinde idi. Hüküm yoldan çıkarak tek katlı bir daireye dar ile hükümet arasında muha girdik. Burası Çit köşkü idi. Biribi| here vasıtası başkitabet idi. Ba- ie pir gp amanda mass) zi istisnalar harlende bütün ma ve inde yaverlerden, tüfekçi. | ruzatı resmiye başkitabet daire- ve harem ağalarından mürek-| sinden geçerek Hünkâra tak- kep bir kalabalik vardı, Sultan Ha:|dim olunur, bütün iradeler yine mit gibi iş ie eba kanaldan tebliğ edilirdi. alarma eldömm söze ve | Hükümdara arzolunacak mül Yi br ke tabani eğil almam İlki işlere Sadırazam, ilmiyeye Çit köşkünün önündeki bu dekor he-| müteallik umura o Şeyhislâm, l Şeyi görüp anlamak, vukuatı âle me yabancı kalmamak merakın da olduğu içinDolmabahçe sara yının münzevi köşesinden ziya- deTarabya üstündeki çifliğinde Kâğrtancdeki köşkünde, valde- liğinin Maçkadaki konağında ve hemşiresi Cemile * Sultanm. sarayında vakit geçirirdi. Bu Bittiği yerlerde devlet adamla- rile, ecnebilerle, hülâsa pek çok kimselerle görüşür,zamanın hal ve istikametini aleddevam ta- kip eder dururdu. Cülüsunda || darüssaade ağalığına tayin etti fi ! ği Behram ağayı —ki bir ara- lık azim şöhret ve nüfuz sahibi olmuştu— Cemile Sultanin sa- raymdan getirmiş, başmabeyin ci Ali Paşayı valdeliğinin Maç- /kadaki konağında tanımış, hat ta ilk başkâtibi Sait Paşayı Ce- mile Sultanın zevci Mahmut Ce lâleddin Paşa delâletile ve Sul- çan #örüyakde görüp beğeniyi “Ji idi, , Abdülhamit Efendinin daire- si geceli gündüzlü ziyaretçiden hali değildi. Tarabyadaki liğinin yanında ovakit İngiltere Sefareti baştercümanı olan M, (Tomson) un köşkü vardı. Ab- dülhamit Efendi bu zat ile sik sık görüşür, mahafili ecnebiye hakkında bundan malümat alır, politika işlerine bu suretle vâ- olurdu. ederdi. Hülâ sa Abdülhamit Efenedi o dev. rin ricalini ahvali hususiyeleris ne, konaklarnın tarzı idaresine, bütçelerinin vaziyetine varıncı- ya kadartanırdı.Kuvvei hafızası pek sağlam olduğu için bu za- mana ait malümatını sonralğrx tamamen tahattür ederdi. Abdülhamit Efendi, yaşadığı amanm vakayi ve hâdisatını iğrenmeğe ve her şey hakkın-. da malümat edinmeğe ny:rak ve temayülü itibarile öteki şehza- delerden farklı olduğu gibi va- ziyeti maliye ve tarzr idarg itis barile de onlardan yüksek bir mevkie malikti, Kendi dâirele- rinin içinde dünya ile alâkaları kesilmiş bir halde yaşıyan ve iratlarile masraflarını kapata mıyan öteki şehzadeler bilhas- sâ para hususunda sıkıntı çeker lerken Abdülhamit Efendi bir taraftan tasarruf ve diğer taral tan iradını tenmiye ve idare sa yesinde müreffeh bir ha. Ol| yat geçirir, hem de para birik. tirerek kardeşlerine muavenet te bulunurdu. Bilhassa Murat E fendiye çok defalar ikraz ai tile para verdiğini bana bizzat || hikâye etmişti. ii Abdülhamit Efendinin hazi nei maliyeden şehri bin lira ma: aşı vardı. Ancak o zamanda mâ rirdi. . (Bitmedi)