18 Mart 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Teröme ve “baz hakkımakfazdur 22 'arp kabinesi azası telâşiçinde.. İ Alman sefiri hiddetlendi : gemilerin silâhları alınmasına razı değil... İL “Avusturya sefiri (Göben) “44 Sadrazama bahsederken © “aanya sefirinin de orada bu- msı bir tesadüften mi ibaret “ J£Sait Halim Paşaya bu mü- | atalar söylenirken Enver Pa “ytaya bir şey söylenmemiş ol M iasna nasıl ihtimal verilir? ie halde Hükümet nüfuz ve İli wetini Sadrazamdan ziyade İ ğısil ettikleri o Almanlarca pim olmıyan Enver ve Ta. di paşalar meselenin bu baş- İ ilgıcından haberleri olmama- i#nümkün müdür? O kadar imkün değidir ki Almanya se 7 4 ağustosta hükümetine * di teki telgrafı (No—426) gön şi miştir: fi lulmanya ve Avusturya harp ri nilerinin boğazlara serbestçe 43 melerine müsaade edilmesi ı Çanakkale askeri kuman- “luna emir verildiğini Enver İ tie bildirdi, bununla beraber ii İrazam, Bulgarlarla mai | in ği de ne Türkiye ve ne de Al. ınya için arzu edilecek bir olmadığını söylemektedir.,, Zene Alman membalarınm 'dikleri malümata göre (Gö- 1) ve (Breslâv) süratle Ça- ckale boğazma gitmek em 4 Cezair sahillerinde bir iki İç | ctayı topa tutmağa giderler- 1 4 ağustos akşamı gece ya- İşi, adan bir kaç dakika sonra “yi uşlardır.(Philippeville) şeh- in anından sonra ; Bustosta bitaraf (Meisina) li “j mına dönmüşler ve orada kö- ijir aldıktan sonra 6 ağustos- Akdenizin şarkına doğru İlanmışlardır; fakat 7 ağus- #a “Çanakkaleye girmeleri- sağıma,, dair Kayserden bir siz telgraf geldiğinden bir iddet Adalardenizinde dolaş- şlat, Yunan adalarından (De ita kömür almışlar ve niha 10 ağustos günü sabaha kar ül (Dinuüssa) adasından kalkıp nakkaleye gelmişler ve gir- şlerdir. # Alman gemilerine 4 ağustos * hemen Çanakkaleye gitmele emredilmiş iken 7 ağustosta! girmelerinin muvakka. mümkün olamıyacağına da * Kayserden gelen (telgrafın- drazamm itirazmdan ileri İmiş olması çok muhtemel- Esasen 4 ağustos akşamı İn- tere Almanyaya harp ilân tikten sonra Akdenizde İngi- yi; donanması Alman gemileri. aramağ başlamışlar ve Gağus # sta (Göben) ile (Breslâv) ın isina limanından çıktıktan © nra şarka doğru gittiklerini (ber alarak takibe başlamışlar İtilâf devletleri Alman m bizim sulara gele- tahmin ettiklerinden buldaki sefirleri vasrtasile # teşebbüsatta bülunmuşlar- Kayser davet edip bu kararı tebliğ etti- ği vakit sefir fena halde hiddet leniyor, bağırıp çağırmağa baş- iyor. Meclisin toplandığı salo- nun bitişik yazı Odasında vu- kubulan münakaşanın gürültü- sü Nazırlara kadar geliyor. Yarım saat sonra meclis oda sına dönen Sadrazamı Almanya sefirinin teklifimize razı olmâ- dığını, gemilerin esasen bizim muvafakatimiz üzerine geldik- lerini, silâhlarmı hiç bir vakit teslim etmiyeceklerini söyledi- ğini anlatıyor. (Vangenhaym) ın bu cevap- larına karşı Sait Halim Paşa da tehdide kalkışarak: — O halde biz de boğazları| itilâfçılara açmak mecburiyetin de kalırız, diyince Almanya se- firi büsbütün köpürerek: — Bizim gemiler daha evvel İstanbula gelirler. . Şehri topa tutarlar, ve nihaye kendi kendi lerini berhava ederler demiş. Hatta, Ruslarla birleşip sizi taksim ederiz, demeğe kadar varmış! Sait Halim Paşa bunları an- lattıktan sonra “artık ben bu. herifle konuşamam, demiş, o- nun üzerine Talât ve Halil Bey ler (Vangenhaym) ın yanına gitmişler; fakat onlar da sefiri iknaa muvaffak olamıyarak dönmüşler. O sıra, Talât Paşa- nım rivayetine göre, Halil Be. yin hatırma bir çare gelmiş. Oda gemilerin tarafımızdan satın almmâsı ve direklerine derhal Osmanlı bayrağı çekil. mesi! Diğer vükelâ da bu fikri ka- bul ettiklerinden mesele (Van- genhaym) a anlatılıyor. O da u hususta mutlaka Kayserin iradesi lâzımdır. Hükümetime yazıp size çabucak cevap veri- rim,, diyerek çekiliyor. “Meclis, ertesi gün itilâf se- firlerinin müracaatlerine cevap verebilmek için, Almanyanm cevabmı beklemeğe vakit olma- dığını düşünüyor, ve Almanla- rı bir emrivaki karşısında bu- lundurmak için o sabah çıkacak İstanbul gazetelerinde o (Gö. ben) ve (Breslâv) ın satm a- “Rusya tarafından neşrolu- !lmdıklarını ilâna karar vererek n turuncu kitapta hikâye-e- / İdiğine göre bu hususa dair © tosta Sadrazamı gören sefiri Sait Halim Paşa Göben) ve (Breslâv)m Çanak sale boğazıma girmelerine kat'- en müsaade edilmiyeceğini çöylemiş! © 10 ağustos akşamı Sait Ha- İm Paşanm yalısındaki içtima f'da Alman gemilerinin Çanak taleye girdiklerini haber alan p kabinesi âzası, daha doğ- âzanın ekseriyeti fena © şaşırtıyor; fakat biraz mü den sonra gemilerin, bey İeimilel hukuk kaidelerinin ica ina göre, silâhları almarak İz üt körfezinde muhafaza olu- abileceklerine karar veriyor. zam Taralıyada Alman sine haber gönde p Yür gece yarısından sonra saat üçte dağılıyor. 1! ağustos gazeteleri bu ha- beri verdikten sonra ertesi gün işi ballandıcıyorlar; Bir gün ev vel İsanbul halkınm mesâretle uyandığını, (Göben) ve (Bres- lâv) ım seksen milyon marka satın alınmış oduklarını öğren- diklerini yazıyor. 16 ağustos Pazar günü ge- miler Türk bayrağı altında İş. tanbul önüne geliyorlar. Bu komedyaya kimse aldan- mıyor. İtilâf sefirleri gemiler. den Alman zabitan ve mürette batm çıkarılmasını istiyoralar. sa da pek ileri varmıyorlar, Me sele sürüklenip gidiyor. Almanya, Yunanisanı ürküt- memek için Berlinde Yunan se- Baron (Vangenhayım) vü vE. firine gemileri bize satmadığı- söği a ER 8 MART HARIÇTEN ALDIGIMIZ F 1930 TABERLER #ransada Feyezan | Onlara göre Osmanlı borçları Garon nehri yeniden kabardı /“Times,, muhabiri ne diyor? Hakikate Şimdiye hadar 17 milyon v a hiç uymıyan sözler.. frenk teplanmışlır. Osmanlı hülümeti zamanından kalan ve bugün memleket için haki- katen bir yük teşkil eden borçlar hak kında “Times” (Taymis) in şehrimiz deki mubabiri tarafından gazetesine | yazılmış bir mektup gördük. Muh br evvelâ “hükümetimizle Düyunu wmiye baiiileri arasında 925 s0- akti itilâfnameden bah- sederek diyer ki: “ Bu iliimme Türkiye Büyük) Millet meelisi tarafından 928 Kânu- puevelinde tastik edilmiştir. İtilâfna- ine ahkâmı macibi: İ ! da ilk yedi den iz lirası tediye edecektir. 935 senesir-| den sonra bu taksitler 951 de 3,400, 000 İngiliz lirasına beliğ olmak üzre artacaktır. Kâmımuevelde Türk hükü metinin Osmanlı borçlarının tediyesi- i tehir etmek niyetinde olduğu ka- maati vardı. Bu Paristeli Düyumu &- mimiye meelisini kanantbahş olacak bir izahta bulunması için hükümete müracaate sovketti, Buna verilen ce- vapla beraber Düyunu umumiye mec lisi reisi Ankarada meseleyi heyeti urmmiyesile müzaksre için Ankaraya davet ediliyordu.” İngiliz muhabir bundan sonra bor çlar meselesi etrafında memleketimiz de 'ki türlü cereyan olduğunu söyli- yerek ilk cereyanın Türkiyenin imza- sına rinyet edeceği merkezinde oldu- ğumu, ikinci cereyanın ise Osmanlı m hasebile aç senelik bir tecil yapılması şek de bulunduğunu ve bu ikinci cere- yanın daha kuvvetli olduğunu ilâve ediyor.” İngiliz muhâbirinin bundan sonra yazdığı satırlar mektubuna ehemmi- yet verdirmek için yazılmışa benzi. yör. Çünkü Türkiye cumhuriyet hülü Meti bu meseledeki hüsnü , niyetini ber vakit ispatederek eski devirden kalma bu ağır yükleri omuzlarına al- dığı halde bugün'serf iktisadi vaziye- din aşikdir olam zaruretleri karşısında aramaktadır. Böyle iri bor: PARİS, 16 (A.A.) — Bordo dan bildirildiğine göre Garon nehrinin kabarması bugün aza- mi hadde gelmiştir. Alınan ted- birler sayesinde rıhtım üzeri, İbulunan evlerin yalnız bodrum. | ları su altında kalmıştır. Ehem. miyetli bir hasar vukubulduğu na dair malümat yoktur. Şimdiye kadar toplanan milli iane yekünu 17 mliyonu geçmiş | tir, STRAZBURG DARÜLFÜNU NUNDA PARİS, 17 (A.A.) — Straz- burg darülfünunu; kürünü vus- asarı tarihiyesile maruf el de Kulanjın doğumunun üncü yıl dönümünü tes'it et Macaristanda Fransa ile münasebat Büdapeşteden yazılıyor : — Hariciye nazırı M. Valko yeni aktedilriş o o- itilâfname- S1 itilâfname-| er daimi divani dalet hakkında i âtilâflardır. Jayani dikkat o- İ xn Macaristan» "Tansa arasında stedilen tica- zet muahedesi- M. Valko dir, İki memleket Arasındaki ti- cari münasebatın git gide arttı ğı anlaşılıyor. Hariciye nazırı | M. Valkso bilhassa son iki sene | zarfında Fransa ile ticâri müna- sebetlerin çe't arttığını Göyle-| miştir . Parlementonun bu mu- ahedeyi tadil ettirmeden kabul edeceği anlaşılme'ctadır . Rusyada M. Çiçerin çekiliyor mu? Berlinden yazılıyor: — Bura- da çıkan sosvalist Vorwaerst gazetesinin ver- diği bir habere nazaran Sovyet Rusya hariciye hazırı M. Çiçe-|k' sin üçüncü defa olarak istifasını vermiş imiş. M. ziçerinin istifa- “sıhhi vaziye- enden ileri gel- meltedir, Ken- disinin Alman- #4. Çıçerin yada Wiesba- den kaplıcalarma geleceği söy- |» leniyor. Bu seyahat önümüzde- ki Nisan ayının ortalarma doğ- ru olacaktır. Maamafih M. Çiçerinin filha- ikilka istifa ettiğini gösterecek mevsuk malümat yoktur . —— os —— din eden “Times” muhabirinin bu ka bil sözleri bir safsatadan öteye geçe- mez. Muhabir Sovyet hükümetinin Türkiye ile Avrupa devletlerinin ara smı açmak istediğinden M. Karahan ile M. Suriçin hariçteki alacaklıların metalibine ehemmiyet vermemek için Türklere telkinatta © bulunduklarını söylüyor. Bu iddianm hakikat ve ve- kayin cereyanı ile ne kadar büyük bir tezat teşkil ettiğini tekrara lüzum yoktur. “Times” muhabiri Türkerin ecnebi sermayesinin yardımı teklifleri karşı sında ecnebilerin siyasi menafi temin etmek istedikleri düşüncesile soğuk bir surette karşılandığını söyledikten ve Türkiyenin sırf kendi menabü ile kaldığından bahsederek diyor ki: lerindir” siyasetinin imanlı bir muza-| hiri olan Başvekil İsmet Paşa Millet! Meclisinde gerek ferdi surette, gerek hükümetçe iktısada riayet edilmek ih tiyacını söyledi. Gelecek sene için büt çede 15,000,000 Türk lirasına (1,5 milyon İsterlin) baliğ olan tasarruf- lar yapıldığı söyleniyor.” yapıldığından sediyor. Borçlar için Türke hükümeti nin iki yoldan birine gideceğini 6ö7- leyen muhabir bunun birincisi borçla- vi tanımamak, diğeri de Avrupa ve Amerika ile tesriki mesni etmek oldu İğumu ilâve ediyor. Türkiye Cemiyeti Akvama dahil olsaydı hariçten serma ye ve fikir bulabileceğini kaydedi- yor. Fakat Cemiyeti Akvama şimdiye İkadar girmediğimizin bazı mühik s6- bepleri olduğunu ten kendini alamiyor. Mısır tahvilâtı KAHİRE, 17 A.A. — Yüzde üç faizli ve ikramiyeli o Mısır kredi Fonsiye tahvillerinin bu. günkü keşidesinde: 1886 senesinde çıkarılmış tah villerden 321,709 numara 50.000 frank. 1903 senesinde çıkarılmış tal villerden 748,956 numara 50,000 frank. 1911 senesinde çıkarılmış tah villerden 58,830 numara 50,000 frank ikramiye kazanmışlar dır. Gandi mücadeleye devam ediyor LONDRA, 17. A.A. — Gan- dinin riyasetindeki kafile şim- diye kadar altmış mil kat'etmiş tir. Ahmetabattanberi uğradık- ları yerlerde az çok muvaffaki- yetler elde eden Gandi şimdi ahalisi davasına pek te taraftar olmıyan bir havaliye dahil ol- muştur. Buradaki yerli memur- İlarm ekserisi vazifelerini terk- ten imtina etmişlerdir. nı temin ediyor. Bu teminatı haber alan Rusyanın Atina se- firi de, tabii, meselenin bir mü- vazaadan ibaret olduğunu hü- kümetine bildiriyor! (Devamı var) İdr. Murahhaslar bahri Bahri konferansı neticelendirmek için İngilizlerle Fransızlar Kolayca anlaşabilecekler mi LONDRA, Fransız ve İngiliz murahhas heyetleri kendilerini bilhassa alâkadar eden o meseleler hak- kında tetkikatta bulunmuşlar- konfe- ransın muvaffakiyetle neticelen mesini temin edecek çareleri a- raştırmışlardır. M. Tardicu ga- zetecilere şu beyanatta bulun- muştur; — İngiliz murahhasla- 16 (AA) hakkında umum tetkikatta bu- M. Tardicu lunduk. Kolayca anlaşabilece- gimiz meseleleri tayin ettik, tilâf çıkmasına sebep olan me- Seleler hakkındaki İngiliz ve Fransiz noktai nazarlarını bir- “Mübadele ' Emlâk ısrar etme ki temaslar devam etmektedir. verilecek (kararın iki taraf için etmediklerini öğrendim. ANKARA, 17 (Miliyet) — İstanbul meb'usu Süreyya Paşa Meclise takdim ettiği yeni bir takrirde belediye kanununa it evvelce verdiği tadilnamesi- İnin heyeti umumiyede müzake- re ve tetkkini rica etmiştir. Sü. reyya Paşa tadilnamesinin dö: düncü maddesinde şehirlerimi- zin mesahai sathiyesinin küçül. tülmesini teklif etmekte idi. Şe- ihirlerimizin mesahai sathiyele- inin büyük olduğunu iddia e- ya Paşa bu yeni takri rinde iddiasına misal olarak şun ları sölemektedir. Ankara 150 kiometro murab- bar yani 15 milyon metro murab bardır. İçinde 70 bin nüfus var- dır. İstanbul 2000 kilometre meselesinde birine yaklaştırmak için takip | murabbar. i 200 mil ri yakl zi , yani milyon met edilmesi lâzım gelen usulleri |yo murabbaıdır. İçinde 700 bin araştırdık. Müsbet bir netice el | nüfus vardır. Halbuki Paris 97, £Son AHaberler mescicsiin son safhası s...... bitaraflar mektedirler ANKAA, 17 (Telefonla) — Bitaraf murahhaslarla mübadil emlâk meselesi hakkında verilecek kararın mahiyeti etrafında Bitaraf murahhasların hepsinit riayeti mecburi olmasında ısraj Şehirlerimizin hudutları küçültülmeli mi? Süreyya Paşa Meclis riyasetine yeni bir takrir verdi yon nüfus vardır. Şehirleri maf eden evvelâ kesafeti nüfustur. | Ankarada kilometro murabbat- na 400 nüfus isabet ediyor, İs* İtanbulda kilometro murabbama 3000 nüfus isabet ediyor. Halk İbuki Pariste kilomciro murab- bama 30 bin nüfus isabet edi- yor, binaenaleyh şehirlerimizin jmesahai sathiyelerini küçült mek lâzımdır. Meselâ Ankarayı 10 kilometre murabbar yapar- sak kilometro murabbama 5000 nüfus isabet edecektir. İstanbu- lu 30 kilometro murabbar yapar sak kilometro murabbama 15 bin nüfus isabet edecektir. Böy- lece şehirlerimiz küçük olursa imar edilebileceektir. Rakamlara istinaden fen bu- nu icabettiriyor. Süreyya Paşa- nm bu takriri Meclisin Perşem- de edeceğimize kani bulunuyo- rum. M. TARDİEU GİDİYOR LONDRA, 17 (A.A.) — Fransız murahhas heyeti saat 12,15 e kadar müzakereye de- vam etmiştir. M. Tardicu bu sa .İbah saat 11 de Londradan ; ha- — reket edecektir. eee Romanyada Rüşvete karşı müadcele Bükteşten yazılıyor: — Ro- manyada yeni bir fırka teşkil e- dilmektedir. Bu fırkanın prog- ramında her türlü sui istimalle- re bir nihayet vermek için şid- detli cezalar tatbik edilmesi ga- yesi takip edilmektedir . Bir takım mali işlerde sui is- timaller olmuş ve yeni teşkil edilmekte olan milli iş fırkası için halkta bir teveccüh uyan- mıştır . Bu fırka iktidar mevki- ine gelirse sui istimallere karşı şiddetle mücadele edileceğini zaman| ve rüşvet, ihtilâs gibi cürümler- idebulunanlar hakkında ödam cezasının tatbilçi için ceza ka- nunuma bir madde 'koyduraca- ğını ilân etmektedir . —— eaneer-—— Dikdatör öldü ETTE 7 ARR C Birinci: sahilfeden mabat ) Müteveffanm naşı akşam ü- zeri tahnit edilecek ve o ağlebi ihtimale göre yarın Madrite gö. türülecektir. Bir çok zevat otele giderek müteveffanın ailesine teessiir ve taziyetlerini beyan etmişler. dir. Teşrifat müdürü M. de Fou guiğres hariciye nazırı M. Bri. 'M. dö Riveranm oğluna beyanı taziyet etmiştir. İSPANYADA MADRİT, 16 A.A, — Mi. Pri- mo dö Riveranın ansızın vefatı İspanyada derin bir heyecan uyandırmış, müteveffanm tara- ftarlarmı büyük bir yese ve hüz ne düşürmüştür. M. Beranger vefat haberini kırala bizzat bil dirmiştir. Başvekil müteveffa. nın insani meziyetlerini takdir ile yadetmiş, fakat siyaseti hak kmda herhangi bir suretle mü- talea yürütmekten imtina et. miştir. İbe celsesinde belediye kanunu müzakeresine başlanırken oku- nacaktır, Bursada bir tacir intihar etti BURSA, 17 (Milliyet) — Şehrin maruf tüccarlarından Ka- raferyeli Ahmet Ali Bey bu sabah evinin mutfağında kendini iple asmak suretile intihar etmiştir. Ticari enahafilde derin bir teessür uyandıran bu intihar hâdisesinin ticari esbaptan ileri gelmediği, . hâdisede ailevi esbab tesiri olduğu tahakkuk etmiştir. İsmet Pş. Hz. İs Bankasında ANKARA, 17 (Telefonla) — İsmet Paşa bugün İş Banka- smı ziyaret etti. İdare meclisi reisi Mahmut, Urmumü müdür Celâl Beylerle görüştü. Bahri konferans inkıtaa doğru gidiyor LONDA, 17 (A. A.) — Daily Mail M. Mac Donald ile M. Tardicu, M. Briand ve M. Dümesnil arasında vukua gelen dün- kü 4 saatlik muhavereden bir netice çı dığını ve konferan- sm mütemadiyen inkıtaa doğru yürüdüğünü bildiriyor. Daily Mail'e göre deniz konferansından bir itilâf elde (edilemediği takdirde İngiltere, Amerika ve Japonya arasında ayrı bir mu- ahede aktedileceketir. Berlin 104, Viyana 150 kilomet ro murabbardır. İçinde üçer mil | Faydalı yağmurlar ANKARA, 17 (Telefonla)— Ankara civarında fasılalı yağ- mur yağdı. Dün orta Anadolu- da müsait miktarda faideli yağ mur yağmıştır. Adliye encümeninde ANKARA, 17 (Telefonla)— Adliye encümeninin usulü hukukiyedeki reddi hâkim için İzmirde Gazi Hz.nin heykelleri| İZMİR, 17 (A:A.) — Fırtına 'dolayısile muvasalatı bir kaç gün geçiken heykeltraş M. Ka- İnonikanın bugünlerde şehrimi- ze vâsıl olacağı ümit edilmekte- dir. M. Kanonika Gazi hazret- lerinin İzmirde o rekzedilecek heykeli için tetkikatta buluna- caktır. Çeşmede zer'iyat İZMİR, 17 (A. A.) — Çeş- me tütün Zer'iyatr hakkında a- İman malümata göre her sene Nisanda yapılması mutat olan zer'iyata bu sene şimdiden baş- lanmıştır. Bu havalinin anason- lar: da İspanya anasonları ile rekabet edecek derecede mü- da ilâve etmek| nd nama İspanya sefirine ve | kemmel yetişmekte olduğundan İmüskirat inhisarı nakdi yardım da bulunmuştur. Ayni zamanda Ziraat Bankasının da 25 bin li- ralık bir muavenette bulunaca- gı haber alınmıştır. Mıntakada zeredilmemiş boş yer yoktur. Hüseyin Hüsnü paşanın cenazesi ANKARA, 1. (Telefonla)— Erkânı harbiye Sılhiye müfet- tişi Hüseyin Hüsnü paşanın ce- naze merasimi bugün yapıldı. Merasimde Müdafaaimilliye ve kili, erkân ve ümerayi askeriye *e merhumun dostları vardı, sl a derd AMES vaki talep reddedildiği zaman müeyyide olmak üzre mevcut 10 lira usulü cezaiyeye de teş” mil edilmek suretile 300 liraya çıkarılması takarrür etti. Fransız sefiri ANKARA ,17. (Telefonla) — Hariciye vekili Tevfik < Rüştül Bey Fransız sefirini köşkünde | kabul etti. Behçet Bey Bursada BURSA, 17. (Miliyet) — Tü tün inhisar idaresi umum müdü rü Behçet Bey buraya geldi.Te tişat yapacakur. Esnaf cemiyetleri Esnaf cemiyetleri talimatna” mesinin bazı maddelerinin tadili İktısat Vekâletince takarrür et miştir, Tadil edilecek maddelef' hakkında muhtelif vekâletleri mütaleaları sorulmuştur. Tadil edilecek madde bilhas” sa âza adedi başlı başma cem yet teşkiline müsait olmıyg” teşekküllerin, diğer mümasil bif cemiyete iltihakıdır.. RE