2 Şubat 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5

Millt tasarruftan ne a nliıyoruz?| Herşeyden evvel memlekette bir istihsal seferberliği ilân etmek lâzumdır.. D ireee ç— Darülfünun muallimlerinden Hâmit Nafiz Beyin ânketimize cevabı Darülfünun jeoloji ve made- niyet muallimi Hamit Nafiz B. anketimize şu cevabı veriyor: “Benim fikrimce milli iktı- sat demek milli istihsal kabili- yetlerimizi inkişaf ettirmek de- tmektir. Bunun için her şeyden evvel memlekette bir istihsal seferberliği ilân edilmesi lâzım dır. İstihsal olunacak servetle- nimizin en başında madenleri- miz gelir. Filhakika memleke- tin maden noktai nazarından servetini henüz hiç denecek de- recede bilmiyoruz. Fakat ımı-ı hakkak olan bir şey var ki o da dünyaca tanınmış mühim ma- denlerimizin memlekette meb- zul olarak bulunduğudur. Me- selâ bu asrın iptidasında Tür- kiye, Krom ve zımpara maden- leri ihracında dünya piyasası - na hâkim idi. Senevi takriben 50.000 ton krom ihraç ediyordu ki o zamanki dünya ihtiyacatı- nın takriben üçte ikisini teşkil ediyordu. 50.000.000 ton krom bügünkü para ile —memlekete 2.000.000 Tiraya yakın bir para getirecekti! Halbuki şimdiki is- tihsalâtımız ancak — 10,000 tondur. Zımpara madenleri ih- racatımız 1905 te 30.000 tondan fazla olduğu halde bugünkü is- tihsalâtımız yalnız 10.000 ton- dur.Eski istihsalâtımızla mem- lekete yalnız — zımpara ile 1,5 milyon lira girecekti. Yanı ba- şımızda Yunahılrlar, rezervi 15 Milyar ton tahmin edilen yani Rusların Don — havzasının iki misline baliğ olan Zonguldak havzasındaki kömürlerimiz gi- bi bir hazineye malik olmadık- ları halde maden ihracatmdîm memleketlerine senevi 300 mil- Yyon drahmi yani milyon Tira giriyor. Halbuki dediğim gibi ne kömürleri var- dır ne de ihracatları 21.000 to- na baliğ olan krom — ve 27.000 tona baliğ olan zımparaları bi- zimkilerin derecesindedir. Yu- nanistan kromlarının derecesi Poliste Bir ay zarfında kaç hırsız sekiz küsur | YOr- Hümit Nafiz Bey 36-4006 olduğu — halde bütün maden ihracatımız 4,5 — yalnız dört buçuk milyon liraya baliğ oluyor.ki bu miktar kolaylıkla ön mistine iblağ edilebilir. Fikrimce tanınmış maden- lerimizin rasyonel bir surette işletilmesine teşebbüs etmek, tanmmamış — olanların hııfi!d kıymetini takdir ettirmek birin ci plânda yapacak işimizdir. Bu da memleketin jeolojik etudu ve jeolojik haritasının tanzimi- le kabil olur. Bu iş, belki der- hal randıman vermese ve hat- ta çok para sarfınt istilzam et- se bile, her memlekette olı_luğu gibi, derhal yapacağımız bir iş- tir. Yerli ve ecnebi - sermaye her halde bu tetkiki, yani mem leketteki maden hazinelerinin demirbaş oşya defterini bekli- - Bu tetkikin harbi urmumi- de yapıldığı gibi sudan olma * ması, sistematik ve bitaraf ilim adamları tarafından yapılması lâzımdır. Tetkikat yapacakla” rın her halde bitaraf olmaların- da İsrar ed'ıyorum.lçgln!dl ma- den işi çok nazik bir İştir.. zabıta tarafından yakalandı? Son bir ay içinde olmuştur. Kazala Saadeğie Son bir ay içinde şehrimizde! 450 zabıta vak'ası olmuştur. Bunlar arasında 268 sirkat VAT dır. Bu vak'alarla alâkadar225 hırsız polis tarafından derdest ve adliyeye tevdi edilmiş! 268 vak'a arasında en :ıhım Yeşilköy soygunudur. Dı[ı:rle— ri münferit, ufak tefek vak'alar dır, Gene geçen ay zarfında 66 cerh, 36 yangın, 15 pplıu haka ret 19 intihar ve katil hadisesi vardır. Yangınlar arasında en büyüğü Taksimde olmuş, iki apartıman yanmıştır. Müuhtelif vesilelerle yarala- Kânunusanideki otomobil ve tramvay kazaları da mühim bir yeküna baliğ olmuştur. o"ı:î bil ve tramvay dltında kı!:n kişiden sakat kalanlar ve O len- ler 32 yi bulmuştur. ezden y 24 saat içinde 1 — Ortaköy şehir yati mek tebinin çamaşırane hırsız lık maksadile kırılmış, fakat bir Şey çalınmamıştır. Te dci Ali Ek 2 — Sirkecide ote ber efendinin odasından bazı € Ya çalınmıştır. siği 3 — Meçhul bir yırşk_“âv Madam Mari isminde bir ka' ; hın içinde 47 lira bulunan © Santasını çalmıştır. 4 — Toptaşı caddesinde b:îl Türcü Salih 8 Hrasının gas iğini iddia etmiştir. 5$ — Üski a Pahallesinde Hasan 450 zabıta vak'ası zan yekünu mühimdir 6 — Meçhul bir şahıs, Pan- galtıda operatör Kemal Beyin inşa etirmekte olduğu binadan 150 kilo sikletinde bir çan aşır mıştır. —— Müşteri ile birane sahibi Dün gece Beyoğlunda hu' birane sahibi Aleksandros müş terilerden Burhan Beye, Bur- han Bey de Aleksandaosa ula'h çekmişlerdir. Bu hadisenin bir içki meselesinden çıktığı anla- şılmıştır. ğ Mome Maryantinin 17 lirası Beyoğlunda Kurtuluşta su yolcu sokağında oturan madam Maryanti evelki gece evine gi- derken önüne meçhul bir adam çıkarak içinde 17 lira bulunan elindeki çantasını kaparak kaç- mıştır. Bisikletten düşüp yaralandılar Motörcü Alekonun yanında çıraklık eden Antranik, Berç is Mminde bir çocukla birlikte bisik letlere binerek Büyük dereye Maslaktan bir itmişlerdir. KıAvdeılenm'lın futbol maçını l:meıı düşerek yarlanmışlardır. ğği Konsolos zevcesinin 44 İirası z sefareti ikinci konso ili . İngi eryasın Zevcesi losu Sir Kombı seyrederken bisik Si Müstantik ve avukat H. Rifat bey aleyhine bir dava Dün üçüncü zeca mahkeme- sinde Haydar Rifat B. aleyhi- ne açıları bir dava rüeyt olundu. Müstantik Nâzım B, Haydar| Rifat B. aleyhinde — müvekkili | bulunan Lütfi B. namına verdi | ği bir istida ile, vazife başında tahkir edildiği iddiasi ile bu-| davayıaçmıştı. Mahkeme davanın hafiyen | cereyanına ve dava safhatının neşrolunmamasına karar — ver- miştir. Bgmıdigimi-ıe göre Baroya dahil 50 iyi mütecaviz avgukat meslekdaşlarını müdafaa için kendisinden müsaade istemiş- | lerdir. Türk - Yunan müzakeratı Şehrimize gelen malümata| nazaran Ankarada Hariciye ve kilimiz Tevfik Rüştü Beyle Yu nan sefiri M. Polihronyadis ara sında ki müzakerat, muallak meselelerin tamamen - halledil- | mesi suretile nihayete yaklaş- | mıştır. Tekmil mesail Tevfik Kâmil Bey ve M. Fokas arasın da görüşlmektedi Halledilmiyen iki nokta hak kında Atinadan talimat bekleri mektedir. İtilâf hâsıl olursa M. | Fokas bu itilâfnameyi hamilen Atinaya gidecektir. Tevfik Kâ- mil Beyin de İstanbula avdeti mukarrerdir. Bu vaziyet hakında şehrimiz alâkadar muhafilinde malümat tevcut değildir. Yesilköyde soygunculuk Hırsızların muhakeme- sine devam edildi.. Yeşilköy oşctuinin davasına 'dün devam olundu. Mme Ke- Testeciyan, maznun Zekeriya, Mehmet Ali, Sait ve Mustafa ile müvacehe olunmuştur. Mme Keresteciyan hırsızları teşhis etmiş ve şahıslarmi tayin et. miştir. Bundan sonra polis me- mürları dinlenilmiştir. Bunlar dört maznunun ilk i- fadeleri alınırken hazır. bulun. duklarını vecebirsiz olarak her- şeyi itiraf ettiklerini söyledi- ler. Dava gelmiyen — şahitlerin celbi için talik olundu. ERZURUM ADLİYESİNDE Geçen 1929 senesi zarfında Erzurum Ağırceza mahkemesi yedi yüzü mütecaviz evraktan 1930 senesine yalnız 6 adetdev- retmiştir. Âdil Cümhuriyet mahkeme- lerimizin adalet tevzii hususun. da göstermekte olduğu bu sür'- at cidden şayanı iftihardır. Madam Marinin elinde taşidığı çantanım içinden bir adet altm kaplama sigara çakmağı ile 47 Hira evrakı nakdiyesi — meçhul bir şahıs tarafından aşırılmış- e —— Tecavı'h öi İç Erenköyde çobanlık eden Ali, Kozyatağında Zeynen is- minde bir kadının evine taarrüz ederek firar etmiştir. el Taarruz İsmail, Osman ve Ali isim lerinde üç kişi Çapada Ruhiye isminde bir kadıma — tecavüz e- derek, elinceki çantayı altp kaç mışlardır. eçi Arkadaşlar Unkapanında Neşet Bey ha İnında oturan Rü: we İs- mail kavga etmişler, neticede İsmail Rüstemi bıçakla yarala mıştır. Mecruh Cerrahpaşa has tanesine kaldırılmıştır. eÜi Eeçhul! Arnavutköyde mütekatt Ö- mer Burhan Bey dün meçhul bir sebepten — dolayi Yusuf is- minde biri tarafından yaralan- Karacabey Bu yanık kasabamız da şimdiye kadar 3000 den fazla bina yapıldı (Karacabeyden yazılıyor:) Yunanlılar tarafından taştaş üs tünde bırakılmryacak -derecede tahrip edilen güzel Karacabey, birkaç sene içinde çok değiş- miştir. Üç sene evel buraya ge- lip te yatacak bir oda bulmak kabil değildir. Halbuki şimdi her tarafta oteller yükselmek- tedir. Yapılan tetkikata — göre istirdattanberi burada 3000 - ev ile buna yakın dükkân ve mağa za yapılmıştır. İnşaata hararet le devam edilmektedir. Bu in- şaat meyanında beş sınıflı mu- ayyen mektep binasile, bitmek üzre olan hükümet konağı çok zarif yapılardır, Karacabey a- halisi çiftçidir. İçlerinde hay- van yetiştirenler pek çoktür. Geçen sene Karacabey sey- lâba maruz kaldı, Çifçiler pek- çok zarar gördüler, Bu sene bun lara hükümetçe 20 bin-liralık muavenette bulunuldu. Kaymakam Kemal Beyi ma kamında ziyaret ettim. Kemal Bey, seylâptan zarar gören köy lülere maddi muavenette bulu- nulduğunu, suların istilâlarına Karacabey kaymakamı Kemal Bey mani olmak üzre bentlerin me- tin bir tarzda yıptınlâ,(gmı söy ledi.Halk, ve bilhassa köylü sı- nufı çok çalışkan, ve y tan yılmaz adamlar.. Ç çin Karacabeyin istik.hali çok parlaktır. ““Derviş Gazi ve ınkılap (Bizlaci sahifeden mabat) Resim yapmıyan , pmı - yan, — bediyatı —anlamıyan bir milletin noksanı var demek tir. Böyle bir milletin terakki yolunda yeri yoktur.. Halbuki Türk milleti bütün fitri evsa. file en medeni, en mütekâmil bir millet olmağa İâyıktır ve olacaktır. Bir arkadaşımız eçnebi ser- mâyenin memleketimize girme- sinden bazı tereddüt ve endişe- lere düçar olduğunu ihsas etti. Efendiler! Maatteessüf memle- ketimiz baştan nihayete kadar harabezardır, yoldan mahrum- dur, şehirler haraptır. Köyler işandır. Sanayiimiz geridir. Limanlarımız yoktur. Kâfi fab- rikalarımız yoktur. Mâdenleri- mizi işletmiyoruz. Bu memleket insanlarının medeniyet yolunda ne kadar geri kaldıklarını, mai: şet seviyelerinin ne kadar - acı- nacak halde olduğumu düşünür sek, bütün bu noksanları telâfi için neler yapmağa mecbur ol- duğumuzu sühuletle takdir ede biliriz. Efendiler! Bu vasi memleke- ti bir mâmureye çevirmek lâ- zımdır. Bu halk, zengin olma- ğa mecburdur. Memleket mâ. ir. olmazsa, size hâlâ yaşamak im milliyetperverlikten ruz. Biraz daha geniş milliyet- perver oluyoruz: Ecnebi serma yesinden istifade deceğiz. Bir miştır. arkadaşımız çok haklı olarak medeni icabata tamamile teves | mur olmazsa, bu halk zengin medeniyeti hazıranın icap ettir diği dereceye bir an evvel isâl için yalnız milletin sermayesi, milletin ilmi ve fenni teşebbüs. leri kâfi gelmez. Haricin serma yesine, ihtısasma da ihtiyacı- mız vardır. Bu noktada dar bir çıkıyo- Radyo şirketi Meclisi idare ne karar verdi Radyo şirketi meclisi idaresi dün toplanarak Posta müdüri- yeti umumiyesinin Radyonun bütün muamelât ve alacakları- na vaziyet etmesi — üzerine ne yapması lâzım geldiğini müza- kere etmiştir. Dünkü içtimam neticesinde bir muhtıra ile Posta müdüriye ti umumiyesine müracaat edile rek protesto edilmesine karar verilmiştir. Radyo meclisinin kanaatince Radyo şirketi faaliyetinedevam ettikçe ve şirketin hükümetle o İYan mukavelesi baki kaldıkça İhiç birmakamın şirketin mua- melâtına vaziyet etmesine im kân yoktur. Diğer taraftan Posta müdüri yeti umumiyesi de şirkete bir | mektupla yapılan ilânların hüs nü niyetle yapıldığını ve unun girkbet lehine bir haraket bulun duğunu beyan etmiştir. Şirket meclisi gelecek cumar tesiye birdaha toplanacaktır. Bu içtimada Ankarada 11 şu batta toplanacak kongreye gide cek mürahhasları intihap ede- cektir: İnhisarların varidatı Yeni lâyihaya göre masraf kısmında tenkihat yapılacak Ankara, İnhisarların 70 - 80 “|milyon Hiralık hasılâtı gayri sa fiye verdikleri halde bütçenin varidat kısmında 40 milyon li- ra raddesinde bir yekün teşkil etmeleri, Millet Meclisi maha- filinde nazarı dikkati — celbet- mekte ve varidatın yüzde elli- sinin masrafa gitmesi tenkit o- lunmaktadır. Halbuki kırk milyon lira va- ridatı olan tütün inhisarı — İle İyon lira temin edilmektedir. Bütçeleri mieclisten — geçmi- yen bu inhisarlarım mülhak büt çe ile idareleri, geçen sene Maz har Müfit (Denizli) ve Remzi (Sivas) Beyler tarafından me- çlise takdim edilen bir teklifi |kanunt ile istenmiştir. Hükümet — te bu lüzümu ta kdir ederek, bu bapta daha vâsi bir kanun Tâyihası hazırlamış ve meclise sevketmiştir. Teklif sahipleri de bu vaziyet karşı- sında hükümetin lâyihasını da ha muvafık görerek, kendi tek liflerinden sarfınazar etmişler- dir. Bütçe encümeni hükümetin lTâyihasını müzakere — ve intaç etmiştir. Yalnız posta ve tel- graf idafresinin dahiliyeye mi, yoksa nafiaya mr raptedileceği hakkında verilecek karara in- tizaren, lâyihanın heyeti umu- miyeye sevki teahhur etmekte dir. Lâyiha kabul edilirse, inhisar lar bütçesi meclise geldikten sonra, masraf kısımlarında e- hemmiyetli tenkihat yapılacağı şüphesiz addedilmektedir. Köftecinin muhakemesi Koca Mustafa paşada eniş- tesi seyyar köfteci Mustafa E- fendiyi öldüren seyyar köfeci Hüseyin eniştesile birlikte mu- tasarrif bulundukları eşyanın taksimi meselesinden çıkan bii münazaada cinayetini yapmış ğunu ve Hüseynin- eniştesini vurduğunu söylediler. kânımdan bahsederlerse inan- Dava şahit celbine kaldı. mayınız.. Maddeten düşüne- Ş | B T emlk he eadirt Tevfık_ Fikret Efendi kolay değildir. Memleketimizi nin davası Erenköyünde sevgi Efendinin davası dün görüldü. ?ıhit olarak celbi kararlaştırı- an B. gelmediğinden 3 lira nakdi ceza verilerek dava tali olundu. endişe ediyor. ve vekayi bu gibi endişelere hak veriyor. Ancak bugünkü va izyetimiz büsbütün başkadır. (Devamı var) hazineye ancak yirmi dört mi- tir, Mahkeme bir çok şahitlerle birlikte katilin metresini de din ledi. Şahitler münazaanın oldu- ha Hanımı vuran Tefik Fikret | gazetecilerden Sabahiddin ihzarın celbine karar Tarihi hâdisat| karar Dün sabah Resimli Ay mec muası sahibi imtiyazı Sabiha Zekeriya hanım ile mes'ul mü- dürü Behçet ve muharrir Emin Türk beylerin muhakemelerine ağırcezada başlanıldı. Samiin salonu ve localar hım cahınç dolmüş - bulunuyordu. Mahkeme heyeti Nusret Beyin riyasetinde ve muavin Cemil Beyin huzurile teşekkül etmişti Davaya maznunların istiçvabile başlandı. Behçet B. sorulan su| | allere cevap verdi: — İsmim Behçet. 50 yaşında yım. İlâhiyat fakültesi mezu- nüyüm, Emin Türk Bey de: — Adım Emin Türk. 24 ya- şında ve Kayseri ilk mektep muallimlerindenim"” demiştir. Sabiha Hanım: — Adım Sabiha . Zevcimin Zekeriya B. 30 yaşındayım. A- merika darülfünunu . içtimai- yat şubesi mezunuyum ve 5 se nelik gazeteciyim,, Cevabını vermiştir. Hüviyetlerin bu şekilde tesbi tinden sonra müstantiklik karar namesi okundu. Kararnamede hülâsaten amecmuanın 10 uncu numarasında “Savulun geliyo- rum,, yazısında cemiyeti idare eden liderlerin nasıl olması lâ- zım gekliği tafsil edilmiştir. Bu yazıda ismi zikredilme- |den Reisicümhur Hz. nini şahıs ları ve “neme lâzım diyen bir nesil tabirile,, de Türklüğü tah kir edildiği, Emin Türk Beyin köyümde neler gördüm yazısıla | da “sunufu tabakal halkı,, yek- diğeri aleyttine kin ve adavete teşvik olunduğu» kaydedilerek Behçet Bey ile Sabiha hanımın ceza kanununun 158 ve 159 ün cu Emin Türk Beyin 312 inci maddelerile tecziyeleri lüzumu yazılıyordu. | B. sorguya çekilerek malümatı | dinlenildi : — Yazıda hiç bir kast yok- tur. Temamen ilmidir. Maama- fih mecmua çıktığı zaman has- ta idim. Görmedim. Behçet B. den sonra yazıyı nakleden Sabiha — Hanım is- tiçvap olundu. — Yazıda kast yoktur. Oljek tif bir yazıdır. Ben yazımda Anadoluda her hangi bir kitle- nin başına geçcek, lider olacak | Türk gencine kendisinde bulun ması lâzım gelen evsafı göster dim.. | Müavin Cemil B. — Şark ke| Himesinde bizde dahil miyiz? Sabiha H. — Şark denildiği zaman umumi bir mefhtm var dır, Bir cüz ayrılamaz.Her mem lekette “neme lâzım diyen - bir kitle vardır. Bunda hakaret yok tur. Nitekim Amerikada bu ya- zıdan böyle bir mana çıkarılma mıştır.,, Emin Türk B. isticvabında şu cevapları verdi — Ben köylüyüm. Çoçuklu- ğum köyümde goeçti tahsilimi milli kü tibarile memleke- tin en yüksek müessesesi ol- mak lâzimgelen muallim mek tebinde yaptım. İddia makamı | beni Türklük aleyhinde çalış | makla ittiham etti. Beni Türk Tük âleyhinde çalışmakla itti- Ealıkemelerde Resimli Ay sahiple-. rinin muha Emin Türk Beyin tahliyesine; © Behçet Beyin nıevkufıymiııcî Resimli Ay sahipleri muhakemede ri Kararnameden sonra Behçet U kemesi * verildi Mğini — tahkir mim — belki — şiddetli muştur. Ne yapayım ki vat perverim. .. Şiddet mi; dei umumilik smıfları — tahi davası açıyor. — Türkiyede neşrolunan bi gazetede bunları yazmakla b lâyiha hâlinde hükümete bild ? mel lırıııııı*lı bir fark ıöıvnî iteakıben vekil söz aları " müdafaada bulundu j’ — Yazıda kast varmıdır. T *' cemede kasten hata yıpıımı?', | mıdır bunu ancak - memleket| ki ruhiyatçılar, içtimalyatçılı takdir eder. Bazen bir hakili) tin tenvirl zımnında çilinginde istifade eden hâkim bir rühiyl tçıdan clbet istiğna göster|. mez. Müekkillerimin tahliyel| | sterim. K Diğer vekil de bu talebe i; rak etti. Bunun üzerine muav * || Cemil B. iddialara cevap vud*t T ürüm olan şeyi neşir © . Kastı cürmi var mıd ) (| yakmudur buna ehli vukufdeği | mahkeme karar verecektir. || min Türk Beyin tahliyesindi Vekil mukabele etti: — Amcrikada bahsediler lim burada — da bahsedilebili | İlmi eserde cürüm — olmaz. BU Amerikada neşrolunmasındâf Ü bir hücceti - mastimiyet çıkall mak istemiyoruz. Makamı kaji büu vaziyette ilmin haysiyeti kurtarmak mevkiindedir.» Mahkeme heyeti müzake ye çekilmiş ve ehli vukuf teşij li talebinin ekseriyetle reddir ] b ve Emin Türk Beyin derhal tdğ | |5; liyesine ve Behçet Beyin melji | kuüfiyetinin devamına ittifak|i | karar verdi. Dava iddianammenin dermiş nt için talik olundu. Naz i . Nazim B. Ankaraya hareket miştir. Romanyalı prenses BÜKREŞ, 1 A.A.— Pri ses İleanranın düğün merasl: ham bütün idealist Türk genç- 27 Nişanda yapılacaktır.