26 Eylül 1935 Tarihli Kurun Gazetesi Sayfa 7
7 — KURUN 26 EYLbL 1985 YE ir ee — Ömer Rıza Doğrul KER Türk dili ara; kaynakları türle, dür. Şöyle bu eser maları en San en cokk ve şanla bir dil ve Ulus Süne verimidir. Bu bilgi anı - tenin bir “Ön, sözü,, vardır ki okudukça ştrrmalarmın en önemli ından biri * Dinen Lügatir- böyle dokuz asır önce yazılan ser uzun seğakai ekin ince araştır » EEE Asir önce yaşıyan Türklerin ulusal uya- mklğın mı, belirtir. Divan sahibi öz — olduğu halde Arapça yazısı ile üksek (Ara, Mâsirlerini iiliisidik bir edebi mu - Ti akiyer kazanmış tar, Binde dokuz asm önce Türk lügatini Yazarak o zamanın m medeniyet acununa “Türkçe ö öğrenl!,, ii imame Mudün bu ön sözünü çeviri - Yer; bütün ayarla “birlikte o küm, istiyoru! m sahibi Kâşgarlı Mahmut di - Ev Ev wv Td “Gördüm ki: Yuca Tanri devlet Büneşini Türklerin eker aşil. nlar , daki, o İonun di: / Halkı onlarla “orudu ve hakkı onlarla sağlamladı. Ön “Türklerin dilini öğre- nin, onların sonu gel- miyen devletleri var,, Ba ura yanaşanları, onlarla beraber z N “ “Divan -ı- Lâgat-it-Türk,, ün ön sözü i Beraber Okuyalım “Yüce Tanrı halkı Türk- lerle korudu ve hakkı onlarla sağlamladı.,, olanları yuca kıldı, bunları onların ileğine eriştirdi : ve a ME Türklere sısiki la nl ve gerekti, Türklere Key n en güel Nİ ve Ka söz - lerini onlar. Dil üzerinde ŞAKALAR Süleyman Nazifin bir taşı Süleyman Nazif Ahmet İhsa - nın (Avrapad: a ne gördüm) adın- daki kitabının başlığını (Avrupa- da ne kördüm) diye okurdu. Bu şekilde okuyuş yazana taş sayılacağı gibi Arap harflerinin Türk dilinin ihtiyaçlarını karşılı - yamıyacağına da misaldir. Birdir ol... Muallim Naci, (dir) edat veya sıgası yerinde (durur) İ. mak fasahafa uyğun değildir di. . ye bir yazı neşretmişti.. Muallim Naciye zıd gidenlerden Elhac İb- an Hedi in iki (R) ile kull yay yy 1 ALUMIN TT ll ğ “Türk dili anki | bildiriği e LE | Cep Kli ea için yazılan yazı- ların, yalnız okuma yaz- ma öğrenmiş olanların a a da kolayca anlıyabilece- ği bir dille yazılmasına yol göstericilik edecek 'k Dil Kurumu, bugün sayın Türk yurttaşlarma (Osman lıcadan Türkseye cep kılavuzu) nu sunmakla sevinç duy - maktadır. un indeksi olarak hazırlanan (Türkçeden Os - i manlıcaya cep ie da basılmaktadır ve pek yakında or- taya konacaktır. yg yg Jbrahim Necmi Dilmen glisin isbdta savaşır. Na - İ ( pi Kılavuzları), 1933 martmdan ye sürüp giden bir ça- alışmanm da, yazı rimidir. Buç dilimizde ENİ nüllerini bk “Türkler — ürk di- din uluslarından birile peki yine bir din erim, Hazreti Peygamberin kuyamep'â alâmet lerinden, Zuz Türklerin çıkışından. beer ken “Türklerin dilini öğrenin, rın sonu gelmiyen devletleri vardır!, in dediğini senetle naklettiler, Here doj oi e Türkçeyi öğretmek vacip ol. değilse akıl bunu gerekleştirir. de onun için bu kitabı yazdım.,, bir sütuna hâkkolunup tarihin göğsüne ru isı Ben lülünden şu beyit ile cevap verir. liğine şek yok durur Gerçi yanlış söyliyenler çök durur Merkep oğlu Araplar P harfini B ir söyledikleri gibi yabancı keli lerin K harfini de kâf yapar. çisiri kalanlar, fakat halkm time dilinde yeri olmadığı için z an a uu : ii Sean gözlere öz Türkçe Dil nin gidişini ilgi ile gözönünde iki | küçük ktm ne büyük emeklerle aşi vi Vi e iyi bilirler Türk Dil m 1933 martında açtığı (Dil Anketi) ile bu işe i el koymuştu. Bu anketin verimleri bir araya getirilerek yine o (Paşa) ya yazi (Avukat) a Afkât dedikleri Markapolu adl. Bir Suriyeli rs vaktiyle, Istanbula gel z yılın yazında bir (Karşılıklar Kılavuzu) hazırlığına da başlan - £ mIştı, | Ancak, yalnız ankete gelen cevaplarla bu işin eksik kalaca “ İn görülerek geniş bir tarama işine de girişildi. Elde bulunan 120 bin Ban derleme fişi | ile 150 kadar kitap, arapça ve farsca karışmamış Türkçe sözler bul- 2 Kelekyan Dalçet öldü ık bakımından taratrldı. Bu çalışmadan'da 1934 yazmda or - g ği 2 "(Tarama Dergisi) ergisi üzerine ie nl anketin verimleri, £ Tara z gi elinde bulunan umulan bütün bel- paya zeyen bu kısa yazı, bir şaheser sayılsa < Köse arlı Mahmudun dokuz asır bütün medeniyet acununa rf 1, diye Bağıra sesi, buğün her- e 1 bize “Öz dilinizi öğrenin ve canlandırın!,, di; Dun Riza Doğrul bah gazetesindeki rm yarar! : geler, bir araya getirilerek 1984. al srlirmile yeniden kıla » z vuz hazırlığına el konuldu. Genel Merkez Kurulu; K. rümzü ile çıkardı. (Dal kef) ii makalesi denirdi. e Giritli matbaaya gelmiş. Ahmet Rasimle karşılaşmış. — Dalçef Efendi burada mı? ya başka yurdun yazı ve dil ile eser seçmelerinden 216 kiş iyi de içine alan “kılavuz çalışma süren ça maria sonra Ke e Karşılıklar Kıla - , vuzu) adı altında hazırladığı bir taslağı bütün gazete ve me ri — aHyır. Dalçef Efendiyi Me bi ad İstanbul, 25 (A, A) — Tür )— Türk, Yal Kurumu Genel Sekreterli - den Ormandan Türkçeye “cep kılavu ugün satışa Şılımıştır. Burun södeksi Si Ni Avuzu da basılmaktadır. — ep kılavuzlarının bu basımı halk için ucuzluk perigtmiz pi mıştır, Bunun için karton kap İı olarak çıkarılan ele aj sine yalnız 40 kuruş fiyat Cep Kılavuzu “Osmanlıcadan Türkçeye Cep Kılavuzu satışa çıkarıldı konmuştur. İki kılavuz bir ki rak yaptırılmış olan bez cildi verepertuarlı kılavuzların fiatı cılığı Limited Şirketidir. tel Soğan) ai aaa emkin tu - Tona (basa) e tatlı di) ti iken tutar “Ma (asel) dı Ki v8 . Soğan, bizim soğan iken... Bu Türkün (ağzı) yok mudur? Bu (fem) nedir? '(dehen) nedir? Şu (aksüd) ü bizim iken tutar ona (leben) deriz. (Giritliler de (kef) i (ç) gibi okurlar ve o tarihte bir (Dalçef adı mebus vardı.) Ya siz de... Birisi bir şiir yazmış. Birine vermiş. Oku, eti rl Se» bep olarak demiş > mualarla halkım gözü önüne koydu ve herkesten önerge tedi. Gelen önergeler ile kılavuzda eksik kalmış söz listeleri ve şekil birliği sağlıyacak etütler bir in ME son bir Mi m E © Üç senedenberi Ki işinin türlü mein ei çalışmış ve > çalışmakta olan Türk Dil Kurumu, kılavuzu ortaya Koyarken £ herkese açıkça ni borç bilir ki, Türk dilinin geniş ve zengin varlığı, ne '(Tarama Dergisi) nde, ne de (cep kılavuzu) — Niçin anlaşılır surette söy lemezsin? Şair de: — Ya siz deniçin söz arla- mazsınız?. Diye karşılamış. “Serian darıbekadan e Vabilile kizli b inda tam olarak gösterilebilmiş değildir. Dilimizin öz kay - naklarına doğru girildikçe, Türkçede ana söz köklerinin var- lığı, bunlardan türlü, türlü sözler ürelmeğe yarayan eklerin > zenginliği, köklerle eklerin birleşmesindeki dil sisteminin genişliği kendini gösterme ktedir. Bu yönden yapılan araştır - o malarn 'değerde üz'dünya lengü- / istlerinin sezemediği bir enginlikdedir. kılavuzu) nda öz Türkçe gösterilen sözler etimoloji bakımından Türk diline yabancı sözler değildir. Zabıta, evrakını “Merkumun ir - Bir yandan Türkçenin en eski ve el 'değmemiş varlıkları, öte e yandan İndo-ÜÖropeen ve Hamito Semitik denilen dil familya : ğ : larmm Etimolojisi üzerinde yapılan 'derinleştirmeler, Türkçe - diye geriye yollar. Âmir olan a - dam “Serian darıbakadan ' cel - bi,, hususunu ister. Tabur a- ğası bunu görünce huzura çıkar: — Darıbakadan celbi buy gunu, günden güne daha kuvvetlenen ve 'daha sarsılmaz bir basın haline gelen bir gerçek olarak ortaya koymaktadır. Hele şüphemiz kalmamış olan Sümerlerin dili hak- den başka denilen dillerin de aynen Türk kaynağından oldu - . muş. Ölmüş adamı nasıl getire - lim? — Ölmüşse neden “öldü, diy: yazmadınız da darıbeka etti di - yorsunuz. Ben bir yere gitti zan - nettim. Sa; ış ML 20 ilkteşrin - Pazar GENEL NUFUS SAYIMI #rmın bütün yurtta bir günde başarılması menin birlik ve ça- GR en güzel bir belgesi olacaktır. günde devletin Bal MAİN gir a emi Uma RL) “ Ad karışıklığı Mahalle bekçisini arıyorlar enim. — em Beyin “ neresi? b Fps — ia kâğıt var Bekçi kâğıd: in e — Sen bana İhsan diyorsun. Burada Hasan Riza yazılı. hüsnüriza terkibini Ha- Bekçi san Riza diye okumaktadır. kında iki, üç seneden beri bga iğ giri konulan ince araştırma eserleri gözönüne almırsa, imiz bü- E yük hakikatin az zamanda pr parlaklığı 1 iŞ “kendini gös - E tereceğine şüphe edilemez. Türk köklerinden geldiği anlaşılan Mer pek az bir kıs- ımı kılavuzda gösterilmiştir. Ancak Türkç n başka ülkelerde E söylenip yazılan dillere vergisi bu ki değildi Kılavuzu yaparken, Türkçenin tarihini, hattâ ei ön - vi 2 > cesini derinleştiren bir ilim eseri ortaya koymak düşünülme -. E miştir. Daha çok pratik olarak, bu günkü halkın anlıyabileceği açık, sade, canlı bir dile yer vermek düşüncesine bağlanılmıştır. $ (Cep kılavuzu), halk için yazı yazmak istiyen Türk yazar - larının alıştıkları Osmanlıca yazıdan Türkçe yazıya geçmele- İrini a isteğiyle yapılmıştır. Büyük Türk Sözlüğü üzerin ka dilimizin geniş zenginliklerini ortaya | £ dökme ei mu p-gitmektedir. Bundan başka dilimi- zin en ilkel elk bulmak ve bunları yabancı eği wi çeviri ii anil yy Ayyy yy yay gg ny DE i hiİk e a di di pe aid
