27 Ekim 1919 Tarihli İrade-i Milliye (Sivas) Gazetesi Sayfa 1

Hala Mugalata Ermeni Patrik Ka-i makamı Zavon Efendi'nin İstanbul'da intişar eden Rumca Neologos Gazetesi'ndeki beyanatı hak ve hakikat namına dünyada irtikab idilen kizb ve duruğun en şeni' bir faslını teşkil ettiğine hükm etmek icab ider. Harekat-ı milliyenin Avrupa efkarında hasıl ettiği tesir-i mes'udi bir türlü hazm etmek istemeyen ve kendi amal-i milliyelerinin sükutu karşısında insaniyetin bütün maalisinden tecerrüd eden Patrik Efendi yaşamak isteyen ve yaşamak istediği için kabiliyet-i hayatiyesini izhar eyleyen koca bir milletin savlet-i ittihadperveranesini meşkuk ve muzlim göstermek ve yine her zaman yaptıkları gibi ezhan-ı ecnebiyeyi tarik-i muğalataya sevk etmek istiyor. Harekat-ı milliyenin hedef ve gayesi cihanın malumu bulunmuştur. Harici ve dahili tehlikeler karşısında hukuk-ı tabi'iyesi ile mukeddesatının te'min-i istihsali için birleşen milletimizin asırlardan beri birlikde yaşadığımız anasıra karşı hiçbir fikr-i husumeti olmadığına vakayi ve hadisat isbat etmiştir. Sayfa-yı tarihiyesinde yaşayan anasırın mevcudiyetine, lisanına, dinine, an'anatına zaman oldu ki kendi hakimiyet-i milliyesinden fedakarlıklar ibzal iderek yine ri'ayet etmiş olan milletimiz masaib-i ahireden sonra da aynı gayeler, aynı prensipler etrafında ilan-ı musavat etmiştir. Erzurum ve Sivas umumi kongreleriyle te'yid idilen mukarrerat bunu isbata kafidir. Vazife-i tabi'iyetini hüsn-i ifa eden anasır-ı gayr-ı Müslime hukukunun mahfuz ve me'men olması ne kadar tabi'i ise vazife-i tabi'iyetini tecavüz iderek şimdiye kadar birlikde yaşadığı milletin beka ve mevcudiyetine ta'arruz edenlerin dahi nefretle telakkisi o kadar tabi'i ve zaruridir. Harekat-ı milliyenin istihdaf ettiği gayelerden en birincisini bu memleketde teşrik-i hayat eden bilcümle anasırın husul-u emniyet ve sa'adetleri teşkil ider. Osmanlı milletinin Kafkasya'da teşekkül eden Erivan Ermeni Cumhuriyeti'nin istiklalini bütün devletlerden evvel tasdik ve te'yid ettiğini Zevan Efendi'nin hatırlaması icab ider. Yine derhatır etmek lazımdır ki tasdik-i istiklalleri vesilesiyle Dersa'adet'e gelmiş olan Ermeni heyet-i murahhasasının irad eyledikleri nutuklarında, mülakatlarında tarihi husumetlerin artık maziye karıştığına dair olan i'tirafatı ve Türk Milleti'nin yüksek ve necib hisselerine karşı Ermeni Milleti'nin minnet ve şükranına aid ifadatı uzak değil pek yakın bir mazide vuku' bulmuştur. Mütarekeden beri avdet eden Ermenilere karşı hiçbir tarafda hiçbir hareket icra ve hiçbir tecavüz vuku' bulmuş değildir. Bilakis ecnebi kuvve-i işgaliyesinin birçok hiyel ve desais ile muzaherat-ı mahsusalarına istinad eden bazı Ermeniler emval-i metrukelerini aramak bahanesiyle İslamiyet'in harim-i namus ve vicdanı olan aile yuvalarına kadar cebren girerek izzet-i nefs-i millimizi tahkire yeltendiklerini artık ihfaya bir mecburiyet görmüyoruz. Mütarekeden sonra zulüm gören ve şikayet itmesi lazım gelen bir millet varsa o da İslamlardır. Harekat-ı ahire-i milliyeden mütevahhişen ihtiyar-ı hicret ettiği iddi'a olunan Ermeni ailelerine gelince, Patrik Zevon Efendi cenabları bu hicretin sebeb ve hikmetini bizden daha iyi takdir iderler sanırız. Muntazam bir program dahilinde icra idilen bu ufak tefek muhaceretlerin ma'tuf olduğu siyasi gayeleri memleketde anlamayan kimse kalmadığını Zavon Efendi'ye te'min idebiliriz. Adana'da Ermeni ekseriyetini teksif etmek için yapılan bu hicretden harekat-ı milliyeyi mes'ul tutmak ta'bir-i amiyanesiyle bir taşla iki kuş vurmak demekdir. Vilayat-ı şarkiyede bir Ermenistan teşkili için çalışan ve ma'at-teessüf Ferid Paşa gibi bir Türk sadrazamını da kendi daire-i emellerine idhale muvaffak olan Ermeni teşkilatının bu maksad-ı millilerinin hüsranı karşısında harekat-ı milliyemizi anasır-ı gayr-ı Müslime aleyhdarlığı ile şaibedar göstermek zilletine düşmeleri pek tabiidir. Fakat Zavon Efendi gibi Ermenilerin reis-i ruhanisi olan bir zatın menfi beyanatından muğber olarak Türkiye dahilinde yaşamaya mecbur olan milletlerin uhuvvet ve sa'adet-i müşterekelerini te'mine ma'tuf mesa'i-i milliyemizden sarf-ı nazar idecek değiliz. Fakat Ermeni milletine de söylemek isteriz ki kendisini idare edenler bazı sergüzeştcu kimselerdir ve bunların harekat ve teşebbüsat-ı gayr-ı meşruasıyla sa'adet-i kavmiyeleri haleldar oluyor. Bir seyli muğalata ve mübalağa ile hakikat tahrif idilemeyecekdir. Ahiran Anadolu'da icra-yı seyahat eden hükümat-ı muhtelife heyetleri hakikati bütün sarahat ve vuzuhu ile görüb anlamışlardır. Ezcümle General Harbord riyasetindeki Amerika heyet-i mahsusasından bir zatın beyanatı müddeamızın en sarih bir burhanını teşkil ider. Mahv ve imha idildiği iddi'a idilen Ermenilerin birer birer meydana çıktıkları ve Ermenilerin mugalatadan kurtulamadıkları bir lisan-ı selahiyatdar tarafından te'yid edilmekdedir. Memleketimizde hiçbir menfa'ati olmayan ve belki her devletden ziyade Ermenilerin himayesini der'uhde eden Amerikalıların şehadet-i mu'tebereleri bütün alem-i medeniyetçe haiz-i kıymetdar. Binaenaleyh hamileriniz size "muğalata ve mubalağa" isnadıyla sizi fiilen tekzib idiyorlar. Şu halde Zavon Efendi cenabları!.. Muğalatatdan sarf-ı nazarla kendi vezaif-i ruhaniyeniz dahilinde kararmış olan vicdanları tehzib ve irşad ile meşgul olursanız milletinize daha büyük bir hizmetde bulunacağınıza şübhe yokdur. - - - - - - - ❖ - - - - - - - Tebliğ Ermeni Patriği Zavon Efendi ahiran Neologos Gazetesi'nde münteşir bir mektubunda bir çok Ermeni ailelerin harekat-ı milliye-i ahireden mütevahhişen Erzincan, Erzurum, Samsun ve İzmit, Adapazarı gibi Anadolu havalisinden muhaceret etmekde olduklarını dermeyan ve bu suretle milletin sırf hukuk-u milliyesini müdafa'a emeliyle vücuda getirdiği vahdeti bir Ermeni veya anasır--ı gayr-ı Müslime aleyhdarlığıyla şaibedar etmek istiyor; bunun için hakikati bir kere daha bervech-i ati tavziha mecburiyet görülmüştür: Evvela Erzincan ve Erzurum havalisinden hicret eden hiçbir Ermeni ailesi yokdur. Saniyen İzmit, Adapazarı ve Samsun havalisinde olduğu gibi bilcümle Anadolu'da asayiş ve beynel anasır hüsn-i amiziş lehul hamd her zamankinden pek ziyade bariz ve şayan-ı teşekkür bir derecededir hatta; Haymana vesair mahaller rüesa-yı ruhaniyesi ve Amasya ve Tokat vesair livaların ahali-i Hıristiyaniyesi tarafından harekat-ı milliyenin tamamen mürevvici bulundukları telgraflarla Dahiliye Nezaretine ve ecnebi mümessillere bildirilmiştir. Rabian hilaf-ı hakikat olarak Anadolu harekat-ı milliyesini Bolşevizm diye ilan idilen ve memleketini daima ittihadçı harekatıyla şuriş-i mütemadi içinde görmek ve göstermek isteyen Ferid Paşa kabinesinin beyanatından ürkerek ihtimal birkaç zengin aile kendilerince emin gördükleri bir tarafa nakl-i hane eylemiş ise bu da mütarekeden beri Adana ve havalesinde ve müstakil Ermenistan'daki ekseriyeti te'min için Ermeni komiteleri ile bizzat patrikhanenin teşvikatına kapılan ailelerdir. Hamisen Anadolu'da asayiş-i umumi ve beyne'l anasır vifak ve muhadenetin ne kadar emin ve mucib-i memnuniyet olduğunu ahiran Anadolu'yu başdan başa dolaşmış olan General Harbord'un taht-ı riyasetindeki Amerika heyeti tahkikiyesi ile Fransız mümessili Binbaşı Labon ve keza Amerikalı Mr. Brown ve Harbiye nezaretinde Fransız irtibat zabıtı Yüzbaşı Leanle ve Fransız fevkal'ade komiserliği ma'iyetinde Mösyö de Lick ve Sivas jandarma mıntıka müfettişi Binbaşı Bruno'nun raporları tasdik ve isbat eyleyeceği cihetle Patrik vekili Zavon Efendi'nin Neologos Gazetesi'nde ne maksadla neşr ettiği malumunuz bulunan mektubu muhteviyatına lüzumundan fazla atf-ı ehemmiyet itmeyi zaid görürüz. Anadolu ve Rumeli Müdafa'a-ı Hukuk Cemiyeti Hey'et-i Temsiliyesi Namına Mustafa Kemal ∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼∼ Sivas'da: Müdafa'a-i Hukuk-ı Milliye Hey'et-i Temsiliyesi Riyaset-i Aliyesine Amasya'dan: 22.10.35 Anadolu'da ahvalin güya vahim ve Hıristiyanların hayatının tehlikede olduğu ve ahali-i Hıristiyaniyenin kuva-yi milliyeye iltihak eylemeleri aksi halde birkaç gün zarfında terk-i diyara mecbur idilecekleri şayiatının bazı bedhah matbuatça neşr ve ilan idildiğini kemal-i teessüf ve hayretle istihbar eyledik. Bu gibi garazkarane, esassız, mahsul-ı hayal olan şayiatın hiçbir ferd ve hiçbir kimse tarafından hatta ufacık şikayeti bile bais olacak hiçbir haksızlık vuku'a getirilmediği ve herkesin tam bir emniyet ve hakiki masuniyet içinde samimiyet ve safvetle yaşadığı böyle bir zamanda sırf eser-i garaz olarak tasni' edilmesi Rum ve Ermeni bil'umum Hıristiyan ahaliyi cidden müteessir etmiştir. Öteden beri ahali-i islamiye ile hayat-ı ictima'iye ve iktisadiyede hem-ahenk olarak vifak-ı tam içinde birlikde yürümüş ve elyevm yürümekde bulunmuş olan biz gayr-ı müslimler namına tezver ve ifsad vadisinde efsaneler icad ve işa'a edenleri kemali nefretle protesto ider ve hakikate zerre kadar temas itmeyen tasni'at-ı mezkure inkar umumiye-i cihana karşı tekzibini hassaten niyaz ve istirham iyleriz. Çişyan Vahan Değirmenciyan Kayıkyan Hakemyan Niksarliyan Cekiyan Samur Kaşiyan Lazar Kebapciyan Tüccardan Yozgatlıoğlu Esian Haralambus Lazar Bedis Çobanoğlu Pordan Kebapçıoğlu Kiryako Arzumanoğlu Sora