20 Mayıs 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

ZISAN BAHİSLERİ: YENi KELİME Barı İstanbul gazetelerinde, ara Bur, “Ulus” taki dil yazılarmdan balseden (o tenkitler çıliyor, Ba meselede münakaşa serbestliğine me adar değer verdiğimizi birçok defa tokrarladık, Onun için bu tenkitler aleyhte da olsa hosau. düz: bem bize fikirlerimizi daha İyi anlatmağa çalışmak, hemde killer başkalarma kendi düsünrelerini söylemek fırsatını verir, Geçen hafta gördüğümüz bu tür. Mi yazılardan biri, bugün dilde kullanılan yeni kelimelerin bepsi- &ç birden “uydurma” vasfını ta. kayor, Bir kelimenin Gükü Türkçe be, eki Türke İse cnn “uydurma kelime” denmez, “yapma kelime” dönir, Bixim böyle binlerde “yap- wa kelime” ye ibfiyacımız var, A- lıştığımız ve konusma diline giren yabancı kelimeleri tutsak da ih. Uyacımız var, tulmasak da! Fran- uzcalan Osmanlıcaya bir kamasa açtığımız vakit, sürülerle kelime lerin karşılddnrı açık olduğunu görüyoruz, Kibelte bu kelimeleri oldukları gibi almıyacağız: onlara, ifa yoktur. Fakat Osmanlıcada bir ““istinatkâh” sözü vunlır ki artık ? dilimizde tutamayız. “Dayamak ve dayanmak” Türkçe midir, değii (midir, “görenek, Türçe hir keli. #me şekli midir, değil midir, nasıl dr, bunu ğ j ? ; : fakir 19 Mayıs piyangosu dün çekildi 50.000 lira kazanan 206902 20.000 lira kazanan 106907 10.000 lira kazanan 113004 5.000 lira kazananlar 4173'9m nihayetlenen biletler 100 er 'Rra kazanmışisrdır. 50 lira kazananlar Yaran: FALIH RIFKI ATAY rundayız. Eğer Tüzüler Arap kay- nağına gitmeyip de kendi dilleri üzerinde çalışmış olsalardı, şimdi- de eki, yahut ikisinden biri Türk- çe dilinde olmıyan kelime demek - tr, Bu baska mesele, 'Türlsemi. rin İçine işlemiyen, halken benim - senmiyen kelimelerle yöniden ye. niye bulacağımız karşılıklar ii yeni Kelimeler yapmak ayrı bir meseledir. Tik iş yeni kelime korkusunu br. rakmuktır: hosa gitmiyen, ihtiyaç duyulmıyan veya ihtiyacı doyur - mryan hiçbir &eiime dilde tutmaz, Bunlan basla hiçbir dilde Hiç kim senin yeni kelimeler teerübe et- mesine, teklif etmesine, ve onlar # tutmasına, ne de tumamasmaı kims. engel olamaz. Osmanlıca devrini ne çabuk unuttuk: her e. debiyatermiz her yarısında yeni ve çok defa uydurma bir Arapça ke. me dener ve tellif ederdi, Kimi. ne güler, üm; üstünde tereddiit eiler, kini de beğeniriik, “Ede. biyatı cedide” üstadlarınm — “in vizm,, yerine “İntisa),, karşılığını İleri sürmelerini pek tabii bulur- dok, Hattâ ba kelime Arapçada var madır, doğrn mudur, yanlış mı. dir, sormağı bile hatırm getirmez dik. Artık bepimiz biliyoruz ki Arapçadan yaptığımız kelimelerin çoğu uydurma di, Biz komusnu kelimeleri için sa- kıneamız daha tutuyoruz: fakat bunlar için de teklifler ya. pilmasmın hiçbir vakit aleyhinde olmadık. “En temiz, en güzel ve en zengin Türkçe”, her türkün I- denli olmalıdır. Güzellik meselesi gok münakası götürür, fakat kim- se buzlinkü Türkçemizin yeter te. mizlikte ve yeter zenzini”te ol. duğunu iddia odçmer, Yen; keli. meler yapacağız, hem de pek çok? (Ulustan) Tid, 464 ile bihayet bulan biletler #Dişer Yira kazandılar, 10 lira kazananlar 53 ile nikayetienen biletler 10ar râ kasanmışlardır, Amortiler 4, T üe nihayet bulan biletler ikişer en kazanmışlardır, Bü çekilişte. 50,000 lira kazanan 266052 numaralı bilet Amkaradadır. 20.000 lira kazanan 160007 numa, rak bilet İstanbulda, 10,006 Tire kazanan 112984 muma. ral bilet Tokatta satılmıştır, 5.000 er bin İlm kazanan numara. Jar Diyarbakır, Sivrihisar, Balıkesir, ve Turmasta satılmıştır. , 2.000 er lira kazanan biletle. .rin ikişer tanesş Ankura ve İstan. bulân, diğerleri Fethiye, Dörtyol, Akhisar, Hikşebir ve Ber. gumada, 1,000 er lira kazanan bürt, lerin 13 tanesi İstanbulda, $ tapesi Bakişehirde, 2 tanssi Ankarada, iki. tor tanesi Kütahya, Kirikkale, Brzu. Tum, Malatım, 15 tanesi de Yurdu.» muzun muhtelif yerlerinde satılmış. tır, 15. Ferhat Tarığın sözünü kesti: —Bırek şimdi onu Allah aşkı. Da, — Ay sen kimden bahsediyor. sun öyleyse?.. Yoksa cinas m yaptan?, — Ne cinası? — Canımı lisede edebiyat dersin de buna cinas mu yoksa telmih mi derlerdi? Unuttum gitti. — Edebiyat dersinin tum sırn- sne bulduz şimdi. — Darılma gözüm,. söyle baka. Bem neden bahsedelim? Forhat doğruldu, rengi daha salarak (osrkadasımın O gözlerine Baktı: — Tarık! ben buzün senden bir yarin İstemeğe şeklim İnrde. ger. Yarık bir kahksla arasında ce- Yap veri: i ie / Yazan: NEZİSA MüHiDDİN —- Yoksa gene beni Cerrahpaşa. da bir kalb hastasma ww gölür Bek İstiyorsun? Ferhat boğulur gibi: — Sakanm sırası değil Tarık - dedi » beni biraz anla, Tarık samimi ve ciddi bir tavır talandı: — Peki Ferhat seni dinliyorum, söyle. nasl bir yardım istiyor. sun tenden, Erden geleni, hat MA gelmiyeni de yapmağa çelışa - cak kadar seni sevdiğimi bilirsin, Ferhadm nemli gözlerinde bir tebessüm aydmlığı parladı: — Teşekkür ederim Tartı, süs Hürmet türlü da gu sözleri söylemişti: — Dikkat ettim, Nefi)nin beytine müsadak oldular,” olacak! Bu beyi Mi inci sayfasında vardır. Bâki'nin bu beytini, ni inceliyen makale ve Bu gibi hallere Ona, yanlış şeyler öğretmek, tür, | rikanın içinde de vardır. En eski püro cıgaraları nerede bulunduğumu bilmek için uzm lüşünceye lüzum yoktur. Çünkü herkes, bunları garabet diyarı olan Amerikada oldukla. rmı, çabucak, tahmin eder, Nevyorktaki Filt - Avenli, bu cigaraların meşheridir, Burada, yüz cıgaralık bir kutu körürsinüz, işinde kırk tane kal. mıştır, Markası ve kutunun Ü. zerinde de yapılış tarihi var: 24 birinciteşrin 1866, Hâlâ renkleri bile değişmemiş, Bu milessesede, 25 nisan 1535 tarihli bir cıgara daha var, Bu cıgaranm üzerinde “© bak a #okekta cıgara içmek memuu ol duğu halde sokakta cıgara içen bir adamın Providans inde beş dolar para cezasma mahküm olduğu” kaydı var,. Amerika gibi hür bir memle, kette meranniyet nedendi? Aca. ba, © #amanki tütünler o kadar fena miydı ki, belediye, sokak larda halkın kokudan rahatsız © rami mi iltizam ediyor. — O halde söyle ram söyle seni dinliyo- Fi yutkundu.. bereden bas- İıyacağını bilmiyordu. Biraz da w- tanıyordu galiba.. birdenbire: — Ben galiba kalb hastası ol. dum Tarık, « dedi « Tarık derhal arkadaşmın zaba nx gine alarak: — Bu muydu bana «iü; eseğin sır? Diye müşfik pera kah. buha attı, Ferhat nabzmı çekerek; — Cane anlatamıyorum «ana galiba - dedi - kalb hastası demek mutlaka bir çarpıntı bir damar bo- zuklağu mu demektir? Siz doktor. İar ne maddi insanlarsınız kuzum, Tarığm gözleri ışıldıyarak; — Yoksa bu On mı cinastı? . diye sordu - —— Cinas falan değil. ben kal, bimde manevi ve sonsur bir ıztı- Tap duyuyorum Tarık!,. O geceden beri bir deli gibiyim ben!., Aıtadaşınm serilittecsir halini gören dokter Tarık meseleye inti- kal etmekle berabor alayı barak - mak Türarmunu hissederek sade ve #ökin bir sesle! Hakikatlere Ta ası m ka CAK katler) umu! 1; mü)mü anlatan satırlar atâtında şu sözler gözüme ilişti: “Bu ürlü mütaldaların arasmda, en dikkate şayan olan (Müverrih Abdurrahman Şeref Bey)in merhumun saltanat devrindö (ne kendi eyledi rahat, ne verdi halka huzur) diyenler, bugün dö (gair Kadrini senki musallada bilüb &y Bâki, Durub el bağkyalar karşıma saf saf! Biyim bildiğimize göre bu beyit bin dediği gibi, vaksvin rindli ri xubbeda bir sada yapan Büli'nin, Ve yine bildiğimize göre, ikinci mısradaki “kartına” sözünden sonra, bir de “Yârün t, Bâki'nin bir gazelinin son beytidir, Bu gazel, 1276 da “Musikiyi hümayun tezgâhında Şeyhülislâm Sunullah Pfendi, cenaze namazından sonra, muazzam bir kalabalık önünde ve yük. aok bir sesle okumuştur, Bu çok meşhur vâkıa bütün edebiyat tarihlerinde yazılı olduğu gibi, Bâki'nin hayatını ve eserleri. r arasma da İnsan yanılabilir, bir yazıcı gok defa hatırasını aldatan, bilir. Fakat, tereddüde düşülen şeylerde, hâfızada silik kalan. vâkıalarda, araştırma yapmak da bir muharririn vazifesidir. Hele tarihi yazılar yazan muharrirlerin... zühul, hâfısa, noksanlığı denemez, Bu, sadece ve bal gibi ihmelcilik ve okuyucuya hürmetsizliktir. belletmekdir ki günahı büyük. “ Tarihçi Ziya Şakir'in buna benzer hataları çoktur, O, bir zamanlar da, Türklerin kahkaha hâlikı ve filozof nükte- danı Nasreddin Hoca'yı, ilâhilerle, #minlerle, be başlatmıştı, Halbuki âmünli, ilğili mektebe başlamanm nihayet yüz yılık bir ömrü vardır, ğ Hakikatlere hürmet edelim, Ve okuyucunun selim zev. kine saygı gösterelim! Bunu yapmazsak, bir gün bir okuyucu çıkar, yüzümüze karşı haykırır; — Bu beyit Bâki'nindir, Tarih diye anlaltığınız şu vaka öyle değil, böyledir. Ve Abâülhamidin ölümüne dair yazılan geylerdir, vaktiyle bir akşam gazetesinde çıkan uzun bir tef. Çelebi böyle olur bizde NESALO-NES edelim | inde, (Psrarir haki. (Abdülhamidin ölü- , Bu zat Biki'nindir, İsmail Habi i beraber yürüten şiirini bu basılan divanın o, alayla mekte ii sa re, yere da şıyan ç güt hizmetini gören buna ze yere Sam 24 sene an bir Büyük harpte, 1014 senesinde Tİ EâTp cephe ağır surette ya, rig Canson isminde biri sinde, bi tülü Kapanı leme r yi Conson mütemadiyen içinde yaşamıştır. Nihayet vaz ve yeti çok ağırlaşmış k bir panmuyan bir yarayı da kay — Anladım « dedi - Bedis - Beğ. re eye . —ve e Yapayım değil o kizcağma ii * — Alay mı bu. HAA bu basit meseleyi unutmadığını Saşıyorum da,. — ltirar yoktu değil mi? —Evet devam et yavrucuğum.. — Tarık mesele bildiğin gibi basit kalmndı.. — Yoksa xene telefon mu etti. ler?, — Yok canım, keşke telefon et. selerdi!i, — Ya ne oldu öyleyse? — Ben kendim kalklım, git. tim! — Redianm evine mi?! — Hayırl,. oralarda dolaşıp © Din Ankara stadyogunda o Mü Şetimiz gereliğe kiymetli bitşbesini bitirdikten sonra, maraton kulesinin atizdar tarafından elden ale dolaştırılmak #u telle Erzurumdan Ve günterdenberi abetlerimiz Samsundar Ankaraya gelirelen bayrakları elie- rinde taşıyan Ankara atletleri stada girmişler ve “yaşa,, sadaları ve al. kışlar ardımda şeref tribününe çıka” rak, bayrakları MUM Şefe vermişler. dir. ATATÜRK SERGİSİ Din öğleden sonra Ankara halke. vi salonlarında. kıymetli bir sergi a. çalmıştır, 23 yıl nos Atatürkün Sam- suna ayak bastıkları günün bir an. İşe olarak açıdan bu (Sergide mii micadelenin Daşından bugüne kadar ——————- Undn çalışmak istemektedir. İstiyer. Verin Lâleli Tayyare o apartımanları dördüncü daire 12 numarada (Tüzer) remzina müracaak, di, resmi veya hususi bir mürssesede Şalşmak istemektedir, ÇAryün) rem. zine müracaat, peel Müteferrik: (Devlet iraşuy mektuplar imha edlecektir. (06 Bezen) (GM) 4Orany o (Ciddip VEN (İ. Şenkan) (Nadide 79) suz ihtişdından azamot alam: akşam bir felâket olup olmadığını lamak istedi , Eyyy sonra? — Sonrası felâket!, — Bedinyia mı karşılaştm* — Hayır Bedri ilet! Forhat yoryunluktan sik Sk ne- fes alarak koltuğa dayandı, Doktor düşünceli bir tavırla: — Ne oldu sonra? . diye sor- du - — Ne olacak? Herifde duman attı, Gözleri kerıllaştı, Mutlaka İz. tağızı bu sefer kıtır kıtır kesmiş. tir" Di onu teselliye ça- .: — İzan çülyorsun.. adam kes- nek kolay mr efendim! Öyle bir facia olsa elbet gazete. lerle görürür. Ferhat boğuk boğuk güldü: — Demek #mzetelerde görümce. ye &ndar ellermizi kavuşturup otu rarağız? sordu: — Peki ne yapalım istiyorsan? Silâhlanm tekke cıkmazma bir hü cum plâni mi hayarlıyalım?,, Yok. Atatürk Sergisi Dün Ankarada Ebedi Şefe ait eser Vi hatıraları toplayan bir sergi açıldı * 15 yaşında, ortamektebin Ikinci #mıf:nn kadar okumuş bir Türk gen kadar ve snat 17 dön söüra en lari (EO. 32) (Gar) GE, Uray (EO) (PR, Güney (ŞU) (HB, 868) (RRG.Y (Ciddi söz ver) O(NGK) Oroldaşy O CAM) CLX) o (Can). (SR. 27) CTH.R.Z) (22 48) (BBG) (ED, Slliy ÇTekcany (NB) (8.0) Aşağıda remiz sahiplerinin nâmla » rna gelmiş fakat şimdiye kadar al, dıritmamış mektupları bu sym sonu. na kadar aldırmaları o Viztemdm. Ay şonuna kader : sidirdeş olmuyan (AG) (88) (RA) GL) (AL) OST. Kaya) GEmekii) CPunalı) Aşkiz kinin... Haymtin ölümün çarpıştığı... Bin güzelden neşe, VARYETE Yıldı Yarın akşam LALE sinomasısf| Bütün Viyaan dilberlerini gözlerinizin önünde canlandıracak, Size KE kançlığın ateşini... İhtirasın heyocanını duyuracnktır. ..1 LEYLA: Filminin ii büyük yıldızı, son muvattekiyetleri o olan 4 gi saheserde alkıslamağı hazrrlanıız, j m MAYIS — 1 Atatürk hakkmda Türk ve dülerle çıkan bir gok eserler G kale lan "yi ln, 2. di My md Gi öl ie di İlhar iz ği Hirka MN i Ge ll dal dı 5 he iş 5 | ön z katta Dduğ vi > ir) Mya, ; dı Tin m bip Yin £ Dİ ke ktiği biri Man turla ayrıca, 20 fur sahibi İK etler yolmztuk yaptıkları iddinsile Yordu kata başlandığını yazmıştık. Msc Beyoğlunda fırıncılık yapan “İ Bale manda Onrn, rmmmdan ozi Alara rak kendinino Matesini verİl aş. Jorj hastanesi ekmek muf | etle tematm Wstesindeki 89 Bini 83 rakamını da, 482 haline bri laşa bürosuna müracaat Va, Ansak, İhasnın ba açık 4 banta sil farkeden inye merrartar KEĞİİ bir e yakalamışlar, MAM Korunma k & tuy, sa köşe başınin pusu kaçırmağı mı kalkalım? — Hayır! Neone vaziyetini ö Yoksa