17 Mayıs 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

W MAYIS — 1941 ” ' "Bütçe dediğin böyle Dünkü gazeteler: “Büyük Mi İst Meclisi bütçe encümeninin Jeni yıl bütçesi üzerinde son tet. kiklerini yapmakta olduğunu . ”» Yeni büiceyie Oslikadar olarak Mevliso sevkedilen varidat kanun Yihalarmın da tetkik vo mize Keresine ayın yirmi beşinde umu- Wi heyette başlıyacağını,, haber Veriyorlardı. Bu arada, yeni yıl bütçemiz 41 Milyon fazla olup, bu miktarın 77 Milyon varidat fazlasile karsılana- “Sİ işaret ediliyordu. Bu haber bana, Osmanlı İmpa- Mtortuğu devrinde ilk bütçeyi ya- Pan Tarhuncu Ahmet Paşayı ha- . Paşa, varidatin o masrafı denk” getirmenin bir devlet için hayat zarureti olduğunu anla” Mis, tamam üz yüz küsur yil ev Ol muvazeneli bir bütçe yapmıştı. Pakat, onun bu güzel, faydalı har Teketini zamanın dalkavukları, Yahsi düşmanları çekememişler, i- © #9 bim bir fesat ve tezvir Garışir Tarak, vaziyeti devrin padişahına baska. sekilde aksettirip, Tarkım. Sanan kafasınn kesilmesine se - olmuşlardı. Maliye işlerine pek aklım er - ama, hesaplı, kitaplı hare Ketlerden, yalnız şahısların değil, letlerin de faydalanacağına, Nvizemeli hir bütçenin yurda ha- Har getireceğine şüphem yok - r. Muhakkak &I para pek bü - “ik bir refah ve kuvvet vasıta» « Ve bir imparsforlak maliye dediği gibi “bütçenin me terbiyetkârisi,, vardır. Fa ag paralorluk devrinde bana m, Yyon ehemmiyet verilmemiş, hi , kitapsız, mnvavenesiz ma ing >E eüriilemik, heklâ padinml- yaranmak için birçek hepa “likler, münnsebetsizlikler yapıl . Ve bu dalkavukluk ve ke- £ yüzünden Türk milleti feliketli ve acı günler Yasamıytar. Saltan Abdülüziz Mahmut Ne - MR Paşayı sadrazam © yapmıştı, Ali ve Fuat paşalardan hn dolayı büyük bir ka emiyet içindeydi. Çünkü, ar- ktediği gihi makamın zevki Hi aracak, bir müverrihin tabi. 'ağız tadile padişahlık yapam A7 RR Atletizm Seçmeleri Ag tanbul bölgesi atletizm ajan. e mayıs 1941 saat 9,30 da Ro- iyyealeğ sahasında İstanbul at- tagı bayramı seçmeleri yapıla- bak, an isimleri aşağıda yazılı İn drkadaşların ?ütfen teğrif- * Pca olunur. Ni Bayan Mübevcel ve Jale, âyin Tayfuroğlu, Mebmet ANİ ie, © Mister Allen, Mister Ro- ku * Musa Kâzim, Enis, Tevfik B We, hami Polater, Firözen Tekil, Neriman Tekil, Savcı, Agopyan, hi, Alam, M. Satur, Cezmi Şa Maçı AY. Yasumidiz, Peridis, De & Cemil Veng. o / O >> 25. 5, 941 tarihinde Bi Yapılacak maraton birincilikler aşan aşağıda isimleri yazr- Üş, ellerin iki fotoğrafla 20, 5 Sia arihine kadar bölge atletizm liğma müracnatları tebliğ olu Mep, Oy, Kostantin, AH Karaduman ve h Ertunç, Süleyman Koggör. Bay Erte, | Birinci sınıf mütehassıs doktor pi NUR! BELLER | İİ Sir ve Bü MASTALIKLAN Akar Caddesi No, TL Wyene santleri: 15 den itibarer yapılır!” Halbuki buna imkân yoktu. Çünkü hazine tamtakır, iflâs ha - lindeydi, Bu kötü vaziyeti önle - mek için ve yine eskisi gibi har ca, Ahdülüzizden işittiği Hk söz su oluyordu: “Bütçe isterim!,, Padişah bumunia da kalmıyor, her gün Babdliye bir yaver yel » kıyarak ayni emri tekrar ettiriyor. du, “Bütçe isterim!,, Salcazam, bu işin sudan bir te. selii olduğunu anlamakla beraber, padişahm emrini yerine getirmek için, maliye nazırı Yusuf beye hir bütçe hazrlamasını söylüyor, Yu- suf bey gece gündüz çalışarak, kı- sa bir zamanda, Tarhuncu Ahmet paşanm kellesi uçuruldağu gün den, yani iki yüz kırk yıldanberi unutulan bülçeyi meydana tekrar çıkarıyor, Karmakarısık defterlerden, he- saplardan, diizensiz rakamlardan çıkan netieeden şu anlaşılıyor ki, meselâ varidat 5 milyonsa, masraf Yür milyon, Sadrazam Mahmut Nedim pa - sanm maksadı padişahı avutmak ve dalkavukluk etmek olduğu | çin, iratla masraf arasındaki kor” kunç açık bir alev gibi gözüne çar- pınca, elindeki tomar tomar kü - Hatları nazırm yüzüne fırlatarak Plevnenin Ahmet Onbaşısı Plevne muhasarasının en çetin günleri başlamıtşı: Soğuğu ve msithiş düşman ateşine aldırış etmiyen Mehr metçikler, açlıkla da pençeleşiyordu. Ağaçların çürük veya çürümüş bir dalının bile ke” silmesi şiddetle yasak edilmişti. Ağaçların evvelâ dal ları, sonra kütükleri, daha sonra kökleri kesilip yakılır” yordu. Geceleri ise ,bir kibrit bile çakılamıyor: Bir kü- çük pırıltıya en az on on beş gülle koşuyordu. Askere tavin olarak günde yüz dirhem ekmek ve birer de mısır koçanı veriliyordu. Koçanları onbaşılar topluyor, suda haşlıyarak bir nevi yemek yapıp Mehmetçiklerine dağıtır yorlardı. Tütün gözlerde tütüyordu. Asma kütüklerinin kabuklarını kıyarak yerine içiyorlardı. Düşman siperleri “Baş tabya” ve “Kanlı tabya” ya 6 * 8 adım kadar yaklaşmıştı. Öyle ki, her iki taraf ateşin hafiflediği sıralarda biribirlerine lâf atıp cakalaşr yorlar, cengin müthiş yorgunluğunu bununla gideriyor" lardı. Bir gün, Plevne civarmdaki Grivçil köyünde, bir köylü kadın birkac çanak yoğurt yapmış, ve müthiş dilsman ateşi altnda kasabaya, Mehmetçiklere getirmiş” i. Bu canaklardan biri de “Baş tabya” daki askerlere « İmistiz Bir ennak teze voğurt!.. Mehmetçikler | için cennetten gelmiş bir şeydi!.. Ahmet çavuş adında bir yiğit, çanağı ortaya koymuş, neferler etrafma toplan" mış, kasıklarını çıkarmışlar... “Bismillâh!” diye başlıya” caklardı ki, altı adım ilerdeki düşman siperlerinden, Rus” larm o zaman müttefiki olan Rumen askerlerinden biri seslendi: — Hey!.. Ahmet çavuş.. Ahmet çavuş!.. Ahmet çavuş cevap verdi: — Ne istersiniz?., — Nasıl rahat mısınız? Ekmeğiniz, peksimetiniz var mı?.. — — Var ya!.. 1. — İnanmam !. Bak ben sana bizim peksimetlerden alıyorum, sen de bize sizinkilerden at da i Mehmetçiklerin ortasma nar gibi düştü, Mehmetçikler biribirlerine bakıstılar. Ahmet ça” vuş acı acı gülümsedi. Daha tadma bile bukmadıkları yo ğurt çanağını aldı: Bizde yalnız peksimet değil, — Hey Ulah oğlu!.. ! işman siperine fırlattı! yoğurt bile var, yoğurt RESAT FKREM KOCU Dedi ve çanağı Türk Dil Kurumunun Bir eseri (Geçen soymadan devem) Örnek olarak (alim) sözünü alairm, Bu söz “benim olan Ab aj adam, “bilgin, “çok bilen, anlamlarına gör Ur, Birinci anlamda düz okunduğun. dan - şahıs adı olmasından dolayı ilk bürfi böyük oluruk «sadece CAl'm) diye yazarız. Ancak ikinci anlamda (a) ve üçüncü anlamda (0) uzun w ku Yeni imlâ kılavuzu üzerine öntasar Gis ie ©) İnoe sesliğen sonra kalım okunan refik, tevfik, falk, zevk, şevk... Kibi. Bunlar da gittikçe Türk fonetiği. be yaklaşmaktadır. İlk üç örneğin üs Zel ad olarak kullamiğında o Refigi, Tevliği, Eaiği,.. gekillerini alması da bunu gösterir. 59 — Dir kelimede (kk) veya (£) don sonra gelen sesli hârf kalın oldu, Ku halde banun kısa ve usun okun. haykırıyop: , uğuridur bunları da (âlim) vela- — Yusuf bey, Yusuf bey! di- İlim) şekillerinde yazmakla biribirine yor, Şevketmeab efendimiz bütçe | den ayırt ederiz. Bunların dışında kalın uzan oku, istiyo, nlamadınızsa otekrarlı. yüz mur seslijere mutlaka işaret konulmak yayım: bütçe istiyor, bütçe isti pi yor! 2) (A) veya (u) dan © öner gelem Yusuf bey keskin sekâlı bir İn- | (4) veya diz) harfleri ince okunursa san olduğu işin hemen maksadı | ie (m) veya ub üzerine. (0) harci kavrıyor, sadrazmın terbiyenizii; | konulma Hesamadır. > io karşı xebirli hir gülüşle ma » | Easoı onlamıma CkAtip). “üze â gi, anlamına (rikâp), “türlü renkli, &abele ederek vükelâ meclisinden | Erence (rengürenk), “şüpheki, #e çıkıyor, Ve ertesi günü variafin | hanına tmeşkük), “sanki, anlamına masrafı müsavi gösteren bir büf- | çgüyaı ketimelerinde olduğu ribi, çe yapıp sadrazama sunuyor, Ayas halde bulunan (0) harfinin in Mahmut Nedim paşa, muvaye » | ce okunuşu, kelimenin başmda olan disi ince 0 neli bütçe karşısında, memmuniyeo- (iy er ile berbangi bir 509) tini gizlemiyor: ş han veya (y) dem sonra gelen (iler. hahde halinde oldu; (nn işarete — Teşekktir ederim Yusuf bey, | * İZ i sai, mulıtaş değildir. diyor. Bütçe dediğin böyle yapı - “Pek kısa #aman anlamma (lahza), lr! “çok uca Ne haykerma, Anlamma Çelebi, böyle olur bizde, konser <vuveyla), “doğurgan, anlamına (ve dediğin! | hat) kelimelerinöe olduğu giti. LÂKFDRİ Ba hallerden hiç biri yökken imes m okunas (1) den sonraki (a) veya (0) ya da () işareti konnlari AI, atü... gibi. ) İki kelime aymı harflerin yazlı dığı halde birinde kesik okunmak sü- retiyle ayrı ayrı anlamlar gösterirler. *, kesik okuman sessiz harften serra (©) mareti konulmak Yüzemder. Mezetâi (den, vefi, katı) gibi keli rheleri (defi, refi, kat'ı şekillerinden ve (tav'an, katlan) O gibi sözleri de Gdavan) ve Üktatan) kelimelerinden de yırmak için () işaretinin kullanılma. sr zarukidir. Yukarda sayılan Tirumlar dışmdn ir kelimede sesli harf uyanması, ves kesiimesi, hart düşmesi gibi | halleri bir işaretle göstermek mecburi değil dir. Bir metalin tam okunuşunu göster mek, yahut kelimeyi dnhn iyi okut. mak malandile Böyle £ yerlerde ©) veya () taretlerini kullanmak sut, hakan yünleş sayılmaz. (Burada işeretlerin o kullanılması mecburi olan haller gösterilmiştir: 1) Uzatmalar yelerz biribirine ben. zer harflerle yazılan, fakat bir veya daha çek sesi uzun okunmakia başka anlamlar güüteren sözlerde BÖP” terilmek meeburidir. Bu hal, eski «51 terimlerinde Bu hayvanları tutmak istiyen iki Avustralyalı nerededir? Cilt. Sevengil'in Romanları O (©) işarretleri nerelerde kullanılır ? ban) denilen benzerlik halidir. Örneklerden de Anlaşılacağı Üzere bu ilibas hali, kelimenin yalnız yün kn şeklinde değil, eklerle aldığı sekli, Jarda de. gözönünde tutulur: . Memeli fikir kalimesinin 4 1 mefol haliyje nin pet yekli olun fikri ve Gikri kelimeleri bir Ç) ile ayrılmıştır. Bu yolda uzatına işareti alan keli. melerin ayrı bir listesi, hangi sözler» den ayırma (o düşüncesiyle yapdıdığı karşnarında gösterilmek süretiyle Ki» lavuzun soruna konulduğu gibi usun olduğu bulde işaret konulmıyan keli, melerin de bir ilstesi gene Kulavuza eklenmiştir, 2) İnceltmelerde yalnız kâ, kü, zA, gü şekileri işaretli olarak gösterilmiş, I lerin kelime taşındı. olanlar e her hangi bir seslisi ince olan kelimelere dek'ler ve bir de y den sonra gelenler genel ciarak ince olduğundan yatnz buna dışmdn inler hâ ve Hülara işa. ret konulmuştur. Buna karşı ak, uk, ar, ug, a), ul şekillerindeki inecitmen Wer şiveye bırakılmıştır. kumun da so. bebi zeeselâ ahlâk gibi bir kelimede İ yi inceltmekta olan işaretin K ye im. celik vermemesi, kezalik wkleni gibi bir kelimede k kalım olduğu halde | nin incelmesidir. Rir kurulu bağlana. mıyan özellikleri ime ancak give belli adar. Bunun gibi ince bir sesli $la birlikte k ve g nin kalın okummaları dn gene şiveys tirakrlmıştar. 3) Kesme işaretinin kullanılması da gehe, uzatmada olduğu gibi, ancak Uübas halinde mecburi kılmıştır. Höylece bütün işaretlerin asıl rofü, ya anlamda veya okunuştaki bir ben. zerliğt ortadan kaldırmaktan ibaret olmuştur. İşaretlerin kullanılmasında, msecbün Ti olan haller böylece © belirtildikten sonra, bunlar dışmda kalan hallerde işaret kullanmanm mutlaka yanlış #syrimyacağını ileri süren Kayıt, Üste rinde bu kadar değişik düşünceler ile TI sürülen bir işte yazilara, ğğretmen- lere ve öğrenenlere yeni bir. Geneme meydanı açmak düştncesiyie konul. muştur. İncelme ve kesme işaretleri konus lan kelimelerin birer Mstesi © giveye berakılmış Olan kalm semti İle ince ve ince sasli ile kalm okunur sessizteri havi kelimelerin histeleri de Kılavuzun sonuna konumuğtur.). 30 — Türkçe kelimelerde ve Türk dili âhengine uyrms sözlerde — işaret kullumağa asla lüzum yakar, (Bir bölgedeki özel konuşma tarzı. pi, yatut Türk İshçelirinden birinin kendine göre özel nöyleyişini göster. mek veyahut eski bir Türkçe metni bilimasl usullerle en ince veya yazı farklarını da belirtmek yazmak işle. rinde kullanılabilecek tranakripsıyon nel imlâdur büsbütün ay. Yalnız yüksek bilim uz. amanları srasında ve yalnız o belli bir takım bilim araştırmalarında okulla. nüabilen bu transkripsiyon işaretleri dışımda Türk © kelimelerinin, hattâ Türkgeleşmiş yabancı sözlerin işarete #itiyazı yoktur. Bsiki Osmanlı Türkçesi metinlerinin yazılmasnön okunmayı ve anlaşılma, YI kolaylaştırmak için kullanılabile. cek bazı gekiller 5 38 da güsterilmiş. tir. Transkripsiyon bulka sunulacak gös zate, dergi, Kitap. gibi genel eserler do asin kullanılmıyacağı o gözönünde uzak tutulmamalıdır.) £1 — Arapça ve farsça kelimelerde kalın sesli harilerden sonra gelem (ik) (e) v5 (0) sessiz harflerinin ince © kunmuları ve ios bir seli (O harften önce veya sonra gelen (Kk) ve (g) ie. rin kalın olunmalı halleri yazıda güsterilmiyerek © şiveye hurakılmaşe tar. Gi) (Yukürün gösterildiği üzere şiveye bırakılan çekiller yunlardır: 8) Kalım sesliden sonra tnosokunan k, g ve ler: Eflak, süluk, zehirnak, &mal, ikbal, zuhul.. gibi, bi İnce sesliden önce kalın olunan k ve g'ler: hakiki, tergip.. gibi Kiymet, kısmet... gibi mözlerde ie sesli kalma daha yakın olduğundan kalın kullanılarak heceler Türk fones teğine uymaktadır. *' SUMER BANK Yerli Mallar Pazarları Müessesesi Müdürlüğünden: Bankamız pamuklu ve yönlü mamulâtmın mağazalarımızca toplan satışından cari usuller ösiresinde istifade PERDENİN Arkası ( 35 Kuruş) Vakıt, Halit, Sühulet , İsak yeni mürnenatların kabut edilmiye ceği Dân olunur. İdecek olan 1.1940 tarihinöen evsel müesses toptaner ve perakendecilerin sıraya kaydedilmek üzere lünumlu vesika) İarile 71.5.941 tarihine kadar mağazala rımıza bizzat veya tabriren müracaat etmeleri ve bu tarikten sonra vaki imasile ayrı ayrı anlamdn fi söz vü. cuda gelirse, buruda urumuzu (4) ie güstermek (k) veya (4) sessizlerini inceltmek ihtimalini uyundırmcağın. dan, yahuz bu gibi kelimelerde senli harfi git olarak yazmak yoluna gidis tir, Meselk “üdürme,, alam ns ve “derece, anlamina (kodi lerini “öldürücü, Anlam, ve “kudret zebibi, kelimelerinden a; hare'tet edilir. katy ma, saki) 201) yü yolda Anlar... “e Böyle iki sesli ile yazılan çacat, taat, vukun...» gibi bir takım kelimelerde de söyleyiş züten tizun bir aa gi Gir. (Kılavuzun sonunda ayrı bir li le gösterilen sayısı «7 kazı kelimeler vardır ki, bunlarda hem uzntma fl belli edtümeni gerekli bir itibas bali vardır; hem de kelime veyn hece (k) veya (g) ile başladığından işareti u. atma yerins inceltme rolü — yapmam tehlikesi Kendini göstermektedir. Mo. lâ “birinin malımı zorla elinden al ma,, arlamna gelen gasıp kelimesi, bu işi yapana veren ve (a) m uzum okurun kasıp kelimesiyle bir yazıda, dır. Azadaki fark, yalnız (a) nn bi. rinde normal, ötekinde uzun okunma. #dır. Iu hâlde (a) ya bir uzatma işa, veri koymalıyız. (Ancak (a) dan öne ceki vaasiz (i;) olduğundan işareti gö. renin (g) yijnceiterek (o gâsıp şeklini Güve adımda olduğu gibi (ga) diye o. kuması tehlikemi önündeyir. İşte yalnız bu hallere mabırus olmak üzere sesiiden sotira bir (2) konulmün 4 ve böylece dağlık, sağlam © sözleri gibi okunmak Üzere kağit, ( kağdir, Kkağsır, gağsıp yanlmusı Ükrini bir çök yi önce ileri sürmüştük, Şu ka, dar &i (£) nin uzatmaların hemen bep #i vaya bir çoğu için kullanılması yo» lundaki Hratın uyandırdığı reâkafyon dolayısle bunda da güçilik görüldü. #ünden, başka bir çare bulmak, ya. but » şimdiye kadar olduğu gibi , bu Birkaç Kelimeyi de giveye o birakmak £arureti önünde kaldık. Dilimize gene yabeneı dilden gelen ve biribiri ardın ca ayas fikri sesii ie yazılan bazı kel meler vardır: saat, tast, #fii, teeyyü teasaür, suut, KUUt..., gü (Devamı var) (4) Klavamda bu gibi şiveye baru. kamış kelimelerin okunuşları ayrı Hs. #ölerle kitabın sonuna konulmuştur. — . e Ahmet Akkoyunlu Bakalım Patimbane Pula No 4 Pazardan manda bergln sa 1 tem soara, Telefon 40117