17 Mayıs 1941 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

Cumartesi” 17 MAYIS 9,4) AL ALMANLAR SURİYEDE (| Alman tayyarelerinin Suriyeye nmeleri, Mer ve niz bay- binde yeni bir safhenm açılır sma sebep o anların Suriye hava ts ki hedefi vardı işgali için hava Libyadan © gelen lerine yardım etmek, memleketlerini İn - giltere aleyhine kıyama ek, sevket- M. Zekeriya SERTEL İman - Fransız aplaşma - sının ilk neticesini anla - yak için uzun müddet beki lüzum kalmadı, Vichy hükü İ in Alman taleplerini kabul et- iği haberi geldikten yirmi dört saat sonra Alman tayyarelerir vedeki hava üslerini işgal et tiklerini ve oradan da Iraka uç- tuklarını öğrenmiş bulunuyoruz. Anlaşmanın diğer maddeleri malüm olacaktır. Fa - nlaşılan şudur ki, Fransa Almanya ile askeri işbir- liği yapmıya muvafakat etmiştir. Bu işbirliğinin ilk tezahürü Su - Tiyedeki hava üslerinin Alman- lara terki suretinde tecelli etmiş- tir. Fransanın bu hareketi, geçen sene Almanya ile akdettiği mü- tareke hükümlerini ihlâl etmek- te ve Vichy hükümetinin Ingii- tere ve Amerikaya kafşı yeni bir vaziyet aldığını göstermektedir. Bu sebeple İngiltere ve Ameri - ka derhal Vichy hükümetine kar- $ı cephe almışlardır. Mister Eden Suriye hava üslerinin Almanlar tarafından “işgali üzerine artık mütareke hükümlerine oriayete İmkân kalmadığını, Orta Şarkta- ki Ingiliz kuvvetlerine icap eden tedbirlerin alınması için emir ve- rildiğini beyan etmiştir. Ameri - ka Cümhurreisi Roosevelt de, Vichy hükümetini mütareke hü- kümleri dahilinde tanıdığını, Fran 52 müstemlekelerinde Almanlara Yer vermek suretiyle mütareke hükümlerini bozan Fransız hükü metine karşı başka türlü hareke- te mecbur olduğunu bildirmiştir: Bu vaziyete göre Ingiltere ile Fransa arasında bir harp vazi - yetinin budusu dahi beklenebi - lir. İngilizler, zaten Milletler Ce- miyetinden çekildiği için Fran - #anın bu cemiyet nâmına Suriye de mandater sıfatiyle bulunmıya hakkı olmadığını ileri sürerek şimdi Suriyeyi işgale, Akdeniz - deki Fransız donanmasını imha- ya teşebbüs edebilirler. | Ingiliz Hariciye Nazırının Avam Kama - Tasındaki beyanatından Ingilte - renin herhalde pek şiddetli hare kete karar verdiği anlaşılmakta- dır. Zaten hukuki formüller için de vakit kaybetmenin zamanı da! geçmiştir, Almanlar Suriyeye ta- donanması Almanların eline geç- meden, Ingilizlerin teşebbüsü e- le alarak emrivakiler ihdas et - Taesine zaruret vardır, Aksi tak- dirde İngilterenin Akdeniz ve Mı- sırdaki vaziyeti tehlikeye düşebi- Tir, , ; ; ; i mamen yerleşmeden, ve Fransız İ i * * A Imanların Suriye hava üs lerini işgal etmelerinin iki hedefi vardır. Birincisi Mısırın işgali için buradan hava kuvvet - leriyle, Libyadan gelen istilâ kuv vetlerine yardım etmek; ikinci - si Irak, Filistin, Maverayi Erdün gibi Arap memleketlerini Ingil- tere aleyhine kıyama sevketmek Suriyede Rayak, Halep ve Şam da Fransızlar tarafından yaptırıl mış her türlü teçhizatı havi mo- dern üç tayyare üssü vardır. Ay- rıca yardımcı olarak kullarılı bilecek hava meydanları mevcut- tur. Almanlar bu üslerden, Irak petrollerinin Akdenize aktığı| Hayfayı, Süveyş kanalını, Port-| Saidi kolaylıkla bombardıman e- debilirler. Mataban burnuna yer- leşen hava kuvvetleri tarafın - dan Girit daimi sürette ateş al tında bulundurulabileceği gibi, Suriyeden de İngilizlerin Kıbris- taki hava ve deniz üsleri bom - bardıman edilebilir. Bu suretle İngiliz donanmasının şarki Ak- denizdeki bütün üsleri tehlikeye | düşürülebilir. | Almanların ikinei hedefleri de diğer Arap ülkelerine havağen! yardım edebileceklerini göster - | Tek onlan kıyama teşvik etinek- i, 24318, 24319 .TINCI YIL — Ne, 2063 S5 KURUŞ Reisietimhur Roosevelt Fransanın Son Kararı Karşısında Berlin, Vichy'nin Yabancı Nüfuzuna Nihayet Vereceğini Bildiriyor Ele Geçirmek İstiyor | Berlin, 16 (A.A) — “Stefani, | Salâhiyettar bir menbadan bey edildiğine göre henüz hekiki Fransız - Alman itilâ setmiye imkân mevcut değildir. Bu bapteki müzakereler devam etmekte olup'elde edilecek neti-| celerin çok müsbet olacağı anla” şılmaktadır. Fransız kabinesi toplandı | Vichy, 16 (AA) — Fransız) kabinesi bugün öğleden sonra A- miral n riyaseti altında bir toplantı yapmıştır. Bu kabi- ne toplanlası hakkında hiçbir tebliğ nesredilmemiştir. Almanlar Kamerun'u ele geçirmek istiyor Londra, 16 (A.A) gazetesinin Lizbon göre Darlan - Hitler an (Devamı; Sa, sayfamızda okuyucularımı: olan harekâta ait haberleri takip edebilirsini havalide cereyan etmekte bu haritadan kolayca Almanlar Kamerun'u 7 Amerika | Fransadaki Sefirini Geri Alıyer; Roosevelt, o Fransız | Milletini Amerika İle | Almanyadan Birini | Tercihe Davet Etti Amerikadaki Fransız Vapurlarına El Kondu Vasington, 16 (A.A) — Mare- şal Petain'in mihvexle rliği apılmasını istihdaf ed v yoda söylediği hayrı ns MÜ Amerika hükümeti Fransız mi İetine heyecanlı bir hitapta bu fanta Fransız Amerik 3 g- Daily Telegraph'ın Vaşington muhabirine göre, eğer Fransa Al. eliği yapa - cak olursa, ağlebi ihtimal, Ame- rika da gerp yarım küresindeki Fransız müstemlekelerine karsı al askeri harekâta girisecek. | tir. Bu topraklar, Hür bir Fran-| saya iade edilinciye veyahut müs takil arazi olarak o kuruluaya| kadar Panamerikan e konferansı) tarafından isgal ve idare edile - cektir. Eğer General Weyzand| Almanların, Mareşal | Petain'in Avrupa ve Afrikada Alman iş-) birliğini kabul ettiği hakkında- ki beyanalıma rağmen; Şimal! Afrikuda Almanlara karsı koy- miya tesebbüs edecek olursa A- merika hükümeti kiralama ve ö- düne verme kanununun germiş ettiği bütün yardımı vapacaktır. Dakar Almanlar tarafından 18. gal edildiği takdirde, Amerika da Brezilyaya bu kadar vakın bir üsse derhal vazıyed edilmesi le- hinde siddetli bir mücadele ya- pılacaktır. N Vaşingtonda beyan edildiğine göre, Amerikanın takip edeceği hattı hareket hakkında kati ka - rar vermesi cok yaklaşmıstır. (Devamı: Sa, 5. Sü Bugün 6 ıncı 'ayfada Orta Şark Haritası i i i i : aj p : İrak ve Suriyeyi gösterir renkli bir haritayı bugün son İ za takdim ediyoruz. Bu Çocüğunuza verebileceğiniz en kıymetli bediye YALNIZ Cocuk Ansiklopedisi Olabilir, Cünkü bütün hediyeler unutulabilir. Fakat COCUK ANSİKLOPEDİSİ Çocuğun bütün bayatın- da izini J FIYATI (6)'TTRADTR. Son zamanlarda yeniden takviye edilen Filistindeki İngiliz kuvvetlerine mensup motörlü hir müfreze manevralarda Suri iye'de Üç Tayyare Meydanı Bombalandı Dört Mihver Tayyaresi Tahrip Olundu Suriyeden İrak'a Tank ve Malzeme Gönderiliyormuş ! - Hava merdanlarızn Kahire. 16 (A. A) — “Resmi tebliğ”; İngiliz. havakuvvetleri Alman tayyarelerine | Suriye'de üç tayyare meydanında taarruz etmişlerdir. Bunlar Sam, Rayak! ve Tüdmür tayyare meydanları- dir. Bunların hepsine dün taarruz olunmuştur. Tüdmürde üç dun kers, diğer iki Alman tayyaresi ve bir Caproni mitrulyöz ateşine tutulmuş ve en az üç tayyare cld- di hasara uğratılmış ve bir tayya, re yakılmıştır. Yunanistanda Alman işgali al tında bulunan tayyare meydanla. rına da tarruz edilmiştir. Suriyenin tebliği Beyrut, 16 (A. A.) — Aşitıdaki resmi tebliğ neşrolunmuştur: Geçenlerde bir mikdar Alman tay yaresi Suriyeden transit olarak geçmiştir. Bunlardan on beşi Su- riye tayyare meydanlarına inmi ye mecbur kalmıslardır. Mütare. ke şartları mucibince, Fransız makamatı bu tavvarelerin müm- (Devamı: Sa, 5, Sü, 2) mını protesio eden Suriyedeki Fransız Feykalâde Komiseri General Dehtz İrak Nazırının Son Temaslarına Dair Berlinin (o Mütalâası Berlin, 16 (A: A) — aktan bildiril n hariciye nezaretinde ecnebi gazefecilerinin suallerine şu cevap verilmştr; “İrak harbiye nazırısın “Türki- yede hangi zatlarla müzakerede bulunduğu Berlinde” bilinmiyor. Keza Türkiyenin İraka karşı na- sıl bir vaziyet aldığı da malâm değildir, Maamafih Berlinin sivasi mah. filleri diğer memleketlerin vazi. yetini ve bilhassa İrakın arap â- leminde mazhar - olduğu tevec- cühleri alâka ile takip ediyorlar. Rudolf Hess, i . İngiltereye Sulhü Temin i,* . . İçin Gitmiş! Nazi Rejimine * ve Hitlere İsyan Etmediğini Söyledi Londra, 16 (A.A) — Diploma- tik mahfillerden alınan emin ha- berler, Rudolf Hess'in İngiktere- ve, İngiltere ve Almanya arası bir uzlaşma sabit fikri ile gel ş olduğunun tesbitini müm kün kılmaktadır. Sözlerinden cıkarılan bazı mâ ine ve Hitlerin vesayetine karsı asla İsvan etmemis, fakat siki memleket srasında Sul - le yeniden tesisine / çalışmak tndisestile hareket eden “sami- mü bir Nusyonal - Sosyalist. ol- ür. (Devamı: Sa. 5, Si. VD. duğunu: bildirmiştir. Hı (Devamı; Sa. 5, Sü. 4) ların aksine olarak, Hess, Nazi | * RE Dilenci — Yolcular da va; yok,, diyip geçiyorlar! ziyelleri sorulmuş si ği eri siyasilere 'Denzeğiler... “Hiç bozukluk “| Simali Afrikada, İngilizler Sollum'u Geri Aldı Bu Harekât Esnasında İki Mühim Mevki Daha Ele Geçirildi Kahire, 16 (A-A) — “Tebliğ; İngiliz kıtaları dün, setir kuv- vetlerinin mahdüt “mil İiği bir hareket neticesinde Hat- faya' geçidi ile Müsait mevkiini ve Sollum'u zaptetmişlerdir. Düş mana mühim zayiat verdirilmiş ve Almanlardan bir miktar esir alınmıştır. Gaz Şarki —, Akdenizde On İki Adad Bazı Hedeflere Hücum Edildi 2. seki | Kıbrıs ve Girit'e i Yapılan Taarruzlar Netice Vermedi Kahire, 14 (A. A) — “Tebliğ” Sirenaikte 12-13 Mayıs gecesi, ri Bingazi üzerinde demiryoluna, askeri “karargâbe,; hükümet dai- relerine ve katedral. rıhtımma tam isabetler kavdetmislerdir. Habesistanda İngilizlerin, kuy || Yansanlar çıkarılınış, fakat ha- vetli ve devamlı yağmura rağ , | seratın teferrüatiyle müşahede ve men Amba - Alazt üzerine | tesbiti mümkün olm amıştar. Çar tikler İleri harekette terakki gö. | samba günü bir cok keşif devri” rülmüstür. yeleri yapılmıştır. Oniki adada, bir göce evvel Ma. ritza ve Kalato hava meydanlar! bombardıman edilmiştir. Yangın. “İlar cikarılmış ve yerde dağinik bir halde bulunan tayyareler a- rasinda tam isabeller kaydolun. mustur. Kıbrıs'a yapılan akın Lefkose, 16 (A. A.) — Resmen bildirildiğine göre, bombardıman tayyarelerinden mürekkep kücük düsman hava filosu dün sa“ bah. Kıbrısa hücum ederek muh- | telif yerlere bombalar atmışlar» İdır. Üc kisi yarslanmıştır. Hasar çok hafiftir. (Devamı: Sa, $, Sü. 7) Alman tebliğine göre Berlin, 16 (A.A) — “Tel Afrika kıt: na mensup İtalyan müfrezeleri Tobruk elvarında bir düşman hücumunu tardetmislerdir. Oldukca büyük miktarda İn - giliz kuvvetleri, birçok zırhlı tank himayesinde, Capuzzo ka- lesine ve Sollum'a ilerlemisler- dir. Bazı düsman müfrezeleri, Sollum'a girmislerdir. Düsman, bu” hücum esnasında büyük -ka- yıplar kavdelmiş ve bir miktar esir vermiştir. (Devamı: Sa, 5, Sü, 3) ( GÜNLER GEÇERKEN ) Sürprizlerle Dolu Harp Yazan: Refik Halid u harp bizi “sürpriz” kelimesinin. ya resmen Türkçe- lestiğini kabüle, yahut da karşılığı olarak öz Türkçe bir kelime seçmiye iebar ediyor. Zira; iki senedenberi dünya haber. leriyle siyasi yazılarda ve nutuklarda en çok rusladığımız söz. lerden biri de odur. Dilimizde “hayret” ifade eden “aşmak, saşa kalmak, şaşırmak; saşalamak, şaşkına dönmek” hattâ “dona kal- mak, afallamak” gibi güzel mastarlar ve bunlardan alınmış si- fatlar çok. Anadoluda ayni manâda ““dahsamak”, “haymak”, “a- nıtmak”, “sangırimak” dahi yeryer'kullanılır. Fakat “sürpriz” in tam mukabili vektör. Hem © kelime, es- kiden, daha ziyade, hiç beklemediğimiz e karşılaştığımız memnuniyet verici şeyler icin istimal edilirdi; bugün ise, coğu defa, hoşa gitmiyen fevkalâdelikleri anlatıvor. Meselâ siddetle güvenilen Fransanın bir lâhzada çöküvermesi ve Maginot hattı- nın arkadan kolayca çevrilerek hiçe gitm olmustu. Holanda kanallarının, mühim bir müdaf: lâkis istilâ ordusunun isini kolaylaştırması bir coğumuzu sürprize uğrattı, Hiç şüphesiz Yugoslavyadaki geç kalmıs milli toparlan- ma, Almanya için ve Asyada aceleye gelmnş bir hükümet dar. besi de İngiltere bakımından birer sürpriz teşkil et Macar ve Yunan başvekillerinin acıklı âkıbetleri, Chi 5n6'- ın Suriyeye giderken haya muharebesinde ölümü, tayyare ile kaçıslar vesaire vaziyeti, ancak zabıta romanlarında, melodram- larda. masal ve filmlerde tesadüf edilen sürorizlerle doldurü- yor. İlle bazısını radyoda işidince, sanki makineden kulağıma ses değil, sürprizli kutulardaki gibi yüzüme bir kukla fırlıyor: ağzım açık kalıyor! Bana öyle geliyor ki, içinde bulunduğumuz harp, böylece, bitmez tükenmez süirprizlerle devam edecek, sti prizleri tabii hal ve hadise derecesine indirecek, sonunda da b tün dünyanın ağzımı bin karış açtırın müthiş bir “A!” nida Gikartacak muazzam bir sürprizle, hiç umulmadık şekilde ve zamanda, birdenbire nihayete erecek...