11 Mayıs 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

İşli MAYIS — r MED, yalar dövüşen we-boğu- Jar da, nihayet be oönuyana ka Va MA mileiler arasmda doğli, har. 1 görmemiş ülkelerde “8 donan, 5 bir titreme dolastırıyor. ip gooniklarınn dnüaklar P pılacak mr?.. Hiddet sitemini, ww ve acıklı Haysiyet ve vakar sahibi ulas- arm hükimiyet ve hürriyetlerine tecavüz edikliği çün, istiklillerin korumak için #ilâha sarılacnkları Hind önima bir kahkahamın mus * muhakkaktır, O zaman dövüşmek ini üattmoğe alışımıyızdır. Ba bir vatan barendur. Fakat, bağün i nie vahşet olduğum heniz böyle bir tehdide maruz Malarım da anladddarmı ve her kalmıyan milletler, dikkatle, bas ale barabar: retle vaziyetin inkişafını bekliye - Oh, kanlı ve ateşli günler rek, a'rafta kalmayı tercih ediyor. geciniz! lar ki, bu en müdebbirane bir si — Dediklerini duyuyoruz. yaset, en makul bir hatlı hareket- ©, Dünyanın dileği, çocukların bu duasında toplanır. Fa- ÇİM anlaşılıyor ki bu kolay kolay *eek, Ordularla orduların, © Meeterini mahvedinceyo kadar, Meihirterine « “pes!” dedirtinceyo li İlder maker bir savletle bo- f limanı seyrodecoğiz, o Çünkü, Avrupaya ve © Bunlardan biri arzı teslimiyet Mhceye kadar, dünyan hali ne nğ ?. araş kan ve ateş v içine girmiyon ulus” tir, Lâlfe lâzm ye, yazmı İmenla- madan size bir fıkra anlatayım: Edirne valisi Ersincanh Haa İz. z0t paşaya bir gün sorarlar; — Cehennemin çek seak olda ğunu hocalar rivayet ederler, A» caba a'raf da sörince midir? Pnsa düşünmeden osvap verir: — Huzuru Minizde burası bile Yarab beni duzahta birak cennete sokma, tahavvd) edecekse! LAEDRİ Cennet eğer a'rafa Hamburg | Amerikada E ER emen Çok şiddetli surette ve infilâk bombaları atıldı İkamet müddetlerini geçirep İtalyanlar tevkif ediliyor Nevyork, 10 (Aâ.A.) — İkâmet tez. krem yazılr ikamet müddetleri. geçirmiş ölmak suçu Je Wrçok İ, Yin tevkif edildikleri diğer Bu sene çok bol olacak Vaşington, 10 (A.A.) - Amerika airaat nezareti bu (sene mahsulünün mükanmnel olacağını tahmin etmekle. dir. Bu tahminlere göre bu sene mah, Zondra, 10 (4. 4.) — İngiliz | ati 668.106.000 küle olacaktır. Geçin mezareti istihbarat bürosu | sene mehsulü 5609151000 kile, 1980 kap, 5900 Hamburg ve Bremen'e | ge 195 seneleri arammdski | seneyi yapılan İğYareleri akma işitrak etmiş, ve Bremen'in ütü Nİ e ni ek yardım etmiştir. ne kadar dün sabah Al, #r, tayyare hücum filolar iddia <tmiş. nie İngiliz tayyareleri ne Li ŞE Üret KEŞ adelğür iki şehir üzerinde daimi halinde uçarak bütün nı hedefler üzerine at- gimugtur ki üç na metre Esasen Bürette Sinek olan mn ortasma yeniden bombalar atılmıştır. Ham. Sivil halkmdan 94 kişi öl niz. bulunamıyan 35 kişi oy İha vardır. dün seve yantığı 2 n italer. * hava akımlarının | venatt mahsul ise 580.417.000 kile döl, altışar ok attılar. Ali 200, Ahmet 220. Hasan 240 sayı kazandı. Her ok kaça rastlamıştır.? Dilenci vapuru Vapur bütün adaları dolaşa. rak, Adan B ye gelecektir. ww, 10 (A.A) — DIN: | Gecbiğ yolu yalnız bir defa İY gecesi yapılan İngiliz | kesebilir. Yolu çiziniz! neticesinde ölüler miktarının | larda bulunan çilem gazete. nel olalarak daha ziyade | leri ve radyoları, bu akımlara iş. | sanılmaktadır. Çün | tirak eden İyayarelerin miktarı ve ve Bücamlarn genisliği, İngil. terenin bombardıman tavyaresi vwetlerinin o Hamburg | yanın kudretine yaklaşmakta ol. ssl ba yn lr ge Türk di kurumunun bir esori. “Acaba A'raf da serince midir?, Yeni imlâ kılavuzu üzerine öntasar me Harflerimiz ve harflerimizin yazılış ve okunuşları 1 — İmlâ kılmvuzunun bu ik bahsi , tün kama! adlar (cins isimleri) dahi hartlerimiz üzerindedir. Kılavuz 3 ikinciteşrin 1928 tarihli | Enderunu hümayu- nun zülüflü ağaları Yazan: Mister Ricant 359 SENK EVVET, INGİLTERENİN İSTANBUL SEZARETİ MÜSTEŞARI Padişahlar devlet ricalini kimlerin arasından se- çerlerdi - Zülüflü ağalar ve ak hadımlar - Saray çocuklarına verilen cezalar - Zülüflü larin ci ci- | baş mel başlamaktadır. Bu ke. rit talimleri - Zülüflü ağaların saray hizmetleri katin kabul editmiş olan 29 hari. | ik alfnbesine hiçbir Hive © taraftan değildir; admı da alfabe olarak bara, kıyor; burada deniliyor ki: “Harflerimizin Estenine alfabe Yes rine sbeoe denilmesi yolunda bir & Berge vardır, Arçak bütün Batı kül. türünde ortak olun ve bizde de on Üç yüldanberi yerleşmiş bulunan bu siz değişlirmeğe gereklik görülmemiştir. Bunun Elen alfabesinde ilk harfin ade alfa ve ikincisinin beta limandan geldiği bilinen bir şeydir. Şu kadar ki bu harflere a ve be adları veren Fran, #zcadı ve alin ve bein demiyen İn, giöz, Atman, İtalyan, İspanyol... di. lerinde de hep bu alfabe sözü bir te. rim olarak yaşamaktadır. D unsu sayıda görülen harfe “okub. maz ge,, İsmi verilmesi, bunun, $ $ te gösterildiği üzere, kendinden önce ges Jen sözliyi kapantıkı bir o uzatmaya uğrattığını göstermek içindir. 2 — Ges bu kılavuz sesli harfleri, mizi de kâfi buluyor. 3 — Sesin harflere sit satırlar e rasında (g5) için tesbit edilen kural, dn kaide şudur: Bunlardan (okunmaz g) ndr veri, icn (8) harfi ancak bir sesi harften #onra veya Pi sesli hart arasmda gö Wir ve sesli harfin okunuşunu kapan. air olarak uzatma rolün oynar: (dağ, bağ, yağ, ağlamak, eğa, bos Haz, uğur, iğreti, eğer, ağar...) kol. melerinde olduğu gibi... Sensiz harflerin (sert) olarak ay. rümn sekiz tanesi için konulan kural da şudur: “Bort barfler: G. pt ik, 4,4, b) harfleridir. Bunlardan fik dördü, ben. dilerinden sonma bir sesli harf geldiği zaman, baza kers, yutnuşıyarak (6, b, d, £ « veya ğ) harllerine (değişirler. Son dürt hnrf ise hiç değişmez. Yüiiyale hazfleri (ek mm, r, V, V, ) barfleridir., Kılavuz diyor kis “Sessiz harflerin türlü syrımları & rasında cn çok önemli olan o bu sert ve yumuşak ayrımdır, Sert harflerden dördü değişebilen sert harflerdir. Bun lar ç, p, $ k barfleridir ki, burnda ve Ş 8 ve Ş 16 da gösterildiği giti, Yü. muşak İakimda eşleri olan ©, b, †veya £ ile değişmeler yaparlar. Öteki dördü ie değişmez sert harflerdir ki bunlar dat,hagdir.. BÜYÜK HARFLERİN KULLANILIŞI 4 — Büyük harflerin — Tenllanıldığı yerler şunlardır: 1 Herhangi bir yazının başında ves ya müstakil cüsnlenin başlangıcında bulunan kelimenin ilk harfi büyük o arak yarılır. Müstakil cümle, kendi. “inden öner gelen climleğen ayrı olun ve kendisinden önce () ve (5) gibi işaretler konmayıp (.) konulan elm. lelerdir. Bu cümleler bir rakamla ve. ya bir işaretle basfıyoran onun arkie sından gelen harf büyük yaztimnz (3) işsretinden sonra gelen cümle ler, satır başı olncak önemde ise, bam. term ve (..) gibi bir işaretle kesilen cümleden sonra oyrıcs yrlan elimle hin, (1) ve (9) işaretlerindön sanra basliyan cümle We hitap yerinde kul. Mk harfleri gene büyük oler. Paran. tez, veya tırnak içinde bir yerden mak. ledilen sözün ik herfi de büyük yazi. tr. AL Manzumelerde ayrıca her mısra. im lik barfi de büyük yazlar. TEL Bütün özel nd gösteren Kelin. lerin ilk harfleri büyük yazılır, Eğer önel ad birden çok kelimeden yapılımış ie her kelimenin ilk harfi büyük o. tur. Özel nd gösteren kelimelerin başlıcuları şankerdır: 4) İnsanların öz göları ve söy ad. ları ile bazı hayvanlara ve et Şöy- lere verilen öz adlar; b) İnsan adlarına katılan ve rütbe, makam, fnenn veys saygı gösteren kelimeler; ©) Yerlere verilen özel adlar; d) Allaha verilen adisr ile mitolm. fide geçen sahısliarm adları; e) Gün, ay, mevsim, yıl, bayram günü ve özel günler adları; (Kılavuz burada şü mütaleayı kaye dediyor: Burada gösleriler gün, ay, mevsim ve yl adlarının büyük harfle yazılıp tadır, Frans yoluna fazin bağlık Y van 0 (4.4.) — İngiliz | baltmından kudretinin — Alman. | yazılmarasında düşünceler ayrrtmak- a, bunlara vi eğme darı da bize güre fazladır, İngilizlerin battığu yol bize en orta ve en uygun görüamliştür. Çarşamba, yahut Eyiti admın Ahmet, yahut Karadere kadar önel ad olduğunda ise şüpbe yoktur, Babıyoruz. Yazımızda biyök harf kullanılma. “Osmanir padişahı, nazırlarını seçerken onların ne ımenşelerine, ne dr servetlerine bakar, istediği, aradığı meriyot, kendisine tam bir sadakat gösterilmesidir. Bunun # gin sarayında bircok çocuklar ye- amm büsbütün kaldırması, Her? İn. | tiştirir. Onları besleyip büyütür, küabıvdanberi sayın o arkadaşımız Hakkı Tarik Usun feri sürdüğü bir düşüncedir. Ancak, Bütün varlığımız. la içine girdiğimiz Bati o kültüründe genel olan bu alışkanlığı bütün bi. tün kaldırmak ds bizç fazla göründü. Hele bunun bir takim özel adları, ya. zıda bir olan karmıt adlardan ayırmak yolundaki #aydasınn da değer vermek gerektir.) 4) Güneş, ay, yildir, burç, gök var. hakları mdierı; (Kuavızın burada #âve ettiği bir mütalen da şudur: Türk kelimesine karşı gösteril tn özel saygıyı arkadaşımız Nuroitin Ar, tam'm bir önergesine uyarak baru. ya koymuş bulunuyoruz. Türk'ün öz sezgimi bu işi yazıda yapmakta olduğundan böylece kural. İaştırmakla fayda çördük. (İnkilâp, istizlâi, Gümhüriyet gibi sözler, bi. sim kendi ulusal varlıklarımızn özel alar olarak kullandığı zamanlar, gene büyük hagfle baştamak yolündü. ki önerğe de bise yerinde görünmek, tedir.) 6 — Öz adları, soy adları, yer ad. Jen eklerden bir (*) isereti ile de ay. vir. Aneak bu işsretle ayrılma, dilin Ahenk kanunlarını bosmaz. Bunun için bü işaretten sonra gelen ekler, 0 15 kelimenin son harfinde de $ $ de gös teriten değişmeler olabilir. (Gene klavuz bu noktada gu izah. ta bulumayor: Öz edinrdan, hele yabancı ör adis. Tünmektedir, Bunları < ) veya “icine ması, epeyce Kullanılmış ve kuraflağ. İıriması pek çok yerden istemiş bir iştir, Garçektensöz adların eklerinden ayırt edilmesi çok yerde gerekli gön Tütmektedir. Bunları () veya ““ içine almak, yeni yazı sistemimize uyanın. maktadır. Bubun için Bz adlardan #on. ra bu işaretin konulması kurallaştı, rılmaştar. Kamul adinrdan sonra da bazı ben. zeşmelere Kargı gelmek Üzere bazan (©) konulması yolunda değerli arka. düşmez Avni Başman'ın ileri sürdü. ğü önergeyi mübalâğair bulduk, Çün. kü sözün geliinden o anlaşılabilecek benzerlikler diitmizde pek oOçoktur. Halbuki kelime fle eki biribirinden a, yırmak söz yapımındaki ann df) kura. imiz olan bitişkenliğe uymaz, Öz udlardan sonra konulan () işa okutur, fazilet ve kabiliyetlerine güre de muhtelif O hizmetlerinde kullanır, İmparalarlağun en iühira mevs kilerini işgal edecek olsn bu ço cuklara Türkler içoğlanı diyorlar, Bunlar umumiyetle hristiyan ço » cuklarıdır; ya harplerde tutuk müşlardır yahut da çök uzaklar. dan göürilip o satılmışlardır. Za « manla, ik çocukluk intibeları sili. hir, analarıma, bebalarma karşı besledikleri sevginin yerine padi- şahlarına hizmet etmek ve padi. yablarını her hususta hoşnut et » mek gayesi kalm oluyor, Saraya alman bu çocukların yüz ve vücut yapıları bakımından fev- kalâde güzel olmasına dikkat © « diliyor, Türkler, güzel bir inan yapımında kötü bir ruhun asla bü. lunamıyacağmı söylerler, Ben yalnız saruyda değil, ileri geen zevatın #onuklarında da he meh daima vücutları güzel, yüzle, ri Mtf; mütevazı ve efendilerine fevkalâde hürmetkâr gençler ve çocuklardan mürekkep bir kala « balıkla karşılaştım, Bir paga ya -| hut bir ağa, yakıt bir sipahi s0 » | kağa çikti mı, yanlarında çalâk, yakışıklı gençlerden bir maiyyet halkı görülür, Bunlarn kalabalığı, efendilerinin mevkll fe mütema « siptir. Gördüğüm bütün hristiyan hü « kümdarlarm sarayları bu ©htişa « ma, hattâ yaklaşamaz bile... Bu ları ya Boyoğlundaki saraya (Ga. İatasarsyma), yahnt Edime sara yma, yahut ds İstanbaldeki bi » yük saraya (Topkapı sarayma) gönderir, Bu saraylar, çocukların yetişti - rildiği üç kolejdir. Büyük saraya almanlar, en güzideleridir, en mü. him devlet ricali de onların ara « sından yetişir. Burada, çocuklar, kapuağasınm emrine verilir, Kas puağası bir ak hadımdır. Bu ak hadımlar çocuklara çok sert mi - amele ederler. Fn ufak bir hatas | — da daha ağır cezalar verir anliz bu saraylarda muhte. Mf dereceleri katederek her Yöre gunluğa göğüs gerebileerk bir ma tanet, harikulâde bir basiret tecrübe sahibi olurlar, Sarayda ç0 cukların bulundukları yerde, sa - ray kollejinin emıflarma “odn” diyorlar, Bu odalara verilirlerken, Padişah #wraymdaki çocuklara. günde 4-5 akçe bir para veriyor, Gündeliklerini yılda dört taksit o Yarak siryorlar, Sarayda biri büyük oda, diğeri küçük oda denilen iki odn vardır, Büylik odada dört yüz, küçük oda- da da iki yüz ile ili yüz elli gocuk bulunuyom &u iki odanm, gördük. leri dersler takımmdan hiçbir farkı yoktur, Birinde gösterilen, diğerinde de gösterilir. Bu odalardır iç oğlanlarına itina ile talim edilen noktalar şunlar « dır: Mutlak bie sessizlik, hürmet tevazı ve itanttir, Çocuklar bü - yüklerinin ve Amirlerinin karşı - sında dnima elpençe dururlar, Ho caları, bu çocukları büyük bir ii. na ile okuturlar, Din âdâb ile Türk dili, mükemmel bir şekilde öğretilir. Bu derslerde biraz iler #1 prensipi, öz adm tek bir türlü ya, knen uyzur bir sebeb de yoktur. Yabanet öz adlarının yazılışı bak, Kındakl Kural ayrığa gtetertimiştir) leyince arapça ve farisice öğrenir. ler, Bü saray çocukları çok güzel Baş yemekleri et ve pilâvdır, Çocuklarm bütün hareketleri, ak hadımlar tarafından dikkatle takip olunur, Bilhassa bu çocnkia, rir arasında #amimiyetler teog silk etmemesine bakarlar, En ta» bil ihtiyedlarmı gidecekleri za ve hamama girdikleri ozaman bile bir bağım Gder, Kapunğusı izin vermeden bu çocuklara kinse yaklaşıp ko « muşamaz, Yattıkları delar, büyük ve uzun koğuşlardır. Buralarda sabaha kadar ışık yanar, Çocuklar rın yatakları van yana sorilmiştir. Beş al yatak arasmda da bir ha bütün hareketlerini görür, bem de komuşteiklarnı işitir. Aralarında u- tandımet şeyler konuşmamalarıma ve biribirlerine karşı kötü ve ayıp yakalar, oyunlar o yapmamalarma dikkat ederler, Saray çocukları büyüyüp serpi ince, güçlü kuvvetli birer deli - kanlı olunca, cirit, ok ve yay ta» imleri görürler. Her gün birkaç saat bu talimlerle meşgul olurlar, İhmalkri:k edenleri, hadım ağa » lar, şiddetle cezalandırır, Bu ç0 - cuklara ve gençlere gösterilen bir şey de biniciliktir. Hepsi çok unda bir binli olarak (yetiştirirler, Dört nala st sürerlerkon sağa, s0- la, öne ve geriye ok atarlar. Bu görülecek bir seydir, hatikülkde güreldir., Hele atlı cirit oyunları, Padişah iç oğlanlarmın atir ciridinden #ov. kalada zevk almaktadır. Bu gü - zel delikanlıleria sarayın zenei barem ağaları arasında müsabaka lar şiddeti olur. Adetâ, beyaz ve kara ırklar srasmda çetin bir cenk manzarast alır. Saraydaki ço cuklara ayrma bası sanetlar da öğretilir, Meselâ: terzilik, serme işlemecilik, saraçlık gibi, Burdan kısmı da mrusiki ile iştigal “eder, Bu işlerde fevkalâde bir ihtimas 6hie edenler, padişahım bf metinde bulunurlar, O saman delikleri 9 akçeye kadar arlar, Yukarda bir aralık, işaret etti. ğim gi, bu saray çocukları ars- smda bozan biribirlerine kant â- şikane temayüller görülür, öyle ki, meme ilini mayülleri önlüyemediği z gibi uygunsuz gençlerin #araydan bakaretle koğulmak zoeoburiyeti hâari olur, Saraydan koğulan 60 « cuklarm ve genclerin hakaret kas tyle esvapları yırtılır. Eabahati nur. Sarayın en büyük memurla rı, simaları arasında da bü çocuk- lar hükkinön kötü arzular besli - yenler bulunur; gözdelerini, odala © rının pencerelerinde, camle gider. Terken, hamamda (o yikanırlarken, bir vesile bluup bir iş havale © « derler, kıymetli hediyeler sunar « Jar, okştyarak iltifat ederler, Bir kısım rical de, himmetlerindeki çocukları evlâtiık edinirler ve o- larr bütün servet ve emlikinin Yarisi olarak bırakırlar. Nakleden: R, E, KOÇU Dünkü Milli Küme maçları Ankara, (usasiy) — Dün An- Karada milli küme maçlarına dö- vam edilmiş, günün birinci karşte laşmasımda Harbiye İdman » Eski- gehir Demirspor takrmları Öl berabere kalmışlardır, İkinci mi - mabakada dr Gençlerbirliği M- kesporu 14 mağlüb etmietir. elli PAN Kl ek Ki: sellem ze ve İL lk