30 Aralık 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

AMERİKA N Amerikayımı soruyorsunuz? Birbirlerinden çay.rlar, ormanlar ve çöllerie ayrılmış fazla insan do'u adacıklardan ibaret uçsuz bucaksız bir yerdir 15 Mayıs; Normandi vapu - ru. — Geceyarısı vapura binmiş. tik, Bu sabah şafakla hareket et tik. Vapurda birçok var: arkadaşlar Henri Malherbe, Alfred Frab, | nın, İtalyanın muzalferiyetine | re - Luce, Jules Romains, Hamil. ton Fishetrmasrong.. Amerika hakkındaki ihtisaslarımızı biribi . rimize anlatıp duruyoruz. Konuş- malarımız: elerle hulâ etmek mümkün: Çünkü hepir aynı şeyi düşünüyoruz: p patlarsa Amerika er geç bu harbe karışacaktır, fakat yine hepimiz Amerikalıların bu harbe karşına zamanını İyi intihap edecekleri noktasında da müttefikiz. Ameri, kanın bugünkü vaziyeti İngiltere nin 1898 deki vaziyetine benziyor Onlar “şimdilik bizim için korka- cak bir şey yok, diye düşünüyor. | lar. Hâdiseler bizden çok yerlerde oluyor,” Fakat Ameri kalıların düşünceşi ne olursa ol sun harp başlar başlamaz bize harp leyazımı vermekte tereddüt etmiyecekleri de hemen hemen muhakkaktır. Middle West'de, bir ziyafet sonunda, toplantıya reislik eden büyük bir fabrikatör bana: “Şu sırada ne düşündüğü. nüzü biliyorum, demişti, Avrupa kıtasında harp patlarsa ne vazi . alacağımızı merak ediyorsunuz. Sizi boşuna üzmek istemem. Ne yapacağımız: söyliyeyim. Harp o. lursa size bol bol top, tayyare satacağız. Parası için endişe et. tiğimiz yok (gülümsedi, biraz te. reddüt etti, sonra sözüne devam etti) nasıl olsa bu parayı bize ö- deyeceğinizi biliyoruz, Yakat size asker göndererek yardım mevzuu bahsoluzsa, buna asla razı olama yız, delikanlılarımızı Avrupa uğ. runda feda etmek işimize gel mez?” Zannedersem bu kısa nu. tuk Amerikanın resmi görüş şekline uygun değildir, fakat hal. kın en derin hislerine doğru bir tercüman olur, uzak Amerika bu hislerini serbestçe açığa vuramıyor, çünkü iş âlemi ni Çumhurreişine karşı çıkaran şiddetli ihtiraslar gazetelerin mü, him bir kısmına hâkimdir. Fa. kat muhasamat başlar başlamaz lehimizde bir çök âmiller meyda na çıkacaktır: A) Cumhurreisliği Oo meselesi halledilmiş olacak ve bu suretle yeni idealeilerin tesiri ortadan kalkacak, B) Amerikan milleti hislerine çabuk mağlüp olur, mütçcavizin hareketi Amerikada derin bir in. fal uyandıraçaktır, C) Bütün sathi görünüşün fe. nalığına rağmen İngiltere ile A- merika arasındaki bağlar çok kuvvetlidir. Amerikanın hiç bir işe karışmasına taraftar olmadığı. nı evvelce söylediğim şair B.. bana şu cümleyi tekrar etmekte tereddüt etmemiştir: “Her şeye razı olabiliriz. Fakat tahammül e. demiyeceğimiz bir şey var, İngiliz filosunun mahvolmaşı.” D) Amerikalılar kendilerine yaklaşan tehlikeyi çabuk göreçek. lerdir. Amerika, şimdi İngilterenin 1912 deki durumuna benzer bir vaziyette bulunduğunu sanıyoruz. Hayali biraz geniş olan herkes bunu şimdiden sezebilir Walter Tapman bu husustaki fikrini &. şağı yukarı şu cilmlelerle anlat. mıştı: “Bize göre mesele çok ba- sittir, Gayet kuvvetli bir filomuz var. Bu file Büyük Okyanusta bir Japon taarruzuna karşı bizi müdafaa edebildiği gibi Atlas Ok. yanusunda Avrupadan gelen bir ; taarruza karşı koyacak kadar da kuvvetlidir, Fakat meselenin 2- | mahtarı işte burada: Bahriyemiz | aynı zamarıda iki Olryanusta bizi li ii zi AMERİKA MeK'UPLAR 0 müdafaa edemez. Avrupa bahri. yeleri, İngilir | makta devam ettikçe hiç bir Av- ( rupa devleti bize taarruz edemi İ yecektiz. Japonyanın, Almanya, | karşı lakayt kaldığımız gün, ken- İ dimizi her iki büyük denizde ko. ak kadar J kuvvetli bir A harbin İngiltere tarafnıtlan kaza- az maşraf eğerek nrlmaşına sebep olabili Bana kalırsa bugün | ga sarfedeceğ âyanda rey veren zatlar böyle siyasi dü. | şüncelere lâkayt kalıyorlar. A - merikanın Avrupa işlerine karış - masma karşı memleketteki mu - kavemet bu lâkaydiden doğuyor. bu mukavemetleri, bu sabit fi. kirleri, bu ihtirasları günün * de her halde silip süpürecekti i İ i | Fakat hâdiselerin kuvveti bütün | 20 mayıs, — Bu uzun seyaha. tin bende bütün olarak bıraktığı intiba nedir? Amerikâ birbi den çayırlar, ormanlar ve lerle ayrılmış fazla insan adacıklardan İbaret uçsuz, buçak. çöl. sız diyardır, Bu yüksek bina | lar ağağıkları içerisinde müşterek hayat pek azdır: Mirncopolis'de çıkan gazete Çinçinatrde okun maz, Tulsa'daki büyük ağam Del, Tas ahalisi için meçhuldür. Jorji. ya'daki zenci, Minnesota'daki İ: veçli, Son Antonio'daki Mek kalı, Şikağo'daki Alman, Margu. and'daki fakir fıkara ve Steinbeck deki serseriler hep Amerikan t6- beasıdır, fakat biribirlerine benze mezler. Bu manzara karşısında bu son aylar içerisinde birçok defalar şöyle bir düşüncenin kafa, mm yalayıp geçtiğini itiraf etmek İ mecburiyetindeyim: Açaba Ame- | sikâmın vahdeti sun'i bir birlik İ midir ve günün birinde çörülüp gidecek mi? Bugün Okyanus güneşi altımda hatıralarımı tartarak ve tasnif e. derek o suale cevap verdim: ve devam eöçcektir. Bu kadar âykırılığa rağmen Amerikada çok derin bir birlik var. Amerika birliğini sağlamlaştıran bağları birer birer saymak mümkündür: A) “Amerikayı teşkil muntakaların menfaatleri birbiri- ne aykırıdır” demek şüphesiz ki hatadır. Vakıa Middle.West deki çiftçi buğday fiyatının yük. selmesini ister; şarktaki fabrika. tör amele ücretinin Hüşkün kal- masına düacıdır. Aym kanunun bu iki insanı aynı zamanda tat . min edebilmesi imkânsızdır. Fa. kat zahirde bir zaaf noktası gibi görünen bu menfaat aykırlığ: kuvvetli bir bağdır. San'at mer- kezi olan Katalonya, Kastilyanın hububatı olmazsa yaşayâmaz; A. merika da öyledir. Şark Middle West'ten vazgeçemez, çiftçi a- meleden ayrılamaz ve iktisadi birlike siyasi birliği emreder, B) Sinemalar, hafif mecmua . Tar, radyolar, ilânlar ve matbuat senkilikaları garip bir adet ve dü. şünceler birliği yaratmıştır. merikada gündelik gazete bir dev. letin hududunu aşmaz, fakat The Saturday Evening Post, Life, Time Thç Nevyorker ve bunlara benzer bir çok mecmuzlar Ame. rikanm her taraflnda görülür Dorothy “Thomson ve Walter Lıpman'nın yazılarını iki yüz ga- zete birden basar ve yedi milyon okuyucu aynı zamanda okur. Bock of the Month's slub saye sinde bir kitap bir hafta İçerisinde Atlas denizinden Büyük Okyanu, sa kadar dağılır. Bu suretle aym filosundan kork - | dolu | Yazan: ANDRE MAUROİS' f sklimde yaşamayan ve birbirinin yüzünü asla gürmiyecek olan A merikalılar bile müşterek binler, <e hatıralara ve kardeşçe muha. | kemelere malik olabilirler C) Yavaş yavaş Amerika birle” | şik devletleri tek bir devlet hali. ne inkılâp ediyor ve birleşik dev- Jetler merkezinin rolü O giinden e büyüyor. Vaktile birleşik pek az müşterek me, idi, E n merkezi i. cngin İç- wn vazilelerizin mühim bri kışmı merkezi idarenin eline geçmiştir. Terbiye işi mutlaka merkezileşecektir. Bir gün şimen diferlerin idaresi de tevhid edi . lecektir. Fakat harçkete acıyanların da çok ola - cağını inkâr etmemek lâzımdır. D) Amerikan vatandaşlarından #kserisinin müşterek bir imanı da . İçlerinden doğan hislere lr ve hürriyetlerine tâ. | lar. Hür bir millete mesut bir istikbaj mukadder olduğunu ka, bul etmişlerdir. Bir gün bütün hür milletlerin birleşeceğini, bu İ sayede harbin de ortadan kalka- cağıı ümit ederler. Bir kelime | ile nikbindirler. Bu cümle pek yerinde olmadı, nikbin idiler demek daha doğru olacaktı. İşsizlik arttıkça, İşsizle- d rin sayısı çoğaldıkça, buhranlar | devam edip gittikçe, iktisadi te, şebbüsler muvaffakıyetsizlikle neticelenmekte deyam ettikçe A- merikalımın istikbalden “ümidi a. zalıyor, Üniversitelerdeki kız er. kek talebe, fabrikalardaki amele, verimsiz topraklarda çalışan çiftçi Amerikanın iyi idare edilip edil- iğinden şüpheye başlayor. Komünist ve totaliter propagam dalar bu hisleri körüklüyor. Ruz. velt Amerikanın birikmiş serveti- ti dağıtarak memnun olmayanla rin düşmanca hislerini teskin e. debildi; fakat birgün bu ihtiyat parâ da bitecektir. O vakıt Ame- rikeyt idare etmek kolay bir iş olasyaçaktır , Mesele komürizma İle faşizma, Rüzvelt ile Miberaller arasında Amerikada ra HABER — Aksam Posfası BUSUN (PEK Sinemasında zair Sevdaları Greko - Romen Güreş müsabakaları i Beden terbiyesi İstanbul bölge güreş ajanlığınm txtip o ettiği Greko » Rumen müsabakalarına gıda isimleri yazılı çiler rak edeceklerdir. Müsab -40 da yapılacaklır. 56 kilo: K. Hüseyin, Ahmet Ye- ner, Emin Akkan, Hakkı Akpınar, | Ahmet Dalan, Cemal Uzar, 61 kilo; Y Erkan, Halil Yü: , Mahmut Oo Taylan, Mehmet İsmail Akbulut. lo; Yusuf aslan Yener, İz. zet Kılıç, Rasim Atsan, Ali Sezer, Mustafa Çakır, 72 kilo: Falk Büken, © Ahmet Kandemir, Mustafa Erkmen, Ya” vuz. 79 kilo: Adnan, Mehmet Pek ir, Haydar İnceişler, Rızık, $7 kilo Mustafa Çakmak, Şevki Akalın, Ağır: Mehmet Çoban, Ahmet Yener, 3 — Yukarda ismi yanlığü reşçiler yazılı oldukları kilolardan daha yukarı kilolarda müsabakala; giremezler. ” 4 — Sikletlerde bir kilo tolezans kabul edilebilir. 5 — Tartı saat 18:19 arasında yapılacak ve müsabakalara saat 20 de başlanacaktır. Müsabakalar birinci gün bitmediği takdirde er- tesi gün de devam edilecektir. 6 — Güreşçiler müsahakalara yarım mayo ile giremezler. 7 — Bu müsabakalar o Balkan şampiyona”'na girecek olan mil! | YENİ SENE DOLAYISILE 2 BUYU FİLM BİRDEN 1 - CEZAIR SEVDALARI CHARLES BOYER - HEDDY LAMAR - SİGRİD GURRİE 2 - KUÇUK FERENŞEŞ RİCHRD GREENE - ANİTA LOUİSE - SHERLEY TEMPLE Buzün saat 1 de Küçük Prenses - 2.30 da Cezair Soydaları - 4.10 da Küçük Prenses - 6.15 de Ce .B de Küçük Prenses -9 gom Bp Fn güzel Günlerdenberi tütün İstanbula bir neş'e fırtınasile sar” Paramımt Şirketinin milyonlarils meydana getirilen. Günü”“ Haftanın... ve senenin en güzel filmi GECE KONTESİ COLBERT Rin | BARRYAOR , MARY ASTOR ve FRANSIS LEDERE en mükemmel eserleri i Bugün ZALE Sinemasına CLAUDETTE İlâveten? Renkli MAURICE temenni ve diğer 14 büyük nun enirikasile Lhtirasa sev İğ Şub ve dilber .spanyol yıldızı PERİLER mek BUGUN SARAY singmâsi müdavimlerinin YENİ SENELERİNİ MARI DEA ve ERİC v. STROHEİM TUZAK filminde şarkı söyliyecek ve seyircileri gaşyedecektir. Mev şamile hayrette bıraken müstesna bir film, Bcanslar: 12 «. 2 — 4,15 — 6.20 ve9da Bugün AST Sinemada “ Mevsimin 2 büyük ve güzzi filmi birden Endülüs Gecelef imperio Argentina da Cexair Sevdaları, sene başı hediyesi yazıyı YARISI . DON AMECHE .J0f MİKİ METRO JURNAL CHEVALIER tebrik ve sandeti yıldızla beraber çevirdiği a” tir öden ve mizanseninin Tüks v6 . ın eni aşk gre DIYARINDA “Hayır, bu vahdet çözülmiyecek | ğüldir, fakat her nazariyenin ihti, bir intihap yapmaktan ibaret de, takıma seçme (omüsabakaları için hazırlık malüyetinde olacaktır. va ettiği hakikat hissesini haya OREL - HARDT u yi İmanın Ağlarcasına güleceksiniz nin Türkçe sözlü komedil€” | | İ ta tatbik edebilmektir. Tez, mu. eden | A-| tişmekten meneden bir olmaktan çıkmıştır. Makine bu. gün nâzımından mahrumdur. Son ra kartellerin, trostlerin, inhi * ! sarların hâkim olduğu bir âlemde klâsik serbestiden nasıl bahso » lunur? Fakat makinenin sessizli. ğini devlet iktisadile bir kat daha arttırmak da hataklır. Bu da tab adamın, İ Tansiyonunu daha fazla artırmak İ | ! İ 24 tansyonyu olar bir adrenalin almasına benzer, Öyleise ne yapmalı? Bana kalırsa bu işte ihtiyatlı bir doktor etmek lâzımdır. Hastalığı görmeli, bozuk olma- bir giii bareket yâni uzuvlara dokunmamalı, kabil tez, tahlil ve Hegel düstü, ru dajma hakikattir. İdare edilen iktisad iyi işlemez. Tam bir Li- berallik de bügün mümkün değil. dir, Serbest sistem ,alış ve veriş muvazenesini temin €den amille, rin, ferdi ihtiraslar ve arzulardan, ümit ve korkulardan ibâret oldu- ğunu farzeder, Bu nazariye eski zamanda doğru idi, fakat haber. İIsrin ve propagandaların bir kaş saniye içerişinde bütün şeyyare. ye yayıldığı bir dünyada lâkaydi hatayı ortadan kaklıran bir sebep olamıyor; cehalet İse düşünmeyi bilen kafaları çılgınca işlere gi- tarapon sa hastanın maneviyatını idare etmeli. Bana öyle geliyor ki şim, diye kadar yapılan teçrübelerde ki muvaffakıyetsizlik bu hareket. lerin fertlere veya zümrelere kar- şı yapılmış olmasından ileri ge . lir, Amerikada iktisadi kalkınma için yapılan her hareket bir sr. nı öteki sınıfın karşısına dikti, Hiç bir hükümet bu şekilde ha” hakkını haizdir. Siki hakkını haizdir. Sık; tavranır, kanunlara tam hürmet ister, Fa . kat kimseden nefret etmeğe hak, kı yoktur. Bugünkü müşkillerin içerisinden sınsf müçadelelerile çıkılmaz, sevgile, karşılıklı uzlaş» ma ile çıkılır. 23 Mayıs Neviliy. — Nihayet larıma, kitaplarıma kavuştum. Dün Mavre'den Parise gelirken kendimi bir rüyada sanıyordum. Bu sabah Bologne ormanında dolaştım. Çocuklar oynayor, an. neler örgü örüyor. Bir sıra Üze- rinde âşıklar öpüşüyor: “Sakin ve sade hayat burada işte!” de. dim. Halk ve orta haliiler içeri, sinde itimatlarını bozmamış in - sanlar var; bunlar bir harp ola. cağına inanmıyorlar, halbuki si. yaset âlemi kinler, ihtiraşlar ve Fransaya yani çocuklarıma, dost. | çok ilâçları teçrübe etmeli, mu. vaffakıyetli netice verir gibi gö - rünen ilâcın miktarmı arttırmalı, bu tedavi tarzı milessir olmazsa hemen beşka bir usule geçmeli, fakat hiç ecele etmemeli. Bilhas- er vini fena düşüncelerle dolu. Sakin yaşayan insanların itlmadı ve ü- midi siyaset âlemi gölgelerini aydınlatacak bir ışık gibi adeta. tablosunun gur İğğ “BUKET” buxün sasi beşirn Yılbaşı sabahına İİ hasılattan yüzde on beşini zelzele felâketzeğelerine tahsis © ğini bütün Türk vatandaşlarına kalbi sızlıyurak Win eder. reketlerle muvaffakıyete gidemez, i dayranır, | m Radyolin müessesesının yardımı Radyolin diş macunu şehibleri Cemil ve Necib biraderler zelzele felâketzedelerine yardım olmak ü- zero kızılay cemiyetine nakden yüz lira ve ayrıca 500 lira kıy- metinde on bin sdeğ Gripin teber- rü etmişlerdir. —g EMİNÖNÜ KAYMAKAMININ EYİNİ SU BASTI Dün yağan yağmurlar netice. sinde Kadıköyünde Selâmi çeşme oturan Eminönü mahallesinde İGDMEİ Bütün vatandaşları yar; AHU Jıma davet ediyor. | &i | kadar ii mekikli YILBAŞI GECESİ Yemeklerinizi BUKET'te yiyii” bg Bu suretle hem iyi vakit geç de ve hem de Anadolu felâketz“' keine yardım etmiş olursunuZ Yüksekkaldırım'# Sanca” SINEMAS 3 Büyük film birde 1. GANCSTER CALLADI gal YUVARLANDI, Çok gülünçlü komik gi i Duhuliye 10, Balkon 1 / kaymakamı Bay Agâhin alt katını su basmış “ faiye tarafından boşal! kılma tehlikesinin önü 4l