11 Aralık 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

" |. | - rma güsterdiği kanuni ve idari ko- | —Neyapalım? Düşündüğüm gibi: Zonguldak kömür havzasının devletleştirilmesi Başvekil Refik Saydam Zonguldakta tetkikat yaptı. Ve bir kaç gün evvel gazetelerde büyük bir memnüniyetle okuduk ki, hükü. metimiz Zongullak kömür havzasının devletleştirilmesi ve tek ielden idaâresi için hazırlıklara başlamış. Demiryolları, liman, rihtiım, elektrik, tramvay, telefon ve saire gibi nafia müesceselerinin yabancı ellerde bulunduğu ve sa. nayi şubeleriyle maden istihraç işlerimizin en mühim merkezlerinin eenebi sermaye hesabına işlediği zamarın Üstünden çok gecmedi. İstiklâl harbinden sonra milit istiklâlimizle telifine imkân olmıyan büu vaziyete bir nihbayet vermek ve buraları Türk sermaye ve ida. resiyle işletmek vazifesini başarmamız lâziım geliyordu. Bundan kurtulmak için de yeni ve milli kir endüstri yaratmak zaruretine düstük. İnkılâbin ihmal kabul etmez bu vazifeyi Cumhuriyet hükümetimiz mümkün sür'atle adımlarla halletmiştir . bir şart olarak önüne koyduğu ve kat'i Smyimizin, demir yollarımızın ve deniz nakliye vasıtlaarımı. zın günden güne inkişafı ve dahili istihlâkin mütemadiyen art- ması, nihayet kömür mesclesini de ön safta halli i icap eden bir mem. leket davası yapmağa başlamıştı ve işte bunun için hükümetimiz de isabetli bir görüşle artık bu işe el koymuş bulunuyor, Esasen bundan bir müddet evvel kömür ocaklarındaki ecnebi sermayesinin evvelce işcal ettiği mevki elinden alınmıştı. Fakat dağnık ve ufak sermaye ile işletilen ocaklar, yüksek ve modern teknik tatbik edemedikleri için icap eden randırmant veremiyor ve (Devamı Suat DERVİŞ 6 mcı sayfanm 4 Üncüs sütununda) M G SAT İ Ç” g ! Vakit Asrm UÜs, “İhtikârı yıldıran si- lâh” başlıklr makalesinde, Ticaret Vekâletinin manifatura tüccarları- nım mallarma mukabil bankalardan aldıkları avanslarım geri istenmesi yolundaki emriyle ihtikâra karşı müecessir tedbirler almış olduğunu kaydederek bir kısım ithalât eş - yasında normal yüksellaler olabile- eceğini, fakat bunun banka kredi. leriyle yapılan ihtikârı asla mazur gösteremiyeceğini yazıyor ve ihti- kârla mücadele için müessir bir vasıta olarak, alman tedbirlere rağ men İhtikâr yaptıklarına — vesika- larla kanant hâsti olan toptaner- larra isimlerinden bir kara liste yapılmasmı ve bu İisteye girenle, rin devletin namuskâr iş adamla- laylıklardan istifadeleri imkânmın kaldırılmasımı tavsiye ediyor, Yeni Sahah Hüseyin Cahid Yalçım, “Nicin İngiltere ve Fransayla müttefi- kiz?,, baslıklı makelesirde, Alman, | ya ile dost kalmağı ümit ve hulya etmenin başmı kumlarm isine sor karak tehlikeyi gürmemeğe calı- gan deve kuşimun buüdalatrindan gok daha büiyük bir safderunluk teşkil edeceğini kavdederek: “Bü- yilk bir devlet Balkanlara verlen. tiği halde bizim rahat ve müstakil yaşryabileceğimize, kanlr mücader Jelerle İstiklâlimizi ve hayatımızı müdafaa zaruretinde kalmryacağı- mrza ihtimal veren bir Türk; va- tanma hryanet derecesinde affedil. mez bir gaflet ve dalâlete kendisi- ni lıphmıı demektir.,, dedikten sonra günları ilâve etmektedir: “Hakfkat törlerin rözüne bile çarpacak kadar sarihken, Alman orduları hentiz. Rommyıw ve Bul- garistant çiğnemedi, henüz bizim topraklarda patlryan bir top yüz- Jerce kilometre ötede kimsevi öl. dürmedi diye tedbirsiz, ihtiyatsız | duracak, yahut Alman dostluğu hulyasma — koendisini — bağlıyacak Türkiyeyi ancak Çekoslovakyanm. Lehistanm, Finlândiyanım akıbeti bekliyebilirdi.,, ımammmmwnm -h DUHLAR Zaten muamelenin İcrası için an- cak iki üç gün ister, Varsın bu bir İki gün daha sizin müşfik ve te- miz ellerinizde kalmak bahtiyarlı ğına erişsin.. Doktor Şefkat acr bir sesle: — Sonra? . diye derin bir nefes aldı - — Sonra., muhakema edilir ka- nun ne ceza verirse oru — çoker.. — Mesaâ bu ceza e olabili-” — Belki bir iki ay hapis; onu müteakip ebeveynine polis vasıta" sile teslim.. — Hapls mi?! Tan M, Zekeriya Sartel "Bitaraf kalmanın cezası,, başlıklı yazısım- da Avrüpeadaki büyük devler çar- pişmasmda, kilcük devletlerin is. #klâllerini toruyabilmek endisesi- le çırnındıklarını. fakat küçük mil- letlerin bu devler çarpışmasımdâ kenara çekilip seyiredi kalamıya. caklarımı İzah ederek şöyle diyor: “Bitaraf telmak demek, ergeç haritadan silinmeği göze almak demektir.., Cumhuriyet Yunus Nadi, “İktrsadi havatta normal muvazene,, başlıklı yazı- smda, ticaret vekâletinin istihsal ve istihlâk itibariyle memleketin umumi havatında norma| bir mu- vazene tesisini ietihdaf eden sia . temli ve verimli çalırmalar fizerin- de bulunduğunu kavdederek alr - nan yeni tedbirleri izah eylemek. tedir, Vali Belerada davet edilecek Klühlerimizle mac yanmak üzere İstanbula gelen Yuroslav #norcu- larr yarm ön birde vali ve beledi- ye reisi Lütfi Kırdarı ziyaret ede. rek Belgrad valisinin sureti mah- susada gönderdiği davet mektubü- nu kendisine tevdi edeceklerdir. ——— Bulgaristanda ölen Celil kimdi Bulgaristanda Burgazlı avukat Celilin hapishanede öldü- ğünü yazmıştık. Gazetemizde bu acr haheri gören Ali Naci ertkada- şımız “Yeni Sabah,, a yazdığı frt, rada ölen İsmanil Celili Sofyada gazeteci Mehmet Celil zannetmiz ve bir yanlışlığa sebeb olmuştur. İsmall Cetii, AH Nacinin vazdr- ğ şekilde Mehmet Celil gibi Sof- yada hiçbir vakit gazetecilik et- memiştir. Ali Nacinin is#im müse- beheti dotavrsiyle yantığı zühnlü düzeltmevi birçok cihetlerden lü . zumlu görürüz. — Fakat yaşı? Zeynebin yaşı henüz on yedi. — Yaşı cezanın teciline bir se. beb teşkil eder. Fakat hükmü giy- mesine mani olamaz. — Rica ederim müddetumumi bey biraz beni dinleyiniz! Zey- nep henüz on altı ve on yedi yaş arasında bir çozuk. Babasını, an nesini ve muhitini tanırım, Gör. düğü terbiye tarzını bilirim, Bi- lirsiniz ki inlalâplar tam ve olgun bir yeniye kavuşmak için nezirleri vardır, Bazan kanlı, bazan da böy le yeni ile eski çarpışırken kansız kurbanlar verirler. Yeni, ilk dev- rinde şeraiti birdenbire — değişen bir iklim gibi muhitindeki insan larm sinirlerini ve zihinlerini bir sıtma, gihi savsar, Şartları de7işem muhite intıbak bir salemn devridir. Biz buna transizyon diyoruz.. Müddelumum! gene — doöktorun sözünü keserek: — Fakat, dedi, hiç bir sarsmmtı —e Ö S P —— — HABER— 'Akıam?oıtm T L ingiltere ve Almanya ile ticaretimiz Titaret vekili son çalışmaları anlatıyor Ankara, 11 — Ticaret vekili Naz- mi Topçuojğlu, kendisile — görüşen gazçlecilerin — muhtelil —suallerine gevap vergrek Almanya ile ticaret müzakerelerinin yakında — başlıya- cağını lahmin etmek mümkün ol- duğünu, müzakerenin tabil bir ta- raklı olumıyacağını ve şimdilik va- ziyelimizin müzakere İçin mubhatap beklemek olduğunu söylemiştir. Vokli, İngiltere ile ticart müna- sebetlerimizin inkişafı hususunda- ki müzüakerelere- dair sorulan — bir suale ü şu cevubi vermiştir:; —— İngiltere iİle tcarelimizi art- tırmak İçin icap eden esaslar ha- zırlanmış ve bu esaslar — dahilinde telerrüati tesbit etmek üzere Lon- draya heyetimiz gitmiştir. İngilte- reye olan ihracutımızda — şimdiki balde zorluk, itbal hakkı İngiliz ia- şe nezareline verilmiş olan — incir ve üzürülerde vardır. BHeyelimizin bu zorlukları ortadan kaldıracağı- na sünbe yoktür. İthalâta gelince, bü hususta kar- şılaşılan müşküller birkaç memba- dan gelmektedir: â — Uzun zamanlardanberi tica- ri münasebe'tleri kesilmiş bir piya- sa ile veniden münascbetlere giriş- menin tevlit etliği tabit güçlükler vardır. b — İngiltetede birçok eşya ihra- calının Lisansa labi olması ithalâlı- mtzı güçleşlirmektir. Ticaret vekâ- leti İngiltere ihracatının — İisansını temin etmeğa hazırdır.« Vekil, ihtikârla mücadele kanu- nunün ne zaman çıkacağı hakkın- daki süale cevaben, böyle bir ka- nun mevzuubalıs olmadığını, ancak hemen bülün diğer memlekellerde olduğu gibi bazı husus! ahvalde hü- kümete fevkalâde salâhiyetler vere- cek bir kanun projesi mevcut oldu- Bunu ve zamanında Meclise arzedi- leceğini söylemiştir « Nazmi, Topçuoğlu, ihraç madde- lerimizin hariçte revaç buülmasını temin- için-vekâlelir en -önce dlien- | ret anlaşmalarımızın yeknasak bir şekle sokulması — ve piyasamızla münasebette hulunduğumuz ve bu- lunacağımız piyasalar — arasındaki fvat InHihatsızlıLlarının önlenme- si gibi esasları hak elmekle meşgul bulunduğunu jilâve etmiştir, — Akdenizce kon'rol! Etrüsk vapuru Çanak- kale dışında muayene edildi İzmir - Mersin seferini yapmak üzere limanımızdan hareket etmiş olan Etrüsk vapuru Çanakkale bo- Bazından çıktıktan sonra denizde dolaşan bir İngiliz torpidosu tara- fından durdurulmuştur. Etrüsk sü- varist “dur!,, emri üzerine — demir atmış ve vapura giren bir — İngiliz askeri heyeti gemide Alman malı bulunup bulunmadığını sormuştur. Sekiz İngiliz bahriye askerinin re- fakat etmekte bulunduğu heyet Al- man malı bulunmadığını anfadık- lan ve manifostoyu tetkik etlikten sonra vapürdan — ayrılmışlır. Et- rüs bu yüzden İzmire 4 saat geci- kerek varmıştır. yapmadan sızin gıbı mükemmel nümuneler de verebiliyor. Doktor sevimli bir — tevazuyla kızardı: — Olabilir. Ben bu hususta bir nümune olmaktan uzağım. Fakat cidden alnımızı yükseltecak, kal- bimize tatlı ümitler verecek. bir çok yüksek nümuneler var. Yal. nız dikkat nazarlarınızı çekeceğim nokta; terbiye ve o — terbiyenin doğurduğu mizaç maeselesidir. Zey nebin annesi gö“güsüz bir kadın, babası — cahil ihtiyar, — Zeynep muzlim bir irsiyetle — birdenbire yeni hayatm göz kamaştırıcı işik- larına atlamış taşkın — ruhlü bir mizaç... Gözleri dar bir çerçeveden meçhül ve geniş bir — dGieme bar arken ruhunun hamlesi o dar çerçeveyi parçalamık içlı atılryor. nihayet kendi dar muhitini parça. larken düşüyor ve yüzü gözü par- çalanıyor. Şimdi biz bu düşen çor cuğa acımalı mıyız, yoksa? T Şkirden veDlemlikellen. ' Tasarruf haftası Yarından sonra mek- teplerde yapılacak merasim İktisat ve tasarruf haltası yarın başlayacaktır. Hafta — münasebetile mekteplerde — yapılacak merasime dair hazırlanan progğram meklep- lere gönderilmiştir. Programa göre, hafta içinde her meklepte — en az bir müsamere lerlip — olunacak ve buna talebe velileri de çağrılacak- tır. Müsamerelerde evvelâ bir mu- allim bu mevzu bakkında bir kon- ferans vererek — memlekelimizdeki iktisadi vaziyeti har bakımdan an- latacaktır. Münllimler, derslerinde iklisat ve lasarrula dair — muhtelil mevzular etrafında talebe — ile ko- nuşmalar yağpacaklardır. Gene bü hafta içinde bir gün talebe — toplu olarak bankalara giderek kumbara- larında biriklirdikleri paarlari bo- şaltacaklar ve tasarruf — faydaları hakkında izahat alacaklardır. Et fiyatları Dahiliye vekâleti yeni bir komisyon kuruyor Evvelki sene et fiyatlarını ucuz- latmak için mezbaha rüsumundan yüzde elli tenzilât yapılmış ve bun- dan belediye bütçesinde —tahassül eden 200 bin liralık açığa mukabil hükümet belediyeye bu Luldlar yar- dün etmişti. Bu yardım bu sene ya- pılmadığından belediye bülçesinde noksanlık husule gelmiştir. Hükümet et işi ile uinumiİ surötte meşgul olürkün tetkikat — yapmak, İstanbul mezbaha işini ve mezbaha rüsumundan İstanbul belediyesinin ettiği istifadeyi araştırmak ve icap eden kararları vermek — üzere ya- kında Dahiliye vekâletinde bir ko- misyon toplanacaklır. Komlisyona Dahiliye, Ziraat, Ticaret ve İktisat | yekâletlerile belediyeden muralıhas lar iştirak edecöklir. —— ——— Sirkecide bu sabahki yangın Bu sabah saat beşe doğru Bir- kecide istasyon karşısında Lambo Plaka'nın birahanesinden — yangım O srrada nöbette bulunan nokta polis ile bekçi daha başlangıçla yangımın farkma vararak biralıa- nenin kapısını kırmak suretile içe- riye girmişler ve tutuşmuş — olan tahtaları söndürmüslerdir, İtfaiye geldiği zaman ateş bastırılmış bu. lunuyordu, Yangın söndükton sonra gelen dükkân sahibi zabrta — tarafından sorgu altıma almımmıştır, Yangının sebebi tahkik edilmek- te olduğundan araştırmaların İşa kâl edilmemesi için dükkânm önü- ne meomur konularak içeriye giril- Muhacir nakliyatı bitti Bü yıl göçmen nakliyatı bitmiş- tir. 780 ailelik sou küfile de getiri- lerek İzmir ve Kocaeli mıntakalarrr na yerleştirilmiştir. Bu yıl Roman- ya ve Bulgaristandan getirilen göç- menlerin miktarı, 17 bini bulmruş- tür. Bunların yarısından — fazlası Diyarbakır havalisine, diğerleri de muhtelif — mıntakalara yerleştiril- mişlerdir. — ÂAcıdığımız için cemiyet ona elini uzatıyor ya, — Fakat bu el kabahati bir şa. mar gibi yüze vuran sert bir elle olmamalı. — Lâkin muhterem doktor siz âdeta kanunların ciddi — ve sert elini itham ediyorsunuz... — Eğer dünya yüzünde o âdil — ve hâcim elin korkusu olmasa — medaniyet âleminde zevk ve sâafa kâşaneleri yerine hapishane'er kurmak dJâzım gelirdi. — Korku'ile hakikt nedamet arasındaki farkı inkâr — etmezsi- niz ya? Müddeiumumit başını — iğmişti. Doktor Şefkat devam etti: — Ya teşhir?! Eğer bes büyük târ kanun adamı olsaydmu, kan döken cinaxetlerle, siyas! cüzüm lerden gayri, bütün rTüh hastalık mücrimlerini işitilmez — görülmez bir tarzda muhaksme etmedi tek- | ler alınması için tüccarlar mesi muvakkaten yasak edilmiştir. | lif ederdim. Emin olunuz ki müd.' Belediye teşkilâtı genişliyor Belediyeler kanununun İstanbul belediyesine verdiği işlerin — başa- rılmasını temin edecek mahiyette yeni bir teşkilât projesi hazırlan- makltadır. Belediye riyüseli, ne gibi yeni teşkllâta lüzüum — gör- düğünü şubelerden sormuş ve ce- vyapları toplamışlır. Bu arada bele- diye iktisat müdürlüğünde, ekmek, hangi dairenin süt, kömür, odun ve ihlikâr mese- | lelerile meşgül olacak muhtelif şef- likler kurulacağı gibi — işsizlere iş bulmak, emlâk İcar İşleri — ve hiz- metçiler için ayrı bürolar buluna- caktır. Belediye iİmar ve sılıhal müdür- lükleri de teşkilâtlarını genişletmek teklifinde bulunmuşlardır. Belediyonin yeni teşkilât projesi, şubelerin bu istekleri ve kanunun istediği hizmetler gözününde tutu- larak hazırlanmaktadır. —İ ı Amerika ile ticaretimiz Amerika ile takas — yapılmasına karar verilmesi, bülün Amerika pi- yasalarında Türkiye mallarına ha- raretli talepler uyandırmıştır. Ameritalılar, - memleketimizden yün ve deri almak — istemişlerdir. Bu yıl yapak mevcudumuz olan 90 bin balyöden ancak dörtte biri yer- li fabrikalar tarafından satın alı- hacak ve geri kalan miklar — ihraç edileb'lecektir. Bu hususta tedbir- alâka- darlara Mmüracante hazırlanmakta- dırlar. — Mete vapuru karaya oturdu Karadenizde başlayan fırtına de- vam etmekledir. Kalkavan oğulları- na ait Mete vapuru Karaburun civa- rında karaya olurmuştur. Vapurda hasar yvokltur. ——— İsviçre bizden tütün alacak Memleketimizden | stnede beş milyon kilo kadar tütün satmalan biüyük bir müessesenin mümessili olan H; Spirer bugünkü ekspresle İsviçreden gelmiştir. Bu müecssesa ya'nız İsviçre de“ *il, Almanya icin de tütün almak niyetinde olduğundan piyasamız « daki temasları ehemmiyetli görülü- yor. ———Acvcv————— Bir Macar grubu Şehrimizde çelik fabri- kası kurmak istiyor Büyük bir Macar satiavi grunu. şehrimizde çelik fabrikası kurmak Üzere teşebbüslere girişmiştir, Bu grupün mümessili olan M. Valendi'nin yarm Pesşteden İstan- bula gelmesi beklenmektedir. Ma- carlar, bu fahrika İle hurda de « mirleri celik haline getirebileceka Jerini, bövlece — piyasanm mühim bir ihliyaemı karşılıyabileceklerini ileri sürüyorlar. ——— Yusaoslav konsolosu Belsrattan geldi Bir hafta tadar evvel Belgreda giden Yugos'avy - başkonsolosu M, Hoci Corciyeviç bugünkü konvan- tivonel trenile şelhirimize dönmüş. tür, deijumumi beyefendi aleni muha- kemelerde ister istemaz teşhir e- dilen mücrimler hicabın rengini büsbütün kaybediyorlar, bir per- vasızlık, bir kayıtsızlık geliyor on. lara.. Müddeiumumi gerginliğini kay- beden yumuzak bir gülüşle başı- nı kaldırarak: — Siz bir avukat olmalıydınız aziz doktor - dedi . Fakat — bunu temenni etmeğe de dilim varmı yor, çünkü bütün meamleket dok* tor olarak sizi o kalir seviyor ve biz öyle büyük bir saygı ile size itimat ediyoruz ki. — Teşekkür ederim beyefendi. — Sizin çok kıymetli vaktinizi israf ettiğim :şin beni afrediniz, t cifade etmel ten kendimi alama. dşı — Rica ederim efendim. — Çok da yoruldunuz.. — Fakat hiçbir şeye yaramadı! (Devamı var) AKŞAM ııos?l * ibi Neşrişat MAd'l ;elflıı:n Rasim us - İDARE EVİ: tstanbul Ânkarâ 5 i Türkya Lİ D Sanı | şairlerini Hlayata Beş ay sonrâk Ammm.ıxsmm . belki de tabif bul v Ses mecmuasını çoktan müyordum. W Bedri Rahmi'nin yi.lrl bir mecmuayı sevmemek No zaman çıktığını için, elime — geçmediği gün bir gün sonraya için okumuyordum. Zatel zamanlarda, yani bir, bif aydır bana bir hal oldu: kesildim. Ne türkçe, î;nr ge sızca... Birtakım kita rum, bir iki satir okuduw dal:yumm. O satır M dığı bir fikre, bir hayal0 hiç bir düsüncenin, hiç lin, hissin bulunmadığı PİF 'gîf ğa dalryorum, Ölüm gibi bk gi Son günlerde Orta - Ktt olrumağa mı;,ı Charles d'Orlâans'ım İki lime dolandı: “En lâ M“uf' Longue Actente...,, “Je Mt î solf en couste la fontning""' , te o kadar, Baki'yi aç“"' qafakta mihr-i münewef a'; — Aks-i izarı sâkivi ra.bda,. beytine vuruld“”’ : sayıfaları açamadım. £ rüm, ama okuvamrvoruml- M h Gecen gün yolda Yusüf W if'ya tesadüf ettim; Yusuf n lı, Ses mecmuasmi tir. Mecmuasınm bana bi ı. halarmı verdi, Bonra açt tüzera bir köseya koyuvo kat bir sayıyı açtım, Bir kere Bedri Rahmi 'nin şiiri var; ama onü ıııov?-ın mimadan Önce de oı:ıııım*'“'"ı c f bu değil, Nail V. yi seve edaya rasgelmemiştim. a leri bana, ben onün WIW yun: Belki cevapsız w ıı'“ - tommuz sayısı,., Gerçektöi M | yorum, onu evvelce © dövündüm, Ne zengin l"'“ #. dimi kendim yaratsaydım . ki bir dostun güler müsüm gihi sevindim. M Fakat asıl uöylzmak l' doğrusu silrinden pek İW"M dım; onda beni garan N'M ' gürde aradığım sehih, ıl'*ı“ı i" banecı kalryorduk, Ses'il sayısında çıkan giirleri Mş İ değil, Hele: “Yavruma M gilri var, insana adetâ Ww ilşa ediyor. Şu satırlart Bel'ki o kadır tatltı Kİ l*'"__ rüyasız uykulara Iıellluîâ Ç Belki yılüızsız geceler Bu kadar değil; o s8 rı!' leri hep böyle ııtıııı:ıılrni!""”,güfiı İ eslarla dolu. Nail V.'nit gel gimdiye kadar bu dere00 _j,'*' ğim için kendi kendime KU V ga ti Yine o sayıda Mehmot îga “İp masalı” isimli şiiri oğumul da'nm yazıları dahn yor, kolay olmaktan ıi' mış; fakat Ses'te okuduğül | ki şiirlerine (belki de “ı dar o mecmuada bundan a”,..n vü nız bir şiiri çıkrevetr) © M ha olguün; Mehmet ümit besliyebileceği riyor, Ah! o sayıyı evvelce dmm da size de haber belki artık bulamazsın!” n A iş İstinaf ı:ııalıkı':l'“'elefl tekemmül odlyo Münferid hâkimli mı"“' İstanbula da tıım“l“ Adtıye veköâleti minsf leri ihdası üzerinde t maktadır. Verilen mılü vekâlet halen istinafa V4 cak hukuk mahkemel' a'î""o.ıı ve ceza mahkemeleri rinin rarlarındaki — miktarlari meoseuldür , "ı