3 Mayıs 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Mrşvetii, dün neşriyat kongresini açtı Maarif Vekili Hasan Ali Yücel 'Kongremiz yalnız. neşir işlerile değil bütün memleket fikir hayatını ilgilendiren ihtiyaçları tetkik ile uğraşacaktır. Kararlarımız büyük b1r hassasıyefle faibık edilmeye çalışılacakhr. . dedi Ber- Baştarafı 1 incide #eşriyat koöngresinin sayın üye deri, arkadaşım Maarif Vekili Yü- cel'in ve onun çalışkan arkadaşla- tınm hazırladıkları bu kongreyi teşrifinizden dolayı hepinize ayrı ayrı teşekkür ederim. Türk kültür davasının mühim bir meselesi olan bu meseleyi mü. talea etmek için ve onu program- landırmak için sizin yüksek ihtisa sırızdan, görgünüzden istifade i- çin neşriyat kongresini topliyo- ruz. Cumhuriyet hükümeti bütün işlerinde ihtisas erbabının tecrü- beli arkadaşlarımızın bize verecek ' Deri bilgih direktifleri bir araya getirerek öyle bir program vücu. Başvekil nuthkunu öokuyor — Kongre sad ve gayelerini İzalı etmişlir. Hasan Âli Yücel, nuttuna haşlar. ken, İrfan hayatımızda ehemmiyetli ve tesirli bir harekst usandıracağı muhakkak olan bir teşebbüs etrafın.- da toplanan iyi Üsteklerin ve en gü- zel düşüncelerin hâkim olduğu sa- mimi bir hava içinde birinci Türk neşriyat kongresinta — çalışmalarına başlamış olduğunu kâaydetmiş ve de- miştir ki: “Koöngreye bizzüt lLeşril eaerek o- na reislik elmek lütlunda, bulumnan Sayın Başvekilim Doktor Reflik Say. am, veciz ve özlü açış nulukların- da, memleketin, sizler gıbi — seçkin fikir ve Lültür adanılarını buraya çağıran yüksek maksadı :zah ve ila- de buyurdular. Ben de maarif Ve- küilliğinin Türk neşriyat kongresini hangi düşüncelerle tapladığım ve bu köügreden wetet bettimdim aT EYTE M 'da getirmeyi ve mesaisinin heyeti ümümiyesine bu programı esas.| yapmayı daima umde edinmiştir. Sizin geçirdiğiniz tecrübeniz ve ilminiz bize bu programı verecek- tir ve biz bunu zamanla mevcut maddi vesaitimizle takip edeceğiz. Ben şahsen gürültülü program- sız işten zaten hoşlanmam. (Bra- vo sesleri). Esaslı bir programa tâbi olarak geç de olsa daima müsbet gaye ü- zerinde yürümeyi kendim için şiar edinmişimdir. Arkadaşlarım da bu esasta daima benimle beraberdir. ler. Zaten bir mütearifedir. Niha. yet esaslı bir program safahatını takip ederek onu yavaş da olsa tahakkuk — ettirmek atiyen bozul- maktan kurtardığı gibi yapılacak | her hangi bir tecrübe hakkında başlanrığıcı ve esası malüm olduğu için bize daima yolda kolaylık ve- recektir. O kadar. Memlekette bir millt kütüphane vücuda getirdik. Bunu en uzak köye kadar götür- mek, yalrnız götürmek değil okut. mak zevkini daimi surette idame etmek bu kongrenin yapacağı pro grama tâbi olacaktır. Sizin ilmi- nizden, tekrar ediyorum, sizin il- minizden ve tecrübelerinizden is- tifade edeceğiz ve programı vü- cuda getireceğiz. Onu tatbik şe. refini kazanabilirsek atiyen neti. celerin! gördüğümüz zaman da sevineceğiz. 'Tekrar sizi selâmlarım. İşin il- mi teknik kısmını arkadaşım Yü- cel size arzedecektir. İşlerinizde muvaffakıyetler dilerim. — (Alkış- lar). Başvekil Refik Saydamın sürek. li alkışlarla karşılanan bu nutku. nu müteakip Maarif Vekili Hasan Âli Yücel söylediği bir nutukla köngrenin makşat ve gayelerini izah etmiş ve koöngreye muvaffa- kiyetler dilemiştir. Maarif Vekilinin nutku Doktör Refik Saydım'ın koöngre mesaisini açan nulkunu müteakib Maarif Vekili Hasan Âli Yücel de söylediği bir nutukla kongrenin makyat İşi üzerinde ehemmiyelle durduür ceğim, Tarihimizin on asrına bakltığımız zamatn, devlelin küllür meselelerinde nâzım müessesesi olan Maarif neza- vetlerinin basım ve yayım, eski tabi. rile telif ve tercüme işlerinde aldık-/ ları eksik ve başarısız ledbirler der- hal gözümüzün önünde canlamır. İyi niyellerle, başlıyan Dü hareketler, sırf resmi sülüâhiyeller'n — mesuliyel hudutları ve bülçelerin dar çerçeve- leri içenisinde kalmak yuzürnden, kı- sa bir zaman sonra sönüp gilmişler- dir. Hasılatları, resmi külüphanelerle depolarda ahcı ve okuyucu bekliyen birkaç kitapltan ileri geçmemişlir.. Dediğim gibi, başlancılarından bir müddet sonra, hamle, kuvveti kay « belmiş ve başka bir Lunme isahibi işe girişip yeni bir huezla, fakat bi- rakılan yerden değil, il!k baslanılmış olan noklalardan harcket ı:lıııoğcı mechur kalmıştır. Böyle oluşunun se- bebi, bence işlerin ve buşarıların şe- reflerini muayyen sahalarda toplan, mak, kitleye maletmek ve alâkadarla, ra benimsemektir. 4 Neşriyat işlerinde de tamm demoök- rat bir ruh ve tam Trealist bir düşün ce ile çalışmak, ancka Cumhuriyel rejiminde kabil olabilmiştir. Cumhu- riyet tarihindedir ki/ bi taraftan bü- tün devlet otganlarile Fuvvoctli bir neşriyat hareketine güuisilmiş, diğer taraftan hususi basım ve yayım ku- rumlarının emeklerine imkân — nisbe, tinde iştirâk edilmiş ve — çalışmaları böylece takviy colunmuştur. Dün zi- yaret ettiğiniz on yıllık Leşri: | ser- gisi bunun canlı delilidir. Bu yolda alilmış en müsbet ve inkılâüpcı adı - ea lâtin esasinden alınır :; tük har! terini kabul etmemiz orduğunda bir an bile tereddüd edilemez. On yıldan beri sevgili ve Ebedi efisiiz Alalöürkün “aratıer dehasile Türk milleti için nurlanan bu saha- a gerek devlet makanizma lâbi ve nâşirlerimizin genç "Türk neslinin istifadesine kovcukları eser ler bize İstikbal için ümtt verici | v kemmiyet ve keyfiyet avzelmektedir. Bununla beraber unütmamalıdır ki, bütün bu emek ve sermi.ye mahsul- ler'-” sadece tesadüflerin ve sırf Lüs nü niyetlerin eline bırsaarak yarın- ki Türk nesillerinin irfan yapılarını kuracak eserleri hazırlamakla vazi. femizi tam ila etmiş sayılabilir mi- yiz'?. Bu esaslı dava; maarif Vekilliğini memleket kültür hayattam terakki ve inkişafı İçin yapması Hizimgelen esas vazifelerinden biri olan neşri- azaları muş ve çevresinde toplanan mesele, lerin her birini ayrı ayrtı mülehas- sıs ve alakadarlarile birlikte gözden geçirerek çalınması lüzim tedbizleri beraber düşünmeğe ve bulmağua sev- kelmiştir, Kongremiz, sadece Maaril Vekilliğinin meşgul bulunduğu neşir işlerile değil, bir kül hâlinde, bültün memleket fikir hayatımı ilgilendiren ber nevi neşir faaliyellerinin temeas ettiği muhtelif ihfiyaçdarı tetkik ile uğraşacaktır. Şüphesiz bu kongrenin de mahiyeli islişaridir. Fakat çalış- maların netlicesinde vatılan kararlar önümüzdeki senelerde, ı erek devlet teşkilâlı, gerek hususi drşir teşebbüs beri için en esaslı Sir program vazi- fesini gürecek ve burada leşlıi:si ko- nan, i$lâh ve lanzimi ic'n yolu güs- terilen rluıt[er (uru*ııııwcl hüküme., ; )jratik çalışmü me- e ırer )iber a t CEKTESETEK” tir. Bınta- en- kırvvet ı müesyyidesi, büyük millelimizin memlekete hiz- gellen başka emeli o:mıyanlara İli- madı, bu duyguda olaa milletin ba- şında İnönü gibi kıyımetli ve yük- şek insani vasıfları şahsında topla- maş bir şefin bulunması ve kendisi- nin yuürt için hayırlı hor İşi teşvik, takviye ve lahakkuk etlizmekteki mü essir ve isabeltli melekesidir.,, Maarif Vekili nutkunun bundan son raki kısımlarında xoöngrenir letki- kine arzedilen meselclesin her biri üzerine edelegelerin dıkkatlrini çe- kerek irfan ihtiyacımızı eldeki nrad- di imkânlardan en geniş bir şekilde faydalanma yollarını bularuk karşı- tamak mecbüuriyelinde — olduğumuzu kaydeylemiştir. Garp külttür ve tefekkür camlası- nın seçkin bir uzvu olmak dilek ve azminde bulunan cumluuriyet Türki- yesi için medeni dünyanın eski ve yeni fikirt mahsullerini kendi diline çevirmek ve bu alemin düyüş ve dü- şünüşü ile benliğini kuvv setlendirmek zaruretini bilhassa işaret eden Maa- rif Vekili, yalnız Türk tarflerile o- küyüp yazan ve yüksex lahsil sınıf- larına kadar gelmiş bulunan gençli- ğin sadece ders muallimlerinin dar kadrosu içinde bıralıamıyacağını her ilim şubesinde onların bilgile, rini genişletecek, his ve fikir dün, yalarını aydınlatacak, or ları Cumhu- riyet rejiminin temiz ve idealist ha- vası içinde yaşatocak zengin bir gençlik kütüphanesinin bir an evvel memleket çocuklarının istlifadesine konulması İâzimgeld ği mnoktasında bilhassa israrla durmuş ve “sözlerine devam ederek demişlir ki: “Dahası var, geniş halk kütlesinin eline sadece okuma yazmanın anah tanırı vermelkle vazile hitmiş sayıla bilir mi?. Onları Türk cumhuriyeti nin sıhhatr, millet ve memleket dava , larınımn adamı, iktısadi hayatta ve. rimli birer yurttaş haline getirmek veya bu halde tutmak için, önün gün. lük hayatındkai kazanemı artlırmak için yurdun en uzak köşelerine kadar muntazam, yayılan, sistemli bir neş- riyat gihazma muhtaç değil miyiz?.. Geçmiş asırlardaki ilim ve sanat &. damlarımızm büyük kiymet taşıyan eserlerinden ve tarihimizi, kültürümü zü aydınlatan esas kaynaklardan ya, rinki negillerin doğrudan doğruya fay. dalanmalarına artık imkân kalmadığı malümunuzdur. Onları bu değerli eser lterden müstağni sayabilir. miyiz ve mahrum etmeğe gönlümüz razı ölür mü? Bütün bunları naşıl ve ne şekil, de bir plân yaparak doğrudan doğru. Alatürke İihliram vakfesinde ya İstifade edilecek bir hale getirme liyiz? Dillerin zenginlik miyarları nasıl lügatleri ise milletlerin ansiklopedileri de kültür gseviyelerinin birer timsali sayılırlar, 20 nedi asırda bir millet için bir ansiklopediden ve muhtelif ilim gu. beleri için hazırlanmış ihtisas lügat. lerinden mahrumiyet, lehe sorulabilir bir yoksullük sayllamâz. Bu eksikliği, mizi bir an önce tamamilamak ve her müneyvver Türkün yuvasımda bulundu. | racağı bir bilgi hazinesi olan milli bir ansiklaopediye sahip olmak yolunda &. tılabilecek en müsbet adımları değer. H köngrenizin bulacağına ve mmemle, kete göstereceğine kuvvetli bir itimat baslemekteyim.,, Hasan Âli Yücel, memlekette muh . telif ilim ve î.btisas m.tbelerinde yoriği . rudan doğruya _xazrh..gz lisandan mu. vaffakıyetle yapılmış tercümelerin ve günün tekniğine göre güzel basılmış kitaplarım neşrini teşvik için telif, ter, tümae, ve neşir mükâfatları karşılığı olark mütevazı da olsa başlangıçta kâfi sayılabilecek bir tahsisatım 1938 bütçesine konulduğu ve Cumhuriyet hükümetinin neşriyat İşlerine vermiş olduğu büyük ehemmiyetin en canlı bir deltli olan ve altı yıldanberi yapı!. makta olan maddi yardım karşılığı, nm 1939 bütçesinde 15 bin liradan el li bin liraya çıkarıldığımı bildirmiş ve okumayı kolaylaştırmak ve okunacak eserleri yürdun her köşesinde çabuk ve kolay tanıttırmak davasını izah ey, lemiştir. Maarif Veklili gazete ve mecmuala. rın bu neşriyatı okuyucularma tanıt. tırmak hususundaki büyük vazifesine de temas ederek Türk matbuatınım bütün memleket işlerinde olduğu gibi bü noktada da yardım birliği ve can, dan bir alâka göstereceğine büyük bir Ümit beslediğini bilhassa kaydetmek istediğini söyliyerek sözlerini bitir . miştir. *İşlerinizde kolaylık ve muvaffakı, yetler dlerim, Çalışmalarmızın Türk kültürünün yakın istikbaline getire - | ceği feyizleri ve büyük inkişafı düşü nerek bunün teminine hizmetin şim , diden güzel heyecanı içinde cümlenizi khürzmetle selâmlarım.,, Maarif Vekilinin alkışlarla karşıla, nan bu nutkunu müteakip, reis Baş, vekil doktor Refik Saydam on dakika istirahat için celseyi tatil etmiştir. Koöngrenin ikinci celsesi açıldığı za. man riyaset mevkiini Maarif Vekili Hasan Âli Yücel işgal etmiş ve riya, set divâanı intihabı yapılarak reis ve, killiklerine İzmir mebusu Hüsnü Kitap çı, Üniversite rektörü Caemil Bilsel ve Hakkı Tatık Us iİntihap edilmiştir. Encümenlere aza seçiminden sonra verilen bir takrir Jle Ebedi Şef Ata, türkün aziz hatırasını taziz için beş dakika ayâakta süküt edilmiştir. Kongre alkışlarla Reisicumhur İnö. nüne köngrenin en derin tazim ve bağ. lılık hislerinin iblâğını kârar altına al, niş ve yine okunan takrirlerle B, M. Meclisi relsi Abdülhalik Rendaya ve köngrenin 'açılışma riyaset etmek Ssu, retile neşriyat davasma yakın bir a, lâka göstermiş bulunan Başvekil dok. tor Refik Saydam ve Genel Kürmay Başkanı Müdreşal Fevzi Çakmağa ri. yaset divanı vasıtasşile saygı ve sSevgi lerinin bildirilmesini tasvip eylemiş | tir . Butdan sonra mühtelif hatip'er söz almışlardır. İlk olarak kürsüye gelen n e | 3 MAYIS — 1939 Kadınlar sevecek... * ARSEN LUPEN'i erkekler gıpta edecekler.« Centilmen karamanyolacıların en sevimlisi ve el "fl ARSEN LUPEN'in VENİ MACERALARI ve AŞK w MELVYN DOUGLAS ve — VIRGINIA —mwd taralından yaratılan fransızca — sözlü Arsen Lupen'in Dönüşü canlandıracaklardI!: — —— SARAY — Büyük muharrir FRANCİS CARCO'ya büyük A”a miükâfatı kazarıdıran... Filminde gözleriniz önünde Ateşli VIVIANE ROMANCEa | Kİ Zafer tacı giydiren... KADINLAR HAPİSHANESİ LÂLE SŞinemasıl! Yarın akşam saat 9 da Numaralı koltuklarınızı lütfen evvelden ldırımız. Tel! '__ BU AKŞAM 2 saat mütemadi kahkahâa SİNEMASINDA EN ZEVKLİ FİLMİ iFTE NıKAH Fransızca sözlü - Baş rollerde: “VİILYAM POVEL — MiRNA Loî Ayrıca ; Paramunt Dünya havadisleri. Numaralr İcoltakların erkenden aldırılması rica ol Telefon : Ahmet Halit, imparatorluk — Gevrinin son yarım asımlık Tikir hureketlerile on 'yıllık filâr harekeflerinin ve naşri yatmın bir mukayesesini yapmıştır. Ahmet İhsan Tokgöz Türk neşriyatı, '_ .ALKEE âleminin en kıdemli bir ferdi olarak Sinemasında birinci Türk neşriyat kongreainde bu. ılnış" lunmnktım duydu dırm haz n VA Tn BU, LA Filimlerine nazire olarıi’. ::_ı.s._t aleminin salmua!. devri — içinde dalma maruz kalmış bulunduğu taz, yiki işaret ve bütün gayri müsâit şart lara rağmen bir kaç Türk naşirinin Türk irfan hayatma yapltıkları hiz, metleri kaydederek bunların en başım. da gelen Ahmet Mitat merhumun ha. tırasımı anmıştır. Ahmet İhsan Tok. gözün sözleri bütün meslek arkadaş, ları arasında sıkı bir tesanüt ve elbir. Nği ternannisile bitirmiştir. Halit Fahri Ozansoy Üa Ahmet İh, sanm temennilerine iştirâk eylemiştir. Bu müzakerelerden Sönra umuml toplantıya nihayet verilmiştir. Encümenler çalış- mıya başladılar Ankara, 2 (Hususi) — Birinci Türk neşriyat kongresi komis - yonları bugün öğleden sonra ilk toplantılarını yaparak Teis ve mazbata muharrirlerini seçtikten | sonra: kendilerine — tevdi edilmiş* olan işler üzerinde çalışmalarma | başlamışlardır. Kongre reis ve kâtipleri: Reis: Hasan Âli Yücel, Reis vekilleri: Hüsnü Kitapsı, Cemil Bilsel, Hakkı Tarık, Kâtipler: Yaşar Nahi, Nuretin Artam, Refik Ahmet, Selâmi İz. zet, Behçet Kemal, Tahsin De. miray. Basm, yayın ve satış ıqlerı en. cümeni azaları: Âdil Akba, Asım Us, Alâettin Kıral, Celâl Ergun, Kenan Hu - lüsi, Velit Ebüzziya, Tahsin, Ta. rık Edip, İsmail Hakkı, İsmail Işık, Kâmil Kitapçı, Mahmut Kürkçüoğlu, Remzi, Ahmet Ha - lit, Vecihi, Sadi Karsan, Sadret. tin Enver, Saim, Nail, Naci Ka. sım, Hamdi Başman, Halil Lütfi Dördüncü, Halil Vedat, İlyas Ba. yar, Hıfza Oğuz, Naşit Hakkı, Na mık Edip, Ali Rıza. Dilekler enctümeni azaları: Meedi Sadrettin, Muhittin Bir- gen, Müstafa Aral, Mümtaz Fa. ik, Kerami Kurtbay, Kâzım Na- mi, Nıkıye Ergün, İsmail Hüs . , Osman Ergin, Bilâl Akba, Cemal Nadir, Sait, Şemsettin, Hakkı Süha, Ahmet İhsan, Re . fik Senmen, Memduh. Neşriyat programı encümeni lanHınkala_rFılı#* Kaplan Çocu Tim Taylor tarafından © miş her sahnesi binbir he ÇNN — — azaları: Albay Cevat, Celâl Esal det, Falih Rıfkı, Fuat Ki Hasan Fehmi, İbrahim 1 İbrahim Halit Hilmi, Cef nal, Fikri, Kerim Ça.ğîar.m Eimin, Nadir Nadi, Nusre men, Naci, Nahit Siırrı, N tin Sadak, Pertev, Refik / Reşat Nüri, Sadri Ertem, Gerçek, Şevket Süreyya, k Tan, Vasfi Mahir, Yunus Cemal Tanışman, Âziz ! doktor Süheyl, Mehmet  Bdebi mülkiyet encüme ları: Abidin Daver, Ahmet Bsmer, Avni Karagülle, P rıkan, Bahattin Kutay, Edip, İhsan (Gökmen, N Esat Bozkurt, Muvaffak mencioğlu, Necip Ali Küçi yami Safa, Server, Süleym mi, Ziya Gevher, Ercüme! rem, Etem Menemencioğ) sut Cemil, Gençlik ve Çocuk edebi) cümeni azaları: İsmall Baltacıoğlu, Ali Canip, A? düz, Fahrettin Kerim, H! han Raşit, Asım Kültür. (Devamr Inırgill'/'