5 Mart 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

2 Disündiğüim gibı Işçi kadın yevmiyesi Yazan: SUAD DERVİŞ ReisiCumhur İsmet İnönü üç gündür İstanbulun misafiridir. Üç gündür misafiri olduğu — İstanbulun isteklerini, ihtiyaçlarını dinliyor. Şehrimizin her sırıf halkına hitap ediyor, hepsine sualler so- ruyor, Bu sualler, idare ettiği memleketin bütün meselelerini, şefi olduğu bir milletin bütün ihtiyaçlarımı, istek ve dertlerini zekâsı, bilgisi, tecrübesile bilen bir devlet reisinin, bir millet başınin s0. racağı suallerdir. İsmet İnönünün bu memleketi pek iyi tanıdığı muhakkaktır. Vatandaşlarla — konuşürken — öğrenmek istediği şeylerse ancak teferrüattır. Şoförün, kunlduracının, ihracatçının, fabrika direktö- rünün veya sinemacının ona anlatacağı fazla bir şey yoktur. Fakat o gene, hepsinin ağzından, büyük bir dikkatle, belki İde henüz dü- şünülmemiş, henüz hatırlanmamış bir noktayı dinlemiye çabalıyor. İşte bu araştırmaları arasında İsmet İnönü memleketin bü- | yük bir derdine temas etti. Öyle bir dert ki memleketin nüfusunun yarısını teşkil eden kadınlığın büyük bir kalabalık tutan çalışanla- rırın hepsi alâkadar. Reisiçumhur, bir tütün amelesiyle konuşurken, tütün işinde çalışan kuvvetin ekseriyetini teşkil eden kadmnlara, erkeklere ve- rilen yevmiyeden az bir yevmiye vrildiğini duydugu zaman haklı bir hâyret ve infial ile: — Hayret!.. diye bu işi yapanları takbih etti. Kadınlar ayni derecede iş göremezler mi?. Memlekette vatandaş mesaisinin kıymetini elbette biraz daha iyi ölçmüş olan, iyi tanıryan Reisicumhurun bu suale bir cevap bek. lemediğini, vereceğimiz ctevabın ona bıldıgınfden fazla bir şey öğ- retmiyeceğini biliyoruz. Bunu bildiğimiz halde, belki de sadece bü- tün vatan evlâtları gibi biz de, çalışan kadınlar da bu sualj cevapsız biırakmak istemiyoruz. Onun: — Kadınlar ayni derecede iş görmezler mi? sualine bir ağız- dan şunları söylemek istiyoruz: — 'Evet şef, kadınlar da ayni derecede iş görürler. Hattâ bir İkadın, bir erkeğin kazandığı paranın yarısını kazanmak için, ina- nınız bize bir erkekten en aşağı bir kaç misli. çalışıp yorulmağa mecburdur. Kadın ücretlerinin, erkek Üücretlerinden daha aşağı olması, kadının az randıman veren bir emekçi oluşundan ileri gelmez. Eğer kadın işçi, erkek işçiden daha az randrman verseydi, fabrikaların çok randıman veren erkek işçilerin yerine kadın işçi koymasında bir mâna var mıytdı? Az ücret için böyle bir şey yapıldığı akla gelir. Fakat mademki az ücret mukabil' de ayni iş elde edilemiyor, fazla işçiyi daha çok gün çalıştırmakta fabrikan'n nasıl bir menfaati ola. bilir?., Elbet te erkeğin bir gündeliği ne de olsa iki kadın gündeli- ğinden azdır. Böyle olmasa ve ikikadı. gündeliği bir erkek gün- deliğine müsavi bulunsa bile, kadın yevmiyelerinin az olması, bu müesseselere bir kâr getirmeseydi, işelrin daha çabuk bitmesi bakıs : mından gene erkek amelenin kadın ameleye tercihi lâzun gelmez ! miydi?, Halbuki, bütün husust müesseseleri geziniz, her tarafta bilâis. tisna kadım, hattâ çocuk denilecek yaşta kız işçilerin sayısının da- ha çok olduğunu göreceksiniz.. Bütün bu milesseseler fakir kadn- İara yardım için birer hayır cemiyeti midir ki, kerili menfaatleri mevzuu bahis değil iken iyi işçilerini, çok rarıdıman veren değerli işçilerini çıkarıp yerine az randıman veren elemanlar kullansınlar?. Kadın işçi sayiin belki bazı branşlarında erkek işçi kadar müfid değildir. Fakat dokumada, trikotajda ,lâstik, çikolâta, bisküvi, güzellik müstahzeratı, ipek, tütün, kuru meyva, çorap ve isimleri, şimdi aklıma gelmiyen sayısız iş branşlarında erkek işçiden daha becerikli ve işi daha elverişli olduğu münakaşa kabul etmez bir şekilde çoktanberi tebarüz etmiştir. O branşlardaki eli çok yatkın ve randımanı çok daha üstün o- lan erkek işçiden çok daha az bir ücret aldığını ufak bir anketiniz meydana çıkaracaktır. Bu yalnız sanayide elinin emeğiyle calışan kadınlar değil, tihan mücadelesinin her cephesinde bulunan bilgisiyle çalışan ka. dınlar için de bu böyledir, Bütlin teşekküllerde - devlet işleri müstesna « çalışan kadınlar sâylerinin mukabilini almamaktadırlar. Yüksek tahsil görmüş ©- (Devamı 4 üncüde) Suat DERVIŞ Ziraat Kurumu sü' fabrikası açacak Fındıklıda kurulması muhlemel olan bu fabrikadan şehrin her tarafına temiz sül ver:lecek Devlet Ziraat İşletmeleri Ku- | şehrin her tarafına kapalr - şişele: rumunun mesai proğramı dahilin -| çinde temizlenmiş süd verecektir. de memleket süd meselesinin halli ve memleket sütçülüğüne örnek c lacak şekilde mcdern &üt takim ve teksif usullerini öğretmek de var. dır. Küurum, bu yolda çalışabil- mek için müuazzam bir süt fabri - kası kurmak üzere projeler hazır: lamış ve bu fabrika için spariş e. dilen makineler tamamen şehrimi- ze gelmiştir. Devlet Ziraat işletmeleri kuru- mu, bu hususta evvelce İstanbul belediyesiyle bazı temaslarda bu- lunmuştu. Bu temaslara bugün- lerde devam edilerek İstanbulur ezeli bir derdi halinde bulunar süd işinin halliride devletin oyna. yacağı nâzım rolün şekli tesbit e- dilecektir. Öğrendiğimize göre, Devlet Zi-| Devlet Ziraat İşletmeleri Ku - raat İşletmeleri kurumunun bu' rumunun süd işinde de, et satışın- ilk süt fabrikası şehrimizde - ağ. da olduğu gibi yavaş yavaş işe lebi ihtimal Frmdıklı civarınlda -ıbaglayacağı ve piyasada nâzrm rol kurulacaktır. Bu fabrika kurul- / oynayarak siütçüleri temiz, saf süt duktan sonra Devlet Ziraat işlet. ' satmağa ve ihtikâra sapmamağa meleri kurumu teşkilât yaparak | mecbur edeceği anlaşılmaktadır. AMABER — Akşam Postası < v Reisicumhur İsmet I nönü ile sayın refikasının dün akşam Dolmabahçe sarayında verdiği çay ziyafelinden iki intiba... " MMM 1939 K 5 MART — muayene Komisyonda ihtilâf çıktığı bildiriliyor rtinde tetkiklerde bulunan kömisyon dün sön bir içtima yapmış, — fakat müzakereler sırasında azalar arasın da bazı münakaşalar olmuştur. Söy lendiğine göre bir kısım aza kömis yonun elde ettiği neticeye ve çalış- ma şekline muhalif olduklarını bil- dirmişlerdir. Diğer taraftan şehrimizde — bulu- nan ÂAlman şantiyeleri müdürleri dün vapurun kazanlarını fayrap et- tirerek tetkikler yapmışlardır. — -ö——- Yumurta ihraç nizam- namesinde tadilât yapılacak Yumurta ihraç nizamnamesin - de bazı tadilât yapılmasına lüzum olup olmadıgı hâakkında görüşül. ihek üzere geden ay Şehtimizde'iç ticaret umum müdürü Mümtaz | Rekin riyaseti altında bir toplan- tı yapılmış ve İktısat Vekâletin- den bazı temennilerde bulunulma. sına karar verilmişti. Öğrendiği- mize göre, İktısat Vekâleti yu- murta komisyoncuları ile ihracat. çılarının temennilerini yerinde bu larak nizamnamede bu şekilde ta- dilât yapmak üzere hazırlanmış - tır . ç Bu tadilât bittabi Devlet Şüra. sına sevkelilecektir. Aldığımız malümata göre, yu- murta ihrac nizamnamesinde ya- pılacak yeni tadilât ile şimdi ihraç olunmasına müsaade edilen sana. yie mahsus ve tam taze yumurta nevilerinin acasına bir de “Natu- rel tip,, ilâve olunmaktadır. , Bu naturel tip yumurtalar gene taze olacak, fakat büyüklük ve sınıfları aranmryacaktır. Yumurta ihracatçıları da ko- misyoncuları da bundan çok mem. nundur. Çünkü bu tip yumurta - ların müşterisi çoktur. Şimdiye ' kadar nizamrame müsait olmadı- ğından bunlar ihraç olunamıyor. du. _—o—-.— Avukatlar — dün toplanamadılar Eski barc reisi Hasan Hayri Ta- nn 'ztilasını görüşmek üzere yapı- lacak toplantı dün de yapılamamış tır. Buna sebeb, lüzum görülen ek- seriyetin gelmemesidir. Gelecek'haf- ta yapılacak. toplantıda ekseriyet olsun olmasın istifa sebebleri müza- 'çere edilecektir. Diğar taraftan baro mensupları- nn Hasan Hayrinin istifasını geri alması için aralarında imza toplar dıkları haber alınmıştır. Etrüsk vapurunu Etrüsk vapurunun kazanları üze- | AM #4 Sirketihayriye Anadolu yakasına işlettiği Son postaya seri bir vapur tahsis etmelidir Boğaziçi Anadolu yakasında otu- ran okuyucularımızdan birçoğu bize müracaat ederek, Şirketi Hayriye - nin bu hatta son postada çalıştırdı- ğı 48 numaralı vapurun çok yavaş | Şirket ne yaprp yapıp halkım bu hak- olduğundan ve bu yüzden geceleri herkesin beyhuüde yere evlerine geç kaldığından bahsetmektedirler. Şirketin elinde birçok yeni ve se- ri vapurlar vardır. Nitekim eskiden bu hatta 58 numaralı gemi işlerdi, | İt arzüsunu yerine getirmelidir. Kanadadan alınacak vapurlar meselesi M. Krep harcirah almadığını söyli iyor Denizbanktan verilen harcirah Gihs İmpeke meselesi'mevzrbdlis oldu- ğu Sıralarda ismi geçen M, Crabbe nin vekili tarafımdan onun hamma bir mektup aldık. Ricasmt yerine getirerek aynen neşrediyoruz: “Geçen haffalar zarfmda gazete- niz dahil olduğu halde İstanbul mat buatmda şahsrm ve faaliyetime kar- şı' İmalr bir taktm yazıların intişar etmilş olduğunu İngiltere ve Ankara- dan avdetimde istihbar ettim, İnti- ışa.r eden yazılarda sarih olarak kıs- men İma tarikile: 1 — İmpeks firması ile alâkadar olduğum, .2 —« Bernard Tubini ile ortak bu- lunduğum, 38 — Tubini ile olan mefruz or - taklığım vasrtasile Denizbank için vapurlar iştirası ziımnımda Swan Hunter E Wigham Richardson Ltd. ile temasa girdiğim, * — Vaziyetimin nezaketini der- piş ettiğimden memleketten kaçtı - 5 — Kendi hesabrma olarak Ka - nadadan azim meblâğlar aldığım hususları tebarüz ettirmek İs - tenmiştir. Bu telkinatta hiçbir esas ve haki- kat mevcut degildir. Hiç bir zaman İmpeks ile hiç hir münasebetim yok- tur. 21/1İlk Kânun / 1939 tarihine ka- dar mezkür firmanın ismi bence te- mamen meçhuldü. Tonton amca nın talis zliğ, & dirması hesabına ödenmiş * Mr Tubini i18 ort *döğflini te'liş, bir vakıt ortağı olmadım, Vapurlar meselesine gelince S - wan Hunter E Wigham Richardson Ltd. firması veya Türkiyedeki mü- messili ile hiçbir münasebeetim yok- tur. İngiltereye seyahatim Deniz, Eti Sümer ve İş Bankalarımm Consul- ting Engineers mühendis müşaviri olan Sir Alexander'Gibb E Partners | firmasınm mümessili olmaklığım ha sebila işlerimin cereyanı tablisi ica- batır olarak ifa edilmiştir. İştirası tesmim edilen Kanada vapurları İşi Türkiye, Kanada ve İngiltere hü - kümteleri arasında doğrudan doğ- ruya müzakere edilmiştir. Bu mesele de alâkam ve methalim, mezkür va- purları Türkiye hükümeti nam ve hesabma teftiş ve muayenö etmiş olan Sir Alexader Gibb E Partners firmasının mümessili olmaktan baş- ka bir şey değildir. Normal ve makul miktarda olan Denizbankm tediye etmiş olduğu masarifi rahiyeye gelince mebaliği mezküre banka canibinden gahsen | bana tediye edilmiyerek ancak Sir Alexander Gibb E Partners hesabı- na tediye edilmiştir. Bu yazılar gerek burada ve gerek İngilterede gayri muvafık — telâkki ve ihtisaslara secbiyet vermiş ve maddi ve manevi zararlarrmı mucip olmuştur. Sayım gazetenizin, hiçbir esasa müstenit olmıyan, bu yazıları telezip suretiyle vaziyetin tavzihini rica eder ve işbu mektubumu sayın gazetenizin aynı mahallerinde bilâ teahhlür neşretmenizi rica ederim. Saygılar, | evvelkine nazaran görülen bir İktisat Vekâleti |: teşkilâtında — .; Haziranda değişiklikler — _ olacağı sanılıyor — Yeni bütçe senesiyle berlbd* İktısat Vekâleti teşkılâtmda him değişiklikler olacağı anla maktadır. Yeni bütçede Ikmatv kâletine ayrılmış clan tahsisat w ) mamen taayyün etmiş olduğtmww : bir müddettenberi üzerinde gul olunan İktsat Vekâleti teşki' h ı lâtı kanunu tekemmül etmek Wı ki re bulunmaktadır. ; | i Söylendiğine göre, huırınw’ İm sonra İktrsat Vekâleti teşkllâun' da mühim değişiklikler görüle“ tir. Vekâlet bütçesinde bir sent J Rı Ş çuk milyon liradan fazla nv:ıîîsnı AÇ lrk bu şekilde tefsir edilmekt d Bu tasarrufun vekâletin h' kollarından ve ne şekilde y'aPı cağx kat'i olarak bilinmemekle b' raber maden tetkik ve aramâ lf | ' kilâtının vekâlet teşkilâtımdan rılarak Etibanka verileceği d'r trifikasyon şubesinin başka “, şekil alacağı, İş dairesi, ölüçü . |e ayarlar, ihracatı kontrol tcâ”l, tından tasarruf temin edilet” Düş ileri sürülmektedir . Diğer taraftan, Türkofis “5“' lâtının da mühim bir clı:gış,ıkııir uğrayacağı ileri sürülmektedi” Bip —— ——— : Karadenizde fırtına g©/" | başladı — detli bir firtına hüküm sürme* | |ç dir. Fırtına dün şiddetini “ g çok arttırmıştır. Karadenize ” fere çıkacak vapurlar Bü önlerinde demirlemişlerdir. 5’,; ferde bulunan vapurlar da blr" lara sığınmışlardır. Dün K) şehrmuze fırtına ile beraber * ". ve yağmur da yağmıştır. ——— Defterdarlık binasi — | tamir edilecek İ Eski ve harap bir bina ” Defterdarlık binasında geçen M bazı tamirler yapılmıştı. Bi unî“ bu senede esaslı bir şekilde edilerek yenilenmesi takarrüf miştir. Bu husustaki keşifltf zırlanmıştır . Ki Büyük romancıi Suat Derviş 4 En güzel romanilil HABER için hazırlad! ; N İstanbulun ; Bir Gecesi ;i ismini taşıyan bufevb“:: Üi eserin tefrikasına a 1 başlıyacağıı.