6 Ekim 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

HARER — Alanm nat Beneş'in istifası teessür uyandırdı Prâp, 6 — Çek cumhürrelsi Beneş dün Ria etmiştir. İstifayı Başvekil general Moyi radyoda verdiği bir nutukla hal- A bildirmiştir. ilden sonra Beneş de Butuk söyliyerek ezcümle radyoda demiştir iş ti; “ — Söyliyeceğim şey, hepimizin hisset- Mite olduğumuz şeydir: Bizden musir- > talep edilmiş olan (fedakârlıklar, tsizdir, adilâne değildir. Millet, uğ” ii âkibete umumi hayranlığı celbe- k, N “Hsrpten sonra kurulan bi ie muvâzâüe sistemi gittikre <1 ve son üç yıl zarfında Çek ve dosila te ise de bunu 2sla unutmayacak” <y gittik Fakat politikanın !nk'safı hudutlarımızı korumada merbur vahim bir beynelmilel oihtilâfa cer oldu. Bize zorla kabul ettirilen İ Sakürlızlar haksızdır.Ben müfrit bir N nokratım ve istifa etmekle iyi ha- i Mike ettiğimi zannediyorum. Çek dev & Ve milletine yeni bir muhitte huzur ik İnklşafını ve yeni vaziyete uyma. temin edecek bir yol aramak 18 dir. Yani eski dostları muhafaza Yeni dostlar tedarik etmelidir. Çek" *n milli bir devleti olacaktır. Büyük İrime milaavi kültüre malik da olan Slovaklar!a an mz İcap edecektir. Bu gün bu taviz mevzuu bahis vaç kendini gösterdiği yer argılıklı tavizde bulunmak zarı- gtindeyiz a ia, in sağlam, salim, swr kalmanızı dilerim.,. ve İerkrar ek mek ve iş (A.A) — General Sirovi, Miyodaki nutkunda devlet daireleri i ke, balın bütün unsurlarının müza* tinden istifade edecek şekilde ten İN &dileceğini bildirmiştir. Bilhassa l yörük ve Karpat Rusyastnda müessir * ademi merkeziyet teşkilâtı yapıla Meter, Program şudur: bi $ubeleri ihdas edilecektir. İş, “meral, bundan sonra, Beneşin ken ae yazdığı mektubu okumuştur. ai bu mektubunda son hâdiseler tine vazifeden çekilmeyi lüzümlu ettiğini bildirmektedir, Fransada teessür rn 5 (A.A) — Pöti Pariziyen gaze“ » Beneşin İstilası münasebetile şöyle yor; “Bizim her zamanki sadık dostumuz in istilası bütün Fransızlar tarafın büyük bir kederle karşılanacak olan hâdisedir. Kendisinin Çekoslovakya- in ve Avrupanın siyasi sahnesinden çe i, hiç olmazsa memleketinin mu- Miakat etmiş olduğu fedakârlıklar kadar Seni; bir manzaradır. Siyaset sahnesin 1 Kalp giden bu zat büyük bir Avru” İı Harpten sonraki dünyayı kur , N bütün milletler arasında musliha- |, Desa birliği vücuda getirmeğe basiret k” kuvvetle yardım etmiş olan yapıcı hı en İeyyazlarından biridir. Ta- iy kendisinin ünvanı, sulhü kurtarıcı" k N #samisi meyanında o yadolunacak- 8 Jur, diyor ki: Temenni edelim ki Heneşin ortarlan besi, karşısında her şeye katlanma" ve Çek zimamdarları bulması tak- Hain Almanyanın ihtiraslarını körükle Bpok, yazıyor: b Çekilip giden yalnız Beneş değildir. ça dostluğunun taraftarıdır. Bunun Memleket yarın yeniden Cermen im uğunun nüfuz ve dairesi içine “ ir, Eski Avrupa acaba ne zaman çökecektir?,, te Jumal'dan: iy Beleş veda mesajı nadiren görülen büyüklük saylasıdır.... Poniler gazetesinde Blum diyor ki: ye Peneşin çok ağır, çok elemli olan ve bir eyerandan nişan teren mesajı, Yekar, sükün ve gurur ile tahammül! rkese ekmek ve iş ve yeni endüs” | bu zatın ne çapta bir adam olduğunu bil- miyenlere öğrenecektir. Bu seneki nobel sulh mükâfatı ancak Edvar Beneşe veri" lebilir, başkasına verilemez. Dünyada saf ve necip olarak kalmış olan bu mükâlatın ifade (edeceği tebcil hissinin onu teselli etmesini temenni € Geri verilen nişanlar Moskova, 5 (A.A.) — Pravda gazete. sinin Prag muhabiri bildiriyor: Prag klübünde Fransa aleyhinde bü yük bir toplantı yapılmıştır. Bu toplan tıya istirak etmiş olan bir çok büyük rütbeli subaylar, ilim adamları ve Pra gın yüksek sosyetesire mensup zevat, ki, bunlarin hepsi umumi harpte Fran sı? kıtalarında hizmet eden eski muha riplerdir — 20 sene müddetle göğüsle rinde taşıdıkları Fransız nişanlarını ve harp madalyalarını ellerine kâğrt sepetini alarak birer birer içine atmiş" lardır. Eski Prag Üniversitesinin rektörü Slavik ve meşhur Çek generali Madek Fransız relsicümhuruna birer mektup yazarak artık Fransız nişanlarını ta. şımıyacak'arını bildirmiğlerdir. «Çek siyaseti değişmeli» Prag, 5 (A.A.) — Bütün Çek komü” nist matbuatı, Çekoslovakyanın şim diki harici siyasetinin değiştirilmesi lâzim geldiği noktasında müttefiktir. Narodni Novini gazetesi Çekoslovak yanın Milletler cemiyetinden çekilme" sini tavsiye etmektedir. Venkov ga. zetesi Çekoslovakyanın komşuları Ile anlaşması lâzım geldiğizi kaydettik ten sonra şöyle demektedir: “Halka hakikati olduğu gibi söyle melidir. Bu nasyonalizmin prensibi, bundan sonra devlete bağlılığımız ok malıdır. Devletin bir çok sene deha sulha ihtiyacı vardır... Rütenler faaliyette Prag, 6 (A.A.) — Muhtariyet taraftarı Rütenlerin bir delegasyonu, halkçı Slo- vak fırkası bürosunun toplantısında ha ar bulunmak üzere Zilinaya gitmiştir. Halkçı Slovak mahalili, Rüten mebuslar tarafından plebisit lehinde ecnebi sefaret- haneleri nezdinde yapılmış olan dört te- şebbüsten sönra halkçı Slovaklarm muh tariyet taraftarı Rütenlerle olan müna- sebetinın her zamankinden daha ziyade halisane olmaması ihtima'inin mevcut ol- madığını beyan etmekterirler Slovakların istedikleri Prag. 6 (A.A.) — Halkçılar ve komü" nistler de dabil almak üzere Zilanada top lanmış olan bütün Slovak — fırkalarının mümessillerinden alman haberlere göre, bü fırkalar, eski başvekil Hodza tarafın dan tanzim edilmiş olan bir plânr kabul hususunda mutabık kalmışlardır. Bu ak- şam kati bir İtilâf husule gelmesine inti- zar edilmektedir. Bu plân, bilhassa Slo- vak milletinin milli ferdiyetinin tanmma sanı, Slovak lisanının Slovakyadaki res- mi lisan olarak kabul edilmesini, bir teş rii Slovak diyeti ihdasını, omuhtariyeti haiz bir Slovak hükümeti vücuda getiril- mesini derpiş etmektedir. Bu hükümetin ve bu diyetin salâhivetleri ve Prag hükü- meli ve parlamentosu ile münasebetleri bilâhare tayin edilecektir. Alınanya borç tanımayor Berlin, 6 (A.A.) — Alman gazeteleri, Almanyanın Südet erazisini işgal etmek le Çekoslovakyanın borçlarından bir kıs mını Üzerine alabileceği (fikrini reddet- mektedirler. Nasyonal Çaytungz, bu mesele hakkında şöyle yazıyor: Almanya, sadece Südet Almanlarının hukuki varisi oluyor ve Versay muahede- namesinin hayal mahsulü olarak vücuda getirmiş olduğu teşekkülün varisi değit-| dir. Binaenaleyh iddia edilen zarar ve 2i- yan tazmini mükellefiyetleri kendiliğin * den sukut eder. Muhterem alacaklılardan Dolfüs - Şuşnig sisteminin siyasi borçla" ri hakkında yaptıkları gibi bu borçların üzerinden bir sünger geçmeleri hürmet- lerica olunur. * Almanyanm mali omahafilinde Südet tasarruf sarfiklarınım Çekoslovak devleti #tikrazlarınn altı milyardan fazlasını ü- zerlerine almak mecburiyetinde o kalmış oldukları ileri sürülmekte ve Almanya” nın bu meblâğa karşı alâkasızlık göster“ miyeceği işaret edilmektedir. Çekoslovakyaya mali yardım Londra, 5 (A.A.) — Çekoslovakya. ya verilen on milyon sterlingiik kredi den bahseden Times gazetesi, bunun Çekoslovakyaya para yardımı saha sında ilk adım olduğunu ve diğer dev- Jetlerin de bu yardıma iştirak etmele- rinin Londraca beklendiğini yazmak. tadır. «Fransanın batalı siyaseti» Moskova, 5 (A.A.) — Moskova ga. zetesi yazıyor; Münihte teslim olan Fransa hiçbir şey kazanmamış bilâkis infirada düş. müştür, Fransa Çekoslovakyanın şah- sında sadık bir müttefiki ve Küçük Antanu kaybetmiştir, Bu antantın diğer iki uzvu olan Yu. göslavya ve Romanya daba şimdiden Almanyanm yanında yer almış bulu. nuyorlar. Filhakika, Münibte teslim olan Fran- sanın sözüne (o artık kim inanabilir? Kim ona müttefik olarak (kalabilir. Bizzat Polonya dahi Fransa İçin ta- mâmile kaybolmuştur. Şunu beyan e. delim ki, Fransanın artık Avrupada tek bir müttefiki kalmıştır. O da İn. gilteredir. O İngiltere (Oki Fransanın sırtından İtalya ile bir anlaşma yap- muş ve bugün de Hitler ile anlaşmış- tar. İnfirad, işte Fransanın teslim olma. sının neticesi budur ve bu olacaktı. Zaten Hitlerin de (Mein kampf) kita- bında istediği de bu değil miydi? Bir çok demokrat memleketlerin gâ- zeteleri, Fransız taahhütlerinin bun- dan böyle ne kıymeti olabileceğini gör mağa başlamıştır. Enternasyonal El. kârrumumiye diğer bir sual daha so. ruyor. Fransanın Sovyetler. birliğine ve Fransız « Sovyet paktına olan ta- ahhütlerinin kıymeti nedir? Pilbakika Fransa kendi ellerile ve Sovyet Rusya İle istişarede bulunmak. sızın Fransız . Sovyet (o paktının bir mütemmimi ve mmtakâvi şark paktı- nın da en mühim bir tnsuru olan Fransız - Çekoslovak pâktını yırtmış. tir, Malâm olduğu üzere, Almanya ve Polonya bu muntakavi şark paktına girmekten — imtina etmişlerdir. Bina. enaleyh, bütün bu sistemden bugün meriyette ancak ve ancak Fransız - Sovyet paktı kalmıştır. Fransanın bugün yırtığı Fran. s*z - Çekoslovak paktından sonra Fran. 82 - Sovyet paktının ne gibi bir kıy meti kalır? Hususile ki, Fransa yırt. tığı mezkür muahede ile Çekoslovak. yaya daha (ziyade bağlı idi. Çünkü bu memleket faşist taarruzuna tuğra. muşti. Bütün müttefiklerinin ziya: ve in- firadı işte mütecaviz o önünde teslim olmanın Fransa için mukadder neti. Cesi, Lehistan ordusu işgale devam ediyor Varşova, 5 (A.A) — Cieszyn Silezya- sının Polonya kıtaları tarafından İşgali" edeceklerdir. 6 ilkteşrinde işgal ne dair olan plân şu suretle tanzim edil miştir: Bugün kıtalar Trzynlef - Moste şimen diler hattının garbmdaki o erüziyi işgal muvakkaten durdurulacaktır. Ayın yedi- sinde Damaslavice mıntakası, sekizinde Frystat ile Olza nehrinin şarkı işgal edi- lecek, dokuzunda harekât duracaktır. 10 ilkteşrinde belediyece, Karvina, Or lova, Dzleemirovice mntakaları işgal e dilecek ve ayın li inde Bogumin, Riş vald muntakalarının işgalile harekâta ni- hayet verilecektir. Polonya matbuatı, mütemadiyen Ma caristanın Çekoslovakyadaki metglibatı ile meşgul olmaktadır. » Bu cümleden olarak “Gazeta Polska, Slovakların da daha son sözlerini söyle- memiş olduklarını okaydettikten sonra, en muvafık tarzıhallin o Slovakyanın da Macaristanla birleşmesi olduğunu yaz - maktadır. Avam kamarasında ep Baştorojı 1 incide | bir dörtler paktına muartz olanlara kik etmekte olduğunu tasrih eyle-| cevaben hükümetin vaziyetini tasrih iştir. Diğer taraftan Başvekti, bu komis yondaki İngiliz delegesinin Almaaya- da rehine olarak mevkuf bulunan Çeklerin bir an evvel serbest bira- kılması için israr etmek Üzere tali- mat aldığını bildirmiştir. Çemberlâayn Obaşka bir suale de cevap vererek, Lehistan tarafından 30 Eylül tarihli ülitimatomu hak- kmda lagiltero hükümetine biç bir tebliğat yapılmamış “olmadığını söyle“ miştir, Başvekil, nihayet, Küten mıntaka. sının Lehistan ve Macar arasında tak simi eselesine Münihte temas edil. mediğini beyan etmiştir. Söz elan muhafazakâr meb'uslardan Çörçil, Münih anlaşmasını tenkid ede. rek demiştir ki? — Hitler, evvelâ tabancasını göste rerek bir lira istedi. Başvekil bu Mlray: verince, bu defa iki lira istedi. Pazarlık yaptılar ve neticede bir lira, doksan üç kuruş otuz paraya uyuştular, İşte, Münihte yapılan anlaşma bun- dan ibarettir, Halbuki bu anlaşma daha evvel diplomatik kanalile de yap:labi- Mirdi. Çekoslovakyanın bugün duçar oldu. ğu vaziyetin mes'ulkri İngiltere ve Fransadır, Eğer daha vaktinde İngilte- re Çekoslovakyaya yardım edeceğini bildirmiş olsaydı, Almanya bu cesareti alamazdı. Çemberlayn ,ancak iş işten geçtikten sonradır ki, Çekoslovakyaya yardım edeceğini bildirdi. Garp demokrasilerinden tamamen hayal inkisarına uğramış olan Orta Avrupa devletleri şimdi artık Almanya ile anlaşma çarelerini araştıracaklar - dır. Bunun neticelerini sonra göreceğiz.,, Nazırlardan Con Simon söz alarak, #derek, İngilterenin Avrüpa mesele- leri hakkında Fransa, İtalya ve Ak menya ile istişureyi asla bertaraf et- mediğini ve bununla beraber İngilte- re hükümetinin büyük küçük diğer milletleri hariç tutan bir dörtler di“ rektuvrını derpiş etmediğini resmen bildirmiş ve demiştir ki: Sovyetler birliğinin Çekoslovakya» nın garantisine iştirak edeceğini ©- mit ediyoruz. Sovyetler birliğinin bu suretle hareket etmesi fevkalâde mühimdir. Hükümet, Sovyetler bir. liğini müstakbel herhangi bir Avru- pa tarzı tasviyesinden hariç tutmak niyetinde asla değildir.” Con Simon bilâhare bir karar sureti vermiştir. Henüz reye konulmamış © lan bu karar suretinde şöyle yaetlıdır; “Meclis hükümetin sön buhran eş. nasında harbin önüne geçmeye Mu- | vaffak olan politikasını tasvip ve devamlı bir barış temini için olan gayretlerinde kendisine müzaheret eyler.” Con Simon demiştir ki: “ — Münihte yapılan şeyin en iyi şeye mukaddeme olduğu ve mevcut bülu- nan fenalıkların artacağı bakkında- ki teşhislerden hangisinin doğru ol. i duğunu ancak tarih söyleyecektir. Bu nokta hakkında şimdi hiçbir kim- 86 hüküm veremez, fakat hükümet yaptığı hareketin tasvibini istemeyg mecburdur. Dün bu tasvibi Daladiye istemiş ve büyük bir ekseriyetle al. mıştır. (Alkışlar). Fransada Paris, 6 — Başvekil Daladyenin bir nutkundan sonra Fransız mebusan mec isi hükümete itimat bildiren ve yeni se Yihiyetler veren tek maddelik kanunul 18 reye karşı 331 reyle kabul etmiştir. Senato da ayni kanunu 4 reye karşı 286 reyle kabul etmiştir. İngiliz - Italyan görüşmeleri Londra, 5 (A.A.) — Evening Stan- dard gazetesi yazıyor: İspanya hakkında yakında üç taraf. U bir aol4şmaya varılacaktır. İngil teri, Fransa ve İlaya tarafından imri ediecek — ölan tu anlaşma Münihic B, Çer-berlayn, Daladiye ve Müsoiii. arasında yapılan görüşmelerin netice- sidir, Üç esasa (o dayanmaktadır. Bu esas- lar arasında yabancı gönüllülerin geri alınması en mühim olanıdır, İki tarafa asker, silâh ve mühimmat verilmesi sure ile © yapılan her türlü yardım derkai kesilecektir. B. Muso - Mi, Fransa ya'nız Pirene hudutlarını kapamakla kalmayarak Marsilya veya diğer akdeniz limanları vasrtasile her türlü siâh nakliyatının da önüne geç. meyi kabul ettiği taktirde, bir miktar İtalyan gönüllüsünü derhal gsri alma- ya amâdr clduğunu bildirmek;edir. DORT CENAHLI TEMAS Roma, 5 (A.A.) — Ingilters büyük elçisi Lord Pört, bu sabah hariciye nazırı Kont Ciyano ile yeni bir mülâ- katta daha bulunmuştur. Bir saatten fazla devam (eden bu mülâkatta dün akşamki (mühim ko. nuşmalara devam edilmiştir. Mevcut intibaa göre, bu konuşmalar İngiltere ile İtalya (oarasındaki Oomünasebatın fili olarak (iyileşmesine süratle mün. cer olacaktır. Yarı resmi İtalyan o matbuatı daha şimdiden İtalyan - İngiliz münaseba- tnm O samimiyetinden bahsetmekte - dir. Maamalfih, yeni ber hangi bir an. laşmanm husulü nisan anlaşmasının tatbike girmesine bağk bulunduğun- dan bu, iki memleket arasındaki Sa mimiyetin açıkça tezahürüne mani ol. maktadır. Son hâdiseler ve Musolininin Mü . nihteki faaliyeti bugünkü siyasi şart- ları o mühim surette değiştirmiştir. Bunun içindir ki, İngiltere ve İtal. yanım vaktile aktedilmiş olan anlaş manın imeriyete (o girmesini kolaylaş. tracak o bir formül bulmak üzere ok dukları kanaati o beslenmektedir. Bunun neticesi (olarak da Londr3 Habeşistan İtalya tarafından fethini bilâkayt ve şart tanıyacaktır. GÖRÜŞMELER İSPANYA İŞİNE AİT Londra, 5 (A.A.) — Ingiliz diple- matik mabfilleri Pört ile Ciano arasın. daki son görüşmelerin İspanya mese. esine taallâk etmiş olduğunu bildiri- yorlar, Bu noktai nazar teatisinin şimdiye kadar Çihzari) mahiyeti haiz olduğu temin edilmekle beraber, bunun mü sait bir hava içinde receyan ettiği ve B. Musolini tarafından (o Münih kon. feransından evvel ve Konferans esna. sında (oynanmış olan rol sayesinde kolaylaşmış olduğu bildirilmektedir. Malümdur ki, İtalyanın Habeşistan Üzerindeki obakimiyetinin tanınması İspanyada yabancı müdahalesi mese- lesinin hiç olmazsa kısmi bir sürette balline bağlı bulunmaktadır. | Bu şartlar içinde, diplomatik mah- — fillerde beslenen ümitler, general Fran. konun (hizmetindeki İtalyan muha. riplerinden mühim bir kısmının geri almacağmna delâlet etmektedir ; Bundan başka, âyni mahfillerin, İs- panya meselesi için (obir anlaşmanın derdest (o bulunduğu hakkında Eve- ning Standard gâzetesi tarafından ve. rilen haberi tekzip etmemeleri de ma- nidardır, Bu mahfiller sâdece yukar - daki Oomalümata her hangi bir şeyin ilâvesinden İmtina etmektedirler, Viyanada bir şebeke DE Baştarah 1 incide neticesinde hâdise meydana (çıkmıştır... Bu arada sahte vizeli pasaportla yakalar nan bir şahıs adliyede yapılan söorgusun” da pasaportunun OViyanada 1200 ira mukabilinde vize edildiğini, fakat vizenin sahte olduğundan hâberi olmadığını söy» lemiştir. Tahkikat Viyana konsolosluğumuzun mührü ile konsolosun İmzasının taklit & dildiğini göstermektedir. e Müddelumu". milik hâdisenin tamamen aydmlanması için bu işle ehemmiyetle meşgul oolmak- - tadır. Hariciye vekâletine de malâmat veril miştir.