24 Eylül 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

j ' |  | İ wwrgr AKŞAM POSTASI 1Sahibi .v8 3 Neşrigat' Müdürü & HasaniRasim.Us İDARE EVİ * Istanbul ânkara caddesi FPosis bulusa : Halanbul Bid. Telgrat edresi! hlenbal HABBR Yazı işleri,telefonu: 23872 “idare ” *A : 24370 Hân ' n : :008995 ABOÖNE ARTLARI r lr?mn y Zei “ Benelin 1.600 Ka 6 Aylık ”"0 , 2 öylük - — 400 "4 * Gylek .o , İşçi meskenleri Bundan birkaç sene evvel bir hey- etle Fransada bulunduğumuz sırada bize Normandiya taraflarında bir fab- rikanın işçi mahallesini doalştırdılar. Burası âdeta bir köydü: Her işçinin kküçük bir evi, onun arkasında zerzevat için meyva ağaçları için istifade edile . cek büyüklükte bir bahçesi vardı. Bu evler işçiyi ailesiyle birlikte toprağa bağlıyor, ve bahçe yarı * işsizlik zaman larında aile geçimine yardım ediyordu. Hitler iktidar mevkiine geçtikten sonra, nâsyonal - sosyalist amelelerinin gene böyle bir küçük kasabasını gör - düm.. Büyük, toplu ikametgâhlar usu- lü, yerin müsait olduğu her tarafta terkedilmeğe başlanmıştı. Almanlar ev- lerin inşasında bizzat fabrika amelesi - nin boş saatlerinden istifade ediyorlar” Jardı. Anadolüuda kurduğumuz fabrikalar için şüphesiz en iyi sistem budur. Top- rak istediğiniz kadar bol, ve bizim hal. kımız esasen yuvada yaşamağa alışkımn- dır. Bu fikri ve yukarıdaki misalleri bu defa Kayseri ve Malatyada bekâr işçi apartımanlarını gördüğümde hatırla- dım. Bomboş topraklar üstünde yükse. len ve her işçiye ancak bir oda veren bu modern hanlar, bizim içtimai bütün da- valarımızla tezat teşkil ederler. Böyle bir han işçiyi bekârlığa mah- küm eder; Halbuki fabrikalarımızda gündelik almağa başiryan amelenin ilk düşüneceği şeylerden biri evlenmek ve çocuk yetiştirmektir. 'Toplu ve büyük ikametgâhların ağır inşa masrafı ile münferid ve küçük meskenlerin inşa ucuzluğu arasında fark öyledir ki endüstri müesseseleri. miz ikinci şekli kabul ettikleri takdirde pek az fedakârlık etmiş olurlar. Fabrikalarımız, Anadoluya yalnız iş değil, bir medeniyet muhiti de gö- türmektedirler, Bir çok şehir ve kasa- balarımız, umran ve yeni kültür eserle- rini fabrikalarla beraber görüyorlar. Bi- naenaley endüstri müesseselerimizin içtimaf hayat üzerinde tesir yapabile » cek olan her teşebbüsleri, ayni zamanda bir mektep hizmetini görmekte ve et. rafın yaşayış tarzını değiştirmekte- dir . Münferid meskenler, ayni tesiri al- leler Üüzerinde yapacak, ve yeni hayat nüvesi mikyasını büsbütün genişlete - cektir. Bundan başka bizim halk ile alâ- kalı bütün işlerimizde, davalarımızın | başlıcası olan nüfus meselesini göz- önünde tutmak ve her tedbirimizin nü- fus arttırıcı kıymeti ne olduğunu tart- mak mecbüriyetindeyiz, Nihayet münferid aile meskenleri, her türlü tahriklere karşı hakiki kaleler hizmetini görmekte, hele mesken bir de mülkiyetle tamamlandığı vakit, bu ne- vi tahriklerin en fazla hüküm sürdüğü memleketlerde bile pek hayırlı ve müs. pet neticeler vermektir. Bahsettiğim amele hatıları, mahdut fabrikalarımıza münhasır olduğunu da söylemeliyim.. Kırıkkalede ve diğer ba- zı yerlerde münferid meskenler usulü tercih edilmiştir. Bunların noksanı, işçi ailesini ev ziraati ile meşguül edecek toprağa malik olmamaktır. Mademki bir defa masraf ediyoruz: Onun en iyi ve en tam randımanını niçin almıya- m? Ve esasen güzel olan, bizim olan bir eserin daha mükemmel vasıfları ol. masına neden itina —göstermiyelim.?. F.R. ATAY ğ F Beynelmilel Tlcaret Odaları Relsi Vatson dün Türkoflisi ziyarel etmtişttr. Âmerika endüstri ve finans âleminin tanınmış simalarından olan mumajleyk Türkois Reisi Burhan Zihni tarafından, Amerika ile ticarl münasebetlerimiz hakkında malümat verilmiştir. Vatson, ayni zamanda 1939 Nevyork sergi kor mitesi teislerinden bulunmak dolayısile kendisine, sergiye İiştirak için yaptığır maz huzırlıklar anlatılmış ve Türk resmi paviyonu ile Türk sitesine ait proje” ler gösterilmiştir. Vatson bugün Romanyaya hareket edecektir. ŞEHİRDE ve MEMLEKETTE Teşekkür Ailemizin kıymetli büyüğü İzmir Say- lavı General Kâzım İnanç'ın vefatı dola- ı ayrılık günümüzde lütfen | yısiyle ebedi gerek cenaze töreninde bulunan ve ge- rek taziyotleriyle kederlerimizi paylaşan aziz dostlarrmızın hepsine teşekklir etme- yi borç sayar ve bu vazife için sayım ga- zetenizin tavassutunu dileriz. Merhumun ailesi efradı İnşaat hazırlıklarına Sivas Çimento fabrikası başlandı Sümerbank, birinci beş senelik en - düstrileşme proğramımın sonradan ilâve edilen kısmına dahil Sivastaki büyük çimento fabrikasının hazırlıkları ile meş gul olmağa başlamıştır. Bu suretle bi- rinci beş yıllık proğramın son fabrika- sının da inşasına değru adım atılmış ol. maktadır. Sümerbank, Sivas, çimento fabrikası- nın ihtiyacı için inşa işi ikmal olunun- cuya kadar yabancı memleketlerde mü- tehassis gençler yetiştirmeğe karar ver miştir. Bunun için biri kimya, biri ma- kine ve biri elektrik mühendisliği ile mühtelf çimento sanayiine ait şubelerde ihtisas kesbetmek üzere yeniden altı genç alınacaktır. Bunların ilk üçünün esasen kimya, makine ve elektrik mühendisi, diğer ü- çünün de sanat mektebi mezünu ve mes lekleri dahilinde üç sene çalışmış olma- larma itina edilecektir. Sümerbank, yeri taayyün etmiş olan bu büyük çimento fabrikasının inşa ha. zırlıklariyle meşgul olmaktadır, İnşaat büyük bir süratle ilerliyerek birinci beş yıllık plâmın tatbik müddeti zarfında ikmial edilecektir . gaa ÖRP YA d Ziraat Vekâletinin bir tebliği Ankara, 23 (A.A.) — Ziraat tinden: Ilgr yerlerinde veya kendi çiftliklerin: de serbest at yetiştirenler cins aygır ih- tiyaçlarını haralarca tertip edilmekte olan müzayedelere iştirak suretile almakta ve bu müzavedelerde fiyatların bazan üç ve ya beş bin lira gibi miktarlara yükselmesi şikâyetleri intaç etmekteydi. Hükümetçe bu babta mevcut talimatna me tadil edilmiş ve yirmi beş kısraklı I- gı sahiplerine 250, elli kısraklı 1lgt sahip” lerine 200, yetmiş beş kısraklı ılgı sahip- lerine 150, yüz kısraklı ılgı sahiplerine 100 liradan istedikleri damızlıkların veril mesi karar altına alımmıştır. Mühim ılgılara ziraat vekâleti ücretini kendisi vererek baytar da tayin edecek- tir. vekâle- hipleri ılgılarını ucuz damızlık ve baytar almak için birleştirebilirler. Tafsilât için mahalli veteriner müdür- Yeniden ılgı tesis veya mevcut ılgı sa- | Cördüncü umumi müfettişlik tara- fından Erzurumda çıkartılmakta olan “Doğu, gazetesinde Türk heykeltraşla- rı ve bunların eserlerini seçmek üzere teşkil edilen jüri heyeti hakkında neş - redilen bir başmakale, şehrimiz güzel san'atlar mühitinde derin bir teessür u" yandırmış ve heykeltiraşlar, araların. da toplanarak bazı kararlar ittihaz et- mişlerdir. Ç Malüm olduğu Üzere, Erzurumda 100 bin lira sarfiyle bir âbide inşa edilecek - ti. Türk heykeltıraşları arasında yapı- lan müsabakada jüri, tetkik ettiği ma - ketlerden beğendiklerini müfettişliğe bildirdi. Müfettişlik de * eser seçmek hakkı Jüriye ait olduğu sanıldığı halde . bunların san'at bakımından kiymetli ol- makla beraber Erzurumun milli mücade ledeki rolünü tebarüz ettiremedikleri mütaleasiyle âbide inşasını eser sahip * lerine vermedi. Sonra duyulan haberler de ise âbidenin, - Türkiyede yapılacak eserlerin Türk heykeltıraşlarına veril - mesinin en hararetli taraftarı olan - akademi profesörlerinden Bellinge ve. rildiği söyleniyordu. Bu haber üzerine yazılan bazı yazılar “Doğu,, gazetesin- de makes buldu, — Aşağıda muhtelif parçalarını aldı * ğımız bu yazıyı “Ulus,, gazetesi de « bu fikre iştirak ettiğini bildiren bir ilâve yaparak - neşretmiştir. — İşte heykeltıraşların ve diğer bazı san'at adamlarının teessürünü uyandı- ran hâdise budur. Evvelki gün toplanan bir kısım san'atkârlar, gene ayni müfettişlik ta. Tonton amca lüklerine müracaat edilmesi lâzımdır. | | | | —— Taaamamammm e <e — ldman yapıyor — » ra teessür “Doğu,, ve “Ulus,, gazetelerinde çıkan bir yazı dolayısile Gireson, Trabzon abi- delerinin maketlerini —— Heykeltraşlar arasında jüriye vermiyecekler Heykeltraşlar kendilerinden başka jüri heyeticvin de bilgisizlikle ittiham - olunduğu kanaatinde râfından açılan Trabzon ve Giresunda | yapılacak âbidelerin müsabakası için hazırladıkları maketleri vaziyet tavaz - zuh edinciye kadar jüri heyetine verme- meği kararlaştırmışlardır. Bundan başka heykeltirraşlar, ayni zamanda, jüri heyetini de bilgisizlikle itham eden bu yazıdan dolayı, teessür- lerini bildiren bir muhtıra da hazırlaya- rak heyete vermişlerdir. “.. Fakat heykel yapmak, hassaten â. bide yaratmak kısa bir çalışma netice - sinde elde edilecek meyvalardan olma- dığını da takdir etmek lâzımdır. Hele on beş, yirmi sene evyeline kadar - bazı şehirlerimizin evleri müstesna - evleri- mizde bile minimini heykeller, Tesim | bile asmaktan mahrum edilmiş bir mil.- let olduğumuzu düşünürsek, böyle ço- rak bir mahiyette heykeltraş yetiştir - me kiçin bir hayli daha çalışmak, bir hayli daha da beklemek lâzım geldiğini anlamamak elbette mümkün değildir.,, “Biz, daha dün kadar yakında açtığı- mız Güzel San'atlar Mektebinden şa- hadetname alanlardan — bu sanatların €n sön ve en yüksek mâhnalı eserlerini istersek, onlar dahi bu kabiliyeti ken- dilerinde teyehhüm ederlerse o zaman; şüphe yok ki “Erzurum âbidesi,, etra. | fında dönen acıklı garibeler zuhura ge- Dir. » “Çok haklı olarak müfettişlik, Erzu- rum için Türke ve Türkün girdiği yeni yoldaki milli varlığa şayan düşecek bir âbidenin yaradılmasını istemiştir. Halbuki ben, gazetelerde birincinin maketini gördüğüm zaman cidden müs. tarip olmuştum. Jürinin karariyle bi- rinciliği kazandığı ilân edilen san'atkâr kendisinden istenilen eseri yaratmak şöyle dursun milli mefküremizle taban ._.....__.!._.. | maktadır. Pazarlıksız satı$ hazırlıkları Pazartesi günü toplantı yapıilyor Pazarlıksız satış kanununun tatbikâ * tma ait hazırlıklar ehemmiyetle devaft? etmektedir. Bu iş için pazartesi günü Ticaret Odasında büyük bir Içtima y& pılacaktır. Yarın şehrimize gelecek © lan iç ticatet umum müdürü Mümtâi Rekin riyaset edeceği bu toplantıda nız İstanbulda pazarlıksız satışı tatbik edecek esnafın değil ayni zamanda İ” mir esnaf teşekküllerinin de müme*s silleri bulunacaktır, Bu toplantı için ©& miyetlere tebliğat yapılmıştır, " ', Pazartesi günü yapılacak tı:ıplaııt#l’Mı pazarlıksız satışın halk aleyhine bir $6“ kilde tatbik edilmemesi için standar tipler tesbit edilecektir. Meselâ bir bak” kal sattığı pirincin, nerenin ve kaçın' cins malr olduğunu, ayakkabıcı sattığ! ayakkabının deri ve kösele cinsini vü hangi nevi işçilikle yapıldığı bir etiket? le gösterecektir. Bu suretle grda mad * delerinden alınacak nümüneler ve diğ maddeler için yapılacak kontrollarlâ pazarlıksız satışta bir hileye sapılıp $ pılmadığını kolayca tesbite imkân h sıl olacaktır. Pazarlıksız satış yapan tican,.mnf: ler her parça malın üzerine sabit eti ket koymağa mecbur bulunacaklardı!” ——— — Arteziyen kuyular! açılacak Bir taraftan büyük sulama progrlîî" tatbik edilirken diğer taraftan Zirat' Vekâleti Akkol teşkilâtı da devlet çif” likleri ve nümüne arazileri dahilind? atteziyen kuyuları açmak üzere tertibât almaktadır. Akkol teşkilâtı susuzluğ” yenmeği ilk iş olarak ele almış bulun tabana zıt bir âbidenin garip 'kopylı!’“' ortaya koyduğunu görmütüm.., “Birinciliği kazandığı iddia edile? heykeltraş, bu anlattığım maketin p9? larını san'at bakımından pek aci çarpık çurpuk bir tadil ile bozarkt? İsâ'nın da yalnız kellesini kaldırmış *" eraya Atatürkün başını koymakla btf” ce koskoca bir tuç işlemiştir.., “Hattâ kupye tarikini ihtiyar etnı':" bir suç iken, ayrıca hangi mânadaki bif mevzuu kopya etiklerini ve hangi mev zuabu kopyayı maletmeğe çalıgtıkllf’”î kestirmekle de, bu vâdide ilham bah şetmek değil, üham almaktan bile hes nüz mahrum bulunduklarını gösteri” ğe kâfi gelmez. mi?, Şu halde, işlenen bu canlı suçtan ders alarak iti raf etmeliyiz ki daha uzunca bir zâm için millt âbidelerimizi, mevzuları KâY” tıyan ve onları sana'tlarının engin © leke ve maharetiyle kayalara söylet” bilen ecnebi üÜstadlara ihtiyacımız Tf kârdır.,, j Erzurüm âbidesi ı:tı'afl“'ıı | SEZESBBESEZAR N (Af AA M —— A (e B İ G F5SSTERERER A Na ğşçaç Ka