24 Eylül 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

2 EBE HABER AKŞAM POSTASI Sehibi ee YNeşriyet” Müdürü $, HasaniRs mus İDARE EVİ; istanbul Ankara caddesi Homies | Manasi Hk. Telgret sdresit Miyeni HABER Yazı işleri telefonu: 23872 idare * “ET : 24370 Hân Si Pen RE a Işçi meskenleri lan birkaç sene evvel bir hey” nsada bulunduğumuz #wrada da bir fab- etle bize Normandiya tarafla; rikanm işçi mahallesini doalştırdılar. Burası âdeta bir köyd Her işçinin küçük bir evi, onun arka: sında zerzevat için meyva ağaçları içi: fade edile - cek büyüklükte bir bahçesi vardr. Bu evler işçiyi ailesiyle birlikte toprağa , ve bahçe yarı - işsizlik zaman da aile geçimine yardım ediyordu. Hitler iktidar mevkiine geçtikten sonra, nâsyonal « sosyalist amelelerinin gene böyle bir küçük kasabasını gör - düm.. Büyük, toplu ikametgühlar usu Wi, yerin müsait olduğu ber tarafta terkedilmeğe başlanmıştı. Almanlar ev- lerin aşında bizzat fabrika amelesi - nin boş saatlerinden istifade ediyorlar” Jardı, Anadoluda kurduğumuz fabrikalar en iyi sistem budur. Top- i üz kadar bol, ve bizim hal. kımız esasen yuvada yaşımağa alışkın” dir, Bu fikri ve yukardaki misalleri bu defa Kayseri ve Malatyada bekâr işçi apartımanlarını gördüğümde hatırla dım. Bomboş topraklar üstünde yükse. Jen ve her işçiye aricak bir oda veren bu modem hanlar, bizim içtimai bütün da" valarımızla tezat teşkil ederler, Böyle bir han işçiyi bekârliğa mah- küm eder; Halbuki fabrikalarımızda gündelik almağa başlıyan armelenin ilk düşüneceği şeylerden biri evlenmek ve çocuk yetiştirmektir. Toplu ve büyük ikametgâhların ağır İnşa masrafı ile münferid ve küçük meşkenlerin inşa ucuzluğu arasında fark öyledir ki endüstri müesseseleri, miz ikinci şekli kabul ettikleri takdirde pek az fedakârlik etmiş olurlar, Fabrikalarımız, iş değil, bir medeniyet muhiti türmektedirler. Bir çok şı balarımız, umran ve yeni kültür eserle. rini fabrikalarla beraber gö: maenaley endüstri müessese içtima hayat üzerinde tesir yapabile » cek olan her teşebbüsleri, ayni zamanda bir mektep hizmetini görmekte ve et rafın yaşayış değiştirmekte" dir. Münferid meskenler, ayni tesiri af- leler Üzerinde yapacak, ve yeni hayat nüvesi mikyasını büsbütün genişlete - cektir, Bundan başka bizim halk ile alâ» kal: bütün işlerimizde, davalarımızın başlıcası olan nüfus meselesini göz- önünde tutmak ve her tedbirimizin nü. fus arttırıcı kıymeti ne olduğunu tart* mak mecburiyetindeyiz. Nihayet münferid alle meskenler, her türlü tahriklere karşı hakikt kaleler hizmetini görmekte, hele mesken bir de mülkiyetle tamamlandığı vakit, bu ne- vi tahriklerin en fazla hüküm sürdüğü memleketlerde bile pek hayırlı ve müs. pet neticeler vermektir. Bahsettiğim amele hatıları, mahdut fabrikalarımıza münhasır olduğunu da söylemeliyim.. Kırıkkalede ve diğer ba” gi yerlerde münferid meskenler usulü tercih edilmiştir. Bunların noksanr, işçi ailesini ev ziraati İle meşgul edecek toprağa malik olmamaktır. Mademki bir defa masraf ediyeruz: Onun en iyi ve en tam randımanını niçin almıya- kım? Ve esasen güzel olan, bizim olan bir eserin daha mükemmel vasıfları ol masına neden İtina göstermiyelim.?. de gö” tarsmı R. ATAY Teşekkür Ailemizin kıymetli büyüğü İzmir Say- Isvı General Kâzım İnanç'ın vefalı dola- yısiyle ebed! ayrılık günümüzde lütfen gerek cenaze Löreninde bulunan ve ge- rek taziyetleriyle kederlerimizi paylaşan axiz dostlarımızın hepsine teşekkür etme- YI borç sayar ve bu vazife için saym ga- mizin tavassutunu dileriz, Merhumun silesi efradı Anadoluya yalnız | | edilen kısmına dahil Sivastaki Beynelmi Amerika 1 Ticaret Odalan Reisi Vatson dün Türkofisi ziyaret etmiştin. üstri ve Jinans ölemönin tanınmış simalarından olan mütmai Türko'is Reisi Burkan Zihni tarafından, Amerika ile tiçari münasebetlerim hakkında malümat verilmiştir. Vetson, ayni zamanda 1939 Newyork sergi ke ŞEHİRDE vE Sivas Çimento fabrikası İnşaat hazırlıklarına başlandı Sümerbank, birinci beş senelik en - düstrileşme proğramının sonradan ilâve büyük çimento fabrikasının hazırlıkları ile meş gul olmağa başlamıştır. Bu suretle bi- rinci beş yıllık proğramın son fabrika" &nın da inşasına doğru adım atılmış ol. maktadır. Sümerbank, Sivas, çimento fabrikası- nın ihtiyacı için inga işi ikmal olunun- cuya kadar yabancı memleketlerde mü tehassıs gençler yetiştirmeğe karar ver miştir, Bunun için biri kimya, biri ma- kine ve biri elektrik mühendisliği ile mühtelf çimento sanayiine ait şubelerde ihtisas kesbetmek üzcre yeniden altt genç alınacaktır. Bunların İlk üçünün esasen kimya, makine ve elektrik mühendisi, diğer ü çünün de sanat mektebi mezunu ve mes ekleri dahilinde üç sene çalışmış olma. lara itina edilecektir. Sümerbank, yeri taayyün etmiş olan bu büyük çimento fabrikasının inşa ha, zırliklariyle meşgul olmaktadır. İnşsat büyük bir süratle ilerliyerek birinci beş yıllık plânn tatbik müddeti zarfında ikmia) edilecektir . Ziraat Vekâletinin bir tebliği Ankara, 23 (A.A) — Ziraat tinden: Ilgı yerlerinde veya kendi çiftliklerin de serbest at yetiştirenler cins aygır il tiyaçlarını haralarca tertip edilmekte olan müzayedelere iştirek suretile almakta ve yatların bazan üç ve vekâle Hükümetçe bu babta mevcut talimatna me tadil edilmiş ve yirmi beş kısraklı Ii gı sahiplerine 250, elli kısrakir ılgı sahip lerine 200, yetmiş beş kısraklı ılgı sahip lerine 150, yi dı ılgı o sahiplerine 100 lirada, damızlıkların veril mesi karar altına alınmıştır, Mühim rlgılara ziraat vekâleti ücretini kendisi vererek baytar da tayin edecek- tir, Yeniden ılgı tesis veya mevcut ılgı sa” hipleri ılzılarını ucuz damızlık ve baytar almak için birleştirebilirler. Tafsilât için mahalli veteriner müdür” lüklerine müracaat edilmesi lâzımdır. I “Doğu, milesi teislerinden bulunmak dolayısile mız hazırlıklar ani ler gösterilmi ılmaş ve Türk vesmi paviyonu ile Türk sitesine ait proj€” son bugün Römanyaya hareket edecektir MEMLEKETTE Heykeltraşlar arasında teessür ve “Ulus,, gazetelerinde çıkan bir yazı dolayısile Gireson, Trabzon abi- delerinin maketlerini jüriye vermiyecekler Heykeltraşlar kendilerinden başka jüri heyetinin de bilgisizlikle ittiham olunduğu kanaatinde Lö:düneli umumi müfettişlik tara” | rafından açılan Trabzon ve Giresunda fından Erzurumda çıkartılmakta olan “Duğu,, gazetesinde Türk heykeltraşla. rt ve bunların eserlerini seçmek üzere teşkil edilen jüri heyeti hakkında neş » ) redilen bir bâşmakale, şehrimiz güzci ( san'atlâr muhitinde derin bir teessür u” yarıdırmış ve heykeltıraşlar, araların. da toplanarak bazı kararlar ittihaz et- mişlerdir. © « Malüim olduğu Üzere, Erzurumda 100 bin lira sarfiyle bir âbide inşa edilecek * ti, Türk heykeltıraşları arasında yapı- lan müsabakada jüri, tetkik ettiği ma - ketlerden beğendiklerini mülettişliğe bildirdi, Müfettişlik de * eser seçmek hakkı Jüriye ait olduğu sanıldığı halde - bunların san'at bakımından kıymetli ol- makla beraber Erzurumun milli mücade ledeki rolünü tebarüz ettiremeğikleri mütaleasiyle âbide inşasını eser sahip - lerine vermedi. Sonra duyulan haberler de ise âbidenin, . Türkiyede yapılacak eserlerin Türk heykeltıraşlarına veril » mesinin en hararetli taraftarı olan * akademi profesörlerinden Bellinge ve. sildiği söyleniyordu. Bu haber ürerine yazılan bâzı yazılar “Doğu,, gazetesin. de makes buldu, Aşağıda muhtelif ğımız bu yazıyı “Ulus, « bu fikre iştirak ettiği ilâve yaparak - neşretmiştir. İşte heykeltıraşların ve diğer barı san'at adamlarının tecssürünü uyandı- ran hâdise budur, Evvelki gün toplanan bir kasım san'atkârlar, gene ayni müfettişlik ta. parçalarını aldı * de i bildiren bir gazetesi Tonton amca Idman yapıyor yapılacak âbidelerin müsabakası için hazırladıkları maketleri vaziyet tavaz - zuh edinciye kadar jüri heyetine verme” meği kararlaştırmışlardır. dan başka heyk syni zamanda, jüri heyetini de bilgisizlikle itham eden bu yazıdan dolayı, teessür ildiren bir muhtıra da hazırlaya» Itıraşlar, lerini rak keyete vermişlerdir. “.. Fakat heykel yapmak, hassaten & bide yaratmak kısa sinde elde edilecek meyvalardan olma" dığını da takdir etmek lâzımdır. Hele on beş, yirmi sene evveline kadar - bazı bir çalışma netice - şehirlerimizin evleri müstesna - evleri” mizde bile minimini heykeller, resim bile asmaktan mahrum edilmiş bir mil. let olduğumuzu düşünürsek, böyle ço” rak bir mahiyette heykeltraş yetiştir - me kiçin bir hayli daha çalışmak, bir bayli daha da beklemek lâzım geldiğini anlamamak elbette müm değildir.,, “Biz, daha dün kadar yakında açtığı mız Güzel San'atlar Mektebinden şa hadetname alanlardan bu sanatların &n son ve en yüksek mânal; eserlerini istersek, onlar dahi bu kabiliyeti ken- dilerinde tevehhilm ederlerse o zaman; şüphe yok ki “Erzurum âbide; fında dönen acıki: garibeler Hr, “Çok haklı olarak müfettişlik, rum için Türke ve Türkün girdiği yeni yoldaki milli varlığa şayan düşecek bir âbidenin yaradılmasını istemiştir. Halbuki ben, gazetelerde birincinin maketini gördüğüm zaman cidden müs. tarip olmuştum, Jürinin karariyle bi rinciliği kazandığı ilân edilen san'atkâr kendisinden İstenilen eseri yaratmak şöyle dursun milli mefküremizle taban Pazarlıksız iköiz sail hazırlıkları Pazartesi günü toplantı yapıyor Pazarlıksız satış kanununun tatbikâ * tına ait hazırlıklar ehemmiyetle deva etmektedir. Bu iş için pazartesi gü9' Ticaret Odasında büyük bir içtima Y£ pılacaktır. Yarın şehrimize gelecek © lan iç ret umum müdürü Mümti Rekin riyaset edeceği bu tı ıda Yi Bız İstanbulda pazarlıksız satışı tat edecek esnafın değil ayni zamanda İ# mir esnaf teşekküllerinin de mümef silleri bulunacaktır. Bu toplantı için ©" miyetlere tebliğat yapılmıştır, Pazartesi günü yapılacak toplanydf pazarlıksız satışın halk aleyhine bir $€ kilde tatbik edilmemesi için standar tipler tesbit edilecektir. Meselâ bir bak” kal sattığı pirincin, nerenin ve kaçın“! cins malı olduğunu, ayakkabıcı satt'ğ' ayakkabının deri ve kösele cinsini “ hangi nevi işçilikle yapıldığı bir etike” le gösterecektir. Bu suretle gıda mağ” delerinden alınacak nümüncler ve diğ** maddeler için yapılacak kontrollari# sız satışta biç hileye sapılıp 8“ rn” par: pılmadığını kolayca tesbite imkân sıl olacaktır. Pazarlıksız satış yapan tcarc mai ler her parça tnalın üzerine sabit ei” ket koymağa mecbur bulunacaklardi” —— Arteziyen kuyular! açılacak Bir taraftan büyük sulama progra” tatbik edilirken diğer taraltan Ziri Vekâleti Akkol teşkilâtı da devlet çif” Hikleri ve nümune arazileri dehilirö atteziyen kuyuları açmak üzere tertibi almaktadır. Akkol teşkilâte susuzlUğ” yenmeği ilk iş olarak ele almış bulun” maktadır. —————— ——7) tabana zrt bir âbidenin garip kopyasif” otaya koyduğunu görmütüm.,, Birinciliği kazandığı iddia edi” heykeltraş, bu anlattığım maketin po” larını san'at bakımından pek aci” çarpık çurpuk bir tadil ile bozark*' İsâ'nın da yalnız kellesini kaldırmış * craya Atatiirkün başı koymakla be” ce koskoca bir suç işlemiştir. “Hacti kupye tarikini ihtiyar etmek bit suç iken, ayrıca hangi mânadaki P' mevzuu kopya etiklerini ve hangi ge zuabi kopyayı maletmeğe çalıştıkları” kestirmekii bu vâdide ilham bsh * getmek değil, ilbam almaktan bile b€ nüz mahrum bulurduklarmı göster” de, ğe kâfi gelmez. mi?, Şu halde, Erzurum Abidesi etrafnÖ işlenen bu çanlı suçtan ders alarak İ raf etmeliyiz iki daha uzunca bir zam için milli #bidelerimizi, mevzuları ks tıyan ve onları sanatlarının engin #* leke ve maharetiyle kayalara söylet” bilen ecnebi üstadlara ihtiyacımız # kürdir.,, Mersis Ediz