21 Eylül 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

ii İl Serbtama 21 EYLUL — 1938 Tolıtika Blöf yapacak | | zamanda deği'iz! Alman kıtaları Çek hududunu geçergeçmez dünyanın bütün hür milletlerinde bir hareket başlıyacak ve mutaarrıza karşı bir «Mu- kaddes cihat« seferi açılması istenecektir Yazan: V.nston Çörçli Korku, hakikaten beşeri fakat syni #amanda mecslsiz bir korku şu $on Bünler zarfında bütün Avrupayı kap- Endişe her halde Hitlerin söyle den zâyade yapabileceklerinden İleri geliyor. Hitlerin tehdit dolu olan Bütku, fena hâdiselere giden hiçbir ka- Myı kapamıyor. hazırlıklar tamamla” Mincıya kadar bir yerinde sayma hare- benziyor. Bugün bütün vaziyete bikim olan hidiselerde askeri bir ma iyet var, Almanya çok geniş mikyasta sefer” edilmiş bulunuyor. Filo seferber € Gilmiştir, hava kuvvetleri harekete ha- ar bir haldedir. Ordunun üçte ikisi de © İürbe hazır bir vaziyettedir. Memle ketin iktısadi ve sinai teşkilâtı halkın Umumi hayatı, harp vaziyetine çok Yakından benzemektedir. Nasyonal Weöyalist idarenin başımda bulunanlar Memlekete bu ağır şeraiti kabul ettir” © Mislerdir. Sulh zamanında böyle bir Yaziyet temini şimdiye kadar görül Müş değildir Bu ifrat geraitin bugünkü gerginlik dahilinde daha uzun bir müddet deva- Mi imkânsız gibi görünüyor. Bu şe Mit va bir neticeye varacak, yahut da #Madan kalkacaktır. Kış geliyor. Teş* © Tinlevvelin on beşinden sonra hava va- tiyeti. son derece (ena olmağa başla- Vabilir, Demek ki, bu hazırlanmış kuvvetler girinciye veya atılmcıya, yahut da evlerine gönderilinciye kadar geçe tek vakit pek kısadır. Bu kuvvetler ek İS tutulur bir zafer kazanılmaksızın Werbest bırakılırsa Almanyada esasen daha tenkit edilen Nasyonal Msyalizn, bütün istikbaline tesir ede" bilecek bir mağlübiyete uğramış olur. Sözlerine itimat edilir birçok kim- Milerin dediğine göre, çok iyi bir şekik İk hazırlanmış bir plân nokta nokta ş m vey Orta Avrupadan rp Ren hududuna götürülen © Kıtaların harekâtı, Çekoslovakya et” , bilhassa Avusturya kısmma etli asker tahşidatı, bu ayın sonu” z kadar tahakkuk ettirilecek bir plâ- © Min bazı kısımları gibi görünüyor. Gepen her zaman seferber haldeki * kitaların hazırlanmasma. faal bir Küvyeç baline (ogelmelerine sarfedil. © iştir, Almanyanın, tahripkâr (o bir küvvet saydığı kıtalarla ve silâhlarla De yaya karşı bir hücum için şeyin hazir olduğunu veya on gü | kdar hazır olacağını kabul edebi- Şimdiki halde ileri emrinin verilme. İçin beklenen gey ufak bir hâdise ve | * Hitlerin tayin ettiği bir anda çıka” N bir isyandır. Hattâ Almanyanın “ “oalovakyaya bir ültimatom gönde- Teceği bile pek zannedilmez. ©, Hitler, bundan bir sene evvel söyle“ | ve şimdi kimsenla hatırlamadığı ©. Butukta: “— Ben bir darbe indi. | eğim zaman, Mussolini gibi müze" Ye girişip vakit kaybetmem, de. | e Ben geceleyin şimşek nasıl ça” darbeyi öyle indiririm.,, MN vak cümhuriyetinin göğsün- İtyat ve hürriyet için kati bir İ Bata arzusu var, Bütün hudutlar, he thk Avusturya hududu bile, çok iyi Set m edilmiştir, bu kudutları kuv , ve sadık bir ordu beklemektedir. Küçük komşuyu istilâ için Nasi- ela her taraftan kuvvetli Ş bulunmak, Çek müdafaa İ ti deki bir aralıktan içeri mo Ü Alman kıtalarını sokmak ve ve Çekoslovakyadaki diğer eski : yerleri havadan bombardıman etmek | > suretle onların mukavemetlerini İki günde #opa erdirmek kabildir. mi rüyaları by ise bu rüyadan hi, fena bir: şekilde uyanacaklardır. eş bombardımanı Pragdaki Abide- Yerle arş bir edebilir. kadmları ve g0 feci bir vaziyette ölditrebilir, ' fakat bu. bütün müdafaa kıtaların, yerlerine koşmalarına mâni olamıya- cak ve cesur askerleri siperlerinden & yıramıyacaktır. İspanyol cümburiyetçilerinin, hava hücumlarına karşı nasıl mukavemet ettiklerini görüyoruz. Hem de onların ellerinde bunlara karşı hiçbir muka- bele vasıtası yok. Halbuki Çek ordusu dünyanm en £ yi teçhiz edilmiş ordularından biridir, Mühim tankları, tanklara. tayyârele- re karşı müdafaa topları var, Bu ce sur millet böyle bir harbe çoktan ba» zırlanmıştır. Beton tahkimat, munta* zam siperler ilk hamlede silinip süplü- rülecek bir gey değildir. Ne olacağını evvelden tahmine ça lışmak her zaman için ihtiyatsızca bir harekettir, Fakat şunu söyliyebiliriz ki, eğer Çeklerin manevi kuvvetleri, düçar oldukları tazyik ve hengâme altında bozulmazsa düşmana bu he en aşağı üç dört haftaya ve üç dört yüz bin kişiye mal olacaktır. Bu manzaraya medeni dünyanm se | yirei kalacağımı da zannetmiyorum. | Almanya dışında nasyonsi sosyalizm | propagandası ile aldatılmış pek 82! kimse var. Şuna hiç şüphe yok ki, hü- cumdan evvel çıkarılması düşünülen karışıklıklar askeri harekât kadar in- ce bir hesapla hazırlanmıştır. Meselâ, | Avusturya meselesinde “olduğu gibi, Südet Almanlarımın bir şefine karşı | suikast yaptırılabilir. Fakat Alman kıtaları Çek hududunu geçer geçmez vaziyet değişecektir. Dünyanm bütün bür milletlerinde bir | hareket başlayacak ve bütün bu mil | Tetler mütearrıza karşı bir “mukaddes | cihat,. seferi açılmasını isÜyecekler- dir. Bütün memleketlerdeki işçi kütlele- | ri için. daha son zamanlara kadar ku- laklarma pek alıştırılmış bir göz giyi gel. miyen *“Çekoslovakya., kelimesi şim den sonra artık onların kendi “emnk yetleri,, manasını almış bulunuyor. Hulâsa, ben guna kaniim ki, saat geçtikçe inkişaf eden bu hâdiseler mu- ayyen safhaya geldikleri anda, Nazi Almanyas: kat'i şekilde bir dünya har bi ile karşılaşmış olacaktır. Hitler ve müttefikleri Çeklere karşı şiddete müracaat edemezler, diye dü- şünen kimseler hâlâ mevcut. Onlara göre, her geye rağmen, bütün bu ha- zırlıklar gayet normal mahiyette kü- | çük ve mevzil manevralardan ibaret” | tir; yalnız, belki biraz geniş bir saha | üzerinde yapılmaktadır; ordu yakmda her zamanki mevzilerine çekilecektir. Eğer vaziyet hakikaten böyle © ise bizim için sevinmekten başka yapıla" cak bir şey yok demektir. Fakat ka- | bul edelim ki, bu söyledikleri doğru değildir ve cinayet hazırlanmıştır: O i zaman karşısmda bulunduğumuz mes | sele. bu cinayete mâni olup olamıyaca” me” Devamı 10 uncuda ; yeşili bir ovu halini HABER — Aksam çu B'r farazive etrafında EE EE GN O Sr A A Se YAA Akdeniz nas kurutulabilirmiş ?. Akdenizin kurutulması Insanlara arazl kazandıracak; fakat bu, Avrupa coğrafya- sını yeniden tesbit meselesini ortaya çıkaracaktır. ” ; Eyük limanlar sönecek, Venedik kanallarının güzelliği tarihe karışacaktır; Avrupa iklimi değişecektir; Bu yeni toprak Ş Bparçanı uğrunda kanlı çarpışmalar başgösterecektir. : . . ... Akdenizin kurtulması, bir Alman | dan da Karadenizin buraya akmasıdır. | ken islifadeye başlıyscaklar ve ra mühendisi tarafından, bir faraziye ola- | İki büyük nehrin denize ilâve etikleri | larında taksim edecekler. Şimdi eski rak ortaya atılmış ve birçoklarının a. layı, fakat birçok âlimlerin de ciddi bir alâkasıyla karşılanmıştır. Bu merakir bahis hakkında bir Fran- sız muharririnin o meseleyi coğrafi ve siyasi bakımdan ve ciddi bir telâkki ile tetkik eden yazımı aliyoruz: Biliyorsunuz ki Hollanda sanayicileri birkaç senedenberi memleketlerindeki bir İç deniz olan Zuyderzeeyi kurutmaya de- vam ediyorlar. Bu, ötedenberi uğrastık- ları bir meselenin tatbik sahasma konul ması ve başarılmasıdır, Hollanda, ekseri yerlerinde deniz se. viyeşindon alçak hir memlekottir ve bu alçak ovayı denizin» istilâsmdan birçok sedlerle muhafaza ederler. Burası vakti- le denizdi. Fakat evvelce Okyanitlerin yüzdüğü yerlerde bugün inekler otluyor ve ineklerin yediği güzel yeşil otlar süt ve peynir oluyor. Bu suretle, eskiden de- niz olan arazi bugün Nil havzası kadar münbit bir yerdir ve memlekete refah temin etmektedir. Vasati derinliği dört buçuk metre olan Zuyderzee denizi de yakında kadife gibi | alacaktır ve bazı yerlerinde bu hale daha şimdiden gel- miştir. Bu, Insanlara dar gelen dünyada dir. Bu vaziyet karşısında yeryüzünde ye- elde câllen en güzel bir muvafYaliyet . niden münbit sahalar temin etmek ve 6- ralarda yeni şehirler kurmak için böyle küçük bir suyu değil, büyük bir denizi kurutmak da akla gelebilir ve bu çok: gü- zel bir ilkirdir. Jül Vern'in hayali tomanlarıma mevzü teşkil edebilecek bir fikir olan bu tasav- vür bilhassa bugün, Akdenizin siyaset. te aldığı ehemmiyet Üzerine, dikkati cel, betmektedir. Akdeniz eskiden, bizim bugün bildiği: miz gekilde değildi. Akdenizin tarihteki yolü de yeni şekli ile başlamıştır. Bundan 6)li bin sene evvel İberik yarı. madası ile Afrika birleşikti. İtalya bu - günkü gibi çizme şeklinde değildi, Kor. sika, Sardunya, Siçilya ile bir arada bu- Turuyordu. Ve Tunasa kadar fasılasız devam eden bir arazi halindeydi. Yuna- nistan ve Ege deizindeki bütün adalar da Asya ile birleşik bulunuyordu. Hulâsa, su havzası oldukça derin ve dar İki göl halindeydi. Bunlardan biri şarkta, biri garbda bulunuyordu ve dün- yanın bütün diğer tarafları karaydı. Bu günkü Akdenizin meydana gelme sine sebeb, şüphesiz ki, dördüncü devir, de Avrupadaki büyük cümudiyelerin e- rimesidir. Denizi bugukü seviyesinde tu- tan da Nİl ve Ron nehirlerinin suyundan ziyade Cebelittarıktan Atlas Okyanusü- nun, İstanbul ve Çanakkale boğuzların- su miktar: bunların yanında hiç kal. O halde bugün Akdenizin seviyesini alçaltmak kabil midir? Evet. Cebelütte. rikta ve Çanakkalede birer sed kuru- İunca bu mümkün olacaktır. Çünkü, bu çok güneşli mıntakada $u tebahhuru ga- yet şiddetlidir. Bu suretle, yapılan bir hesaba göre, senede ber sahilde deniz iki metre çekilecektir. Bugün böyle bir kapalı denizin misa- Mni Hazer denizinde görüyoruz. Burası da bir kapalı denizdir ve Volga ile Te- rek gibi iki büyük nehrin dökülmesine rağmen Karadenizden 26 metre aşağıya bir seviyede bulunmaktadır. Akdenizin büyüle sahillerinde senede iki metre kazanmak bile iyi bir şeydir. Fakat Akdenizi bir memleket haline ge. tirmeyi düşünen mühendisin bu iş için lüzum gösterdiği Üç yüz metre alçal - ma, bu şekilde, ancak yüz elli senede el. de edilebilecektir. Halbuki bugün insanlar bu kadar uzak bir istikbaldeki bir ig için uğraşmak zah- metine girmezler. Buğün tatmin edil » mek İstenen ihtiyaçlar çok aceledir. O kaldo, mühendira göre, bu kurutma İşini çabuklaştırmak lâzım. Buna karşı ileri sürdüğü çare tamamiyle rüya gibi görülüyor. Airikada denizden otuz metre çukur . da büyük bir arazi var. Suları buraya | birkaç yoldan akıtır ve burasını doldu - rarak Akdenizi boşaltır. Mevzubahs olan saha Büyük Sahra ve civarıdır, Bu mesele 1574 senesine doğ- | Akdenizden su alarak sulanması ileri sü- rü da düşünülmüş ve Tunus havalisinin rülmüştü. Bugünkü mühendis sahraya | Su vermek için kullamlacsk makineleri de bizzat deniz sularıyla işletiyor: Cebe- üttarıkta kurulacak sed Atlas Okyanusu Sularının içeri girmesine mâni olacaktır. İşte, suların bu sedde karşi icra ettikle- ri tazyik, işletme kuvveti olarak kulla» mılabilecek ve bu tazyikle dönen çark- | lsr Akdeniz sularını sahra yollarma sev. kedecektir... Bu suretle, bir turafian Akdeniz ku- ruyup kıyılarda münbit bir arazi kaza. nılırken, diğer taraftan büyük bir çöl de ziraate elverişli bir saha haline gelecek- tir, Farzodelim ki bu projeler tatbik edil- di, muvaffak neticeler verdi ve Akdeniz 300 metre alçaldı. O yaman ortaya Fran- sadan daha büyük münbit ve bakir bir arazi çıkmış bulunacak. Eski dünyada, yani Avrupada sıkışık bir vaziyette bo. Zulan insanlar oraya akm edecekler ve orada yeni bir medeni dünya kuracak- lar... Arazi vaziyetine giren Akdenizden &a, hil memleketler ile İngiltere müştere - Akdenizin yerinde ortada ik! göl kalmış- tır ve eskiden denize dökülen nehirler, yataklarını uzatarak, oraya kadar ak - maktadır. Ve bundan sonra, Avrupanın coğrafya- smı yeni baştan tesbit meselesi ortaya çıkacaktır. Acaba yeni vaziyet herkese bir sandet mi temin edecektir? Bu Sus! üzerinde de hayali kuvvetli bir roma bir eser yazabilir, Akdenizin kuruması ile ortaya çıkan yalnız tabil servet değildir. Vaktiyle de. nizin dibine gitmiş altın sandıkları, bs- zineler de toprağın üzerine çikmin ola « caktır. Yalnız, Salamina ve Aktiyum kal» yonları ile Lepant ve Abukir gemilerinin. bakiyelerini aramak üzere seferler ter. tibi lâzmgelecoktir. Suları kuruyan yerlerde bir sürü tuz dağları ön yükselecektir. Sular çekilince açıkta kalan balıklar ölecek ve araziye tabil bir gübre teşkil ederek orasmt çok münbit bir halo getirecektir, Malümdür ki birçok petrol ve benzin kuyularını bundan yüz binlerce sene evvel ölen hay- van vücutları teşkil etmiştir. Fakat ye, mİ sanayi dünyası, tablatın bu kadar uzun bir zamanda yaptığını gayot kısa bir müddet zarfında meydana getirecektir. Fakat, Akdenizin kuruması birçok mahzurlu neticeler de Örtayn""gikiira - caktır. Çünkü, deniz, karrları biribirin- den ayırdığı gibi birleştirmeye yara- maktadır. Ortadan Akdeniz kalkınca Av- rupa ile Asyn ve Afrika arasındaki mü, makalede müşkülât başlıyacak, ortadaki boş sahada yeni bir demiryolları inşası- na girişmek lâzımgelecektir. Fakat, kazanılan toprak bir servetse deniz de bir servet değil midir? Akdeni- zin kurumasıyiz büyük bir deniz sanayi İflâs edecek, balıkçılar, gemiciler ve di- ğer bütün deniz ticaret erbabı aç kala- caktır, Barselona, Marsilya, Cenova, İs , könderiye ve daha birçok büyük liman- Jar sönecek, Venedik kanallarının gü - zelliği tarihe karışacaktır.. Sonra, toğrafyayı bu şekilde değiştir. meğe, elli bin senelik denizi bir ikl se- ne sarfında yok etmeye kalkan insanlar cezalarını da görmiyecek değiller: biz, Akdeniz iklimi içinde yaşamaya alısmış bulunuyoruz. Deniz ortadan kalkmca Ay, rupa, Asya ve Afrika kıyılarının iklimi birdenbire değişecek. Bu değişiklik yalnız Avrupanın conub kısmına değil, şimal kısmma da tesir e- decektir. Çünkü bugün garbi Avrupaya mutedil bir iklim veren Golfetrimdir. Meksika körfezinden çikarak Portekize ve Pransanm garb sahillerine kadar ge- len bü sıcak su cereyanma sebeb bir te- (Devamı 6 ncda) at bir adamdır. Herkes onu den do nnlaşılacağı veçhile babası İspanyoldu. Annesi de Macar. Belediye reisinin annesi cihan harbi sıra- larında Budapeştöde ölmüştür. Mezarı da oradadır. Hat- ti Nevyork belediye reisinin bir hemşiresi bugün Bu- dapeştede hir banka direktörüyle evlidir. Bundan birkaç hafta evvel, genç bir heykeltraş ka. dm Orta Avrupadan kalkar, Nevyorka gider. Belediye relsiyie görüşür, Bu mülâkattan sonra bu kadını her yerde ve ber işte himaye etmeğe başlar. Guardis iyi kalpli, ve düşkünlere ysrdim etmeği ii) ek ikisi idir 4 “öc ik belik il ep sever, İsmin- belediye reisi olmuştur. sever bir adamdır ama bu heykeltraçı ifratla himaye- #i dedikodulara sebeb olur, Ve herkes belediye relsinin bü kadını neden himaye eltiğini merak etmeğe başlar. Kadıncağız gençtir ama güzel değildir ki herkes bu nok tada bir sebeb bularak sussun. Nihayet bu mühim sır anlaşılır. Sanatkâr kadın Av- rupadan Amerikaya gelmeden evvel ağaçtan oyma bir sandik yapmız, bu sandığın içersini belediye reisinin senesinin mozarından aldığı toprakla doldurmuş ve bu- nu resmi bir vesikayla tevsik etmeği de unutmamıştır. Nevyorka gelince bu hediyesini belediye reisine eunmuz. bu hediyeden çok mütehassis olan Guardia da © gündenberi genç sanatkârdan himayesini eksik etmez MEET Nevyork belediye ralsinin ısrarı EVYORK belediye reisi Fiyorello La Cuardia de- G 1870 Harbinin boru- zancısı öldü RÖNOBL'da yaşıyan Bomi, 80 yaşmda olduğu halde ölmüştür. 1870 Fransız « Alman harbi sırasında Bomi henüz 15 yaşındaydı ve Belforda oturuyordu. Şehri muhasara eden Almanlar bir sabah An! bir baskın yaptılar ve ileri harekete başladılar. Şehir, ahali, ordu derin bir uyku içersindeydi. Bomi Alınn kıtaların şehre doğru ilerle- diğini görür görmez derhal borusunu yakaladı ve bütün kuvvetiyle çalmağa basladı. Askerler uyandı ve düşman hücumu tardedildi. ; ii idi