21 Eylül 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

AKŞAM POSTASI Neyriyat Müdü HM n asım İDARE EVİ: istanbul Ankara caddesi Panin ez, eaabel BR. Telat Bm arti HA BER alefonu: 23872 : 24370 ABONE ŞARTLARI e - he” Pomrii dave kn “er in ! . Harp ve sula | Yazan: FALIH RIFKI ATAY | İspanyol buhran: son haddini buldu. ğu zaman, Italyan Başvekiline mifüca. at ederek kendisini uzlaşmağa dâvet © den Çemberlayı sefer de hi kesini önlemi n Alman devlet ve rp tebii, hükümet relsi ile bizzat görüşmeğe git. 4. Fakat ne dün İtalyan dâvâsı İspan. yayı kızıllaşmakta sından ibaretti, ne de bugün Alman dâ, Vâsı yabancı bir devletin hâkimiyeti altında yaşıyan üç buçuk milyon Alma. nı kurtarmaktan ibarettir, İtalya Cihanharbinden doymamış, Almanya ize yenilmiş olarak çıktı. Sulh, 1918 nizamının müdafaas: demekti, Bu müdafaa, İmparatorlukları ile kanaat eden ve onları muhafaza etmek istiyen İngiltere ve Fransanın lehine, impara. torluk kurmak veya toprak ve kudreti- ni arttırmak istiyen Almanya ile İtalya- nın aleyhine idi. Rejim mistiklerini ve küçük dâvalar; bir tarafa bırakarak me. selenin çıplat hakikatine temas etmek lâzım. Senelerdenberi bütün teferruatta anlaşan iki cephe değilse de, iki metot ve hareket tesanüdü görüyoruz: Bir menetmek kaygı tarafta sulh usullerinden ayrılmak iste. miyen Cenevreciler, diğer taraftan bu üsullerin kendilerini asla tatmin etmi- yeceğini görerek davalarını kendi kuv. | vetleri ile halletmek istiyenler! Harp resmen ilân edilmeksizin Asya. da Mançuri, Afrikada Habeşistan fet, hedilmiştir. Ne Avusturya ilhak edil mek, ne de bütün 1916 den sonraki sulk müabedelrri bozulmak için harp lâzım Glmamıştır. İki İspanyol cephesinde bi. ribirine harp etmiyen devletlerin asker. leri ve tayyareleri çarpışıyor. Yeki beş yüz milyonluk iki Asya milletinin boğazlaşmasına henüz harp İsmi veril memiştir. Eğer 1914 den evvelki bütün teşrifat ve merasimi ile harp yapılmış olsaydı, bir imparatorluğun inkıraz bulmasın- dan, bir diğerinin parçalanmasından, bir cumhuriyetin yok olmasından daha mühim neticeler mi elde edilecekti? Fakat bu hâdiseleri menetmek için, Avrupa kıtasını Şimal denizi ile Akde. niz arasında ikiye bölen, dişinden turna. İma kadar müsellâh, yüz küsur milyon. Yuk iki milletin ve keza Uzak - Doğuda aynı evsafta ve adette bir üçüncü mil, letin kara, deniz ve hava kuvvetleriyle kimler gidip çarpışacaktı? Harp, Av. rupada en aşağı yirmi, yirmi beş milyon askerin yirminci asrın bütün tahrip va, sıtalarmı kullanarak biribiriyle boğaz- Taşması demektir. Eğer mesele, Üç bu. guk milyon Almanm Çek veya Alman hâkimiyeti altında kalıp kalmaması da. vasından ibaret olsaydı, böyle bir faci, Ayı tasavvur dahi eden cinnetle itham olunurdu. Fakat davayı derinliğine bü- tün ebadı ile göz önüne almak, ve esa. sen on senedenberi bütüm şiddeti ile devam eden bir buhranın her gün deği. şen safhaları içinle bocalayıp durduğu. muzu düşünmek daha doğru olur, İngiliz Başvekilinin müracaatlarını, İngilterenin vakit kazanmak maksadına atfedenler ve o silâhlandığı zaman her şeyin yola gireceğini zannedenler şüp- hesiz yanılıyorlar. İngiltere silâhını baş. kalarının hakları değil, ancak kendisi, nin ve imparatorluğunun müdafaası için "kullanır. Başkalarının hakları veya sul- hün davaları, bu menfaatlere uygun ve onların müdafaası için sarfedilmesi 1â. zımgelen kuvvet ve masrafa değer olduk ları kadar bir İngiliz müdahalesinden bahsolunabilir, Meseleleri hârpsiz halletmek! Fakat meseleler nelerdir? Harp yerine hangi vasıta ve usulleri ikame etmek lâzım. dır? Umumi bir ittisâ ve ekonomik ih tyaç edebiyatı haricinde bu meselele. rin ne Roma, ne de Berhtesgaden tara- fından ayr: ayrı ortaya atıldığını gör. miyeceğiz. Fakat vasıta ve usul busu. irkaç gündenberi şehrimizde tetkiklerde bulunan Na'ia vekil £ irenine ba; ü ya Eskişehirde kendisine w Devlet De terile beraber İzmire gidecektir, Nafia Vekili İz: hayalide yapılacak su tesisatı işlerile meşgul olacaktır. tesisat ile bu meitakaların etinkaya gere ün saat 15,30 da ? etmiştir. Ali Çetinka şoseler reisi, sular umum müd. harek rında tamamlanacak şılanmış olacaktır. A $ Ali Çetin kiş ki olacek vekâlet re hareket ve yol reis- kalacak ve bu İzmir ve Aydında bir iktiyacı kar yollarında “A bir vago yy de üç gün ye bu tesisat yapılan yeni bazı tünelleri tetkik edecektir. ŞEHİRDE vE DAN FAZLA ÇOCU Eminönü halkevi Yeni binanın inşasına başlanıyor Eminönü Halkevinin yanındaki ar. sada bir spor salonu yapılması için ka. Tar-venlmiş ve geçen sene Cumhuriyet böyr amda temelatma merâsimi ya, pılasşte. Fakat sonradan Parti Genel Sekreterliğinin gösterdiği lüzum üzeri- ne burada bir spor salonu değil, gençli- ğin mütekâsif bulunduğu merkezi bir mıntaka olduğu için büyükbir Halkevi binası yapılmasma karar verilmişti. Parti Genel Sekreterliği bu iş için tah. sisat verdiğinden bu büyük binanın he. #ırlanan plân dairesinde ingası için i- balesi yapılmıştır, Yeni binanın hazırlıkları dünden iti- bâren başlamıştır. Bu hazırlıklar bir taraftan devam edecek ve diğer târaftan Cumhuriyetin on beşinci yıldönümünde rejimin gençliğe bu büyük hediyesi için mahallinde merasim yapılacaktır Cağaloğlundaki yeni Eminönü Hal- kevi binası, Türkiyedeki Halkevlerinin her türlü tertibatı itibarile en moderni ve en büyüklerinden biri olacaktır. sunda ikisi senelerdenberi mutabıktır- Jar: Dörtler! Yani dört büyük devlet kendi arasında birleşecek, lanlar diğerlerinin dahi kend. min etmelerine yardım edeceklerdir. Hatırlardadır ki Milletler Cemiyeti ilk zamanlarda bir büyükler idaresinde kü- çükler müessesesi olarak kurulmuştur. Yalnız o zaman Avrupa galip ve mağ. lâp iki kısma ayrılmıştı; Bugün ise mağlâp Almanya ötekilere evvelâ Bak sonra kuvvet müsavalı kazanmıştır. Bu dörtler grupu, teklif edenlerin ta. savvur ettiği neticeleri verebilecek bir hal yolu mudur? Ya Sovyetler? Ya Ja- ponya? Ya Amerika? Bahusus bunu derhal kendi milli hürriyetlerinin aley. bine bir komplo telâkki edecek olan di. ğer milletler? Ittifaklar, itilâflar, pakt- lar ve birçok girift menfaat birlikleri? Eğer harp gibi, Avrupa buhranı için i 2i EYLUL — 19:$ Resim ,vekili, gahat verirken göslermekledir. * Limanumızda misofir bulunan İngiliz bahriyelil, simde cumhuriyet âbidesineiçelenk köymuşlardır. ? les Haydar başa istasyonumda hareket sırasında gazetecilere dün saat 1ödeTak erasime İngiliz filosuna mensup bir bando, bir bölük sllâkendaz ve bir bölük Turk bahriyelisi iştirek ir. Misafir bakriyeli ir, merasimi ptütedkip, müzikâyla Beyoğlundan ek Tophaneyo inmişler ve gemilerine dönmüşlerdir.. MEMLEKETTE OKUTULAMIYAN 1 MİLYON- K VAR Köy egitimi umum Sivil hava mey" müdürlüğü kurul- ması kararlaştı Köy öğretmeni kursları çoğallılacak, bu sene yeniden 500 köyö, i Köylü çocuklardan — bir grup Köy öğretmeni yetiştirmek maksa. ! dile ili yıldanberi açılan köy eğitmen İ kursları bu yılki faaliyetini tamamla, mış ve yeniden 500 eğitmen yetiştiril. miştir. Kültür Bakanlığı köy kalkınmasına büyük bir ehemmiyet vermekte ve işi başarmak için yeniden mühim tedbirler almaktadır. Öğrendiğimize göre köy okulları ve köy eğitmeni ile meşgul ol. mak üzere ilk tedrisat direktörlüğü gi- bi bir “köy eğitimi direktörlüğü, ku, rulacaktır. Buranın direktörlüğüne de ilk tedrisat direktörü İsmail Hakkı Tonguç'un getirilmesi muhtemeldir. #ler neşretmek âdet ol. saydı, dün gibi, bugün dahi, ve belki daha uzun müddet gazetelerde şu klişe. yi görür, dururduk: “Her şey henüz mupllâktadır?,, Arada kaynıyanların ve kaynıyacak- ların talihinden başka! (Ulus) Tenten amca zalfilyor Bugün Türkiye dahilinde mecburi tahsil çağında bulunan çocuklar nüfu, sun yüzde cn ikisi hesabilç 1/800,000 i bulmaktadır, Bunlardan 308,000 i şe- hir ve kasabalardaki tam teşkilâtl beş sınıf ilkokullarda, 370,000 çocuk da köylerde üç sınıfir okullarda okytul maktadır. Bunlardan başka tahsil ça- ğında bulunup da okutulamıyan çocu. ğun sayısı bir milyonu aşmaktadır, Ya. pılân istatistikler okutulamıyan çocu ğun ekseriyetini köylerdeki çocukların teşkil ettiğini meydana çıkarmıştır. İlk tahsil çağında bulunan çocukları okutmak Üzere bulunan ilkokul öğret menlerinin 6,500 şehir okullarında, 6950 si de köy okullarındadır. Yani muallim kâfi değildir. İşte bu sebeple mecburi ilk tahsil çağında bulunan ço- cukları ckutmak üzere köy öğretmeni yetiştirmek mecburiyeti vardır, Her yıl öğretmen okullarınm verdiği mezunlar ancak şehir okullarına yete. bilecek miktarda olduğu için Anadolu. nun birçok vilâyetlerindeki köyler öğ. retmensiz kalmaktadır. Köyleri bu va. ğretmeni yetiştirildi danlarımızda Sıhhiye ve itfaiy€ teşkitâltı kuruluyo” Devlet Havayolları İdaresi, bir tari tan yeni tayyareler akr ve hava sefef lerini yurdun mühim merkezlerine 16 mile çalışırken diğer taraftan hava mf”. danlarımızı bü günün ihtiyaçlarına 0” gun modern vasıtalarla techiz etmi. kârar vermiş bulunmaktadır. Bu me yanda kazalara, her türlü tabi! tahı karşı meydanların muhafazasına ve likelere kargı yeni vasıtalar almacak6” Havayolları Umum Müdürlüğü 4399 mâydanlarımızın sıhhiye otomcbili takviyesine karar vermiştir. Şehirle! oldukça uzak mesafelerde bulunan Pİ va meydanlarında veya civarında b©” hangi bir kaza vukuuna karşı böyle müstakil bir sıhhiye otomobili bulund" rulması muvafık görülmüştür. Ayrı manda hava meydanlarında bir de hiye teşkilât kurulacaktır. Hava meydanlarında dalmi ihti dahilinde bulunan yangın tehlikesini 6 buk önlemek için yangın söndürme * tomobilleri ve vasıtafırı alınması da” karrür etmiş hulunmaktadır. Bunlari beraber yangın söndürmek için teşkil da yapılacaktır, Hava meydanlarının her türül ân” Tardan salim bir şekilde muhafazasf iniş ve kalkış kazalarına meydan miyecek şekilde tanzimleri içn sille ler ve traktörler alınması da verilen rarlar meyanındadır. Göç mevsimi Daşlsd! Bu sene havaların vaktinden 9” yağışlı gitmesi ve soğuması sayfiy" şehre göçü de erken başlatmıştır. H€ sene ilkteşrinin son haftalarında, Luyan göç bu sene . hem de pek gütek sif olarak - şimdiden başlamıştır. raba vapuru hergün şehre birçok di lerin göç eşyasını taşımakta, köprüs Akay İdaresinin vapurlarile gelen # eşyalarile dolmaktadır. ez | siyetten kurtarmak üzere kendi Köyü” den öğretmen yetiştirme teşebbüs girişilmiş ve bu teşebbüs muvatfakıyff neticeler vermiştir. Şimdiye kadâf e caeli, Edirne, Kırklareli, Ankara, Er yon, Kars, Erzincan, Gümüşhane, surum, Tumceli, Eskişehir ve yun olmak üzere on iki yerde köy eğit” yetiştirme kursları açılmıştır. Bu kus lardan şimdiye kadar $61 mezun mıştır. Yeni mezunlar bir teşrinlerri” den itibaren iş başına getirilecektif- g Önümüzdeki seneden itibaren d€ kurslara ilâveten başka vilâyetler# kura daha açılacaktır.