15 Temmuz 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 11

Mir Tri > Vali de ral Yayma inler le eylediği 30 Maçı tarih ve 2497 sayılı kanı. kay yer beklenmiyerek her iki Yoluna külmterine göre de istimlâk vok ve Bidildiği takdirde de nisbeten Nİ iğ > Pedelle Belediyeye geçme. ii yok olan mezarlık arasina İs a eğe inde verilmesi lâzim ge. iye © Ve rayice nisbet kabul et. "iye #urette yüksek bir bedel tes. bi fal NEBİ Ötedi hbari Belediye Re. an hususi bir himayeye Ben sil ğa iddia olunan ve esa. İşin Mali ünedar, âzasmdan tasfiye lady eye intikal eden bu araziyi İN baar Mmübayandan iki ay evvel, Ör çı, “Yarak bir hafta evveline ka, diri ie zarfında Maliyet tak dileg NN > komisyonunca takdir e . me, U sebeple rayiç addedilmesi “etin, “9 Ve bedel mukabilinde uh. bina ra anlasılan arsa sahi. Mink sat temini maksadına Yan ia Olduğu sadadında vuku bü. Magi talap batine bir delil teşkil 8. olduğundan, ili Sfaen, meseleden dolayı suçun fa. Ürtünge Belediye Reisi Muhittin eğ aznunlardan mezarlıklar lik e, leymann bu işte rolü, ta. İl emi, dap Meleleri âmirinden aldı. iresinde yapmaktan ibaret İ& ye, * VE kem'isinde esasçn emir Dul, KAPAR itti, : *haz salâkiyeti mevcut amman göre ilâh... deni ah mi, keme davaya bakabilir i Biye okamaz mı? Mz şı, 9 Sonra avukat Kenan Ömer, inin Ak “azitami iü di : yalnız müvekki. an yg Ve bükukunu muhafaza. il et de ka ik i slmediğim, o vazife dahi. i ayı n muhafazal İşmetine ça. a a dail gördüğüm için heye. “ley, Ben halli icap eden bir me, Mem nee iztirarındayım, bay — Muhakemat kanununun, lie ha inci maddelerinde bazı me. İstek hakkında mercilerine veri. Muhakeme kararlarınm Deve, Bin, İster edilmesin Şü. , Mülkiye dairesinde üçün. geçirilmesi zaruri de bu kanunun B in. Vi valilerin lüzum veya i Myayı 2 Kemelerine karar ittka ? KE olduğı let Mülkiye dairesine Ne ley; #terildikten sonra bu ka. kiki rine vükubılacak İtirazın Megiye e i Devletin heyeti umu . Piiş Vali, olduğu gösterilmek su . köy Gereç bakkında istisnai bir hü. AN İmiş ve bü müstesna va, imi kanunda hiç bir DE hile yy anbulda ayrı bir Bele. Rey lük nd ve Belediye riya. iy Bulun ğe vezaifin valilere İnek ise a Tef ve bu sebeple de VE day Şürayi Beri veli dg Meni, evKolunarak oraca it. Mene wi ka Bükeme kararı veril. vukubulmadığı UMumMİYenin Mülkiye ez resen ikin. *kike kendisini salâhi Ufak bir ekseriyetle eme katarı ittibazına 13 ayaş te Heyeti umumi - ey arın ge #alâhiyet verdiği iğ Deza usulü muhakeme, ç Mag in ye ince tahkikat bâki. ak eshile ülkiye dairesinin ka. kararı, verilecek lüzumu mu. eğ peş olâmaz. mülkiye dairesinin ni Muhakeme kararı aley. Yikubulmamakla © keşbi timi, inat heyeti umumiyenin UZ um eemiemyekün bulun. “ sine memurini mu. e An 18 üncü maddesi #mumü takibat ie buy, 4 ve Sita, , Mahkemeni i Ya ba iz de binretice : kemi a mi mMemnudur, e Lepantı İp İth 1, , 2* heyeti hâkime 1010 My lay yalar devam eden gizli Pt. İkinet celse 11,10 — Memurini muhakemat kanunu. nun 8 İnci maddesi, valiler hakkında verilen lüzum veya men'i muhakeme kararlarına alâkadarlar tarafından yapılacak itirazların tetkik merciini ve lüzumu muhakeme kararı katileğ. tikten sonra muhakemelerinin icra kılınacağı mereji göstermekten iba - ret mezkür kanunun 5 inci ve 6 mc maddelerinde men'i muhakeme ka. rarlarının itiraz vukubulup bulmama. sını mutlaka muvakkat mercilerce resen tâbi bulunduğu hakkında ve. zeylediği mutlak sarahate ve tebdile tazammun edemiyeceğini ve şimdiye kadar mümasil davalar hakkında ay. ni şekilde muamele husule gelmekte olduğu teamül halindedir. Bu içtihat cümlesinden bulunmasma nazaran bu noktaya dokunan müdafaanın reddi ile muhakemerin devamına karar ver. menizi yüksek heyetinizden dilerim. Bundan sonra söz alan avukat Ke- nan Ömer iddla makamının içtiha. dma İştirak etmediğini söylemiştir. Reis, srkadaşlariyle vaziyeti mü- zakere ettikten sonra demiştir ki: — Memurini muhakemat kanunu- nun $ İnel maddesindeki itiraz yal nız meni muhakemeye hasredilme « yip, lüzum veya meni muhakemeyi tazammun eden kararlara şamil bü. lunmasına ve meni mukakeme sley. bine itira& Yukubulduğu debi, her halde mafevk meclise sevkedilece- ği bu kanunun mutlak sarahatl İk- tizasından olmasına göre İtiraz va- rit görülmemiş ve muhakemenin de. vamına karar verilmiştir. Bunun üzerine Muhiddin Üstünda- ga teveccüh eden rels bir diyeceği olup olmadığını sormuştur. Vali mezarık ohâdisesinin tarihçesini yapıyor Muhiddin Üstündağ çantasını aça rak evrak çıkarmış ve bu evraka ba. karak cevap vermeğe başlamıştır. Üstündağ mahkemeye verdiği Jzaha- tında kendisini ve arkadaşlarını müâhkeme huzuruna getirmeğe saik olan Zincirliküyu mezarlığınm u - zunca bir tarihçesini yapmış ve me- zarlık için Maliye Vekâleti tarafın. dan tahsis edilen arazinin hangi se. beplerden satın alınmadığını izah et. miştir. Üstündağ ezelmle demiştir ki: — Bandırmalı Anastas adında biri belediyeye arzuhal vererek beledi - yenin Zincirlikuyu civarında bir me- zarlık tesis etmek istediğini ve ba- zineden satın almak teşebbüsünde bulunduğu yerin muhtelif sebepler- den belediye için kabili istifade ol- madığını gazötelerde okuduğundan bahisle gene bu araziye mücavir ken- disine ait bulunan 400 dönüm ge- nişliğinde bir araziyi bazineye alt a raziden deha ucuz bir fiyatla satma» ğa amade olduğunu bildirmiş ve teklifini yapmıştır... Üstündağ bu müracaat üzerine tet- kikler neticesinde bu yerin her, ba- kımdan mezarlık yapmağa elverişli olduğunun anlaşıldığını söyledikten sonra kendisine atfolunan yolsuzluk ları geniş bir tarzda İzah ve tahlile geçmiştir. Üstündağ bu münasebet- Te yeni arsanın alınmasına dair olan müzakerenin arkasına “pazarlık köo- misyonuna” diye havaleden başka bu işte hiç bir temas ve irtibatı ol- madığını söylemiş, vaziyet! şöyle an. Tatımıştır: “Ortada bir kabahat varsa, paylaşmağa hazırım!, — Komisyon kiymet! takdir ve pazarlık yüpmış, encümen satın ak ma kararı vermiş, muavinim tasdik etmiştir. Benim bu işte hiç bir fi. lim mesbuk değildir ki fali sıfatını alayım, Şu halde olsa olsa resmi muameleler haricinde ve sureti hu- susiyede arkadaşlarımın kanaatleri. ne müdahale ve vicdanlarına miles. sir olacak bir şeyler yapmış olduğu mun kabul edilmesi zaruridir. İşte arkadaşlarımın bir kısmı benimle birlikte suçla olarak o huzurunuzda bulunuyorlar. Kendilerine sorün, doğrudan doğruya veya dolayısiyle bu messln hakkında en ufak bir mü- racaatta ve hattâ bir imada bulun- muş muyum? Muavinimden ve m6. z z . a f 8 incide söyledi: zarlıklar müdüründen de sorunuz, kendilerine herhangi bir tesir yap. mış mıyım? Bunları omesüliyetten kaçmak ve ortada mevcut her han- gi bir kababati başkalarına yüklet - mek maksadiyle söylemiyorum. Or - tada bir kababat varsa parlaşmağa hazırım. Maksadım şudur ki hakkı. mızda tahkikatı yapan müfettiş bor ne pahasına ve her ne suretle olur- sa olsun tahkikat evrakını bizi behe- mehal mahkemeye sürüklemek mak- sediyle hazırlamış olduğunun aşikâr bir surette görülmekte olmasıdır. Bunu bâdiselerin dili ve vesikaların hükmü sörlüyor. Bunasaik olan msntığl ve vicdani telkinatın menşe. İni henüz anlamış değilim. Davanın esasatı hakkındak! maruzetim bun- dan ibarettir,” Vali hıçknklarını zor tu'uyor Üstündağ sözlerine. şu cümlelerle nihayet vermiş ve bu ifadeyi verir. ken gözleri dolmuş, hıçkırığını zor tutmuştur: “— Muhterem reis, 40 senedir, devlet kapısında hizmet ediyorum. Son 13 senelik hayatı memuriyetim İstanbul gibi en dağdağalı bir yerde, 10 senedenberi valilik vazifesi de uhdeme mevdüu olarak geçmiştir. Ondan evvel iki sene kadar cumhu. riyet İdaresinin yeni teessüs ettiği sıralarda devletin emniyeti umümi. ye müdürlüğü hizmetini ifa ettim. Bunun ehemmiyet ve müşkülütıni takdir buyurursunuz. Bütün bu im- kânları ancak her türlü harekâtımı hüsnü istimal ile temine muvaffak oldum. Hayatımın bütün mesnedi, büsnü istimaldir. Bu suiistimal kw rariyle ben! hayatımın müsteniUe. rinden mahrum etmek İstiyorlar, Bu teşhir elim ve ağır bir şeydir. Muzu. runuzdan bunun tesellisini alarak çıkacağımı kuvvetle ümit ediyo - rum.” J Üstündağın müteessir olduğunu gören reis kendisine demiştir ki: “- Bay Üstündağ, bir iki sual sor- mak İstiyorum. Fakat bunun için te- essürünüzün geçmesini beklemek is. terim. Buyurunuz, oturunuz. Ustündağ relse derhal cevap ver- meğe hazir olduğunu söylemiş ve kendisine sorulan suallerin cevap- larını vermiştir. Relsin ilk suali Şu olmuştur: — Lik oğlu Eşref müracaat etti. Siz do o gün emlâki milliyeye bir tezkere yazmış ve hazinenin arsasi- nr almıyacağız, demişsiniz. Eşrefin müracaatı ile emlâk! milliyeye yazi. len tezkerenin ayni güne tesadüf et- mesi kusur sddediliyor. Bir de encii. men satın alma İşine karar verdiği zaman Eşref arsaya tamamiyle ma- lik değilmiş. Arsanın 300 şu kadar dönümünü bu karardan 27 gün evvel satın almış, Üst tarafını da şubat ve mart aylarında, bir kısmını da bir sene sonra satım almış. Gene kusur olarak deniyor ki encümen karar ver diği zaman Eşrefin vesikalara malik olup olmadığının aranması lâzımdı. Vali — Dosya buradadır. Encüme- nin bu kararı hangi tarihlerde ve De şekilde Itihaz ettiğini bilmiyorum. Tasarruf hususunu tetkik ve tevsik stmek ferağ esnasında emlâk şubesi ne esittir. Tasarruf hukukan ve ka- nunen teboyyün ettiği takdirde pa- rTaşımı verir, tasarruf ederiz. Etme. diği takdirde tasarruf edemeyiz, Rels — Şu halde vesaik aranmıyor demektir, Vali — Hini tasarrufta emlâk şu- besi arıyor, Reis — Muhssebe müdürü, riyaset wakamına bir müzekkere yayıyor, Bu tezkerede “Eşrefe parayı verece- ğiz. Yalnız arsanın t&mamına muta. sarrıt değildir, ne yapacağız?” diye soruyor. Bunu cevap olarak riyaset makamı bir kısmının bir ay zarfın. da ferağ edileceği taahhüt edilmek- tedir, diyor. Vali — Biz bu mezarlığı tesis et. mek mecburiyetindeydik. Malt sene bitmek üzere İdi. 934 bütçesine me- zarlık için tahsisat koymamıştık, Bu parayı senesi zarfında #arfetme- miş olsaydık, mezarlığın İnşası 935 senesine kadar teahhür edecekti. Halbuki vaziyetin buna tahammülü yoktu, Maamafih bu muamelenin nasıl geçtiğini iyice hatırlayamıyo. rum. Reis — O müselles arsa nerede İ- di? Üstündağ bu arsanın bulunduğu yeri tarif etmiştir. Reis — Eşroften evvel belediye bu arsaları dönümünü 40 Jiradan ala- maz mıydı? Vali — Belediye nerelerde bu su. retle satılık arsalar olduğunu bile- moz. Du hususts teşkilâtı da yoktur, Reis — O civarda aranabilirdi. Vali — Kim yapacak bu işi? Bu- nun mesul memuru yoktur, Reis — Komisyon pazarlık yapar. ken tahkik edemez miydi, Eşref bu- bu kaça almiştı ve nereden almıştı? Vali — Belediye spekülâsyon yap- maz. Aldanmak istemediği gibi al- datınak da istemez. Komisyon dâi- ma kanunun gösterdiği yollardan gi- der. Belediye fiyatı uygun görünce alır. Reis — Bu puzarlıkta Komisyon neyi mikyas tutmuştur? Vali — Usulleri vardır. Bu iş bir İhtisas işidir. Bir kere rayici tetkik eder, mevkilnin şerefine ve kıymeti. ne bakar, tahrir esasına bakar. E- sasen takdiri kıymet işlerinin çok fena olduğunu anlamış bulunuyo - ruz. Bu tecrübenin neticesidir ki ye- ni kanunun çıkmasına çalıştık. Şim- di artık pazarlık mevzuubahis de- gildir. Rolşs — Eşreften arsa nlınmağa karar verildiği zaman o arsaya mu. tasarrıt olup olmadığını o anlamak emlâk şübesine ait iği, Kerardan evvel bir kısmı, karardan sonra da bir kısmı alınıyor. İddia böyle. İp- tida bu cihetlerin tetkik! düşünülmez miydi? “Bunların veşikalarını göre- lim!” demek yok mu? Vali — Komisyon bu iş üzerinde tetkikat yaparken o adamı burası ha. na aittir, dese de demese de İnan- maz. Ferağ esnasında bu işler ara nir. Reis — Evet ama, 73 liraya karar almıyor. Halbuki dönümünü Eşref vasati olarak 33 Jiradan almıştır ve belediyeye 73 liraya satmıştır. Vali — İyice hatırlamıyorum. Tet kik edeyim. Reis — Bir de belediye bir yeri is- timlâk edeceği veya pazarlıkla satın alacağı zaman iş neticeleninceye ka dar araya bir takım mutavassıtlar girmesin diye gizli tutarmış. Halbu- Ki bu işte Işaa vaki olmuş. Bunu da hlimayeye delll olarak gösteriyorlar, Vali — Gazeteler bunu haber ala- rak neşretmişler. NRelş — İstimlâk komisyonunun kararında bir de böyle bir şey var: “454 dönümlük sahanın mozarlık | tihazına elverişli olduğu”, bir fıkra. sında da “Riyaset makamının emri malısusunu müsteniden Anastas cel- bedilerek” denilmektedir. Buradaki emri mahsusuna İttibadan bir bimâ- ye kastedildiği beyan olunuyor. Vali — Müzekkere bana geliyor. Bunu havale ediyorum. Burada hür- met kasdiyle “Emri mahsusuna bi- naen” deniyor, “havale” denmiyor, Rels — Likoğlu Eşrefi tanır mısı- nız? Vali — Mektep arkadaşımdır, ta- untm, severim, konuşuruz. Rele — Belediyeye siz ini aldınız? Vali — Belediyeye intisabı Hay- dar beyin zamanındadır. Mektep ar- kadaşlarıma karşı çok vefakârım- dır. Gezerim, Kafa arkadaşımdır. Üzerimde üç, dört vazife var: Vali- yim, belediye relsiyim, Helk Partisi başkanıyım. Spor İşlerine bakarım. İstanbulda içinde devlet vazifesi ifa edi'en 1000 küsür bina vardır. Bun- ların hepsini de tahkik ve tetkike imkân yoktur. Idâla makamı — İlk istida Anas- tas tarafından veriliyor. Bu mal benimdir, diyor. Kendisinin müta - sarrıf olduğunu ve ucuz flyatla sa - tacağını söylüyor. Daha sonra Eşref çıkıyor. Bunun sebebi nedir? Hal. buki arsa kendisine değil, Eşrefe a- ittir, Vali — Vekili namına hareket edi. yor. Bilimde böyle bir arsa var. Mi al elma li sa ik emesine aun başlandı dır, diyor. Reis — Makamı iddia Anastas âr“ sayı niçin kendine izafe ediyor, bu- nu anlamak İstiyor. Vali — Bunlar dellâldır. Reis — Müselleş arsa için 65 Ura takdir edilmiş. Bu tarih ile Eşrefe para verildiği tarih arasında bir se. no geçmiştir. Fiyat müruru zaman- la değişmez mi? Vali — Bizim aldığımız arsalarda lehimiza fahiş fiyat farkları vardır, Biz mezarlık arsasını satın aldıktan sonra Emlâk Bankası yanımızdaki bir arsasmı bir bayana 124 liraya sattı. Reis — 85 lira ile 73 lira arasında 12 lira bir fark var. Aradan bir se- ne geçtiği balde niçin nazarı itibara almmıyor, yani mikyas S5 Mira itti. haz edilemez miydi? Vali — Biz bu mezarlığı aldık. Me- zarlık halka korku verir. Kimse gelip onun yanında oturmaz. Buna rağmen aldığımız gündenberi fiyat- lar daima artmaktadır. Mezarlığın yanıbaşında bir parça toprak var. Burasını mezarlığa ilhak etmeğe mecburuz, Bunun metresine 25 ku- ruş kiymet takdir edildi, Halbuki matresini 7 kuruştan almıştık. Reis, Azalara dönerek, bir soraca» gınız var mı? diye sormuş, Azalar: “Hayır” cevabını vermişlerdir. Bun- dan sonra Hâmit Oskaya sual tev- elh edilmiş ve Hâmit ayağa kalka- rak bü işin hiç bir safhasına temas etmediğini, mezarlık işlerinin ken- disine ait olmadığını söylemiştir. Rela, karara iştirak edip etmedi. Bini sorunca, Hâmit etmediğin! söy- İemiştir. Reis — Müfettişe verdiğiniz cevap- ta: “Belediye mutazarrır oluyor, bu kanunun tatbikine irnkân yoktur” diyorsunuz. Hâümit — Evet, Rels — Demek bu mezarlık işi ile alâkanız yoktur? Hâmit — Hayır, katiyen yoktur. Mütenkıben daimi encümen âza- sından İhsan Namık kendisine tey- cih edilen süsle cevaben daima ka- nuna riayetkâr bir halde hareket et. tiğini söylemiş ve encümenin kara- rını kanuna uygun bir şekilde yerdi- Bini ifade etmiştir. Encümen Azasından Mehmet All ayni ifadede bulunmuştur. Bundan sonra reis Hâmide dönerek; — Karara İştirak etmediğinizi söylüyorsunuz. Halbuki! elimizdeki bir kâğıtta imzanız var, demiştir. Hâmit, kâğıda bakarak, ben veril. miş bir kararın suretini tasdik et- mişim, Avni Yağız, yillardanberi çarpı « şan iki görüş vardır. Biri kült, esası olan hukukçu görüş, diğeri idari gö. rüş, diyerek kendi görüşünde rıza. nın asıl olduğunun söylemiş ve ves rilmiş olan kararın yerinde olduğu.” na her zaman Kâni bulunacağını ifa de etmiştir. Bundan sonra reis Supbiye re ğe. rafeddine bir diyecekleri olup olma. dığı sormuş ve her ikisi de arka- daşlarının beyanatlarına tamamen iştirak ettiklerini söylemişlerdir. Cölsonin sonunda rols, fezleke ve vesikaların okunacağını, bunun için muhakemeye yarın devam edileceği- ni söylemiş ve mubakemeyi yarın saat dokuza talik etmiştir. Bp: “Bir parça et,, Bg Baştarafı uncuda karısı gelince ilk rastgeldiği sokak sıra sına çöktü. Ona hakikati söylemek nak. avt olmaktan çok zör, çok daha yüz ki. zartıcr idi. Yorgun ve asabi idi. Ellerinin acısı en aşağı bir hafta iş göremiyeceğini, kaz. ma kürek tutamıyacağını hatırlatıyordu. Midesindeki iç bayıltıcı açlık çarpıntısı tahammülfersa idi. O sefil hali birden. bire gözlerini sulandırmıştı. Yüzünü elle rile kapatarak bir çocuk gibi hüngür hün gür ağlamağa başladı ve ağlarken, uzak, dumanlı maçında Billin ağlamasını hatır ladı, Bilin soyunma odasında neden ağ- ladığırı şimdi anlıyordu. ; © Çeviren: Efdal Neğen alâkam