11 Temmuz 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

— Kırk para ve Iki milyon Büğün 2m Bir kahvede ufak bir not almakiçin İde a aradım, © bulamadım. | tim, Söyledim aldırış etmedi. Israr Mük Yüzüme gazubane bakarak bana pi Say veya kahve getirmekle mükel <lduğunu ihtar etmek istedi. Fıstık Hara ederi Socuk çevizdim. Kırk parama hn Tire beni (kâğıtsız bırakır di. Uş da bahşiş vererek bir yap- me rica ettim. Ne hazin İsti, ki çöcük masamın üstüne koca #€petini bırakarak © ricamı yerine a İstedi. Büyüklerin kırk para sini GE İyet edemedikleri bir yavrucuk, ken. Rk içinde © beklemekliğim için Yoğunu bırakıyordu. m. bu emaniyetsizlik... Bu şüpbe. Sen ttlağumaz gün büyük bir ahlâk idrâk edeceğiz... ka alara geçiyordum, Yol ağzında, in m çıkarılmış bir yığın kurtlu kitaplar ve etrafında kurt kitapçı &snafı... Fakat garip manza. sl, Yahut o anda kurt gibi kitap- biri hazin biri garip iki vaka. oldüm. # ri ; salladığı bir demir sandık ile b Sandık, inatçı, metin.. Kodaman ile durmadan saldıran çekiç kı. nlar Saçıyor; demir kapak esnemi. ÜR sam boş diyor... Biri mek hiy Kazete falan vardır diyor... Bir baş- amm nadide tarihlerle (o divanlar e İnatçı, metin sandık, bu sefer Yox başlıyor: Bir çatırdı.. Kırıliyor riadiz ümit dolu çığlıklar. Kırı. lüzumsuz basit bir çivi... e Bözlerde merak... Kalahalık git. tp Püyüyor. yeni gelenler eskilere s0- » Bir ses: > hırsızı gelsin de bu o sandığı Sevabı hazır olacak: Ma mi kâsaların yanında bu yu. sandığıdır be, Saattir uğraşıyorlar ama,. v “— Acemiliklerinden... Kilidini kırma. epi İse kavga olacak, Benim içimi başladı: Bu inatçı, lem sandığın içinden acaba ne çi- Meselâ diyorum bir çekiç darbe. kırılıyor ve yol üzerine: bu.fikre o kadar o saplamışım in İlk kımıldanışında çiğnen. Roza Vakit kalmamış, kapak fırladı ve İN üzerine: gür, Br Bi an seli değil ama, garip | ie demet demet, — tıka basa | bir kâğıt para seli boşan- m yıllarını hatırlatan, eni Istanbul sarraflarımın anlar beyaz Rus muhacirlerinden yim i paraya toplanmış Rus ruble. “a mağ Üzerinde ikinci oKaterinaların, aaa resimleri oObulunan Rus rubleleri.. Bu- hire ME mi ezen rublenin dolgun deste. e bir kere eline almak istiyor dedesinden yahut babasından ka. — Yarı Satacak adam, gözleri dön- i dağıtmak istiyor: e Dna dokunmayn!.. Af müzayedeye dahil değil! tan dan bir baş uzanıyor. sarışm, Ra taş Sar bir çocuk; son ihtarı tama. in Ben ep » cömert, Alicenab: Sone besine in beş kuruş veririm! Kime! dönüyor, çıplak ayaklarını La eiyoirma biraz daha basarak gi ağ “lürum be ağabey!, . ve R. Ekrem KOÇU diye bir kenara çekilmek istedim. (MESELE) e d Çekoslovakya işini En iyi bir surette halledecek şekil hangisidir ? Yazan: Piyer Dominik Dünyanın en bü. yük siyasi muhar- rirlerindon oo Piyer Dominik oOson se nelerde bütün Avrupayı alüka - andıran o Çekoslo- vak meselesini fev- kalâde o güzel tah- lil eden bir makale yazmıştır. Bu me, kaleyi tercüme e - diyoruz. ... Çekler ve Almanlar Rudolf (OHess, Stetti.'de söyle - diği nutukta, Çe- koslovakyanm ha- kiki bir mevcudiye- ti ölradığını, bu devletin-"Versay mua- hedesi yalaniyle,, dökülerek meydana getirildiğini ve binasnaleyh Avrupa için bir tehlike olduğunu söyledi. Hakikatte, Rudolf Hess'in ve diğer başkalarnın bu tahriklerinin sebebi. Al manyanın gerk cenubu Avrupasına doğ- ru ilerlemek istemesidir, Fakat bu, ay- ni zamanda bircok milletlerden mürek- keb, ve binsennleyh federalizme doğru gitmesi icab eden bir devlettir. Fakat ırk, dil, sanat, yaşamak ve devam etmek iradesi ve nihayet, tarihinin genişliği ba kunmdan Bohemya, bir hakikattir. Vo bu hakikatin önünde hiçbir fena fikrin hiçbir kıymeti yoktur. Günün birinde Alman işçileri, tepeleri aşmışlar ve yaylâ üzerinde yerleşmiş - lerdir, Südetler bunlardır. Senelerden - beri burada yerleştikleri için şimdi ken- di evlerinde sayılırlar. Bunu kimse inkâr etmiyor, Fakat ne de olsa, yalnız Çekle- Tin, ve kendilerinden tamamiyle hariç kalan buyuk hükümet o merközi Pragın Karşısında zayıf bir akaliliyettir. Henlayn partisi Dahası var. Şimdilik çerilemektedir . ler de. Sildet memleketinde yapılan se- çimin bize verdiği ilk ders budur. Südet memleketi #lavları cermenleşmek iste- mömokte; bilâkis Almanlardan daha çok evlât sahibi olan bünlar günden güne genişlemektedirler, Zaten südet hareko- Ünin menşei de bu gerileme değil mi dâir? Eğer Çekler yirmi sene hareketle» rinde sorbest kalsalar, Bohemyada Cor- menliğin en asgari haddine ineceği çüp- hesizdir. Demek Bohemyada Cermenlik gerlle, mekte, fakat Alman muhitinde Henlsyn kazanmaktadır. Almanca konuşan İnsan- larm yüzde 80 - 85 i kendisine bağlan- mıştır. Niçin şaşmalı? Almanyanm ver- diği misal meydandadır. Ve sonra #08- yal - demokrasinin ehemmiyeti orta Av- rupada yavaş yavaş azalmakta, ve gene, orta Avrupada bunun totaliter fikirlerin zaferi ile izah edince, entellektilel, ahlâ- ki, maddi büyük felâketlerin menğej ol- duğu anlaşılmaktadır. Katolikler, buna bir mâni teşkil edebilirdi, Avusturya pa- paslarının imtiyazları, ve başlıca merkez. lerinden biri Pragda bulunan masonluk bunu sürükledi götürdü. Komünistler dahs az mukavemet et - tiler. Bunlarm kütle halinde Henlaya partisine iltihak ettiklerini, ve bu su- retie partinin, çok Ssosyalizan bir man- zara altımdn Alman nasyonal sosyalizmi- nin solunda yer aldığını söylüyorlar, Muhtariyetçi Slovaklar Demek Çekoslovak devletinin kadro . su İçinde, kuvvetli ve mücadeleci bir Germen unsuru bahis mevzudur. Diğer taraftan şark conubunda rol oynıyan bir başka unsur da, Slovak muhtariyetçile - riâir. Bu parti, monsnyör Hlnkanmi daresi altnda Slovakların üçte birinden İazlasmı topliyabilmişse de gene mü - him mevkiler elde etmiştir. Mesele mühimdir: çünkü Çekler, Al man, Slovak, Rüten, Macar ve Polonyalı ursurlarınm birleşmeleriyle akalliyette kalabilirler, Netekim Çekoslovakyada 15 miiyon halkır içinde ancak T milyon Çek sayılabilmektedir. Fakat, Almanların yüzde 15-20 si Honlaynla birleşmişler, Çekoslovakyann bir haritası... ve Slovakların yüzde 66 sı mubtariyet- çilere iltihak etmemişlerdir. Bugünkü birleşik şekil altında devletin muhsfaza- smı istiyen nüfus 9 milyondan fazladır. Federalizmi ve bazı ahvalde ayrılığı isti- yenler, südetler içinde Henlayn partisi, Slovakynda monsenyör Hlinka pertisi, bir milyon Macar, Rütenler, ve nikayet 80.000 Polonyalıdan ibarettir. (Rütenlerin de başka yerde Çekoalo- vakyadaki emniyeti bulup bulamıyscak. Tart suale değer.) Bu bakımdan seçim, #ade Çek olmıyan fakat kuvvetli bir hü- kümete ve iyi bir orduya dayanan ve sadece Çekoslovaklardan mürekkep bir blok meydana getirerek, devleti kuv - vetlendirmiştir, Federalizm Bununla böraber Çekoslovak devleti - nin vaziyetinin müşkül olduğu açıktır. Alman meselesi, Leh meselesi, Macar meselesi gibi hem dahili, hem de harici Üç zorluk vardır. Slovak - meselesi, ve Küten meselesi sadece dahilidirler, Bu» na gayet ciddi bir mesele olan stratejik meseleyi ve giltikço fazlalaşan ckono- mik zorlukları ilâve etmek lâzımdır. Çe- koslovskyanın bilhassa Almanya ile ti- caret yaptığı ve bir dereceye kadar Al manlarm ellerinde olduğu gözönüne alı- nırsa bu zorluklar daha İyi anlaşılır, Bu vaziyet dahilinde Çekoslovakya, barbi bertaraf ederek istiklâlini muha, faza etmek meoburiyetindedir. Zaten bir harbten de hiçbir gey kazanacağı yoktur. Fakat buna nasıl varmalı? Bnunn bir metodu, foderalizme ve Almanya ile an- laşmağa atılmaktadır, İkinci metod, a - kalliyotler için borhangi bir fedakârlık yapmağı reddetmek, ve garb devletleri- le, ve Rusya ile anlaşarak, Alman ge - nişlemesinin karşısında bir mania hizme. tini görmektir. Üçüncü bir metod da, bir taraftan a - kalliyetleri memnun ederek, diğer taraf- tan Almanya ile münasebetleri kesmi - yerek, fakat onun da menfaati ve esas- Kk olmadan devleti korumaktır. Birinci metod Çek ileri gelenleri, birinci metodun tehlikesini çok İyi hissediyorlar. Alman. ların, Slovakların, Mâcarlarm, Rütenle- rin, Lehlilerin muhtariyetini tanımak, memleketin dağılmasma yol açmak de- mektir, Bu milletlerden herbirinin ken- dişine mahsus idaresi, polisi, ordusu ol. duğu gün Çekoslovak devleti mevcut ol. mıyacaktır, Evveli hiçbir! askeri kuvvet kalmıyacak, sonra dış politika plânı Üze- rinde hiçbir manevra hürriyeti elde bu- Junmıyacaktır. Almanya ile anlaşmak, fe löketli neticeler doğuracaktır, Evvelf ik- tasaden. Çünkü Çekoslovakya, Alman o- tarşlsi altina girmeğe mecbur kalarak. tir, Sonra siyaseten. Çekoslovakya Al - manyanm ölinde bir oyun taşmdan baş- ka bir şey olmıyacaktır. Dahası var: Al manya onu, şark - conubundaki wüfuzu- nu fazlalaştırmak hususunda kullsns- caktır. Demek birinci metod feliketlere yol açacaktır. Zaten Çekoslovakya da bu fikri ileri sirenler, yalnız Henlayn par- tisi ve mubtariyetçi Macarlardır. Muh. tariyetçi Polonyairlar, Polotiyanın çekin- diği gibi Almanyadan da çekinmektedir. ler. Ve Brstislava seçimlerinde Alman- larla vo Maearlaria beraber yürümesine > ki rağmen mörsen « yör Hlinka, eski Macar boyunduru « Zunun, Çek boyun- duruğundan daha sert olduğunu unut mamıştır. Ikinci metod İkinci metod bu gün sadece tahli - kedir. Zaten bu metod Prag hükü » metinin 1919 dan beri takib ettiği metodudur. Bu me- toda gro Çekoslo - vakya, kuvvetli müttefikler tara- fmdan tutulacak ve bühassa onun yas nında kuvvetli, mağ rur, militarist, spdesi bir Almanya bulunmıyacaktır. 1983 de Hitler iktidar mevkiine geldiği zaman bu metodun mahzurları söylendi, ve geçen martta Arsşjlus yapıldığı zaman tamamiyle ter- kedildi, Kilçük antant buna bir şey diyemez. O ancak kâğıt üstünde mevcuttur. Çek « Sovyet anlaşması da buna bir çare olamaz. Çünkü Sovyetlerin no Çe- koslovakya ile ne de Almenya ile müşte- rek hudutları yoktur. Sonra gearb dev - letleri, silâhlanma bahsinde gecikmiş ol- malarından İspanyol herbinin uzamasın. dan, Fransız « İtalyan mücadelesinden ve Roma ile Londra arasındaki anlaşma” ya rağmen İngiliz - Italyan mücadole - sinden dolayı sıkmtık bir vaziyottedir. ler, Bu İkinci metod tamamiyle tatbik edi- Tirse zaten harbi doğurur. Çekaslovak - sr böyle bir harbin sade kendileri için değil, ayni zamanda Avrupa için de bir felâket olacağını bilmektedirler. Üçüncü. melorl; « sele Üçüncü metod kalıyor: bu metod bu- gün Çekoslovak devlet gdamlarınm ta- kib ettikleri metoddur. Bu metodda devletin bünyesini bozmadan akalliyet . lere imtiyazlar vermek bahıls mevzuu - dur. Londra ve Parisle teması muhafa- za etmek bahis mevrutdur. Çekoslovak- yanın Sovyet Rusyanın ücretli askeri ol duğu hissini vermeden, Çek - Sovyet an- laşmasını bozmamak Almanya fle her türlü kâdisenin örüne geçmek lâzımdır, Mantık odur ki, eğer Çek devlet a « damlarınm önünde kâfi zaman varsa bu melodun muvaffak olması Jâzimdir. A » caba onların zamanı var mı? Her gevi Alman zitoamdarlarının ve düşünceleri- nin ne olduğunu bilmeğe bağlıdır. Bun. lar Südet meselesini bir mesele mi yok- sa bir behane olarak mı telâkki eğiyor- lar? Eğer bunlar, onu bir mesele telâk- ki ediyorlarsa, Çeklerin ve Südetlerin günün birinde bir müşterek anlaşma ile işi halletmelerinden memnun olmalıdır. lar. Pfor bunu bir vesile telâkki ed yorlarss, o zaman bunu Çekoslovakyayı parçalamak için bir vesile olarak ole ala- caklardır. Fakst Alman İleri gelenlerinin ne dü- gündüklerini bize kim söyliyebilir? TT Şeytanla evlenen kız! Meşhur sihirbaz nasıl öldü? Öleceğini bir gün evvelden haber vermiş | Bütün orta Avrupa, şeytanla evlenen 8ihirbaz çingene kızınm ölüm haberini alınmıştır... Pojna ismiyic tanınmış olan bu çingene “kızı, buzün 99 yaşında ola. rak ölmüş bulunuyor. Tojna hakkmda yarı efsano, yarı ha- kikat bir hikâye nulatırlar. Yalnız, bu hikâyeyi nakletmeden evvel şunu söyl. yelim ki, orta Avrupa memleketleri çin gene kadınlarının en fazla Esrarengiz kimseler olarak tanındığı ve yarı şey « © tan, yarı peri sayıldıkları bir yerdir. Denilebilir ki orada sihirbazlar dalma mevcuttur vo hâlâ halk arssmda büyük bir nüfuza sahiptir, İşte, Pojna, asıl ismiyle Zora Laka- toz da bu sihirbaz çingenelerden biriy- di. Onun hikâyesi ta gençliğinde. bagir yor: Zora çek gürel bir çingene kızıdır. Macaristanm hiç bir şehri yoktur ki, on- dan bühsedilmesin, Bir çök asüzade Ma- car gençleri kendisine âşık olmuşlar ve onunla evlenmek istemişlerdir. Fakat Zora, güzel Pojna bunların hep sini roddotmiş ve daha yirmi yaşında &- ken, ora halkmm tâbiriyle söyliyelim, peytanla evlenmiştir... Pojna şeytanla evlendi, denilmesine sebep kızm sihirbaz olmasıdır. Eessen falerlık, oyunculuk gibi »rkima has “Mes, leklere,, daha evvelden girmiş olan bu kız,geytanla övlendikten, yani iyi saat- te olsunlara karıştıktan sonra sihirbaz. Eğa, büyücülüğe, Uürükçülğe başlamış» tır. Çingenb kızz, halk arasında nüfüzu“ Au arttırmış ve para kazanmak için uy durduğu ba kurnazlığa saf | kimseler | mg ve onda bakikaten büyük bir baz kuvveti olduğuna inanarak bütün dertlerinde kendisine koşmuşlardır. Macaristanın bu sihirbaz çingenesi, on dan sonra bütün âşıklarını felâkete sf. rüklemiş, kendisine yaklaşmak istiyen- lerin hepsi bu şeytan karının hışmma uğramıştır... Pojna, bundan elli sene kadar evvel yüzünü diğer hayranlarma da gösterme. möğe karar vermiş ve Poks civarmda Yeşillik ormanı denilen yerde küçük bir kulübeye çekilmiştir . Ondan sonra sihirbaz kadın kendisine © den deva umanları bile bin bir müşkü. lâtla kabul etmeğe başlamıştır. Bir çok- ları, büyük tehlikeleri, hattâ ölümü bila gözlerine alarak onu görmeğe gene gite mişlerdir. Dağ başında inzivaya çokilmiş olan çingene karısı, ziyaretçilerini ancak ge- ©6 kabul ederdi. Yalnız, kulübesine gidecek olanlerm ellerine bir yağ kandili #lmaları liz. dr, Aksi takdirde kulübenin kapısmda beklemekte olan (1) #eytan onları bir tokatta yor sorer ve öbür dünyaya gön derirdi.. , Seneler geçiyor, fakat sihirbaz Macar lar tarafından unutulmuyordu, Onun yü- zünden ileri gelen felâketler üzerine si. hayet Macar hükümeti Pojna'ım tevki fine ve sihirbazlık cürmü ile mahkümi yetine karar vermişti, Fakat en siki ta- kiplero rağmen, “sihirbaz kadın, her defasmân jandarmaların elinden kaçma ya muvaffak olmuş ve bir türlü ele, &tç wemiştir... Bu da halkı Pojna,ım sihirbaz olduğu na bir kere daha inandırmışlır.. Nihayet bir gün Pojna'am, kendisine en yakm bulduğu kimseleri yana Çe ırdığı ve onlüra yakında öleceğini ha, ele duyuluyor Sihirbaz kadın ön — Yarın öleceğim, demiştir, ölü ş gimi biliyorum, günkü sahibim olan şey- “tan bunu bana söyledi... Herkese hâkim olen 0, en nihayet beni de ölüme sü- rüklüy TI “Düm yolda giderken ayağıma bir at “ malt)gerptr. Ayağım yarar. Siredi has. tayım. Şoytan ölümü bana bu st nak ile. e e