4 Haziran 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

4 HEZİRAN — Ba. Tetkik Umacı sözünün aslı nedir EÇEN gün bir gazetede bilmü. nhasebe umacı sözünün mert. den çıktığma dalr bir yazı okudum Bu yazıda eskiden Türk doktorlarının pek acib kıyafetli olduğu yazılmakta ve çocukları korkutmak için umuc! © Hyor denildiği yazılmaktaydı. Makale ye göre eski Türklerde doktorun adı Em imiş, işte umacı sözlü bu doktora verilen emci sözünden çıkmış. Bu ma- lümetın sereden almdığmı bilmiyo- rum, Fakat her halde nereden alınmış olursa olsun yanlış olduğunu zannet. mekteyim. Em kelimesi eski türkçede ilâç demektir, Bundan almarak emci sözlü de kullanılmıştır, Fakat bu söz doktordan ziyade eozacıya verilebile. cek isim olmaktadır. Netekim XI inci asırda yazılmış olan meşhur Kâşgar- li Mahmudun eserinda (Cilt 1, sayfa 11) bu kelime mualic yani ilâç yapan diye terelime edilmektedir. Gene eyni eserde tabib diye tercüme edilen keli. menin türkçede karşılığı Afa sagun'- dur. (Cilt 1, sayfa 81). Demek eczacı ve doktor kelimeleri- nin XI inci asırda Türkler arasında tamamile ayrıldığı anlaşılmaktadır. Manmafih eski devirlerde bu iki mes. leğin biribirinden ayrılmadığı gözö. nünde tutulunca emoi sözünün dokto- ra da verilmiş bir isim olması ihti, Taalden uzak değildir. Yalnız şurası iltimaiden uzaktır ki bu söz asla uma- CI sözünü doğurmuş değildir. Şu kısa izahattan sonra şimdi biz- deki umac! sözünün aslını anlatalim: Eski Tilrklerde Uma veya daha doğ. rusu Umay adlı bir ilâhe vardı. Bu f. Jâhe çocuklarım hamisi idi. Bu keltme Orhun kitabelerinde şöyle bir ibarcde geçmektedir: “Umayteğ öğüm katun kutma inim Kül tiğin er at boldı., Bu #barenin bugünkü dilimizde tercilmesi uğur aya benziyer annem > cük kardeşim Kül Teğin taliine &E adını aldr.” İşte eski Türk metinle. Tikde geçen bu kelime ilim adamları- nm dikket nuzarını çekmiş, bu suret. & tetkikler yapılmış, neticede Umay Çocukları himaye eden bir ilâhe oldu. ğü uclaşılmıştır. Bu söz bugü da Orta Asya Tlirkleri arasında yaşa- maktadır. Değerli ilim adamlerimiz. dan Pr. Abdülkadir İnan bu hususta mühim bir makale yazdığı gibi bu sa- tırların sahibi de bu sözlln aslını araş. tırmiştır. Rus âlimlerinden o Verbits. kiy Altay ve Aladağ lügatinde bu 88 zin manasmı vermektedir. Kelime Verbitekiynin verdiği izahata göre Socukları ve hayvan yavrularını hi. maye eden bir :lâhedir. Bu kelime Sanskritçede de vardır. Orada da bir ilâhe olarak geçer. Dil tsrihi ile uğraşanlarca malüm bir keyfivettir ki kelimeler zamanla delâlet ettiği manaları kaybederler. Gittikçe delâlet ettiği mefhum kuvve- ti azalarak ekseriya aksi bir mana 1. pie eder. İşte bizdeki Umacı sözü de irade bahse mevzu ettiğimiz Umay Sözünden almış olup zamanla mana Aksine olmuş, evveloe çocukları hima. Y# eden bir ilâheyken sonraları ço. Ki en bir nesne kılığma Burada Umay sözü hakkında uzun diya izahat vermeği yerinde bul- İng tayım. Daha fazla tafsilâta da ie Yok zannmdayım. Çünkü bu hu. k bizim dilimizde de yazılmış bir. Makale vardır. Hüseyin Namık ORKUN Marşova müsabaka- arında dördüncülük VE beşincilik aldık ue ora 3 (A.A.) — Enternosyonal Ala nn binicilik müsabakası: Ylonyaj başısı Hasse kazanmıştır. Belmiyei. Sinbaşı Konoroveki ikinci Polaeka Türk yüzbaşısı' Gürkan ile Tiğlarder, Gördüneti ve beşinciliği al Bebekle İstinye arasında geniş bir asfalt vol yapılacağı maldmdur. Yolun geçe ceği kısımlarda bulunan yalılar yıklırdu cakir. Rumaliki geri alirmasınaı şimdiden başlanmıştır. zmdaki mezarlığların Ayın onbeşinde satılacak emlâk Emniyet sandığı, borçlarını ödemiyerek müracaat etmeyenlerin emlâkini icraya baş vurmaksızın satacak Emniyet sandığınm, son senelerde emlâk terhin ederek borç para alin helkm çoğalması ve bunlardan bir kıs- mın borçlarını ödemekte müşkülâta düşmeleri neticesi oarak bu emlâk ve borç sahibleriyle yeni bir anlaşma yapmak için koyduğu kolaylıklardan evvelce bahsetmiştik. Sandığın bu ko. laylıklardan istifade için borç eshabi- na verdiği mühlet bu ayın ön beşinde nihayete erecektir. Öğrendiğimize göre, birçok emlâk sah'bleri bu kolaylıklardan istifade etmek için heniz sandığı müracaat etmemişlerdir. Bu vaziyet karşısında haziran on beşirden itibaren bu em, lâkin hepsi 88 çıkarılacaktır. "Yalnız, ötedenberi emniyet sandığınm satacağı emlâk hususi borçlar misillâ icraya verilmekle ve emlâk sahibi te- hiri icra kararı alarak, itiraz ederek veya borcumu icra estlasında tediye &- derek malım #atılmasına mâni olabil, mek imkânlarma malik bulunmaktay- dı. Halbuki zirant bankasını iktisat vekâletine rapteden ve göçen sene neşrolunan 92027 nümuaralı kanun mü. cibinoe bankanın bir kolu oln eraniyet sandığına bu nevi eyilâkin, devlete 6. Jan borçlar gibi syrica icraya Tüzum kalmaksızm satılmasına o mezuniyet Yerilmiştir. Bu hak ilk defa ön beş hazirana kadar sahibleri müracaat et- Yiyen bu emlâkte kullamlacıktır. AR Şİ ŞİR ppm my Adapazarı gezinti trenlerine rağbet Evvelki haftadan itibaren yap'lma- ya başlanan Haydarpaşa - Adapazarı gezinti trenleri çok kalabalık olduğun. dan ve gününde sstılan biletlerle katar tertibine imkân olmadığından devlet demiryolları idaresi yeni bazı tedbir- ler #lmak mecburiyetinde kalmıştır. Yeni pekle göre gezinti trenlerine haf. tanm ber gününde bilet satılacak, fe. kat pazar giinleri bilet satılmıyacak- tır. ME a Osmanlı Bankası içtimaında Türkiye mümessili Borsa ve Osmanlı bankası komise- ri İhsan Rifat, önümüzdeki haftn An. karadan şehrimize gelerek buradan Londraya gidecektir, Komiser, bu a- yın 21 inde Londrada toplanacak olen Osmanlı bankasn yıllık vmumi içti, | manda hükümetimizi temsilen bulu . nacaktır. a3 Rum lisesine takdir- name verildi Hâva kurumuna yardım izlerinde |- | yi çalıştığı için Fener rum erkek lise. İ sine kurumun İstanbul şubesi tarafın. | dan bir takdirname gönderilmiştir. Beynelmilel tlearel odası için seçim Beynelmilel ticaret oğası Türkiye mili komitesinin üç senelik seçim müddeti ikmal edildiğinden yeni ko - mitenin seçilmesine karar verilmiş » tir. Bunun için beynelmilel tiçaret o. dasırın Türkiyede bulunan uyaları ile hükmi şahısların mümessllleri 27 ha- ziranda şehrimizde bir toplantıya da. vet edilmiştir. 27 haziranda beynelmi. 1el odanın, Türkiyenin ber tarafma yayılmış olan, bilhassa mühim Ücaret merkezlerimizde bulunan azaları İs - tanbula gelerek o gün yapılacak bü- yük kongre seçimide bulunacaklardır. Pariste bulunan beyenimilel ticiret odası merkezi, diinya ticaretinde e» hemmiyetli bir mevki sahibi bulunan Türkiyedeki milli Komitenin faaliye- tine büylük bir ehemmiyet vermâkte . dir. Bilhmesa geçen sene beynelmilel ticaret odası birinci ve ikinci reisi ile umumi kâtibinin memleketimize tay. yareyle yaptıkları seyahat ve burada ki temaslarmdan sonra merkezle Tür. kiye milli komitesi daha fazla anlaşa. rak teşriki mesai etmek imkânmı bul- muşlardır. Türkiye milli komitesinin, beynel - vnilel oda vasıtasiyle birçok milletler arası ticari meseleler, ihtilâflar ve teamüllerin hallinde erbabı ticaret ve serayiimiz için büyük fayda ve kolay. | likları görülmüstür. Tenten amca sinema yıldızı el arabaları Nümuneye uygun olmıyanlar toplanıyor El arabaları talimatnamesi meriye- ta girdiği için zabıta üç gündenberi şehir dahilinde yük taşıyan arabaları köntrola başlamıştır. Bu kontrol neticesinde, verilen v- Zn mühlete rağmen faaliyette bulu . nan arabalardan hemen hemen ğörtte üçünün kabul ediler tipe uygun olma- dığı görülmüştür, Polis bu gibi ara. Kalari toplamaya başlamıştır. Bu su. retle iki gün Içinde şehirde yüzlerce araba toplanmış, bazı arabalara yük- #ek ve havaleli eşyalar yüklendiği tesbit edilmiştir. Arabayı itmek için bu yükün arka- sında iki kat iğilmiş vaziyette bulu - nan hamal, önünü göremediği için gök defa seyrüseferi işkâl edecek va- ziyetlere meydan vermekte, bazan da kazalara sebeh olmaktadır: Bu itibar, la; bu gibi yükâek ve havaleli yükler, badema küçük el arabalarında taşına, muyzcaktır. İki aylık müddet ve mühlete rağ men birçok yük taşıyicılerin, belediye. nin kabul ettiği nümuneye uygun va. sıta tedarik etmemiş veya edememiş olmaları belediyeyi yeni bir vaziyet karşısmâa bırakmıştır. Çünkü elle. rinden arabaları toplanan hamallar, yeni arabalardan paraları olmadığı i. çin yaptıramadıklarını, bir yerden kre- di temin edemediklerini, yalnız nakli- yat müesseseleriyle onlara mensup hü“ mallarm yeni araba yaptırabildikleri. ni söylemektedirler. Hamalların bu müracaat ve iddiala- TI tetkik edilmektedir, Bununla bera. ber, belediyenin yeni araba yaptırmak ve tedarik etmek için yeni bir müh. let vereceği zannolunmamaktadır. — Ucuzluk mücadelesi İstanbulda hayatı ucuzlatmak için yapılmakta olan tetkiklere devam ©- dilmektedir. Alman neticelere göre, bu işte mutavassıtlerm tolü birinci derecede gelmektedir. Hükümet etin kilosunu 25 kuruşa indirmek için bazı tedbirler almıştır. Nakliye masraflarmda asgari birta. rife tatbik edilerek maliyet flatı indi. rilecektir. Hükümetçe ucuzlatılması kararlâş. tırılan birçok maddeler arasmda son defa memleketimizde sebzelerin de u- cuzlatılmama karar verilmiştir. Bu hususta tetkiklere memur edi. lenler, sebze bahçelerinin istihsal kud. retleri, kazançlar ve masraflarını tet. kik edecekler, bakliye masraflarını da ayrıca gözden geçirerek bu hususta rapor hazırlıyacaklardır. ŞEHİRDE ve MEMLEKETTE ML Hamallar için ili Bazan küçücük bir kâğıt parçast, soluk bir resim, kıymetine paha biçilmez bir tarih vesikası olur. Bu bakımdan hırda- vatcılarla sahhaflar, içlerinden ağır ağır geçilecek, tozlu Kitapları, kâğıt ve eski i© toğraf yığınları dikkatle (karıştırılacak iki çarşıdır. Bakınız, dün sahhallardan o geçerken, akbabım olan bir kitapçıya (uğradım, delidolu, fakat birinci sınıf bir iş adamı dır. Sanatinin âşıkı olan bir kitabı ehli- ne sattığı zaman zevk duvan ve bazan eline geçen orijinal, küçücük vesikaları hediye etmek nezaketini ve lütufkârir mı gösteren bu sevimli adam, satın ak dığı “Takvimi Vekayi,, ve “Ruznmamei Ceridei Havadis,, koleksiyonları arasmda çıkan bir yığın kâğıt parçasını karıştırı- yordu. Beni görünce, “sevdiğin, aradığın şeyler,, diye hepsini önüme serdi. Dün kendisinden aldığım beş on kâğıt Parçası, benim için tamamen meçhöl bir “İzzetlâ. Selim beyefendi hazretlerinin günlük mutfak masrafı kâğıtları ile-ev halkının harçlık ve masraf kâğıtları. ve terzi masraf pusulaları idi. Bu beşon kâğrt, elli yıl evvelki zengin ve kalaba” ik bir Türk silesinin o yaşayışmı bütün canlılğı ile gözönüne getiriyor. Buraya bu “İzzellâ Selim Beyefendi hazretleri: rin 1200-1301 yıllarına ait bir senelik terzi masrafı pusulasını naklediyorum: İçi ipek astarlı fasüne redingot 400 Er. Arak için bir takıni esvap 590 Siyah çuha üniforma setire 125 1 Fasüne redirgot 2 tane &lâ Kazmir pantalon 710 Alâ Kastor caket 215 Pardesü ile fanilâ caket şerit ve düğme tamirleri 5. 1 Vatalı palto 400, Kapı oğlanına bir takım hazer «vap 100 ,, Harem kâhyasma şayak pantalon 70 1 Açık renk kazmir 'perdösü, 1 siyah kazmir pantalon, 1 yelek, 1 pike velek Eski perdösünün kordelâ tamiri 3 pantalonun sökdürülüp yeni baştan darlatıp diktirilmeğe ve- rilen terzi parası 1 beyaz ipekli kumaştan caket, 1 yelek 15, 1 mavi fanilâ pantalon i yelek 50, 550, 20 0, 1 beyaz fanilâ pantalon go, 2 mavi Çin fanilâsı caket 250, 1 ipek kumaştan caket 15, Ahmet ağa için fasüne caketli bir takım esvap 325, 4630 Altın para ile ve bir lira 100 kuruş iti- barile 4630 Kuruş ile kapanan bu terzi pusulasında haremin esvap masrafı dahil değildir. Zira baremin kadm — terzisinin pusulası da ayrıca gelecektir. “İzzetlü Selim Beyelendi hazretleri,, ile arabacı- sının, kâhyasının, bendelerinden bir Ah- met ağasırın ve bir kapı oğlanmın giyim kuşam masrafmın bugünkü karşılığının ne tutacağını da okuyucularım ve bilhas- sa orların içinde de terziler hesap etsin- ler; Belki biraz insafa gelirler. Reşat Ekrem KOÇU d