25 Mayıs 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10

/ 25 MAYIS — 1938 esnasında Vekilinin verdiği bütçe Büyük Millet Meclisinde Dahiliye Adliye Vekilinin izahatı izahat Adliyede sürat Icra ve iflâs kanununda mü- him değişiklikler yapılacaktır Ankara, 24 (Telefonla) — Büyük Millet Meclisinde Adliye bütçesinin müzakeresi esnasında Adliye Vekili Şlikrü Saracoğlu beyanatta bulunarak ezcümle demiştir ki: 937 senesi Türk adliyesinin ileri yürüyüş ve hamlelerini kaydeden iyi ve mesut bir yıl sayılacaktır. Çün- kü 937 yılı içinde tekmil iora daire- leriyile ceza ve hukuk mahkemele- rimize cemah 935.522 yeni iş gelmiş ve bir sene evvelinden devrolunan 524.090 işle beraber görülecek iş yekünu 1.459.613 ye baliğ olmuş ve ayni yil içinde 955.971 iş İntiaç odi- lerek 938 senesine 603.641 iş devre- dilmiştir. Halbuki 944 senesi 935 senesine 695.634 Iş devretmişti. Gö- rülüyorki her sene adliyeye gelen ye- Bİ iş yekünunun aşağı yukarı ayni olmasına rağmen sebeden seheya devredilen işler yektnunun iki yıl evvelkine nazaran 190 küsur bin az- Irk vardır ki bu #elâhı münhasıran raabkeme ve dairelerimizin 1ş çıkar- mak hususundaki kudret va kabili. yetlerinin artmış olmasına borçlu- yuz. Adliye cihazındaki daha fazla iş çıkarmak gayreti bir sınıf mahkeme müstesna ufak tefek farklarla bü- tün dalrelere ve mahkemelere şamil bir mahiyette olduğu için selâhı e- saslı ve devamlı telâkki etmekte- yim. Nitekim yalnız mahkemeler na- sari ilibare alınacak olursa her s6- ne mahkemelere gelen iş yekünunun iki yn içinde 927.141 den 593.538 e çıkmasına rağmen söneden seneye devredilen iş yekünlarında İki yıl ov- velkine nazaran 150 bin kadar az Nik vardır ki bu azi'k münhasıran her sene mahkemelerimiz tarafın - dan intaç edilen iş yekünunun 500 binden 663 bine çıkmış olmasına borçluyuz. Mahkemelrde görülen bu selâh- ta sulh cezalarının bissesi yoktur. Bilâkis orada variyot biraz daha &- Bırlaşmıştır. Çünkü bu mahkeme. lor 926 senesine 50 bin, 936 senesi. ne 59 bin, 937 senesine 62 bin, 938 senesine de 56 bin iş devretyiştir. Halbuki bu mahkemelere gelen yo- ni İşler miktarında 20 bin kadar noksanlık bulunması eldeki işlerin büyük bir kısmınm süratle çıkarı! - masma ve vaziyetlerinin selâh bul masına imkân bırakıyordu, "Ağır cetalarla ticaret mahkeme- lerinde selâh çok ax mahsustur. Sulh hukuklardaki selâh şayanı kayıt- tır. Asliye ceza ve asliye hukuk mah Kemeleri 937 yil içinde hepimizi memnun &decek bir ilerleme kaydet- mişlerdir. Asliye cezalar 935 de 60 bin, 936 da 70 bin, 987 de 77 bin, asliye hu- küklar ise 935 de 100 bin, 996 da 103 bin, 987 de 130 bin iş çıikarma- ga muvaffak olmuşlardır. İcra daireleri iki sene evveline Kadar seneden seneye 984 bin Iş der- rederken 937 senesinden 938 senesi- ne 254.477 iş devretmiştir ki bitta- bI bu büyük bir selâh eseridir. Adiiyo vekili bu rakamlarda görül- düğü gibi, adliyemizde işlerin gok ve çobuk çıktığını işaret etmiş, fakat bunların ilme ve kanuna muvafık ola. yak yapılıp yapılmadığının araştını - ması lâzımgeldiğini söylemiş ve demiş- tir ki: Hemen haber vermeliyim ki cuna- burlyet adiiyesi kararlarının ilim ve kanuna uygunluk noktasındaki fütubatı çokluk ve çabukluk saha-- sındaki müsbet adımlarından çok daha büyük ve çok daha kiymetlidir. Hâkimler kanununun ifk tatbik se. nesi olan 934 yılından bugüne ka- dnr mahıkemelerimizden sadir Olan kararların temyiz mahkemesince tasdik nisbotleri her yıl geçen bir yıla nazaran devamlı bir yükselme kaydetmiş ve 935 senesinde yüzde 53 olan vasat! tasdik nisbeti 936 da 58 e, 937 de de 61 e vasıl olmuştur. Yalnız hukuk mahkemeleri nazari itibare alındığı zaman vasati tasdik nisbetinin 71 1 tecavüz etmekte ol- duğu görülür ki bu da bâkim sınıf- larmdaki ehliyet ve bilgi farkından değil, sadece memleketimizde buku- ki mevzuatın ve Içtihatların İstikrar bulmuş olmasından v6 ceza! mevzu- atın da sık sik değiştirilmesinden İ- leri gelmektedir. Adliye Vok4letiniz işlerdeki çok- luk ve çabukluk ve Kararlardaki ii. me ve kanuna uygunluk sahaların- daki fütuhatın büyük kısmını hâkim. ler kanununun anaprensiplerine ve kıymetli hâkimler cemaatine borç- lu olduğu kanaatindedir. TEMYİZ MAHKEMESİ Diğer mahkemelerde görülen bu selâh temyiz mahkememizde kendi- ni daha çok bissettirmiş bir vaziyet- tedir, Temyiz daireleri ötedenberi sene- den seneye 20 binden fazla iş devre drirdl. Bu devredilen iş yekünu 937 senesi başından yirmi bine, 938 senesi başında 17 bine, 938 senesi mayısında 14 bine indi, Bu devre- dilen âşler içinde hukuk dairelerine ait olanı senelerden beri normale yakm olan 5 bin küsurdur ki bu ral kam bugün de o kadardır. İki senelik mesaf neticesinde biri ken işler bakımından ceza dalrele- rinin vaziyeti de normale yaklaş. maktadır. Cera daireleri 937 sene- sinde 14.440 iş devralmıştır. 9386 bu daireler ancak 9.991 iş devir ver. diler. İçinde bulunduğumuz mayt- sm birinei günü bu rakam 8.374 6 düştü. 1 Mayıs 938 günü temyiz mahke. mesi teşkilâtlarına ayrı ayrı göz & trldığı zaman görülür ki ceza ve hu- kuk umum! heyetlerinde bekliyen 1ş miktarı fk! aylık varlde yekünunu tecavüz etmemektedir. Üçüncü hukuk, Ikinci ceza, lera ve iflâs, dördüncü hukuk işlerini günü gününe görür bir hale gelmişlerdir. Birinci ceza, ticaret, birinci hu- kuk, ikinci hukuk, üçüncü ceza dai- relerinin günü gününe iş görür bir hale gelmesi artık bazıları için bir. kaç hafta, bazıları için de birkaç ay meselesi olmuştur. Yalnız dördüncü ceza dairesi her sene 20 bine yakın iş çıkarmasına ve yıldan yıla devredilen iş yekünü- nun ber sene bin kadar azaltmasına rağmen olyevm bu dairenin elinde d6 4000 binden fazla iç mevcuttur. Bu dalrenin de diğer daireler arası. na karışabilmesini temenni ederim. İCRA İŞLERİ Icranın hukuk kısmında son sene rakamlarının kaydettiği selâha rağ- men yapılacak pek çok işlerimiz bu- lunduğu da aşikârdır. Esasen bu Iş Için geçen sene sizlere vaadetti- ğim gibi yabancı bir mütehassıs cel- bettik. Bu zat büyük ve küçük muh- telif icra dairelerini tetkik ettiktet sonra hasıl ettiği kanaati ve gördü- gü kusur ve noksanların tslâhr için yazacağı raporu bu ayın sonundâ göndereceğini vaadederek memleke- timizden ayrıldı. Bu mütehassısla vaki olan şifahi temaslarımızda 16 ra ve İflâs kanunumuzun 60-60 Kadar maddesini tadil etmek tavsf- yesinde bulunacağını ve Türk adli- yesinin bu müşkülü yenebilecek bir kuyvet ve kurette bulunduğunu Ifa- da,eiti. CEZA EVLERİ Ceza icrasına gelince: Vekâleti. niz bu hususta en doğru yolu bul duğu ve bu yolda haylice tlerlediği kenastindeğir. Tuttuğumuz yolda sadece yürümenin, mahdut seheler İçinde cezaların lora ve İnfazı baki- mından adliyemiz!i gayesine Isal 6- deceği kanaatindeyiz. Pok mütevazi vasıtalarla başlıyan İmralı, Edirne, Zonguldak, İsparta Köylermizin refaha erişti- gini yakındatiliyatla öreceğiz | Belediye işlerine büyük ehemmiyet verilecek Elektrik, Tramvay, vapur, otobüs Şirketi Ankara, 24 (telefonla) — Büyük Millet meclisi bu günkü toplantısında dahiliye bütçesinin mlizakeresi müna. sebetiyle dahiliye vekili ve parti ge- nel Sekreteri Şükrü Kaya izahat ver. miş ve dahiliye vekâletinin üzerindeki işleri İşaret ederek bu işlerdeki mü- kemmeliyetin, milletin cümhuriyet prensiplerin» olan bağlılığa ve po- Jis ve jandarma teşkilâtmm vazifesi. ni tamam yapmasına mecbur olduğu. muzu söylemiş ve demiştir ki: “.— Eğer asayiş ve emniyet Üzerinde mutlaka bir söz söylemek icap ederse şununla iktifa edeceğim ki, polis ve Jandarmamızın reuhabbet ve himayeni- 28 lâyık bir unsuru emniyet olduğunu srzedeceğim. Bizim Dahiliye Vekâleti. ne mevdu olan işlerden başlıcası da vk lâyetlerde idari teşkilât işleridir. Sırası ile başlamak lâzım gelirse köyler, nahi- yeler, kazalar, (o vilâyetler ve umumi müfettişliklerdir. Bu teşkilât bütün ha- yellerini ve ideallerini yerine getire. eek olan terakki! ile mütenasip olsrak yürümektedir dersem hakikati söyle. miş olurum. Çünkü memleketteki inki. gafı iktisadi ve içtimai inkişaf budutları kısaltmakta ve mesafeleri buna nisbet. le idare, teşkilâtı idareyi de arttırmak- tadır, KÖYLERİN KALKINMASI Biz bu terakki ile mütenasip olarak teşkilâtımızı ikmale çalışıyoruz. Köyle- rimizin kalkınması hareketi başlamıştır. Dahiliye encümeninde bu köylerin in. kişafma muvafık olarak bir kanun ba- mrlanmaktadır. Niyetimiz köylerimizi komün: şeklinde toplu bir halde idare yeni ceza evleri bugün biror canlı varlıktır. Üç sene evvel metrik ve hali bir ada olan İmralıda bugün üç büyük bina, iki atelye, üç ahır, İ- k! depo, bir balıkbane, bir idare ve Jandarma dairesi, bir değirmen, mi- teaddit binaları, imar edilen binler. 06 zeytin ağacı, bağları, sebze bah- çeleri, iskelesi, yolları ve binlerce dönüm zeriyatı ile bir mamure hali- ne getirilmiştir. Burada mahküm. lar bir taraftan kendi kendilerini f- dare ederken diğer tarftan bu adayı zenginleştirmektedirler. Eiyevm İm- ralı adasmda 400 kişinin ektiklerini toplıyabilmek Için gelecek ay oraya gönderilmek üzere 350 mahküm da- ba hazırladık, Edirne, kardeşi İmralmın tuttuğu yolda emin adımlarla yürümektedir. Biyevm orada bulunan 200 kişinin ektiklerini topliyabilmek için gele- cek ay gönderilmek üzara 300 kişi daha hazırladık. Zonguldak madenlerinde elyevm' 350 mahkümumuz çalışmaktadır. Maddi nok- tadan en mürsffeh bir vaziyette bulu- nan Zonguldak cezaevindeki muvaffakı. yetin sirri, Adliye Vekâletinden ziyade oradaki maden müdür ve mühendisleri. nin hüsnüniyet ve çalışmalarında min. demiştir. Onlar bizi, biz onları seviyor ve anlıyoruz. Mahkfimlar da her ikimizi seviyor ve anlıyorlar. Bu karşılıklı sev- gi ve anlaşmadan sağlam köklü bir var lik fışkırıyor: Zonguldak cezaevi. Zonguldak madenlerinde çalışan mah- kümlürm adedini yakın bir atide birkaç misline çikarmak için karşılıkiı tedbir. ler alınmaktadır. Arkadaşlar, bendeniz şahsan adliye işlerimizin, hukuk kısmında olsun, ceza kısımında olsun kanun safhasında hüküm safhasmda ve hattâ icra ve Infaz safha. sında Türk adiiyesinin o Türkiyesine yaraşır bir yolda ilerlemekte (olduğu kansatindeyim, etmektir ve küçüklerini de topla bir halde idare etmektir, Köy bankası teş. kili köylerin sirsi ilerlemeleri Ye mas. rif yönünden de terakkf etmeleri için hükümet arkadaşları elbirliğiyle çalış. makta ve düşünmektedir. Köylerimizin lâyık olduğu refah mer. tebesine yakın bir zamanda geleceğini füliyatin göreceğiz. “Bravo sesleri, BELEDİYK İŞLERİ Belediye işlerimiz memlekette çok zamanlar metruk kalmış bir haldeydi, Veyahut çok eski tarzlarda idare edili. yordu. Belediyelerie elddi bir proğram dahilinde iştizal her güç işlere olduğu gibi göno Cumhuriyetin eseri olarak başlanmıştır Bunların, kendilerinin ka. nünu yapıldıktan sonra (kendilerine proğram verilmiş ve bu proğramlar bu. gün tatbik edilmektedirler. Gelecek sene teşrii meclise bu hu. susta oldukça mühim ve memleketin ibtiyacma kâfi esaslar getireceğimizi ümit ediyorum. Zaten bu Gsasların bir çoğu, Cumhuriyet Halk Partisi grubun. da görüşülmüş ve grup tarafından ayrı. lan komisyonlarca liyıhaları ve men- baları hazırlanmıştır. Idarel hususiyeler için de ayni şeyi düşünmekteyiz. Bele. diyeler bankası olduğu gibi idarel kusu- siyeler için do bir banka tesisini düşü- süyoruz. Dahiliye Vekili bundan sonra şahirlo. rin suları meselesine geçmiş, çok müş. kül olan bu işe büyük bir ehemmiyet verdiğini, belediyeler bankasının bir “Su proğramı,, yaptığını, belediyelerin sudan sonra plân, elektrik, harita ve spor yerlerinin inşasına el atacaklarını söyliyerek demiştir ki: — 1041 de 58 şehirde temiz sular akıtılacaktır. Bunlarm bir kısmı ihale edildi, Bir kısmın da projeleri hasr. Tanmakladır. Su meselösi balledilirken bir çok çe- hirlerimizin plân ve haritaları yapıl- maktadır. Bunların bir kısmında da spor yerleri, stadyomlar ve diğer mo- dern İhtiyaçlar vardır. Mezbahalar da buna dahildir. Bu memlekette her türlü seyyintma rağmen tek bir çeşme yapan adam asir- Yarca Yadolunurdu. Buglün bütün şehirlerimize su getir. mek elbetteki halkı ilelebet rejimimi. ze bağlıyacak ve bir Htihar vesilesi 0 Tacaktır. (Alkışlar, bravo sesleri). Dahiliye Vekili bundan sonra am- me hizmetlerinin belediyeleştirilmesi veyahut devletleğtirilmesi meselesinin rejim icabı, Atatlirkün direktifleri & cabı, Celâl Bayar hükümetinin pro. gramı icabı olduğunu söyliyerek de- miştir ki: “ — Amme hizmetleri hiç bir kapi. talin istismar edemiyeceği bir âlet sa hasıdır. Ne bir elektrik, ne bir tramvay, ne bir vapur, ne bir otobüs girketi ferdin elinde kalamaz. Bunlar, belediye hu dutları dahilinde iseler belediyeye, be» lediyo hudutları haricinde bulunup da müteaddit belediyeleri alâkadar edi * yorsa, devletin eline geçmelidirler, Devlet, kâr cihetini bir tarafa bırakıp ber şeyde olduğu gibi milletin menfa atine olarak bu gibi şirketlere &it masrafları bütçesinde temin ve takvi- ye etmek suretile yerine getirmelidir., Şükrü Kaya etin ucuzluğunu te- min için devlet ve belediyese yapılan fedakârlığı anlatmış, şayet kasaplar halkın gıdasını ucuzlatmak için yapi- Tan bu işe filt şekilde mümanaat &de- cek bir teşebbüse girişmiş olsalardı, yüni dükkânlarmi kapatıp halka et vermeselerdi hükümetin ertesi günü Terdin elinde kalamaz! İstanbul halkımın muhtaç olduğu etin iki mislini halkım ellerine ve emirle- rine amade bulundurmak için tertibat aldığını söylemiştir. Dahiliye vekilimiz ekmek meselesi. ne de temas ederek demiştir ki; — Ekmek de asgari bir fiatla ve ev- mek için uhdelerine vazife alanlar, el- lerinde vesajti olsun olmasın, kanuni ve idari olsun, çaresini yakm bir za « manda bulacaklar ve tatbik edecek - istihlâk, eğlenca vergileri gibi halkı- mızın, eğlence, tiyatro ve müzik din- lemeleri gibi zevk ihtiyaçlarmı biraz güçleştiren gerek maliyenin ve gerek belediyenin almakta oldukları bu gibi vergilerde de tenzilât yapılacaktır. Hattâ bunlardan bir kısmı için ka- nunlar hazırlanmaktadır. Bu kısım da tetkik edilmektedir. Ümit ederim ki, gelecek sene bütçemiz mevzuubahsol- duğu vakit, size bu işlerin ne kadar yapılmış olduğunu arzetmiş olacağız... MEMUR MAAŞLARI Dahiliye Vekili geçen sene polisle. rin bir miktar terfi ettirildiğini, bu sene de nüfus memurlermm ayrıca masşlarma zam yapıldığını söyledik- ten sonra taşra teşkilât kanunundan bahsetmiş, bu kanunun Meclis encü- menlerinde olduğunu, gelecek sene bu işin bitirileceğini, memurlarm muh » taç ve lâyik oldukları refah derecesi- ne çikarılacaklarını bildirmiştir. Vekil sonra şehirlerin imarı mese- lesinden bahsetmiş, başta İstanbul ol- mak üzere Bursa, İzmit, İzmir gibi şehirlerin oralarda oturanların ve ge zen'erit refahmı temin edecek şekil“ de imarının ciddi olarak düşünüldüğü nü, İstanbulda Eminönlinden imars başlandığını anlatmıştır. Nüfus işleri Emin Arslan (Tokat) m nüfus kü. #üklerinin laha muhtaç olduğunür Dahiliye vekâletinin en çok ıslaha #h- olduğunu söylemesi üzerine demişti” ki: — Bizde nilfus muamelâti bir say” bir de yazım olmek suretile iki kısmı* ayrılmıştır. Nüfus sayımını her be senede bir yapmaktayız. Ve yapac* iz. Nüfus yazımı ondan daha mühi ve müşiüldür. Hazırlanan kanun, Ş# Tâyrdevletten çılkmış, Meclise tevdi © dilmek üzere ve belki de tevdi edilmi?" tir. Yakın zamanda nüfus yazımı Y” pılacaktır. Eski harflerle olan bö Yet varakalarına gelince yeni yazı $$” | nunu çıktığı zaman bunların tağil derpiş edilmişti. Peyderpey değiatiri” mektedir, Eski harflerin ortadan *$ imamiyle kalkması nüfus yazımı Ö duktan sonra olacaktir, Nüfus yazımı ise hayli bir mast ve zamana muhtaçtır. Bizim tahsili mize göre iki, iki buçuk milyon yeri mütevakkıftır. Bu kadar mühim ye şeyde tasarrufa, askerliğe, hulâss y kukf tasarruflara (esas olan Cumhuriyet hükümetinin dah& ğe zaman beklemiyeceğine emin Ol” lirler..,