1 Nisan 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

1 Nisan nisan, çok kimselerin kendileri- ni akıllı sayabildikleri gündür. ik bir yalan Uuyduruverin, karşı- inandırırsanız zekânıza bir ke- aha hayran olabilirsiniz. Sabahle- bir şekerci dükkânı önünden geçi- um; bir tabak çukulata üzerinde k bir etiket: “1 nisan şekerleri,. daşlarınızdan birine o sarmısaklı kiremitli, ciğerli çukulatalardan 8 yedirebilirseniz dehaarzdan heniz kalmasın!... İlmem dikkat ettiniz mi? 1 nisan ötekini berikini aldatmağa kal- in çoğu her gün en budalaca ya- insanın kendini DSf . T ERALDN ea rla, meselâ bir tmeden her yete girmesine mü- edecek şam bulunduğuna ina- kimselerdir. Siz de bir güncük on” Uydurduğu baberlere inanmış gİ- üken, hattâ verdikleri şeker- fğzınıza atar gibi yapım, ne olur? lır, onlar da mütemadiyen aldan- acısını çıkardıklarını sansın- $7 464 ıyada kimse 1 nisan yalanlarına dığini iddia edemez; çünkü her- ya ümid ettiği, yahut korktuğu aber vardır. Kendisine onları söy- Ce niçin inanmasın? Sevgiği, iti- ettiği bir adam bir şeker, bir ciga- ince niçin reddetsin? Hiç kim- timadı olmryan, hayattan artık j> ir gey de, kötü bir gey de beklemir adamlar belki vacdır; fakat asıl'on- benzemek istenilecek bir hal de- ir. 1 nisan âdeti nereden çıkmıştır? iyorum; Türkiye'ye bizim çocuk- muzda girdi. Ben de mektebde hor dan birini aldatmağa kalktım; uğradi bir teza verir diye günlerce kork- , İyi bir adamdı, hafif bir sitemle ::nılı iştirdi. O günden beri bir daha öy ür şey yapmadım; o çocukluk ha- tim de aklıma geldikçe hâlâ uta- 1. Befki kendim de yaptığım için- kon çocukların beni 1 nisarıda aldatma- İktıklarına aldırmam. Büyükle- ine de kızmam, çünkü nihayet ga kimsenin 1 nisanda şunu bunu al- ga kalktıklarını görmedim, ir zamanlıı gazetelerimizde âdet ol- martın 31 inde 1 nisan ya- ti uydurulurdu. Çok şükür bir bi etten beri bu çirkin şey — kalktı, '0.1-6 olmazrsa çok azaldı. Keşke öteki yas ti da kaldırabilsek... Nurullah ATAÇ #temizin makine gefi arkadaşı- Orhan Temelin babası, bahriye kol- iğından — mütekait Hacı Mustafa zade İsmail Hakkı Temelin dün velfa tettiğini haber vermekle elem faydak hizmetler görmekten u- a'mlmş olan rahmetli, bizde re- €) san'atının değerli bir bümisi telâk- dilebilir. Vaktiyle Şehzadebaşında bi bulunduğu “Zükal, mağazasın- imdiki meşhur ressamlarımızın bir kunu san'at yolunda teşvik ve hima. *"" onlara çalışma gayreti aşılar it. Temiz kalbliliği, iyi ahlâkı, onu ' n tanıyanlara derin bir muhabbetle Jdirmişti Bu itibarla ölümü onu tanı- SÜ Üerkeste bakikt ve samimt bir ma- | dık öi _ı; .Lı * ğ Veti İsmail Hakkı Temelin ce- y TeT bdğıiın öğleye doğru Cağaloğlun. apti evinden kaldım!larak Eyüpte aile lığına defnedilmiştir. -Arkadaşı- Orhanla gilesite ve merhumun yâ- akrabası bulunan amiral Vasıf aile- gamim! taziyetlerimizi - bildirir. lah rahmet eylesin.. Iş bankası hisse- darları toplandı Beher hisseye yüzde 9,2 hesabile temettü dağıtılacak, Ankara, 81 (A. A.) — “Türkiye İş bankası,, hissedar heyeti umumiyesi bugün banka idare meclisi reisi Fuat Bulcanm başkanlığında ve bankanın umüm? merkez binasında — toplanmış. tır. Başvekil Celâl Bayarın da hazır 'bu- lunduğu bu toplantıda okunan banka- nin 14 üncü mali yılr mesaisine ait i- dare meclisi raporunda 1937 yılı baş. langıcında evvelki yıldan hız almış ö- lan kesif iş hacmi ve büyük fiat yük. selmeleri kaydedildiği ve bu faaliyetin nispet ve ölçülerinin silâhlanmanın tevlid edebileceği hadlerden çok daha fazla olduğu ve spekülâtif bir karakter almış bulunduğu işaret edilerek şöyle denilmektedir: “Speokülâsyondan köpüklenen bu fi- &t yükselmesi çok devam etmemiş ve kısta bir zaman sönra kuvvetli bir ak. sülâmelle nispetsiz flat sukutları baş- » Böstermiştir. | Bunu takiben Amerikan borsaların- da Çıkan panik 1929 - 1930 yılların. daki krize müşabih bir buhranın tek- rar başını kaldırdığı his$i ve kanaati. ni süratle ortaya atmıştır. Ancak bu kanaat tamamen yerleşmeden fiatlar- da ve iş hacminde nisbi bir istikrar hâsıl olmuştur. Esasen bunun böyle olması tabil telâkki edilebilir. Çünkü, yeni ekonamik faaliyetin temeli olan silâhlanma yarıgı azalmayıp daha kuv. vetli bir hızla devam ettiğine göre te- sirlerinin ortadan kalkması şüphesiz dir. Ancak (İlersi için çözüm noktası te. Tükki edilebilecek iki büyük mesele tar mamen aydınlanmamış olarak bütlin ehemmiyetile —ayakta durmaktadır. | Bunların birisi silâhlanma aşısının verdiği kuvvetlen, bu aşının devam Ve tesirinin geçmesinden Bonra ekono- mik uzviyetin ne olacağıdır. v tük dava da silâhlanma * ». delinin devletler tarafından nasıl ve ne Bu silâhlanmır - nın büyük kısmı kem dahili borg l6 yapılabilmektedir. Borçlanma nisbet ve imkânları işba haline gelmiş alan memleketlerde bu dahili borcun mauh. telif sekil ve surette bir enflâsyon ma- hiyetinde yapıldığı ümid edilebilir. Zengin ve müreffeh memleketlerle varlık kaynakları bol ve artmağa mü- sait olan memleketlerin bu borçları ödiyebilmeleri imkân dahilindedir. Fa, kat bu vaziyette olmıyan memleketler için bu iş, içinden çıkılması hemen, hemen imkânsız bir şekil arzediyor. Geçen yıl zarfında bir çok memleket- ler buna çare aramağa matuf gayret- ler sarfetmişlerdir. Bununla beraber, birçok sarsıntılar olmuş, bazı mühim para sukutları de. vam etmiştir. Bu meyanda Fransız frangı birçok defa düşmüş ve clân muhtelif temevvüçler kaydetmekte bu- Tunmuştur. Silâhlanma hızı geçtiklen sonra e. konomik vaziyetin alacağı şekil hak- — L * Atatörkün Çankırıyı şereflendirdikle. Fi günün halırasını yaşatmak üzere dikil. mesi takarrür eden anılın lemelatma tö. inlerce köylü ve şehirlilerin işştira. kile dün öğleden sonra yapılmıştır. * MANİSA bağcılar bankası heyeti umu miyesi içtimaı dün yapılmış, İdare mec. lisi ve murakıp raporları tasvip — ve 937 yılı bilânço ve'kâr zarar besapları tetkik ve tasdik ve mürakipler tavin olummuş. tur. * YUNAN milli bayramı dolayısile Baş #ekilimizle Yunan Başvekili arasında tel. araflar teati edilmiştir. * AKAY idaresinin yeni ilkbahar tari. fesi 20 nisanden Mibaren tatbik edilecek. tir. * KARAKÖY köprüsile Unkapanı ara. şında Bman amelesine mahsus bir bina | yaptırılacaktır. - * LİMANLARIN ıslâhi için alınacak ted birler cümlesinden olarak, Yalava limanı kında bugün kat'i bir tahmin yürüt- mek çok güçtür. Bu faaliyete muvazi olarak düzgün bir hakiki kalkınma i. çin yapılan kuvvetli hamleler azdır. Geniş mikyasta iatihlâk eden kütlele- rin bu hareketleri dünya ekonomisin- de tesirini göstermiş ve gösterecek. tir.,, Memlekütimizde ekonomik vaziyet Raporda bundan sonra memleketi- mizin iç vaziyetine geçilerek, geçen yıl memleketimizdeki ekonomik vazi. yetin normal temel ve çerçeveler hudu- da içersinde geçtiği kaydolunarak göyle denilmektedir: *“Filhakika memleketimizdeki eko- nomik vaziyetin sağlamlıkta ve ilerle. yiş adımlarındaki kuvvet kaynağı, ba- şımızdaki eşsiz, yüksek Şefin dirayet, irade ve dehasından ilham alan hükü- metimizin isabetli tedbir ve direktif. leri dahilinde çalışan halkımızım kabi- liyeti ve yurdumuzun tabil servetleri. ni işletme imkânlarıdır. Bu kıymetli ve pahası büyük men- baların verim kabiliyetidir ki bize, ta- bil esaslara dayanarak artan, genişli. yen bir iş hacmi, daima yükselen bir ekonomik inkişaf seyrini sevinçle gör mek bahtiyarlığını vermektedir. Bunları gözönünde bulundurarak halkımızın yaşama seviyesini garb memleketleri #standardına çıkarma ana. direktifini vermiş olan Ulu Atatürk'ün bu emmini yerine getirebilmek bu ga- yeye yardım imkânı bulunan her 'Türk için bir borçtur.., Bankanın vaziyeti Raporda bu gaye etrafındaki çalış. maların ekonomik sahadaki verimli faaliyetinin müspet eserleri ve netice- lerinin geçen yıl da kendini göstermiş olduğunu memnuniyetle işaret edile . rek bankanın umumi — muamelâtı ve iştiraki bulunduğu diğer şirketlerin durumu etrafında izahat verilmekte - dir. Bankanın 1937 hesap yılr içindeki çalışma durumu ve besaplarına ait ve yukarda da bazı kısımlarını kaydetti- ğimiz idare meclisi raporu ile 1987 bi. lânçosu kâr ve zarar hesapları okuna- rak tetkik ve tasdik edildikten sönra, İdare meclisi azaları ve murakıplar, 1937 yılr iş ve hesaplarından dolayı ibra edildiler. Umumi heyet 1937 yılı temettü payı olarak 10 lira itibari kıymetindeki be- her hisse senedine yüzde 9,2 hesabiyle 92 kuruş ve beher müecesis hisse sene. dine de 9 lira verilmesini tensib etti. Va 13 numaralr kuponlar mükabilin- de temettü paylarının 13 — nisan tari. hinden itibaren banka gişelerinde da- gitilmasına karar verdi, 1938 yılt murakıplıklarına Trabzon mebusu Hasan Saka ile Kocaeli mebu- su Salâhattin Yargı seçildiler. Kazedalelar e büraya akan Samanhdere - temizlene. cektir. Nİ elili Tiralıklar bugünden iliba. ven tedavüle çıkarılmıştır. * BÖMONTİ şirketi idare heyeti dün toplanmış, bira imaline ait olan imtiyaz mükuvelesinin bitmest dolayısile şirketin lasfiye edilmesi görüşülmüştür. Fakat, bu husustaki karar fevkalâde bir içüman bı. rakılmıştır. * 19 NAYIS gençlik bayramının prog. ramı tesbit edilmektedir. Dün İstanbul kız Hsesinde bu maksatla bir toplantı yapıl. miştır. * ANKARA ile İstanbul arasındaki tay. yare selerleri bugünden itibaren başlamış tır. * ÇOK çocuklu hakimlere verilecek ik. l ı KURUN'da Meyve halinde p, tesör Fölke'nin kabzımallar Kazanç vergisinin tahsil tarzından şikâyetçi Kazanç vergisinin tahakkuk şek. M dolayısile İstanbul maliyesile hal kabzlmalları arasında yeniden çı- kan ihtilâf dolayısile Ankaraya gi- den kabılmallar heyetli şehrimize dönmüştür. Ayni zamanda kazanç beyannamesi verme müddeti do dün bitmiştir. Bu suretle Ihtilâf #on hah dine varmış olmaktadır. Kabzimallar ihtilâfın sebebini şöyle anlatmaktadırla: *—- İstanbul maliyesi bu dofa da halde bazı kabzlmalların bir miktar kurü meyve de satmakta oluşlarını öne sürerek gerek Ticaret odası, gerekse temyiz kararında sadece yaş meyveden bahsedilmesini baha- ne tutarak beyannameli mükellefi. yöt tesisinde ısrar etmektedir. Bir defa hal dahilinde kuru moy- ve satıldığı tesbit edilmesine rağ- men satış nisbetleri tayin edilmek istonmomiştir. Hal dahilindeki satış rın yüzde 97 &l yaş ve ancak yüzde $ ü kuru meyvoe veya salir mahsulâ- ta inhisar eder, İştigal nevinin ya. pılan işe nazaran asıl olan ve mer- kezi sıkleti teşkil eden maddelere göre tayin ve tesbiti Jecap aoadoceği elhetle bizim de asıl meşgul oldu- ğumuz şeyin yaş meyve kabzimallı- ğt olduğu meydana çıkar. Bu tak. dirde iso iratlr vergiye tabi tutul. maklığımız lâzımdır. Buna rağmen şube yüzde üç kuru meyveyi nazarı dikkate alarak bizi beyannameli vergiye tabi tutmak istiyor. Esasen kabzimallık denilen işin beyannameli verğiye sığar tarafı yoktur. Çünkü bu İşle uğraşanlar kanunun ibrazını istediği vesikaları Ibraz edemezler. Her sene müstah- sillere 2000 adet kap veren bir kab. zimal bunun ancak 200 ünü geri alır. Arada zarar demek olan şu hali ka. nun nazarında nası! bir veszika İle Ibruz edebiliriz. İstanbul maliyesinin —şu * mrart karşısında kabzimallık ortadan kal. kacak ve Türk müstahsili çok fena vaziyete düşecektir.,. Ticaret borsa- larını ıslah Ticaret odalarının kaldırılarak yerine iktısat odularının ikame edil. mesl için yeni bir kanun çıkarılmak üzere bulunduğu şu sıralarda Tica. ret odalarına bağlı bulunan ticaret borsalarının da ıslâhıina — çalışılma- ğa başlanmıştır. İktısat Vekâületi borsaların şeklinin değişmesi için evvelce hazırlanmış, fakat sonra terkedilmiş olan projeyli ele almış- tır. Bu proje İle Ticaret odaları yeri- ne iktısat odalarıma bağlanacak olan tlcaret borsalart yalnız borsa resmini toplayarak varidat getirir bir müessese olmaktan çıkarılarak dahili ve harici tlcnret işlerinde rol oynayacak bir vaziyeto getirmek gayesi istihdaf edilmiştir. Bugün borsa resminin tahsili işi tamamile erbap ticaretin hüsnü ni- yetine bağlı bulunmaktadır. Çünkü resmi vermiyen bir tüccar veoya ko- misyoncu İçin yapılabilecek şoy sa- dece ceza vermekten ibaret kalmak. tadır. Bu ceza da borsa aboneleri için ihtar, tevbih ve borsaya duhul. den men gibi şeylerdir. Borsa hari- cinde bulunanlara ise para cezası verilmektedir. Fakat resmin tahsili için hiçbir müeyyede yoktur. ramiyelerden Hlk olarak, 23 nisanda Ma. Bisa mahkemesi azasından R. Colâle ik. ramiye verilecektir. * DELEDİYELER'ce itlâf edilecek ke. dilerin hava gazı ile öldürülmelerine ka- rar verilmiştir. * TAKSİMLE Gazhane arasındaki — yot yeniden İnşası dolayısile, dünden iliba. ren kapanmışlır. * BELEDİYE tarafından verilen bir ka. rara göre, otobüsler de, tranıvaylar gibi, yolcu alamayacakları zamn, “dolmuşlur,, levhsı takacaklardır. * TAKSİ ve hüsüst ötomabillerin dura. gakları ve müşteri alahilecekleri yerleri tesbit eden bir talimatname hazırlanmış ve eblediye daim| encümenine verilmiştir. * BAKKALLAR cemiyeti idare heyeti. nin yaplığı bir toplantıda veresiye yüzün. den iflâsların önüne geçmek İçin, veresi. ye müuamalelerde, bakkallarla müşteriler arasında bir senef imzalanmasına karar vermiştir. esddelerden li caddelerine de taflı bir. kitabı NKARA güksek Ziraal easlitüsü reklörü Frederik Fölke (köylünün mahiyetli ve Türkiyede köylü iklısatları. man teşkiline cit temel hatlar) isimli bir kilap neşretmiştir. Asım Us, Ankarada bü. yük bir zirat köngre için hazırlıklar ya. pıldiği şu günlerde profesörün — kilabına calibi dikkat dulayor: “Frederik Fölkenin bu eserde mü- dafan ettiği esas prensip şudur: Yalnız Türkiyede değil, dünya yüzünde meveat her milletin istikboli köylü sınıfının mev. cudiyetine, fakat bu mevcudiyelin köylü büviyeti içinde yükselişine — ve refahına bağlıdır. Şehirleri besliyen de köylerdir. Köyler bir ağacın kökleri ve gövdesidir. ki daima dallardaki medeniyet meyvaları ancak o kökten kuvvet alarak yetişir; kö- ke bakılmak varifesi ihmal edildiği zaman dallar da yapraklanıp yeşillenmez ve mey. va vermez olur. Binlerce senelik insanlık tarihi bu hakikatin en açık bir delili ola- rak gösterilebilir. 4 Yüksek riraat enstitüsü rektörü diyor ki: “Eski milletlerin inkırazını mucip olan şey kaybedilen bir harp değil, va kapitalizm bakimiyeti altında mahvolması yüzünden devletin dronl deş. teğinin kalmaması, dron! dayanağının yok — olmasıdır. Ön Asyanın bütün meşhut ime? © paratorlukları, ilk çağda Bablonyo, Asya. da Tran, kera Yunanistan, klâsik ilk çağda — | site devletleri, Roma cihan imparatorluğu, halifeler İmparatorlağu, İspanya, Porkte. kiz ve diğer birçokları hep ayni yoldan Billiler. Kezalık zamanımızın büyük dov. letleri de böüyüklük ve kudretin köylü ba. kasına dayandığını tarihten öğrenmedik. leri takdirde hep ayni yolda gidecekler. dir. Bir memleketin inşası kendi köylürü tarafından temin edilmelidir. Bir millet ancak bundan sonra mustakildir. Memle. ketin köylüsü bizzat hitkinleşmeden — ne« sillerini şehirlere verebilmelidir. Köylüyü muhafaza etmek bir devletin - esas politi. kası olmalıdır. * Profesör Fölke bu sözlerile Halk Partisinin memleket idaresi için ötes denberi takip ettiği esas prensibi sadece- teyid etmiştir. Çünkü milli mücadeleyi za- ferle bitiren Atatürk ber şeyden evvel muu - kariz Osmanltı idaresinin ihmal ettiği 'Türk köylüsünü himaye ile Tşe başlamış. .tar; maliyede Htizam ve üşar usuleri kalı dırılmıştır. Askerlik müddeti kısaltılmış. tır. O zamandanberi hiçbir sene geçmez ki köylünün maddi ve manevi varlığını yükseltmek için bir tedbir alımmasın. Ni. hayet daha birkaç gün evvel ziraatte kul. lanılan hayvan vergilerinin indirildiği ve at ile merkebin ise tamamea den ise tisna edildiği malâmdur. Nibayet işte An- karada büyük bir ziraat köngresi de bu maksat Ho toplanıyor.a * CUMHURİYET 'te Kısa harp!l l TALYAN Başvekili Masolininin ev. velki gün söylediği nutukta “Halya kısa bir harp için hazı Ündekt şayanı dikkat Daver şöyle tahlti ediyor: — *“Kısa bir harp için hazırlanmaktadır. sözünden bizim anladığımıza göre, Muso. lini, İtalyanın herhangi bir harbi kısa bir zamanda bilürmek için hazırlandığını söy. . lemek istemiştir. Harbi kısa zamanda bi. trmek Almanların da prensibidir ve ba prensip İtalyanlara da uyar, Çünkü harp uzarsa Almanya gibi İtalya için de tehli. kelidir. Bu iki devletin ikisi de, ramant. miz karpleri için vücudu cizem olan bazı ham maddelerden mahrumdurlar. İtalyada kömür yoktur, petrol yoktur, pamuk yoktur, sellâler yoktur, — kauçuk yoktur; demir azdır, yün çok ardır. Yağ çıkarılan hububat azdır, linyit azdır. Bi. naenaleyh memleketle depo edilen bu mad deler bitmeden barbi muvaffakiyetle bilir.. mek Iâzımdır. Bunun için de Almanyanın düşündüğü gibi, karadan, havadşn, deniz.. den siyasl ve sevkülceşyi baskım yaparak düşmanı gafll avlamak ve bazırlanıp mu. kabele etmek gerektir. İşte Musolininin söylediği kısa bir harp için hazırlanıyo. ruz, sözünün manası budur. Başvekilin, “taarruz en iyi müdafnadır,, prensibini tekrar etmesi de kısa bir harp. ten maksadının bu çolduğunu gösteriyot. v e eER aa AE GŞT ÜREETüŞEERlüzi Ağaç ve taflan dikilen caddeler Beolediyo otuz metrelik caddeler, den olan Taksim - Harbiye caddesi- nin orta kızmının iki srralr taflan dikildikten sonra ayni şekilde olan ve Lâleli ea karar vermiştir. Ğ Beşii - O j