22 Eylül 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

W TERa TÜT YN HMA zi Dış Siyasa: Milletler Cemiyeti ve Sokullu Mehmet Paşalar Yazan : Şekip Gündüz Son enternasyonal hadiseler, Millet-| ve doğru bir hareket olduğuna da ka- ler cemiyetinin ıslâhı ve “kuvvetlen- dirilmesi,, meselesini tekrar — ortaya çıkardı. Milletler cemiyeti asamblesinde bu sefer söz alanlar ve garbi Avrupanın büyük yığınlı efkârmumumiyeleri Üze- rinde müessir gazeteler adeta söz bir- liği etmiş gibi bir ağızdan ve bir kalem den bu esası müdafaa etmektedirler, Milletler cemiyetinin ıslâhı ve kuv- vetlendirilmesi ortaya atılmış yeni bir dava değildir. Cenevreye büyük ümit- lerle bağlanmış olanlar, Cenevrenin idealistleri, Cenevre mücssesesi etra. fmda söylenmiş ve yazılmış olan hara- retli nutukların ve yazıları tesiri al- tmda kalmış olanlar, bu müessesenin beklenilen faydayı temin edemediğini görünce, dünya siyâsasındaki “realist,, seyir önünde aczi isbat edilen bu mü- esseseden Ümit kesmişlerdi. Fakat Milletler cemiyetinin büsbütün arta-| dan kalkmasından doğacak felâketle- rin, dünya siyasasındaki “realist,, ha. reketlerin gösterdikleri istikamette inkişafları takdirinde insanlığa ve medeniyete mevut akibetin kötülüğü, içinde bocaladığı bütün imkânsızlık- lara, manasını kaybedişine ve aczini hergün bir parça daha göze vuruşuna Tağmen Milletler cemiyetini - bir canlı cenaze halinde de olsa - yine ayakta tutmağa onları zorlamıştı. Osmanlı tarihinde buna benzer bir hadise vardiır: “Kanımi Süleyman sefer esnasında ölür. Oğlu ikinci Selim tahta çıkacak- tır. Fakat Kanuni ile birlikte gazaya gitmiş olan büyük ordudaki temayül- leri bilen vezir Soktltu " padişahın öl. düğü Anlaşıldığı ânda Bu ördunun ne gibi serkeşliklere kalkışacağını kes- tirmektedir. Orduyu - yeni padişahın yanına kadar “mehma emken,, diıip—l linli bir halde ulaştırabilmek için bkl çare düşünür. Bu çare Kanuni Süley; manın hastalandığını yaymaktan iba- rettir. Fakat ordunun içinde nasılsa padişa- hın öldüğü duyulur. Bunun üzerine ve- zir padişahın hayatta olduğunu isbata mecbur olur. * Betbaht Kanuninin cesedine, sandı- ğındaki en debdebeli elbise giydirilir, kavuğuna en kıymetli sorgüç takılır, arabasının içine oturtulur. Ve perdele- Ti yart İnik bir arabanın içine her ta- yaftan sıkı sıkr bağlanan bu cesede Sokullu ara sıra bir şeyler anlatarak, tazimler göstererek ordu arasında do- laşır. İşte Milletler cemiyetinin bugünkü hali, Her tarafta gemi azıya almış, eli palalı, gözü kanlı, bir takım serden geçtiler naralar atarak yağma ve ta- lana girişiyorlar; İsviçrenin bir tara- fında da bu cemiyet, güya medeniye- tin devamı, İnsanlığın felâketlerden kurtulması, milletler arasındaki tesa. nüdün inkişafı gibi davaları hallet- mekle meşgul. Buna bakarak Milletler cemiyetinin bugünkü havarilerini de birer Sokul- hu vezir gibi görmek ve faraza Litvi. nofu, bir Sokullu Litvinof paşa, Ede- ni bir Sokullu Eden paşa, Delbosu bir Sokullu Delbos paşa, Puriçu, bir Sokullu Puriç paşa sanmak mümkün değil ni? Acaba bu hareket, yani her ne ba- hasına olursa olsun ve manasızlığının derecsi ne kadar artarsa artsın Mil- letler cemiyeti idealini muhafaza fik- ri yanlış mıdır? F Biz yanlış olmadığı kanaatindeyiz Zira tarih vezir Sokullunun o hareketi ile ordunun dağılmadan, - serkeşliğini artırmadan ikinci Selimin yanma ka- dar varabildiğini yazıyor ve Miletler cemiyetinin bu yarı ölü halinde de bir gok kıymetli iş'er başardığını görü- yoruz. — Binsenaleyh; bu cemiyeti 16lâh et- mek ve kuvvetlendirmek davasına dört elle sarılmanm tamamile yerinde niüz, Milletler cemiyeti on altıncı asamblesi esnasında, yani Habeş da- vasının o buhranlı günlerinde bir İs- | viçre gazetesi Cenevredeki murahhas | ların hepsi ile konuşmuş, bu mevzua dair çok kıymetli bir anket yapmıştı. Avrupanın, Asyanın, Amerika, Af- rika ve Avustralyanın küçüklü bü- yüklü milletlerini temsil eden murah- hasların. ©o ankette neşredilen ve o zaman büyük bir alâka uyandırmış qhn sevaplarında hep şu iki esası İle- Tiye sürmüş olduklarını hatırlarız: 1 — Milletler cemiyetini - cihanşü- Mul bir hale sokmak, 2 — Milletler cemiyetine dayanacak küdret temin etmek, Acaba cemiyeti düzeltmek fikri bu gün tekrar ortaya konulurken — neler söyleniyor? Bu uîMl göze vurmak için bu mev- Zzua dair son iki gün içinde söylenmiş bir nutuk ve yazılmış bir makaleden birer parça alıyorum: Le Temps “Cenevre ve sulh buhra- nı,, adir başmakalesinde göyle diyor: “Bütün hatalarma, bütün zaafları- na, bütün inkisarlarına rağmen — Mil- letler cemiyetini devam ettirmek lâ- zemdır, Zira bunu kaldırınca yerine nenin konacağı meçhuldür. Milletler cemiyetinin ortadan kalkmasından do Zacak boşluk, sulhu devam ettirmeğe imkân bırakmayacaktır.,, Ve Fransa Hariciye Nazırının son nutkunu ele alarak vaziyeti bir kere ABER C Aka a v 1 numaralı İş Kanumnu emri Iş yerlerinde 48 saatlik Ankara: 21, (ALA,) — Tirtisat veklleti iş dairesi retsliğindan resmi tebliğ: İş kanununun 35 inci maddesinin (C) ben. di mucibince, iş müddetleri hakkında RİRİN. Cİ GENEL EMİR, | Kırk sekiz saatlik hafta | j 1— Iş kanudunun şümulüne giren ber tür. tü işlerden; a — kanunun üçüncü maddesi — mucibince | sanayiden sayılan ve bü — maddenin a, ©, c. d, «, f, b kebdilerinde yazili olan “ber türlü madenleri veya diğer berhangi bir maddeyi | topraktan çıkarma ve taş ocakları işlerinde | “ham, yart ve tam mamül maddelerin işlen. mesi, temizlenmesi, şeklinin değiştirilmesi, süslenmem, astığ için hazırlanması işlerinde,, “her türlü kurma (moptaji, tamir, temizle. me, söküp dağıtma işlerinde, , “bina yapılma tamiri ve tadili ve bozulup yıkılması iş. leriyle bunlara yardımcı ber türlü amal imal. VAt işlerinde,, , "Elektrik ve ber türlü muhar. rik kuvvetler tatihsali, tahvili, nakli, tesisat ve tevzimti işlerinde,, , “su ve gaz tesisatı ve işletmesi işlerinde,, , “gemi ve vapur inçası, tamiri, tadili ve bozulup dağıtma işlerinde., b — Bankacılık, sigortacılık — işlerinde ve “ticari faaliyetlerin yardımcı hizmetlerinden olan komlayonculuk, acentalık ve emsali iş. ter dahi dahil olmak üzere,, bükmi yeya ha. Kiki gahıslar tarafından yürütülmekte — olan türlü vasıflardaki toptan tisaret — işlerinda, galıştırılan işçilere HAFTADA COEMAN 18 BAATLIK iş müddeti tatbik olunur. 2 -- İşbu baftada — 48 saatlik iş müddeti 55 intl maddenin (a) bendi — muclhince 6 iş gününe teyzi edilerek işveren tarafından tesbit edilecek usul, — işyerinin bağlı bulun. duğu “iş dalrasi bölge amirtiği,ne bu gertel emrin Mmeariyetinden itibaren 15 gün içinde yazi ile bildirilecektir. 56 saat çalışma tarzı 3 — Hafta tatili kanununun 3 Üncü mad. desi mucibince işbu kanun — hükümlerinde 1 Mmüstema olan işlerde çalıştırdan — işçilerin tatil gününe ait çalışma mübleti, — diğer iş günleri gi B saattir, Bu suretle bunların T de bu nutka göre tahlil edip, Delbo- sun şu sözlerini mükemmel bir tavsi- ye olgrak ileriye sürüyor: “SÂNER devami K eti e£ retlerimize ve mücadele arkadaşlığı temayüllerimize üstün bir hisse ulaş- makla temin edilebilir.,, Yani “düşmanlıkları brrakalım, “menfaat ve his ittifaklarından vaz- geçelim,, demek istiyor. Bu davet o derece mesihane bir vaıza benziyor ki bazı siyasetlerin insanlıktan irtidatla- rındaki dereceye bakarak Milletler cemiyetinin bu tavsiye ile ıslâh edil- miş olacağını sanmak mümkün de- İkinel bir fikir ise Litvinofun dün- kü nutku ile ortaya atılmıştır. Bu zat da şöyle diyor: “— Milletler cemiyeti azasından iki- Sİ taarruz ve istilâya uğramıştır. Bu seler tecavüzün gerek nazariye gerek filiyat (yani hem prensip hem taktik) bakımından gösterdiği küstahlığın de- recesi büyüktür. Hepimizin muhtaç olduğumuz — sul- hu ancak kollektif surette müdafaa edebiliriz. Taarruza karşı göğüs ger- mek ve müşterek bir mukavemet gös- termek lâzımıdir.,, Görülüyor ki Milletler cemiyetinin ıslâhı işi hâlâ münakaşa safhasında- dır, Zaten Milletler cemiyetini zaafa Uğratan gşey bu iki görüş arasında mütemadiyen bocalamış olması değil midir? Şekip GÜNDÜZ Sarhoşken denize atılırmış Beykozda eturan Cemfi işminde birlat dür Rece an birde Sandal iskelerinden kendisini denize atmıştır. Bu sirada lake'e yanındaki Büzinoda kukla oynatılıyordu. Bir — adamın denize düştüğünü gören kadınlar çığlığı ko. parmışlardır.. Oyun yarıda kalmış, — birkac Klşi etbiseleri Ve denize atdarak boğutmakta olan adamı kurtarmışlardır. — Cemilin sar. boş olduğu, sarhoş olunca kendisini denize #tmayı Adet haline getirdiği an'taşılmış, müd Gelümümüüge tealim edilmiştir. Bir hizmetçi kadın aranıyor Çocuksuz bir aile yanında ev hiz- metçiliği yapacak kimsesiz bir kadın aranıyor. Matbaamız vernesine müra- caat, günlük iş müddeti CEMAN 56 sast olur. Şu kadar ki anılan kanunun diğer madde. dJeri hükümlerinden müstefit olmak suretiyle arak işliyobiler asir igyörlerinde çalır lan işçiler jçin HAFTADA (8 SAATLİK 1Ş MÜDDETİ esası mahfuz olup bunların mü. navebe süreliyle haftalık islirshat — hakları temin edilir. 4 — Yukariki maddeler mucibince 6& veyi 7 günlük iş baftalarında 4A veya 66 anattliz iş müddetinin tatbik edileceğ iş yerlerinden Iç kanununun 37 inci maddesindeki tasaları müsteniden, iş müddetlerini arttırmak ihtiya cında bulununlar — BU MADDEDE YAZILI GENEL ŞARTLAR ALTINDA günlük — ça. lışma müddetlerini arttırmak üzere iş dairri Din ilgili "bötge amirliği,ne müracsat ede. bilirler, 6 — İşbu genel amrin 1 numaralı bendinin (a) fikrasında sayrlmız olan sanayi — işleri zümrelerinden: “hbam, yarı ve tam — mamul maddelerin işlenmesi, temizlenmesi, şeklinin değiştirilmesi, süzlenmesi, satış İçin hasır. Janmast işleri, ' zümresine giren işler arasın. daki GKMEK ÇIKARAN FIRINLAR ile ây. ni fıkrada yazdlı olmıyan ve İŞ KANUNU. NUN 8$ ÜNCÜ MADDESİNİN DAG.LI, ve K, BENDLERİNDE SAYILAN SAİR SA. NAYİ İŞLERİNDE ve gene 1 bUmaralı (hi fıkrasında yazılmış olan perakende tcaret iglerile sanayiden sayılmıyan diğer her tür. ü vasıftaki işlerde çalıştırılan — işçilere ait haftalık iş müddetleri, ayrıca — çıkarılacak #genel emirde,, tesbit edileceğinden, bu iş. lerde tatbik edilerelmekte olan iş - inüddet. leri şimdilik mubafaza olunabilir. Islisnat iş'er 6 — Gene sanayi işleri arasında — “ham, yarı ve tam mamul maddelerin — işlenmesi, temizlenmesi, şeklinin değiştirilm nsi, — eüs. lenmesi, satış için hazırlanması İşleri.. züm resine giren mevsimlik işlerden — üzüm ve incir işternelerinde ihracat devresine münha, #ır olmak üzefe çalıştırdan işçilerin günlüx iş müddeti EN ÇOK 11 SAATTİR. Binaenaleyh ha işlerde çalıştırdlan işçilerin | pazar günü ile biztikte 7 günlük İş müddeti ancak CEMAN 77 SAAT OLABİLİR, 7 — Gene Sanayi işlerinden yükürida anı, lan zümre dahilindeki “pancardan şeker L A, İşlerinde, münhasıran kampanya der. rerinda, çalıştırdan işçilere tatbik edilegel. mekte olan iş müddetleri — bu yıl kampan, yasında mahsus olarak — aynen mubafaza edilmiştir. Şu kadar ki kamtpanya davresin. den sonra ba işlerde çalışmaya devam eden diğer kisım işgilere umuml esas olan HAF. 'TADA 48 SAATLIK İŞ MÜDDETİ tatbik edilecektir. Başlangıç günü & — Teknik veya ekonomik icabat dolayı. sile günlün hiçbir devresinde — durmakaızın biribiri ardınca işçi postalarile — yürütülen işlerden işbu genel emrin 1 numaralı bendin. de saydan zümreler dahilinde olanların en geç 13 toğrinisani 1837 pazartesi sabahı sa. At altıdan itibaren günde Üç işçi postası Tıştırmaları mecburidir, tatbik olunacak Emir 1i ilkteşrin sabahından itibaren meri olacak edilan işTerenler aleybinde iş kanunumun ceza &. “Varlık,, şairk:î ! NKARADA çıkan Varlık Üi A muasının 101 inci _Y"; : Elli ay, yani dört yıldan fazlk D” ». man.. Bir edebiyat mecmuasinı” | le devam edebilmesi, )ırlıv": eder tabi çok hoşumuza gidiyor. İti terr yim ki Varlık'ın baş: ')iln' kitlerinde görülen “zihniyttı: zaman hoşuma gitmedi: buram birar, iş haftası Genci emrin meriyete girmesiyle 15 teşri. nisan! 19837 tarihi argımdaki geçecek zaman, v ve ; Üllşoi döstamı talytrandük Gebe ba gt el ON — (ccafi öeE kokAfi | yerlerine verilmiş hazırlık mühletidir. sahte, öğrenilmiş edebıy“nin ge$ Fakat şimdi ondan bahsetme: &1 değil: Varlık mecmuasını. eli doğrusu onun bir köçesini 7karitT” sevdirmek istiyorum. ',y Varlık, ilk sayılarında. ç de, özüne de yıllardanberi altsik © ç ğumuz, yani hemen hemm% ifade etmiyen manzumeleri g du. Sonra iş-hayli 'döğişti: Cahit m 'Tarancı, Ahmet Muhip D"”î b gairler, tesirlerden gilkinip YN Çay ifade, yani bir tahasstis menbü mağa başladılar, gör Varlık, sairleri wmxr | Üç işçi postasından herbir postuya seki. 'zer santlik iş müddeti tatbik olunur. Bu müd detin ortalama bir zamanında işçilere yr—ın saatlik dinlenime verilmasi mecburidir. Bu beadin şümulüne giren işlerde üç İşli postası çalışlırmak üsülünün, yukarda — ya zılı hazirlik mühleti dahilinde, hangi tarih. ten itibaren ve hangi saatlerde postalar de. Biştirilmek suretiyle tathik edileceği işveren tarafından iş dairesinin ilgili “bölge amirli. Bine yazı Ve bildirilecektir, Fazla çalışma müddeti 9 — İş kanununun 47 inci maddesinin (a) bendi mucibince herhangi bir iş yerinde ge. Bel olarak muayyen çalışma — saatlerinden Önce veya sonra yapılması gerekli olan ha. zirlama veya tamamlama yalut temizleme işlerinde — çalıgtırlan — işçiler ve — bu | Nü, de karıştı. Faml Hüst wf genel emirde tesbit —edilen . çalışma | rini okudum, fakat kendisifi greli” müdadtine — ilâveten — ve bu — müddetin mam: Varlık şairleri toplanıP rında bir estethik kurmağa G# T ça mı? Ohu da bilmem. Nü—" geliyor ki Fâzıl Hüsnünün Finde hayırir bir tesiri oldu. BAA başlama ve bitme saatlerinden — önce veya sonra olmak üÜzere, ve iki sasti — geçmemek partiyle, fazla çalıştırılabilir. Ancak böyle hazırlama, tamamlama ve. YA temizleme işlerinde çalıştırdacak Işçile. TİR âayımı: ç 25 kişiye kadar işçi çalıştıran iş yerlerin. | Muaya serbest nazmın l"_d_:-.' Ğ0 en çok 2 işçi güphesiz onun eseridir. , 26.30 kişiye kadar işçi çalıştıran (4 yer, lerinde en çok 3 işçik 51.75 kişiye kadar işçi çalışlıran İş yerle. rinde €0 çok 4 Işçi, u 76,100 kişiye kadar işçi çalıştıran iş yez. lerimde en fazla & işçi den ve 100 — den yu. Kkarı işçi çalıştıran iş yerlerinde ime işÇi sayı, 41 yekünu ea çök yüzde beşinden fazia — ola, maz. < 3 Bu suretle hazırlama, tamamlama — vaya temizleme işleri için günlük çalışma saatle, finden önce vaya sonra çalıştırılan işçilerin, yukarda yazıtı şartlar dahilinde, hangi saat. lerde bu işleri ne kadâr müddetlerle ve kaçar kişi olurak yapacakları ve bu tşçilar aramında tatbik edilen münavebe — usulleri iş verenler tarafından iş dalresinin üzili “bölge amirliği,, Bundan üç dört yıl evvelint bizde - Nazım Hikmete best nazım var denilemetdi; yalnız Nazımın serbest nazmi ' bazı gençler onu taklit Fazıl, Hüsnü ilk güir ki kitabın adı çizdiğim dünya'dır) b J Nazımınkine hiç benzemiyeti best nazım kullandı. Redt gıınunîumcv ha Si ınlntnlnî Bunlar güzel mi? Bilmiyortü yi küm verecek değilim. Herhaldt ggi | hoş, tatlı bir surette Japonların hai - kai manzumeler var. Orhan Veli, Rifat; Mehmet Ali Sel onlari tan küçük parçalâr yazmışlar nesini alryorum: : İNSANLAR Na kadar severim © insanlari'- O imsanları ki renkil sitix Dünyasmda çıkartmaların j klerl / &| lıinda biteviye sürmeyip vakit vakit ifa edü. mek icabeden kantrolcu, bekçi, geçe möbet. gözi gibi işçilere tatbik edilecek — günlük 3 müddeti EN ÇOK 12 SAATTİR. Bu gibi işçileri bulunan iş verenler, bunla. rın büviyet vazifelerini ifa tarz ve üsullerini ve bunların iş saatlerinin ne zaman başlayın ne zaman bittiğini bunlar arasında gece veya gündüz çalışanları iş daizesinin igili “bölga. Amirtiği,ne yazı Hle hildirmelidirler. Y1 — İşbu genel emir 11 LeşrinleVvel 1017 pazartesi sahahı saat altıdan itibaren meri. dir. İHTAR — Bu genel emirde yarılı iş müd, öetleriyle buna müteferri vayller ve musame. leler bakkındaki bükümlere riayet etmedi Şi — yapılacak teftişler — meticesinde — teabir w 'Tavuklar, tavşanlar ve xöpel Yaşayan insanlara benzor. Bu parça Orhan Velinin? 0" fatın, Mehmet Ali Selin yti W den de birer parça olsun l_"h" j -“dim; Yerim yok. Pakat Sİf — Di hükümleri mucibince kanun! takibata girişi. decektir. k 2 İHTAR— Bu genel ernirle tesbit — edilen iş mülddetlerinin ve bunlara müteferri usul ve muamelelerin tatbikini esaa tutarak işçilerin ücretlerinden ekeiltmeler yapılması, (ş kanı, 'nunun ceza müeyyideleriyle yasaktır. Günde. dk, haftalık veya aylık ücretle çalıştırıları iş. | çiler gibi aaat hesabiyle çalıştırlmakta olan | . işçilerin de iş saatlerinin bu genel emrin tat biki dolayısiyle azalması, bunların günlük Kazançlarının eksilmesine sebeb olamaz. Bi. naenaleyh yerlerinde şimdiye kadâr tatbik edileğelmezte olan iş müdedtleriyle bu ge. Bel emrin tesbit eylediği iş müddetleri ata, mrdaki saat farklarına ait olan — Ücretler, yeni tallik edilecek iş müddetlerinin herbir santine düşen Ücretler üzerine zümmedilme« züretile işçinin bir günlük kazancı eski had ve miktarında muhafaza olunur. Bu Ihtarın aksine hareket eden iğ veran. der, iş kanununun 49 Üncü marldesinin “işçi ücretlerinden ekalitme yapıdmıyacağı,, hat Kındaki mutlak hükmüne — müsteniden, 16) ancı ceza maddesi mücitince kanun! taki. bata uğrarlar. Mandaya çarpan Bir hat beçisi ağır yaralandı İzmir 21 (hususl) — Çükur Hüseyin civa. Fiında bir dekovil kazaar etlmüş ve bir amela ağır şekilde yaralanmıştır. — —— © Hattın bu Klamımda hat Çavuşu bulunan Abdullah kendi idare ettiği bir. , dekevilla gelirken önüne anarzın bir manda çıkmıştır. Abdullak hayvanın yol üzerine bu ânl çıkışı