14 Eylül 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 8

XV inci asrın en büyük geodgrafı n Bakırköy yolunda öldürülen sakallı casus hakkında Ingilizlerin Fransız Generaline verdikleri uydurma rapor Bu şerait altında, sen de kabul eder. sin ki Henriette'in seninle seviştiğiru bilhassa Fransızlar bilmemelidir. Bunu Henriette'e anlat. Esasen kendisi sana hak verecektir. Bu hususta tedbirli hareket ettikten sonra başka - tehlike yoktur. Henriette kemafıssabık burada yatar kalkar, sen de pansiyonuna taşı - nırsın, İstediğiniz zaman hariçte veya. hut pansiyonunda görüşürsünüz.. Bana kalırsa pansiyonda Heriette'i kabul et. men de doğru değildir. Ev sahibi Fran. sız olduğuna göre ihtiyatı elden bırak . mamak lâzımdır. Artık bu işin idaresini sana terkediyorum. Gayemiz, Henri. ette'i elden kaçırmamaktır. — Noktal nazarlarınızldda tamamiyle haklısınız.. Ben Henriette ile görüşür, bu meseleyi en iyi bir şekilde ilare ede. rim.. Siz hiç merak etmeyin.. Yalnız ben de sizden bir şey soracağım: Henriette'in size karşı beslediği — his ten haberdar olduğunuzu söylemiştiniz.. “Acaba sizde kendisini seviyor mu idi . niz? — Bunu benden niçin soruyorsunuz? — Vicdanım tamamen rtahat olsun idiyç... Şayet kendisini seviyorsanız.. — Böyle bir şey mevzuu bahis de. ğildir. » — Dün burada cereyan eden bir mu. havere esnasında kendisini kıskandığı. nızı hisseder gibi olmuştum.. — Vaziyetin bu şekil alacağını bilme diğim için Henriette'i elden kaçırma . mak üzere kıskançlık rolü oynamak mechuriyetinde idim, Vicdanınız rahat olsun azizim.. Sizi temin ederim ki gsön derece takdir etmekle beraber Henriette'i anladığınız mânada sevme. dim. D . Elim! Hraça uzatarak: , — Samimiyetinize teşekkür ederim, dedim.. Hraç: — Artık bunu kapatalım ve biraz da kendi işlerimizi görüşelim, diyerek bana bir koltuk göstrdi ve kenkdisi de masa. sırım başına geçti.. Cinayet raporları nasıl hazırlanır ? Hraç bir taraftan postadan gelen mek tupları açıyor, bir taraftan da konuşu. yordu. Neş'esinin tamamen yerine gel diğini görünce gece cereyan eden hâdi. seler hakkında malümat almak üzere sordum? İ — Dün geceki hâdiseden -sonra sizi gok merak ettim, bütün gece sizi dü. şündüm, Bu sabah ta geçikince endişe. lerim artmıya başladı.. — Endişe edecek bir şey yoktu.. Yal, nız Fransız generalinklen biraz korku . yordum.. Evvelce söylediğim gibi gene, ral dün gece cezasını bulan haini çok Beviyor ve ona itimat ediyordu. Mütc. addit defalar kedisini ikaza çalıştım. Fakat bir türlü beni dinleynek istemi . yordu. Bu şerait içinide sevdiği adamın öldürülmesinden hiddetleneceği muhak kaktı. Vakiâğ bize zefakat eden yaveri hâdiselere ve © hkerifin hiyanetine şahit olmuşut, fakat general buna da bir kıy met vermeyebilirdi.. Bütün bunları dü. şünerek vaziyeti olduğu gibi daha dün geceden İngiliz makamlarına anlattım.. Hatırlar mısınız? Dün gece buraya ge. lirken ötomobilden inerek karşımızdaki binaya girdim. Orada aradığım adamları bulamadım, fakat nerede olduklarını öğ rendim. Senden ayrıldıktan sonra git. tim kendilerini buldum ve hâdiseyi ol. duğu gibi anlattım.. İngiliz zabitleri bana hak verdiler ve icap eden tedbir. leri alacaklarını vand ederek neticeden beni de haberdar edeceklerini söylediler. Bu esnada Hraç sevincinden yerin - iden firladr ve henüz okuduğu bir kâğıdı bana uzatarak: — İşte azizim, adamlar sözlerinde durdular.. Bakınız variyeti ne şekilde idare ettiler.. Vallahi ben bunu düşüne. memiştim.. diyordu. r — Bari anlatın, ben de sevineyim. — Evet hakkın var.. Sevincimden ne yapacağımı şaşırdım.. Elinizdeki kâğıt İngiliz zabıtası tarafından general Fran €het d'Esperay'ye gönderilen mahrem bir raporun suretidir , — Neden bahsediyor? , — Dün geceki hâdiseden.. Raporu aynen tercüme edeyim de siz de sevin. cime iştirak edin... —» Hraç ayağa kalktı ve elinde tuttuğu Tapor süretini tercümeye başladı. Rapor şu mealde idi: » “ Dün gece 2863 numaralı taksi oto. mobili memurlarımız tarafından uzun müddettenberi tarassut altında bulun . durulmakta olan bir evin önünde dur . muştur, Şapkasını gözlerine kadar in . dirmiş olan orta boylu, sivri sakallı bir adam otomobilden inerek şoförün para sını vermiş ve otomobili savmıştır. Bunu mütcakip tarassut altında bu . lunan evin zilini çalmış ve bekelmiştir. Biraz sonra kapı açılınca, meçhul adam cebinden bir zarf çıkarmış ve kapıyı a. çan adama teslim etmiştir. Bu csnada kapıya yaklaşan memurlarımız taban . çalarını çekerek her iki adamı da tes- lim olmıya davet etmişlerdir. Evin kapısını açan adam ellerini yuka rıya kaldırırken korkusundan - elindeki zarfı yere düşürmüştür. Otomobilden inen meçbul adam zarfın üzerine bas. mak suretiyle onu ortadan kaybetmek istemiş. Fakat memurlarımız buna mâni olarak zarfı ele geçirmişlerdir. Bunun üzerine meçhul adam: 1 — Ben general Franchet d'Esperay. nin adamıyım. Bu mektubu onun tara- fımdan getiriyorum.. diyerek mektubu elde etmek istemiş ise de, memurları . mız! — Esasen hep beraber oraya gidece. Giz, telâşa lüzum yoktur.. Cevabını vermişlerdir. , Meçhul adam, hiç beklemediği bu ce. vap üzerine koltuğuna girmiş olan me. mürlarımıza kendisini serbest bıraktık ları takdirde istedikleri kadar para ve. receğini vaadetmiştir. Rüşvet teklifi de para etmeyince bu sefer tehditlere baş- lamıştır. Memurlarımız her iki adamı da bir o. tomobile bindirerek sakallıya, genera . Tin nezdine gitmek İsteyip istemediğini sormuşlar ve alınan müsbet cevap Üze. Tine şoföre “Bakırköyüne,, emrini vermiş lerdir. Yolda sakallı adam meurlarımızı karidırmıya çalışmış ve rüşvet miktarı. ni arttırmıştır. Bütün bu teklifler neticesiz kalınca, sesini kesmiş, derin derin düşünmeğe başlamıştır. Otomobilin Bakırköyüne yaklaştığı sıralarda sakallı adam me. müurlardan bir cigara rica etmiş, memüur Tar cigara ile beraber kibrit te vermek istemişler, fakat sakallı adam; — Kendi ateşimle yakabilirim, de - miş ve şayanı hayret bir süra'tle tahan tasına davranmıştır. Bu kargaşalık es- nasıriıda tabanca ateş almış ve sakallı adam kanlar içerisinde yere yuvarlan. mış, derhal ölmüştür. Memurlarımız yaralı zannettikleri sakallı ile uğraşırken diğer mevkuf ge- cenin karantlığından istifade ederek kaç mıya muvaflak olduğundan, polisler ölüyü İstanbula nakletmek mecburiye- tinde kalmışlardır. Memurlar tarafmdan müsadere edi. len mektup dairede acıldığında, general Francbet d'Esperay'nın evinde verilen x yafetle ziyafette bulunanlar hakkında mufassal malümat bulunduğu görüldü- ğünden mezkür mektup leffen takdim edilmiştir . Diğer taraftan sureti hususiyede yap tığımız tahkikat neticesinde Ölen ada- mın Jak Depanyan adında şüpheli bir adam olduğu, tarassut altında bulundur. duğumuz bir eve girmesile de sabit ol- müştür « * . (Devamı var) Türk Amiralı Piri Reis Anlatan : (Bayan Âfet şu projekalyonları gösterdi: 1 — XVI inci âsırda Osmunlı donanması Karadenizde, hemen bütün — Akdenizde, ve Kızıldenizde, Basra Körfezinde ve Hint Ok. yanosunun bir kısmı üzerinde hüküm — sürü. yordü. 2 —Meçhül bir Portekiz haritasının 1517 de yapıtmış haritası (Hint Denizindeki Oz. manlı hükümranlığı burada sarahaten İşaret is de XV inci ve XVI mcı asırlarda u- zak denizlerde Türk hükümranlığı te. sis etmiş ve Türk donanmasını zafer. den zafere götürmüş olan Türk ami. rallarından biridir. Piri Reisin tercümei hali Piri Rels 1468 de Gelibolu'da doğ- muştur. Türk müverrihi İbni Kemal bu gehir hakkında gunları söylüyor: “Mevlidi darülgazevi Gelibolu idi ki oldiyarın doğan oğlanları timsah gibi su içinde büyürler. Beşikleri ecel tek. neleridir. Sabah ve akşam gemilerin selsiresi avazesiyle uyurlar.,, Piri Reis'in deniz hayatının ana hatlarını bizzat amcası Koemal Rels'in hayatında aramak Jüzımdır. Zira bu mesleğe on ikl yaşmda giren Piri Re. is, fasılasız on dört yıl amcasının ya. ninda yaşamış ve onun bütün deniz | Savaşlarına iştirak etmiştir. İ ı Daha çok genç iken, Piri Reis, Ke- mal Reisin gemilerinde hemen bütün Akdeniz kıyılarını dolaştı, muhtelif vesilelerle İspanya, Tunus, Fransa ve Adriyatik limanlarında durdu, bu se. yahatler esnasında o mıntakaların coğrafi ve bahri şeraiti hakkında fev. kalâde değerli bilgiler ve müşahedeler topladı. Müstahkem gehir ve limanlara karşı mücadele ve taarruzlarda, amca. sının yanmda geçirdiği on dört yıllık hür hayattan sonra, Piri Reis amca. sının Osmanlı Padişahı Bayazıt II. nin daveti üzerine devlet hizmetine girdi. ğini gördü. Kemal Reisi yeni vazifele. Meçhul asker edilmiştir). Burak Reisler, Kemal Reisler, Bar. baroslar, Turgüd Reisler, Kılıc Ali Reisler ve daha niceleri gibi Piri Re- | | a . . ÇO l âbidesi - S | Ankarada yapılacak olan “Weçhul as. ker” âbidesinin plânı || AKŞAM POSTASI İDARE BVİ: Istanbul Ankara Caddesi Pusta kulusu | İstaebel ZU4 Telgrat aoresi: istanbul HABER Yazı ışları telatonu : 238712 108re, ilân ” 3 24370 ABONE ŞARTLARI Türkiye Ecnebi 1400 Ke, — 2.700 Kr. 730 » 1430 » HK0 « - 80 « 300 » Sahibi ve Neşriyat Müdürü: Hasan Rasim Us Başıldığı ger (VAKIT ) Malbadsı rinde de takib etti. Osmanlı hüküme. ti, Venedik Cumhuriyetine karşı bar. be karar vermiş bulunuyordu (1498). Osmanlı bahriyesinde yüksek bir mev. ki alan Kemal Reis, yeğeni ile birlik. te harp için bareket etti. Bu andan itibaren, Piri Rels, Osmanlı deniz sa. vaşlarının hepsine iştirak elmiştir. Piri Reisin, amcasından uzak ve mes'ul şef sıfatiyle iştirak ettiği ilk deniz müharebesi, Osmanlı ve Vene. dik bahrt kuvvelterrini Navarin Lepant körfezleri arasında çatıştıran karşılaşma oldu. Ayrı ayrı dört çar. pişmadan terekküp eden bu muharebe esnasında Piri Reis bir donanmaya bilfiil kumanda etti, ve kazandığı za. fer sayesinde, Lepant kalesinin kapı. larını zorladı. Bu zaferi, Venedik da. nanmasının İmhasiyle biten Modon zaferi takip etti, Kemal Reisin talebe. si, cesareti ve hünerleri sayesinde, Os. manlı İmparatorluğuna Adriyatikin ve Yunan dönizinin Lepant, Modon, Koron, Draş gibi en ehemmiyetli sev. külceyş noktalarını kazandırdı, M Bundan sonra Kemal Rela, Sen-Jan #övalyelerine karşı bir muharebeye memur edildi. Piri Reis bu yeni se. ferde de amcasına refakat etti. Fakat, giddetli bir fırtmaya tutüulan Amiral gemisi battı ve Kemal Reis böylece dalgalara karışarak öldü. Artık Piri Rels, büyük koruyucu. sundan mahrumdur. Fakat; amcasının mektebinde kazanılmış bilgiler, uzun gemicilik yıllarında biriktirilmiş tec - rübeler ona mümtaz bir mevki temin etmişti. Bu tarihten sonra Piri Relsi Geliboluya çekilmiş görüyoruz; gimdi Jozivagâhımda (Denizcilik Kitabı) nr vücuda getirmek, ve . kendi tabiri veç. hile - me&hur haritasını hazırlamakla meşguldür, Osmanlı tahtında ö zaman Yavuz Selim bulunuyordu. Yavuz 1516 . 17 de Mısır seferine çıkınca Piri Reise bir kumandanlık verdi, Piri, Mısırlıla- vın üssü bahrisi olan İskenderiyeyi ele geçirdi. Bu muvaffakıyet Piri Reisi padişaha tanıtmağa ve Geliboluda tamamladığı haritayı takdime vesile olmuştur. Masir seferi bit'nce Piri Rels tekrar Geliboluya döndü, bilgi ve tecrübeleri. ni kâğıt üzerinde tesbite - koyuldu. Geliboluda geçirdiği bu sükün ve ra. hat devri “Bahriye Kitabı” nın yazıl. masına imkân vardi. O aralık Osmanlı tahtında Kanuni Sultan Süleyman bu. Junuyordu; Piri Reis eserini yeni pa. dişaha takdim etmek - fırsatını henüz ele geçirememişti. O tâarihlerde Mısırda bir karışıklık zuhür etmiş ve Piri Reis, buna memur edilen fırkaya rehber sıfatiyle iltihaka davet -olunmuştu. Piri Reis, Gelibolu. da yazdığı kitabmı Sadrazam İbrahim Paşaya takdim için bu fırsattan isti. fade etti, İbrahim Paşa, kitabın ehem. miyetini kavradı ve sultana arzolun. mak üzere istinsah edilmesini istedi. Piri Reis işe koyuldu ve 1526 da kita. bını hükümdara sundu ve çok takdir edildi; bunun Üzerine muharrir yeni bir harita çizip sultana takdim etti. 1541 de/Kizildenize giren Portekiz. ler, Süveyşi ele geçirmek için askeri bir sefer tertip ve iki yıl sonra (1543) Aden kalesine hücum etmişlerdi. Bu hücumlar her ne kadar püskürtüldü ise de bir zaman sonra, o havalide Por. tekizlerle ittifuk akteden Arap geyhi Adeni ele geçirmişti. Portekizler, bu fırsattan' istifade ederek, Hintteki fi. lolarını oraya getirmeği temin etti - ler. Aden şehri, Bamülmendep Boğazın- daki münakalâta hâkim bir nokta ve binnetice Yemenin anahtarı mnesabesin de olduğundan Osınanlı hükümeti Piri Reise (Hint Kaptanı) unvanımı ,vere rek kendisini Adenin İstirdadına me - muür etti. (1547) Bunun ürerine Piri Reis, 25 şubat 1548 de Adene hücum ederek kaleyi ve | miyetsiz sebeplerden çevirecek kadar biliyotde. tasını vücude getirmek € atet Pr. Mrl(ınvh" istirdat etti. Piri R'i':“:i., yeti, Yemenin Ve z gerle gee | bakımından pek :üyü b:uund'i' # haizdi; Piri Re s bu » man (80) yaşında bir ”'".’:: ye ati Portekizlileri Kizldenif e L gah miyetle Türk wh"“î"’:d_,. piri REİ sadiyle - bir filo teşkil ©T Mask 1552 de Portekizlerin €ifÜ müstahkem şehrini de zapt bir MA* Hürmüz Boğazına ©© Bakl Tank D hal olan bu mı'ıuhk“”mf ,,.ırı*’: ü körfezindeki ticari ve 487 hul""-'"',.k kontrola müsait vaziyS” — | eyg kalâde ehemmiyetli bir 9Y ”. — * tasr teşkil ediyordu - hıkk!'“"h İ Piri Reisin bu sefefi hi vesikalar bize, Hürm de vukua gelen den'z - sında Pirinin dünşman adeden ona üstün bul hayli mühim zayiata V riyor. ü mari Fakat buna rağmen, “.:d "F çırmağa ve Hürmüz kal gf etmeğe muvaffak ;İ':Y“" İ te bulunan bütün e ı“ulı zan Hürmüz üzerine yürü '_,,J" ; ber almca mühasaradan Hürmüzü bırakarak Basray3 çt veyâ Böylece, fasılasız — döl yapmış efrat ve gemi zayiata duçar olmuş nanma, mühim sonra Basraya dönen üz adASI manından uzaklaşmağa şahsı isihdaf eden :Mm ler karşısında, Hintten 86 "? donanması Hürmüz poğasın! $ dan yola çıkmak y e yor, teslih edebildiği ÜŞ ız_:::: g ıııd""ır kıyor, yolda gemilerden Piri Reis, elinde kalan ildd e te Süveyşe ulaşmağa muvi M y 1554 te ölüme m wgi gu Basra valisi Kubat Paşa ticesinde idam olunuyor. — D izim Hayatını yukarda huliS? | Mğ Reis, denizcilik, l'midhk. ilmi meselelerinde en BETİİ — gunlyr mi bilgilere sahipti. ATAPF'” X3 İtalyanca ve — İspan) içit İtalyanca, İspanyolca K';WM çok eserelri tetkik ett Piri reisin e“"':d rk"' Evvelce de ıbyledîifm iki “Bahriye,, isimli bir bi haritası brrakmıştır. Kitabı bahriye “D*” kitabi, | Bu kitap, dmlıdl“'su bir şaheset added'lir. ca muharririn tağlil V€ ıdü'l:.:â/? kelerinin engiziliği % y Piri Reis, bu eseriti V ge vt ge sevkeden âmilleri $U di üslübiyle anlatıyor ; “Sebebi telifi kitap Padişahı âlempenahın şiyanına ve deri e dehr kâm'lleri envai lWM getürmişlertlir ki devletlü gârın himmeti ıyuıem“_d'm bulup namü nişan IİHH ez'aflilibâdi bimiktar PP D 4 hum Reis Gazi Kemâl elhaç Muhammet Hazreti Pad'şahın derf' v hına alâkaderittaka derya ilminden ve ""'uw W bir yadigâr kitap telif © ,.ıl:'/ mezkürda ta bu ıın”,;f ne bu misalde müfit K tir. İşbu üslüp üzerif€ v larının ve cezireleriin | çe » harapların ve Iiıul*'”: fJ:ıl" deyada olan uılif'"' 'İ n merhum Kemal Reislt yi? (gkif deryayı mezburü 'Wf; M yakin tetebbü e:'"'"-'"f'f £ sur beyan eyledim« (07 ——