14 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde t Çin harbi Avrupa sulhunu tehdid mi ediyor? Winston Churchill 4 üncüde : Hikâye: Kirazlar Hamdi Varoğlu 5 mcide : İlk mekteb muallimleri nin faaliyeti Z. ÇENK 7 ncide : Büyük davalar Rene La Bruyere j uı • JI7Û1 İSTANBUL CAĞALOGLU yi, 4l3| Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: îstanbul, No 246 Teleion: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrir heyetl: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 umhuri « BU SbSi YAŞATAGAGIM kitabının sahibi, genc ve kıymetjjf şjyj "RIZA VURA m« m yakında Salı 14 Eylul 1937 Bu seslerin göfgesi namile bir kitabı çıkacaktır. Ingiltere ve Fransa Nyon ililâfını tasdik ediyor İtalya, kendisine sadece Adriyatikte kontrol vazifesi verilmesini kâfi bulmuyor Japon ileri hareketi devam ediyor iran parlamentosunda Şehinşahın nutku Gönüllerimize ferahlık ver mek lâzım gelen diğer bir nokta da şurasıdır: Sulh ülküsü yolunda insanlığa şeref yerecek hizmet ve himmetlerimizde yalnız değiliz ran parlamentosunun açılışı bütün kordiplomatığin de hazır bulunduğu merasimle yapılmış ve orada pek aziz komşu devletin sayın hükümdan ve Cumhurreisimiz Atatürkün vefaşiar dostu Majeste Şehinşahın irad buyurduğu nutuk hürmetle dınlenilmiştir. Majeste komşu memleket hükiimdarma ve aziz komşumuz İran memleket ve milletine haber veririz ki Tahranda olup biten bu mes'ud hâdiseyi dünya yüzünde memnuniyetle telâkki ve takib eden millet ve memleketler vardır, ve onların başmda da Türkiye bulunur. Sa Majeste Rıza Pehlevinin ihyakâr elinde cidden yeni bir medeniyet devri idrak etmiş olan îranı biz Türkler uzun müddet uzakta kalarak adeta kaybolmuş bir kardeşi günün birinde tekrar bulmuş olmanın heyecanile kucakladık. Zevkle ve hürmetl itıraf ederiz ki bu tekrar kardeş buluşmasını her iki memlekette ayni kuvvetle seVılen Büyük Şeflerimizin kudretli şuurlarına ve büyük kalblerine borcluyuz. Asırlann sürükleyip getirdıği ufaktefek müzmin meseleler onların elinde mum gıbi eriyerek iki komu kardeşin biribirlerıni derağuş etmeleri mümkün oldu. Bu derin anlaşmanın asıl büyük sırrı ise her iki memleketin terakki ve tekâmül yolun da yepyeni bir hayata girmiş olmalarınr dadır. İnanarak söylüyoruz ki her iki memleket bütün tarihlerinde şimdi olduğu kadar kuvvetli ve ihtişamh, çünkü bu kadar yüksek idrakli ve ileri azimli olmamışlardır. Eğer Osmanlı devletile Iranı çarpıştıran sebeblere bugün her iki tarafta hayretle ve istihfafla bakıyorsak, bunun hikmeti gözlerimizin biz uyurken gittikçe daralmış olan dünya ufuklanna yeni bir açılışla bakarak acı tath bir takım hakıkatleri ayan feeyan görmesidir. Bu kuvvetli müşahede ile onun zarurî neticesi olan şuurlu faaliyetlerimiz sayesinde dünya yüzünde işgali bizim milletlerimize mukadder olan yerleri tekrar işgal etmişizdir. j Majeste Rıza Pehlevi nutkunda haricî siyaseti mevzuu bahsederken komşu İranın dahi sulh ülküsüne bağlılığı mebdeinden hareketle İran ve Irak komşuları arasındaki ihtilâfların halledildiğini memnuniyetle kaydettikten sonra İran, Irak, Efganistan ve Türkiye arasında imzalanan Saadabad paktmı tebarüz ettirmiştir. Her taraftan gelen en kıymetli takdirlerle içinde yaşadığımız insanlık dünyasınm yüksek işlerinden biri olan bu paktın hemen hemen kendi eseri olduğunu bu vesile ile sayın Şehınşaha hürmetle ve tebriklerimizle arzetmek bizim için çok zevkli bir vazifedir. Saadabad paktı dünyanın bu kısmmda ötedenberi yer almış olan büyük milletlerimiz için cidden iftihar olunacak bir saadet vesikasıdır. Biz onunla milletlerimizi kendi mevcudiyet ve haysiyetlerile beraber insanlığın en yüksek ideali olmak lâzım gelen sulh ülküsü hizmetine dahi koşmuşuzdur. Hergün daha açık görülmüyor mu ki dünyada milletler sulhun kıymetini bilenler ve bilmiyenler diye hemen hemen iki zümreye ayrılıyorlar? Bizim prensiplerimizde harb ancak bir zaruret drye kabul olunabilir ve hatta millî mevcudiyet ve menfaatlere taalluk ettiği zaman o hakikaten mukaddes bir dava da olabilir. Ancak insanlık için asıl olan sulhtur ve onun kaideleridir. Her milletin hudud ve hukuku emniyet altında bulunmak şartile herkesin en kıymetli kuvâ II Akdeniz murakabesinde mühim bir rol alan Fransız donanmasından bir kısını Şanghaydan bir manzara: Solda İdzumo Japon Amiral gemisi, sağda Fransızla rın LamottePicquet kruvazörü Karadenizdeki denizaltılar Nyon'daki karaıiardan sonra Roma hükumeti Almanyanın da kontrola iştirakinde ısrar ediyor Londra 13 (Hususî) İngiltere ve Fransa Nyon konferansında verilen kararları salı günü tasdik edeceklerdir. Romadan bildirildiğine göre, İtalya Nyon'da verilen kararlan Londradaki ademi müdahale komitesinde yapılacak müzakerelere esas olarak kabule âmade olduğunu bildirmiştir. Diğer bir habere göre, İtalya kendi sine yalnız Adriyatik denizinde vazife verilmesinden memnun kalmıyarak Ak denizdeki kontrol işinde İngiltere ve Fransa ile müsavi hukuk istemektedir. îtalya hükumeti bu meseleye siyasî bir ehemmiyet atfediyor. Salâhiyettar Italyan mehafili Sovyetlerin Akdenizden çıkanlmasına memnun olmakla beraber, Almanyanın Akdenizdeki bahrî kontrola iştiraki hususunda ısrar etmektedir. Verilen haberin asılsız Çinliler Şanghay civarmda geniş tahşidat yapıolduğu anlaşılıyor yorlar. Japon ordusunda kolera vukuati fazlalaşıyor Akdenizde korsanlık yapan meçhul denizaltı gemilerinden birkaçınm KaraŞanghay 13 (A.A.) Central denize gectiği hakkında ortaya atılan şayialann doğru olmadığı anlaşılmaktadır. Nevvs ajansmın Taiyuan'dan öğrendiğine Salâhiyettar makamlar böyle bir şeye ih göre Tatoung yakınında bir muharebe başlamıştır. Bir Çin taburu imha edilmiştimal vermemektedir. tir. Ancak Çinlilerin takviye kıtaatı, mevRomanyadan gelen bir haberde Ahios zilerini muhafaza etmektedirler. îki taNikolaos isimli Yunan vapurunun Kararahn zayıatı iki bin maktül ve mecruhtan denizde 2 denizaltı gemisine tesadüf etibarettir. tiği bildirilmektedir. Bir tanesi Boğazdan Hava bombardımanları 1 buçuk mil açıkta görülen bu denizaltı Şanghay 13 (A.A.) J a p o n tayyagemisinin Sovyet Rusyaya aid gemiler olreleri, saat 15,15 te Ouangpou'nun sağ duğu ve Sovyet ticaret gemilerine karşı sahilini bombardıman etmiştir. Üç tay taarruz maksadile Karadenize geçmesi yare, Bund'un karşısında kâin Çin mevzimuhtemel korsan gemilerini aramakla vazifedar bulunduğu da söylenmektedir. Sahillerimizdeki bütün deniz makam lan, bu arada liman reislikleri, böyle şiipheli gemiler görüldüğü zaman bunu derhal ve süratle merkeze bildirmek emrini almışlardır. Bugüne kadar bu makamlardan böyle meçhul ve şüpheli denizaltı gemileri görüldüğüne dair bir iş'ar vâki olmamıştır. lerini, diğer 3 tayyare de Kiangsuan mıntakasını bombardıman etmişlerdir. Saat 15,30 da 7 Japon tayyaresî, Chapei'yi bombardıman etmişlerdir. Tayyareler tarafından atılmış olan bomba* lardan birçoğu, Ouangpou'nun sağ sahi « linde Poutoung'a doğru düşmüş ve Çin fabrikalannda yangınlar çıkarmıştır. Bombardıman Doudart de Lagree Fransız avizosu ve Ouangpou'nun sol sahilinde kâin Fransız Çin kumpanyasının dokları yakınında vukua gelmiştir. lArkası Sa. 5 sütun 4 te\ Muhtelif şehirler Japonyanın eline geçti Mukarrerat Halyaya bildirildi Roma 13 (Hususî) • İngiliz ve Fransız maslahatgüzarları Nyon konfe ransında verilen kararlarm metnini bu gün Kont Ciano'ya vermişlerdir. Roma 13 (AA.) Reuter ajansı muhabirinden: Gayriresmî müşahidler, halihazırda îtalyanın Nyon misakının Londra ademi müdahale komitesinde müzakere esası teşkil etmesini kabul edeceğini tahmin et mektedirler. Resmî müşahidler, Italyanm bu bab da bir karar vermiş olduğunu zannetmemektedirler. lArkası Sa. 7 sütun 5 tei Dün akşam Ortaköyde bir kamyon kazası oldu Milletler Cemiyeti Asam M. Hitler ecnebî gazetecilere mühim beyanatta blesi dün toplandı bulundu Negüs Italyanm Habeşistanı işgalini, Franco da Valansiya hükumetinin İspanyayı temsil etmesini protesto ettiler Cenevre 13 (Hususî) Hindistan murahhası Ağahan bugün ekseriyetle Milletler Cemıyetine seçılmiştir. Ağa han Hindistana bahşedilen bu şereften dolayı teşekkürlerini bildârmiş ve Hin distanm Milletler Cemiyetine bağlıhğından bahsederek, son seneler zarfında Türkiye, Irak ve Efganistanın Milletler Cemiyetine girdiklerini memnuniyetle kaydederek «ışık daima şarktan gelir» demiş ve şiddetle alkışlanmıştır. Asambl*, reis vekili olarak İngiliz, Fransız ve Türk, Polonya, Serbest İr landa başmurahhaslarını intihab etmiş tir. Asargble yann sabah Milletler Cemiyetinin 1936/1937 faaliyeti hakkmda genel sekreterliğinin raporunu müzakere edecektir. Almanya harb değil müstemleke istiyor Tramvaya asılan çocukları ezmemek istiyen bir şoför, bir kadınm ölümüne birinin de yaralanmasma sebebiyet verdi Dün gece Ortaköyde bir kamyon kazası olmuş, bir kadın ölmüş, bir kadm da tehlikeli surette yaralanmıştır. Bu feci kaza şöyle cereyan etmiştir: Ortaköyde Taşmerdiven sokağmda oturan Hikmet ismin<le birine aid 4145 numaralı kamyonun şoförü Hayri saat 20 raddelerinde kamyonu garaja gö türmek üzere Ortaköye doğru giderken Galatasaray lisesi şubesinin önünd* bir tramvayla karşılaşmıştır. O sırada trarnvaym basamağında asılı duran iki küçük çocuk biletçinin geldiğini görünce tramvaydan atlamışlardır. Bu vaziyet karşısında şoför, fren yapmanm imkânsız olduğunu gormüş ve direksiyonu sola kıvırarak tramvayın yanına geçip kazayı önlemek istemişhr. Fakat şoför bu manevrada muvaffaK olamamış ve kamyonun arkası sol taraftaki kaldınmın kenannda bulunan elek • trik direğine çarpmıştır. Çarpışma neti « cesinde kamyonun arka tarafı, parça < • lanmış ve tahtaları yere düşmüştür. Bu sırada kaldınmdan gitmekte olan iki kadın bu güriiltü üzerine kendilerini gayri ihtiyarî olarak caddeye atmışlardır. Kazanın birinden kurtulmuş olan şoför bu defa birdembire önüne çıkan kadınla[Arkası Sa. 1 sütun 3 te\ Berlin 13 (Hususî) M. Hitler müstemleke meselesi hakkmda ecnebi gazete muhabirlerine beyanatta bulunarak şunlan söylemiştir: « Almanyanın eski Alman müs temlekeleri üzerinde manevî haklan vardır. Başkasının müstemlekelerinde gözümüz yoktur. Biz sadece eski Alman müstemlekelerini istiyoruz. Harbden evvel müstemlekelerimizde herhangi bahrî üssümüz yoktu ve müstemlekelerimiz tamamen ticarî malıiyeti haiz bulunmakta idi.» , Harb tehlikesi hakkmda sorulan bir suale cevaben M. Hitler demiştir ki: « Dahilde o kadar meşgulüz ve o kadar işlerimiz var ki, herhangi bir sergüzeşte hasredecek vaktimiz yoktur. Almanya halen müstemleke meselesinin hallini istemektedir ve bunda ısıar ede cektir.» Ihtilâlciler ilerliyor Asturi cephesinde iki kol birleşti Cartagene'de meçhul bir denizaltı gemisinin sahil bataryaları tarafından batırıldığı haber veriliyor M. Hitler'in son nutku Berlin 13 (Hususî) M. Hitler Nürenberg konferansında irad ettiği son nutkunda ezcümle demiştir ki: [Arkası Sa. 7 sütun 4 tei Asamble Reisi seçilen Hind murahhası Ağa Han İskenderun meselesinin halli, iptidaî maddeler meselesile beyaz kadın ticareti, hıfzıssıhha ilâh. meselelerındeki teknik icraatı. M. Negrin, netke olarak şöyle de miştir: « Yannm programını tanzim ede ceksiniz, kararlarınızın hüsminiyeti ve girişilmiş taahhüdata riayeti hükümran kılmak hususundaki azminizi göstermesi temenni olumır.» Celse, salâhiyetleri tetkik komîsyo nunun vekâletnameleri tetkik edebilmsi için tatil edilmiştir. v lArkast Sa, 7 $ütun 4 te\ Açıltş celsesi ve reisin nutku Cenevre 13 (A.A.) Milletler Cemiyeti asamblesi içtima devresinin a çılma nutkunda M. Negrin, Milletler Cemiyeti idealine olan imanını masun bulundurmuş olan İspanyanm selâmlarını meclise bildirmiştir. İspanya Başvekili, en mukaddes prenipleri mütemadiyen ihlâl edilmekte olan hukuku düvelin ricatine işaret etmiştir. M. Negrin, teslihat yanşlarından da bahsetmiş ve şöyle devam eylemiştir: « Milletler Cemiyeti, dünyadan rıarb korkusunu kaldıramaz. Bizim yapmamız icab eden şey bu vaziyetin mu cibi olan unsurları ve icab eden ve uy gun gelen hal suretlerini araştırmaktır.» M. Negrin, bundan sonra Milletler emiyetinin hayatayetini gösteren bedihi alâimi gözden geçirmiştir: , Karabük seyahati Ismet Inönü Iktısad Veküile beraber yarın yola çıkıyor Ankara 13 (Telefonla) Haber aldığımıza göre Başvekil îsmet înönü ile Madrid cephesinde siperler Celâl Bayar yarın akşam trenle Karabük seyahatine çıkacaklardır. Leon cephesi 13 (A.A.) Havas sırada Franco'nun kıtaatı, hedeflerine Karabükten sonra otomobille Kasta Ajansı muhabirinden: varmişlar ve geçmişlerdi. Hükumetçiler, moniye kadar devam edecek olan bu seHavanın güzelliği, dün Leon cephe ağır zayiata uğramışlar ve meydanda yahatten İnebolu yolile İstanbula döne sinde nasyonalistlerin ileri hareketlerini 300 maktul bırakmışlardır. ceklerdir, teshil etmiştir. Gece olmağa başladığı lArkast Sa. 3 sütm 1 dei • • • YUNUS NAD1 lArkası Sa. 3 sütun 3 te\