13 Eylül 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 8

Dü HARER -— Akşam postan meş'um adal Dünya cenneti olan buranın ahalisi hep cüzamlıdır Dünya cenneti denilecek kadar yüzel olan 1 adalarının yanında bir Molokal ada Xi bünun bir kesmı yüksek duvar. | larlâ çevrilmiş ve öleki taraflardan ayrılmış tar, Çünkü bura: cüzamlılara mahsustur ve gaların başka insanlarla temas — etmel bi tehlikelidir. Burası deniz tarı da bir yarım adadır ve iyi rüzgâr alır Bu gahanm etrafını sarp kayalıklar çevirir. Va inin bu kayalıkla. irsiniz, kis, cüzamılıla: ra Adise vakua gelmez. Çünkü € zayıftırlar; hem da yecek kadar manen bit. getirebilirsiniz. cüzamlılar hem bi böyle bir işe girişe kindirler. Cüzamlıları husüsi müsande almamış olan ların zizaretine müsaade etmezler. Bu mü. Baâde de gayet güç a Müstade edilenle. re de biç bir resim âlmıamaları şart koşulur. Bugün oaas koloni Klanpapadadır. buraya deniz yöliyle daha kolav gi yor. Bütün malizeme haftada bir büyük ka. yıklarla temin Deniz fazla geet ve dal ghlr olduğu için vapur yanı en zam bir liman da yoktür. Burada cü. kabili. amaz. K zümlıların içinde oturdukları evler Havayi | iklimine uygun olarak yapılınıştır. Her türlü medeni konfor Burada Fransisken Tahibeleri ta: n dura edileri btr Kısımda Çinli hir kızın oda, sını, kendiri orada bulun! sırada ziyaret etlik. Oda çok muntazamdı ve duvar lerda süsler âlle eri amlı idi. Örtada u. muma mahsüs müşterek bir yemek — salonu | vardı. adı İçorideki cüzamlılar, ayrı ayrt Evlerde o. tururlar, thtilâhattan memmnundurlar. He, men her evde bir radya bulunuyor. Cüzafnirlardan tir kısmı inek, at ve salre. beslerler. Birçok otomobilleri de vardır. Burada bir fort acentesi de vardır.. Bu a. damın bize anlattığına göre butada doksan yedi otomabll vardır. Ve burada cüzamlılar, mahdut dünyalarının içinde en — uzun beş sürün yöllürde Bu aratalarla dolaşırlar. Köyde bir sinema vardır. — Burada en son tilmler pazartesi cuma — ve cumartesi ak. şamları gösterilir. Hülâsa burada — meden! inâanların malik oldukları şeyf, hemen Hattâ arada #ırada — atomobil olur. Dahası var. Biz örüda iken bir cinayet bile oldu. Bir kadın basta bir er. dyr tovelverle vurdu. Biz — Adadan " âlfi açmuflür, katili — nerede bulacaklarını araştırmakta ve kcı sen çaekmekte olduğu izi ceklerini düşünmekte idiler.. Her tarafı adar t dolaşmağa imkân | yoktu. Elektrik merkezini, mezbahayı, toğuk bava deposunuü ve buna benzer- — bir takım mücasesaleri gördük. Bunlar aanki hayat ve ati yotunda bir memlekette bulunuyor. Muşuz hiasini veriyorlardı. Fakat biraz ötede bir dükküz yardı ki devamlı euretta — tabut | yağpıyordu Umumt çamaşırhane gayet üart ve yeni makinelerle mücehhezdi. Hastaların eldiseleri parasız yıkanır. Çamaşırhanede çalışan adam bir Amerika lıydı. Bu adamcağız San Franstskoda 1915 de açılan Sergide o zaman çok güzel olan bir Hula muğanhiyesile evlenmişti. Biraz sonra dU kudınm cüzemli olduğu anlaşılmış, bura, ya gelmişti. Cüzamlıların temiz olan — karı | ve kocaları tstedikleri tarafa gitmeğe me.î zündurlar, Fakat bu adam, bir çokları gibi, öyle yapmamış, kalkmış, buraya gelmişti. mi Menhus illet Buradak! posta memuru cüzamlıdır. Müz!. ka gefi ise cüzamiı değtildir. Mektuplar, ko, loniden ayrılmadan önce on sekiz saat etüvde kaldıktan sonra sevkölunur. Havayi üniversiter'sden mezun bir YJapon turadaki! umumi mağazanın müdürüdür.. Bu mağaza müdürü, bir zamanlar meşhür bir beyzbol şampiyonu imiş. Günün birinde hir , yun düygüsü taybölm — İlk günler. de bunun beyxbol oyunundan ileri geldiğini a9 Fakat ağrılar, sızılar <rtinca bir kan ülline lüzum görmüş. Netice felâkeli hbu. rmiş. Fakat hemen iye başladığı için haatalık iyleşmiş ve yabut tevakkuf et. mla Ondan sonra bir fabrikada çalışmış, 1â. kin bir sene sanra âraz yeniden başgösler. diği için adamcağız, Klanpapaya gitmek ve ailesine bir daha görünmemek » arzusunda Lulunmuş. İki sene evvel yalnız * kulakları Fİşliği hülde bugün bütün çekresi hazin bir gekil almıştır. Bu adamcağız kendisiyle ko. nuştuğumaz zaman, çektiği en büyük iztıra, Vin burada Üniversite mezunu münevverler bulup konuşmamak olduğunu süyledi j Yerli hükümet Klanpapada muhafızlık e. | denlere haftada yirmi kilo kadar nohut, bir kilö et, günde bir buçuk Golar, bir senede el bise bedeli olarak 24 dolar, ayerca — enli ııı.l mış dölar verir, Burada tedavül eden para madenidir. P laya gönderilcceği zaman güzel ce dezetfekte edilir. Ot sene evvel burada 600 cüzamlı vardı. Bunlardan 400 k ötmüş Cüzam illetine yakalandıktan sonra hayat en fazin sekiz zene sürmekbi Bu iete zekir seneden fazla dayanan pı irdir.... Bunların mezarını sahil tarafıma kazı lâzım gelmiştir adanın öteki | kısamlar) sarptır ve | KkAnI yok. tur. Burada âyrı ayrı din ve mezheplere man p olan kimselerin ayrı ayrr kiliseleri ve ay. Ti ayrı mezarlıkları vardır. Cüzamlddar arasında Alman ve Portekizli olanlar vardır. Bu bastalığı en kolay kapan lar Havayililerdir. Ekseriyeti ir — teşkil edorlar, kalmış, ötekiler Çünkü yarım zılmanm | Havay adalarından birinden Tedavi neye yarar ! Hastalığa tutulmuş bazı kocaların yanında Lazta olmıyan karıları, hasta karıların ya. nında kocaları da yaşar. Bundan başka dok. torlar ve yamakları da vardır ki haata de. Bildirler. Klanpapadaki cüzamlılardan istiyenler te, davi altına alınır. Fakat bunu istiyen pek aZ çıkmaktadır. 'Tedavi için Çalmugra yağı şırınga edilir. Bunun tatbiki de ham fuzla can — yakıcıdır; ham de pek fazla tesiri görülmemiş: 'Te. daviden bir netice çıkmadığına göre ömür. lerinin son hirkaç yılı, ayı veya haftası için de bu zavalliların ne diyo canımı acıtmalı? Cüzamirların çoğu siyah gözlük takarlar, Çünkü hastalık gözlerini zayıf düyürmüştür. ve Havayinin parlak güneşine tahammül e. demezler. Bu kastalık, tutulanları miskirleş. tirir. Denizde yüzenlere pek az tesadlif edi. lir, Çünkü tuzlu deniz suyu cüzamiImın deri. zini yakur. Buraya yabancılar &2 gelir; fakat gelince | de tâ uzaktan onları gören hastalar, yüzle. | rini çevirir ve uzaklaşıp giderler. Burada kapt dışında gördüğümüz lların manzarası çok hazindi. Elleri kabar. mış, parmakları düşmüş, kulakları şişmiş, yüzleri eski Ramaldların cUzamlılara verdik leri iami hatına getiriyordu: “Arslan suratlı Insanlar,, fakat tubafı gudur ki haatalık bu Gerece ilerledikten soara Izlurap azalmakta. Gir, Yaniden yeniye bu haslalıfa tutulmuş Olanların çektiği suncı ve istirap dahâ fazla olduğunu söytiyorla: Seçime iştirâk hakları vardır Burunda oturanlar, bütün Amerikan vatan. Caşları, veyahud Havayide buludanlar gibi si yasi baklara malikdirler, Burası bir nahiye. dir. Va attıhat komitesinin tayin — ettiği bir nahiye müdürü tarafından idare olunur. Buradaki halk, seçime de iştirak ader ve kongreye delege seçerler. Cuüzamlılar evlenmişler, çaluk çocuk sahibi olmuşlardır. Ne çocuklarına, ne de “temiz,, Çünkü cüram Aletlerine nüfuz #edememektedir. Hat ile babadan doğan çocuk mamakta, bi. | Tt başkka çoc eşlerine haztalık geçmemiştir tensadli t cüzam lar, sada c iâbare cüzam dan daha © termektedirder, bir kadın Kali Nletine | a mukavemet ve muafiyet miz püda beş tana Clzamlı erkekle evlenmiş, Büurmuş, nların bir kıs. bu çocukların hiç ga beşin. , olarak bu doğurmağ'a ndedirler ki kirlerinden KA mani bir € VAZgeç Anneler çocuklarını göremezler Kalanpapada annelerinin bir le müsaada edilme! zin buradan alınıp azaklaşlırılmaktadır. Ho. mnoluluda cÜzamlı ana ve babal Çocuklara mahsus bir yurt vardır. ki otuz Böne eTi bu çocuklar araaında cüzam ille, ti görülmemiştir. Kalazpapada “temiz, işçi lerinkiler de dahil olmak üzere hiç bir çocuk #üremezsiniz. Hiç bir p de yoktur. Onun için hurada size, Çük olup da sanradan tkir gelmiyor. Ka defa görmesine dün döğün mek naanlarn evvelâ Kü bityüdüklerine dâir ufak hasta 14 yağın. Bundan on sene evvel, ada, bugün olduğu kendi gilzel bir manzara... çocukları da dahil olmak Üzere, blitür. çocuk ların adadan uzaklaştırılması hakkında bir emirname imzalaraıştır. “Temiz,, lerin ihtiyatkârlığı Kalanpapanın “temiz,lere mahsus — olan kısmı yeşil hir çitle ayrılmıştır. Cüzamlılar, asla bü tarafa üyak basmazlar. Doktorlar, Paata bakıcılar ve idare adımiri bu yegil çi. tin beriki trafında yaşarlar. Bualar kapıları ayaklarile'açar, kapı tok. maklarma & sürmez, hülâsa büyük Bir zaru. ret olmadıkça hiçbdir geye dokunmaz'ar. SL Bgazalarını bile önce yakar ve dokunulmamış tarafını ağızlarına koyarlar. Ben aradayken bir gün rağın idare relsl, miz mağaza müdürü: den sonra, bu. l olduğunu den bir mek, zbol oyu tüp aldı. Karşımındaki adamı — müteessir ve mahcup etmek istemediği İçin tiksinti eseri göstermedi. Kakat cilzamlı g K kaybolmaz, hemen iki elini de bal bol dezenfekte etti otur mayi ile Kalanpapanın bütün tarihinde Domlen is. minde birisi $e onun arkadaşı olan bir işçi cüzama tutulmüş'ardır. Bir de bundan evvel orvada bulunan iki döktor güphe altındadır, * * * Bu adaya cÜzam iletinin Çinliler tarafı Çan getirildiği va Hk defa bunun şekerciler arasında başgösterdiği söylenir. — Fakat bu Yastalığın kimlere sirayet edip kimlere etme. diği meaçhüldür. Buraya ilk Gefa Çinli ame, leler 1882 genesinde gelmişler ve adada ca. zam da ilk defa 1353 da başgöntermiştir. inde buralarda bulunmuş olan miz yönerler yazdıkları kitaplarda —“Öphtalmie Seorfola, de hastalıklarının Lutunduğundun. bahsetmektı rıin cüzamın (lk ârazı olması ihtimal içinde. dir. 1828 sene Honoluludaki kulm hastanest doktorların. dan birlal 1804 de burnda “yeni bit hastalığa ve onun gayet çabuk yayılmasına, harkaatr dikkatini çekmiştir. Bununla beraber cüza. nya cenmeti Kedi ve köpek Japonyadadır Orada kedi ve köpekler için C€ merasimi yapılır, namlarına âbide Japonyada bir köpek meşhur “kahraman köpek nun — dbidesi Japonya kediler ve köpekler için bir evi cennettir! Tokyoda bir köpek ve 'a kedi ölünce adetâ bir insan ölmü gibi belediyeyi haberdar etmek lâzım dır. Ölen köpeklerin İnsanmış gibi gömülmesi ve üzerine bir mezar taşı dikilerek köpeğin âdı, doğum ve ölüm tarihleri hâk edilmesi gerektir. Kedi | ye köpekleri geliş' güzel gömmek ya . SAa K, *“Higan” ismi verilen mevsim gelin. ce ölen kedi ve köpeklerin sahipleri hayvanlarının mezarlığına giderler, Bunlar için dua ederler. Bazı kedI ve ya köpeklerin türbeleri bile vardır. Ba zgılarının mezarlarının Üzerine heykel . | leri dikilir. Japonyada ta eskilerdenberi dört a. yaklı hayvanlara taparlardı. Bundan yüz sene kadar evvel hiçbir Japonun dört klı hayvan oti yemesine im. kâh yoktu. Fakat kedi ve köpeklere şimdiye ka dar hiçbir yerde bundan iki yüz sene Japonyada hürmet edi ka- dar hürmet edilmemiştir. Fokugava Sogun ismindeki diktatörün bilhassa köpeklere karşı son derece büyük bir zaafı vardı. Onun devrinde bir Japon ahbabının köpeği hakkında malümat | edinmek isteyince: | — Şerefli köpeğiniz nasıldır? — Şerefli köpeğiniz yemeğini yedi. | ler mi? diye sorardı. Köpeklerini döğenler sadece hapae. dilmekle kalmaz, bazan idam bile edi. lirlerdi. Diktatör Şogan bu hususta o kadar ileri gitmişti ki, köpekler hakkında çıkardığı kanunlara riayet edilip e . dilmediğini tetkik hususu için bir ca. sus gervisi bile tesis etmişti. Köpeklerin defni Japonyada bir köpek ölünce sahi. binin belediyeye müracaat ettiğini söy. lemiştik. Bu müracaat üzerine bele . diye bir baytar gönderir. Muayeneden sonra defin raporunu verir, Defin merasiminin masrafı bir ll - radan elli liraya kadardır. Bir llra o. lan en ucuz merasimde ölü köpek bir bisikletin arkasına takılan ufak bir | kutuyla mezara taşınır. Mezarlıktaki fırında yakılır ve külleri bir kutuya konduktan sonra gömlülür. Bunun iü. zerine hir mezar taşı dikilir. Taşta kö. peğin adı ölüm ve doğum tarihlerin. den baska sahibinin ismi ve adresi de yazılıdır. Daha pahalr merasinilerde Budist rahibler davet edilerek ölü köpek için dualar edilir. Bu mezerlıklarda çiçek ve tüssü ile ma karşı tadbirler ancak 1866 senesinde alm mağa başlamıştır. Ondan sanra — hükümet, Bastaları Moloxainin bir kımımda tecrit et. ek işlne girişmiştir. İlk gönderilen hasta. lar 140 kadandı, . Amerikanın bundan başka — cüzamlılara mahsua karaplar ve hastaneleri de vardır. (Current History mecnmasında Harry A. Fraakan yazısından ) , razl dikilir DEKE £ birçok Japanlara "’"_”"; Bunlar ölü köpeklerin” ._.,wŞ ' a gelmişlerdir. Bâ”;n'ı'. ğ cek getirirler Köpeklerin yabi Wr_ ken sevdiği yemekleri Hü ylar üztüne birakti _”,şl", ki Japonların hayva' Ani şcablif' y » dikleri bu muamele din y dir. Çünkü “Buda” en Af slıd,ıîA* lara bile iyi musmele cdf'“'“.,»' retmiştir. Hayvarlara “_" " » denlerin cennete girmesi! olacağı kanaati vardır. 1926 senesinde 'Tokyo / * şehrin en büyük m”wl_"w » ne köpekler için bir Abide y'—" z Bu âbide kuduz ıu.—ıaıığı'”:wv" sına mâni olmak içit Giğ A'y: pekler namma dikilmiştir. u!::;’ dikiliş merasimi çok ""'A:,,ı 6 tur. âehdıyı— relsi Ve bi zevat merasimde nutuklar dir. ya rak mezarın Kahra! Köpekler için ı_—urıdibfğn lan en mükellef m"“x sol mında kahraman kÖP'PNf ö tır. Hoçiko bir kolle) vahleyl j peğiymiş. Her gün 5* ;ölw' üstü dönermiş. Bir gün profe: kalp sektesi netigesinde Ölüm — telâg'yle Köpek Birkaç gün sonra iri "ı liyen aç bir köpek rün köpeği olduğunu götürmek istiyor. K”'"';,— mildamıyor. Hâlâ efen mektedir. Bundan rısr geliyor ve kö) beklemiye davam yecek getiriyorlar, Günler geçiyor, 5'""'&9 türlü kımıldamıya vt - ga" gör (dT | ynt $ lf. Ja fendisinin öldüğünü Si : Açlıktan ölüyor. M İşte bu köpek bit 'w p!';f' gÖ p ponyada meşhur ol dan bahsetmişler, ler siyah bıışılîklırlı gi k"" ıf',ı İane toplanmış V€ geĞ y azzam bir merasim ** M:“ muazzam bir âbide * 5 ;G Şimdi .Iapon)'l!f'“ y f cennet olduğuna ” EN A A yi akşam — gazetesii HABER'e vere