11 Eylül 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Dz Sa Amerikanın dünya siyasetinueki rolü... Yazan: Şekip Gündüz Dünyanın bugünkü kararsızlığından en fazla mes'ul olması icab eden dev. let hangis'dir? İtalya mı, Almanya m Japonya mı? İngiltere mı? Rusya nir? veya Fransa Hayır... Ne o, ne bü. Mevcut karar. sızlığın neşçini İyice tahlil ettikten sonra insanlığın bugünkü korkulu rü. azabından sadece ve dü- mali Amerika İttihadı” ni mes'ul tutmak icab eder, Zira bugün meğeni ve demokrat dünyanın önün. de halli kabil olmıyan birer tehlikeli muamma gibi duran hâdiseler hep bu büyük devletin "kendi kabuğu içine çekilmiş olmasından,, doğmaktadır. “Şimali Amerika İttihadı” işleri karşısında “temayülsüz bir se. yireci” olmiya ki verdiği günden sonradır ki dü n hali nizamı bozuldu. Umumi harb sonu ni. zami “Şimali Amerika İttihadı” nm birtakım vazifeleri üzerine almış ol. ması esasına dayanarak kurulmuştu. Zaman zaman Milletler Cemiyeti. nin otoritesini kaybeder gibi olduğu görüldü. Bunda da Amerikanın menfi bir rolü olmuştur. Zira bu Milletler Cemiyeti Amerikanın birtakım mühim vazifeler deruhte etmesile ve “ga. rant” larmdan biri olmayı kabul et. mesiyle kurulmuştu. 1932 de, Japonyanın Çine saldırdığı günlerde Şimali. Amerika İttihadı, Avrupa işlerine uzak bir seyirci kal, manın ne büyük bir hata olduğunu an. lamadı değil. Bundan gelen ve gele . cek olan zararların dehşetini de his. setti. Lâkin Avrupa ile anlaşurak Uzak Şarkta Japonyayı ürkütecek bir tertip yapmıya vakit kalmadan Japon. ya yapacağını yaptı. Düne kadar Uzak Şarkta takib et. tiği politika “kuvvelleşin karşısına kuvvet çıkarmak ve bu kuvvetleri bi. ribirleriyle korkutarak kendi menfa. atlerini devam ettirmek, suretinde hulâsa edilebilen İngiltere, Mançuri harbinden sonra deniz konferansları ve “arsrulusal ekonomi” kongreleri kurarak eski diplomasi hud'alart ile ve kulis arası pazarlıklariyle egemen. liğini devam ettirecek şartları temin edebileceğini sandı. Fakat yaptığı ber Kombinezon Amerikanm 932 de Uzak Şarkta düştüğü vaziyete düşmekten bu İngiltereyi kurtaramadı. 936 ve 937 de Şarki Afrikada Milletler Cemiyeti- nin kakılıp kaldığı “çıkmaz” meydan. dadır. Buhranın biri bitmeden biri baslıyor, dünya tehlikeden tehlikeye ulaşıyor, bir belâdan kurtulmadan belânm bir bâskası çıkıveriyor. Mevcud hali dünyada yeni bir mu. vazenenin teesüssü suretinde tefsir ©. denler de var. Diyorlar ki; “Umumi harb sonunda muzaffer devletler bloklarınm kuvvetini cihan. da emniyet ve itimadın yeniden teşek. külü ve milletler arasında iktisadi ve siyasi bir ahengin teessüsü için kul. lanmak Tâzemdı. Halbuki bazı devlet. ler bu büyük kudreti, yalnız kendi şahsi menfaatlerini temin için kullan. mişlardır, hattâ bu hodgüm $iyasetle. ri umumi harbde yan yana harbettik. leri müttefiklerinin omenfantlerini bozduğu halde dahi tuttukları yolu değiştirmemişlerdir. Bunun için yeni vaziyeti, (dizginsiz bir kudretin karşı, sna çıkmış yeni bir kudretin mevcu. diyetini hissettirmesi ve tanıtması su, retinde) kabul etmek doğru olur. Bu devletlerin umumi harb sonunda ele geçirilmiş bir dünya otoritesini istis. mar edememeleri dünya muvazenesi. nin bözülmüsı demek değildir. Bilâkis dünyada bir muvazene teşekkül etmiş olması ktir, Bugün umumi har. bin kâğıt üstündeki zaferini alabildi. gine istismara alışmış olanlarm kar. şısmda bir yeni kuvvet vardır... Bu düşünce (Faşist - Nazi) temayülün Madesldir Romz - Berlin mihveri üze. rinde dönen di'nya parçasından çıkan rüzgâr budur. 1 Bizce bu çok sakattır. Zira dünya. nm gelip gesici bir muvazeneye değil Avrupa ! değişti; | | devamlı oObir ve tam bir istikrara ihtiyacı (ovardır. | (Faşist . Nazi) temayülün muva. | zxene admı verdiği şey bir ta. rafı “sulh temayülleri" ve “meşru , esaslara sadık kalmak,, daki ısrarın dan doğan sakin halinden meşru me. todlara tamamiyle yabancı bir istika. met tükib ederek İstilade etmekten i- barettir, Kendi hallerinde sulhicü insanların diyarın: ansızı . mak, masum şehirleri gülle yağmuru. va tutmak, mziren analara 26. birli gazle i nzde, sulh içinde, tatlı yol alan bir gemiye torpil savurmak bir dünya muvazenesinin icabları olarak nasıl kabul sdilebi Avrupanm en mühim bir denizinde patlıyan torpiller Japon. yâya benzer bir yol tutanların ve Ja. ponya ile müttefik olmakta israr * denler'n, düne kadar yalnız Çinde tat. bik edilegelen bazı metodları Avrupa. ya ithal etmek kararımı verdiklerini gösteriyor. Bu hal, medeni ve demokrat Avru. panın da, her tecavüzün mübeh sayı). dığı bir Çin vaziyetine sokulmak üzere olduğunu ifade eder, Amerikanın Mançu ve Şimali Afri. ka meğelelerinden çıkan buhranlarda. ki “temayülsüz seyirci” liği Çin ille. tinin cihan İleti haline girmesini mu. elb olmuştur. Bu İllet, Amerikan d'ş sıyasasımdaki hareketsizliğin, durgun. luğun devamı nispetinde insanlık için müz'iç olacaktır. Şimali Amerika İt. tihadı devleti yalnız Amerikada değil, ayni zâmânda arz Üzerinde de bulun. duğunu hatırladığı gün korsanlık ken. diliğinder biter. anlaşınaya Şekip GUNDUZ İspanyada yeni bir hükümet Asturide anarşistler tarafından kuruldu Sajamanka 10 (A,A,) — Asturla cephesin den buraya gelen haberlere göre, 1034 teşri, nievvel beyanda rol oynamış (olanlardan Berlasşuno Tomasın idaresindeki anarşistler Asturisda idareyi ele almışlar ve burasının istiklâlini ilân etmişlerdir. Anarşisllerin dün akşam Sovyet Konaoloz1 Bu öldürmüş oldukları söyleniyor Hükümetçilerin bir muvaffakiyeti Valansiya 10 (A,A,) — Mill Müdafaa Ba. | kanlığının bir tebiiğinde deniliyor ki Şimal çepheainde, sahil boyunda düşmenm tazyikli dün bütün gün devam etmiş, fakat düşman tardolunmuştur. Pal4 de Gordan mıntakasında: Cumhuriyet çiler Penas Blancas ve Magdelanayı İşga? etmeğe muvaffak olmuşlardır. Cumhuriyetçi bataryalar Pravinyı bombardıman etmişler, dir 7 eylülde asi Cunarias kruvazörile Tiber. İnd kruvazörü arasında vuku bulan müsade. mede asi kruvazörün arka bacasına İiber, tadın attığı obtisterrden birisi isabet etmiştir. Asilerin verdikleri bir haber Sürağoüse 10 (A,A.) — Asitlerin gazetele, Tİ, Aragon cephesinde beynelmilel bir müf. rezeya kumanda etmekte olan Rus genersli Mihailofun bir tayyare bombardımanı netice. sinde telef olmuş olduğunu yazmaktadırlar. Asilerin 4 tahtelbahiri varmış Londra 10 sından general de Siliano gazetecilere beya. natta bulunarak şunları söylemiştir: “— Akdenizde dört tahtelbehirimiz var. dar. Sovyetlerin de Akdenizde (o Lahlelbahiri vardır... Macar ordusu Yarın büyük manevralara başlıyor Pogta, 11 TA,A,) —I204 15 sylülde Ma. carlatanda çok mükim manevralar yapılacak tır. İtalyan, Avusutryalr ve Macar askerleri ricali bu manevralarda hazır bulunacakin rı giti Pejtedeki ataşemiliterler de buluna: caklardır. Negrediliiş olan resmi bir tebliğde bu ma | pavraların gayesi yüksek Macar zahltanmın ilk defa olarak arazi üzerinde büyük mik, yasta harekât icra etmeleri, muhtelif sinif. lar arasındaki irtibatı tanzim eylemeleri mak #adile icra edilmekte olduğu beyan edilmek. tedir, Şişecilikte tröst Hele resmi taleplere karşı senelerden beri var Yazan : Hüseyin Rifat Birkaç sene evveline gelinceye ka. | dar adedi beşi altıyı geçmiyen ve en- mekânları bugün kırılmaz bardaklar, yarın kübik cıgara tablaları, daha ö. bür gün de bin bir çeşit fincanlarla süslenen şişe mağazalarmın bugünkü adedi mühim miktarda artmış olmak. la beraber ayni cins mal hepsinin ca. mekânında siralanmışlar, ağız birliği yapmışlar gibi, hepsi de ayni flatı ta- şıyorlar, Bu mağazalar öyle kenarda, bucakta değil; İstanbulun kirası en 8- ğır olan İştiklâl caddesinde; yakında arslarma bir yenisinin daha karıştığı görülüyor. Renkli şişe parçalarından ibaret 0 lan cıgara tablalarına baksanız da ala. mazsmız! Çünkü altmış beş kuruş! Bu flat sizin veya benim içindir; nim. resmi ve resmi bir müessese ihtiyac nı temin etmiye kalkışmıya görsün; fiatlar yüzde elli birden zam görür ve her müessesenin karşısına çıka, çıka biraz şişkin yüzlü, göbekli ayni yahu. di çıkar. ».. Sekiz, dokuz sene evvel Seyrisefain idare meclisinde aza bulunduğum 8i. rada 18.20 bin liralık (o tabak, çorba tabağı, kahvaltılık gibi birçok kalem eşya alınacakmış; nümüneler meclis odasına getirilmiş; bezirgânın koydu. ğu fiatlarda her cins malın Üzerine ya pışık. İlk görenleri çok hesab edilmiş de öyle fiat konmuş hissine düşür. mek için, meselâ renksiz, gişe ve meze tabaklarına elli beş değil, altmış da değil, elli altı kuruş konmuş. Bu elli kuruşu görür görmez, daha geçen gün ayni tabaklardan altı tane. #ini kırkar kuruştan aldığımı hatır . Yadım, Nasıl oluyordu da altı parçası. nı kırkar kurustan satan bir-mijesse- #e Üç dört kuruşa mal e eye al t kuruş bir-kiymet koyuyordu. Fiatları hep yüksek bulduk; çelebi. yi gelecek celsemizde davet etmeleri. ni kararlaştırdık. Ayni adam, ayni göbek, hiç gülüm. semiyen ayni yüz; mütemadiyen ısrar ediyor, karşımızda put gibi duruyor, fiatları son dereceye kadar hesab 6de- rek vermiş olduğundan bir santim bi. le tenzile yanaşmam diyordu. Talib de bir kişi! Başkası yok ki!.. Vaktâ bu para o vakitki Seyrisefai. nin kesesinden çıkmıyacaktı. Her se. yahatte kırılan dökülen bu gibi şeyle. rin parası vapurlara bırakılan bahşiş. lerden indirilerek geri kalanı kendile. rine dağıtılıyordu; para Seyrisefain kasasında demekti. Fakat Seyrisefain den çıkmıyor diye sinyor bilmem ki. min kesesine aktarma edilmesine de susulamazdı ya! O gün ben şöyle bir teklifte bulun. dum: kendim hariç olmak Üzere aza arkadaşlardan birine idareden iki me. mur terfik ederek Çekoslovakyaya he. men yolcu etmek, on gün zarfında bun Habeşistanın Italyaya ilhakı İspanyol intileileri ren | Yemen tarafından resmen tanındı Morning Post gazetesinde okundu. ğuna göre, “İtalya kralı ile Yemen kralı arasında imzalanan dostluk mu. ahedesi, bir taraftan bu sene müddeti bitmekte olan 1926 muahedesinin yeni lenmesi mahiyetindeyken, diğer taraf. tan İtalyanın Kızıldenizdeki faaliyeti. ni sağlamlamaktadır. İtalya, Yemenin istiklâlini tanıyan ilk Avrupa devle - tidir, Ayni zamanda, kralın hükümdar lığını da herkesten önce tanımıştı. Kızıldeniz sularına o zamanlarda a- tılmış olan bu olta, bir devir sonra, bugün yenilenen muahedeyle mükâfa. tını görüyor. Yeni muahedeyle Ye - men İtalya kralının imparatorluk 8. fatmı tanımakta ve Habeşistanm İ. talyaya ilhakını kabul etmiş bulun - maktad'r , ları oradan tedarikle yola çıkarılması. n: temin etmek. Ayni zamanda biliyordum ki biz Çe. koslovakyadan doğrudan doğruya ne alsak fabrika İstanbul röprezantanma vereceği komisyonu da bize yüklye. cekti ama karşımızdaki tröstü alta. #ağı ederek ancak bir kalemini hatır. Myabildiğim fiat farkını kazanacak » tık O gün belki bin lira kadar bir para sarfetmeyi göze alsaydık (18) binli. ralık zücaciye nihayet (10) bin lira. ya mal olacaktı; iş dara mi geldi, se oldu bilmem. Biricik talibin milimine kadar istediğini verdikti!... O koca gü. beğ'n kapıdan gururla çıkışı bugün yine gözlimlin önüne geldi. Netice, memlekette köklü bir züca. Gye tröstü vardır; ve bu tröst bilhas sa resmi taleblere karşı daha ziyade şahlanır! ... Bahsin sonuna komposta gibi şu satırları da ilâve edeyim: arkadaşlar. dan biri de tabak yerine “emaye” kuL lanmamızı teklife. kalkışmıştı; ben, doktörler' müsade etmiyorlar dedim; © da ince bakırlardan tabaklar var; kalaylatır, kullanırız demişti... Diğer arkadaşların ne cevab verdiklerini ha tırlıyamıyorum. Yalniz bol bol güldü. ğümüzü biliyorum! Hüseyin Rifat Arap kongresi dağıldı Papaya müracaata karar verdiler Kudüs, 11 (A.A) — Şamdan bildi- Tüuginc göre Biüğenuc tuy 4 Tap kongresi, komisyonlar tarafından kararlaştırılan teklifleri ittifakla tas vip ederek dün kapanmıştır. Kongre, Filistindeki mukaddes ma- kamların yahudilerin tehdidi altında bu- Tundukları tehlikeler üzerine papanın ve Avrupanın diğer ruhani şeflerinin nazarı dikkatini çelbetmeye karar ver- miştir, Kongre, ayni zamanda Arap devlet reislerine de birer telgraf göndererek müzaheretlerinden dolayı (kendilerine teşekkür etmiş ve Arap davası yolunda gâyretlerine devamlarını istemiştir, Milletler Cemiyeti konseyi Dün Cenevrede toplandı Cenevre, 10 (A.A) Milletler ösmiiyeti konseyi, saat 11 de ilk bir hususi celse ak. detmiştir. Ninamname mucibinde — konmaya, Gwevedo Eçuatsur.. ye halef olan Negrin (İs panya)) riyaset etmiştir. Negrin, önümüzdeki pazartesi günü asamb lenin açılma colassina riyamet edecek ve ya, pdacak ipühabata intizeren açılma nutkunu aöyliyecektir. Riyasete Aga Hanın (İntibab edilmesi çok muhtemeldir. Bu sabahki Bumusi celağ, ruznamenin kaba Vine tahaia edilmiştir. Hiç bir murahhas, İz, panyol meselesinin takdimen © müzakeresini istememiş olduğundan bu meselenin hafta or tasında konmaya gelmesi muhtemeldir. Bunun için de Nyon konferansının fik ne. tireleri beklenilerektir. Konsey, salı günü sat. 17 ye kadar cayi etmiştir. O gün Edenin Filistin vaziyeti hak kında beyanatını dintiyecektir. Asamble reisi Agahan HABER -— Bü sabahki “Cumhuriyet, ga. zetesi Milletler cemiyeti asamblesinin bu se, ferki iotimama Kara Hanım riyaset edeceğin! yazmışa dn bu doğru değildir. Amambisye riyaset «lecek olan zat Aga Handir.) Eve giren kamyon Csküdar belediyesine ait çöp kamyonu dün Bülbüldere caddesinden geçerken önüne bir. denbire Doğan İsminde bir çocuk çıkmıştır. Şoför kaza yapmamak İçin direleniyonu sağu Kıvırmış, takat süratle giden kamyon Şerife nin 180 sumaralı evinin kapışma çarparak parçalamış, yarını içeriye girmiştir. & —m m mam Ez makine VRUPA'da yazm © minde bir d ğünden haftalık edebi gi lerini oyalamak için, bi celi müsabakalar tertib kim anketler çar, Bİr Mf mubarrirleri yakalarp o0lsr? de ve nasıl yazdıklarını yor. ei nan cevabların elbette hi$ faydası yok; bu gibi aneen el ç du mahiyetini geçmez, çin çok eğlencelidir. şleri Fakat bu yılki anket O kadar teli değildi. Kendileri 1le bir bir muharrirler, hiç de mi yali cab gösterip âdetlerini, KW rini bildirmekten mi çekinmisier” sa gerçekten mi hiç bir i yok? nedir? herhalde heme e Sacık. sudan cevablar var; çöğİ niz dikkati çeken bir nokta VA heriki günün herhangi bir bu Eİ bir yerde yazabildiklerini VE tapir biati gazetecilik sayesinde iy ni söylüyorlar. Matbaanın e, Pİ içinde herhangi bir kâğıd m Jmek* bangi bir mevzua dair pir İnsanın, işlemeğe daima hAHT otom” kine haline gelmesi. Hani a pir tik denilen makineler var: deliğini is para veya bir fiş atıldı Mİ heme gi tediğiniz şeyi çikarıveriyöf. olar harrir de onun gibi bir e Bu fena, teesslifle karşıl# hal mi? Hayır. Muharririn yi fikirlerine eskisinden dahâ #İY' a kim olduğunu, ilham denilen vi yk ğu bilinmez kuvveti emrine a. dığmı gösterir. Günün & is atlerinde, ö da falan şartlar! yerde çalışabileceğini söyliyer ii mur görürseniz ona gülmez Ve il iliak misiniz? Muharrir ö9 0 ; cemiyet içinde, vazifesi aŞ3ğ' y bir memurunki, kadar, MUAY adam olmuştur. Onun da Ms#A naya hakkı Kalça iniz gi rn hattâ bir gazetenin bütün Y ay tek kalemden çıkmış gibi yor, bir imzs ile öteki Mağ yz büyük bir fark kalmıyor; artik harrirler” yok, bir ye eri âlyeceğimiz zaman yaklaştı güne gelmedik; fakat Bae g kar? Edebiyatta bir adsı2i' ei siyetsizlik devri başlaması bei “ menni edilecek bir şeydir. GE ve bü asır başlangıcının 7 kendi benliklerini, * diğer m kinden ayırmak, original ol ellerinden geleni yaptılar. m Tı yanında zararı da sre dir. devresi o zararları tamir Nurullah A MTAL j Tütün mahsul Bu sene 66 anil gr kilo olacağı unu ul, Bu seneki tütün mahsulü ai son.tahmin yapılmış “* Wi yer 66,882.000 kilo olacağı tab: ish! 5 yi tir. Kemiyet itibariyle dabili e yaciyle ihracatımız: normal Şi yi şılıyacak olan yeni rekolt©: we keyfiyet noktasından ber 88” gep iyi yetişmiştir. Bu itibarla, vi gö nebi alıcıların tütünlerimis? rağbet gösterecekleri mi e, Çok nefis yetişen ve miktari vi olmıyan tütün mahşer ağ v süratle ve çok iyi fiyatla #3 min olunmaktadır. Nikâb İdare arkadaşlarımızd4" viri ile Anadolu ajansı mer” Bay Sedat Taylanın idi af 5 saat 10 da Divanyolunda E' ee kağmdaki evlerinde birçok ie ve arkadaşlarının per” mmmıştır. Bu iki kıymetli arkadaşı” saadetler dileriz.