23 Ağustos 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

R: U yay, iz Tük sil Manevra sahasından Nerdesin Fransız tarihçisi ? Yazan: Nizamettin Nazif Ordumuzun Trakyada manevra yağmış 0. lan kwwvetleri dür, Büyük Mânika . Seray gösesi kartındaki orada, slühlarmın güzel, Mgini, yeniliğini va kadrolarmın sağlamlığı. Bi açıkça xüze vuran bir geçit resmi yaptı. Müuhtereri Mareşal Fevzi Çakmak'ın ö. Binden, dost ve müttelik devletleri temali eden fevkalâde askori (o heyetlerin ve Türk hükümeti nezdinde serreditâ bütün ataşemi, Bilerlerin hayranlıklarını çekerek geçen tü. menlerimizin Trakyanm bu ovasına dahşet. tiği manzara cidden heybetli, muhteşem ve “sevinç göz yaşları döktürücü., dd. Mareşali tribünün şeref yerinde tam dört saat ayakta vo selim vaziyotinds'tutan bu milikemmel aifihir, mükemmel terbiyeli, mü. Kemmel tikatli ve silâhlı kadrolarm fasa. Ki geçişi, Trakyanm ber tarafından ovaya akın etmiş olan en az yüz bin Türkün Cum. | büriyet hükümetine ve büyük milli Şefe ve yüksek kumarda Boyetimize karş! faslaşız hayranlık, fasılasız sevgi ve faslasız mine. Uni tahrik etmiştir. Bü geçit resmine İştirak etmiş olan kıt'a. ların herbiri “Çetalçn , 'Tekirdağı ve Stran. Ga, müselleri arümnda bep gün © Üeş gece, devamlı bir sürelte karoket balinde bulun. muş ve bu müdde: zarfında ber cüzütam va. sali olarak tam 129 kilemetne katetmiştir. Yapılan statistiklere gire, bu middet içinde €a çok istirahat Imkâmızı bulmuş olan kuy. vet 24 sxtte nihayet beğ sant kadır dinle. rebilmiştir. Bun rağmen Önlümüzden Bes | ie i Si çen bütün kadrolarda en ufak bir yorgunluk alâmeti yüzmek şöyle dursun, / bilâkis her | #ubayın, her erin yüzünde yalnız sıhhat, yal, iz «enerji ve bu müşterek imtihanda alınmış müşterek güzeli noltan duyulan tatl: gurur sezilmiştir. Bu gurur, 'Türk ordusunun vetân mlldafa. sını istihdaf eden çalışmalarında ne DÜyük Bir tektmille ulaşmış bulunduğunu ve Yu tekâmül no büyük bir şuurla idrâk eyledi, ... Dün, Saray ovasında Avrupanın ve gari Asyanın birçok ordularını temali eden misa, fller ve mişahitlere, bayraklarının şerefli dalgalanışlarını slâm'ata selkmlata Enimüz den çeçen ordumuza bekürken, bize karşı biç de döst duygular besismemiş “olan bir Iki kıymetli teshis Yugoslav Genel kuramay Reisi General Nediç ile Amerikan ataşemiliteri neler söylediler ? 223. - S.E, General Ne- diç'in beyanatı (Saray 32 Ağustor) Ataşemiliterler ve fevkalâde askeri heyetler bu candan kaynaşmayı, Ma- reşalin ve yüksek kumanda heyetinin. ayakları önüne, orduya keryi duyular sevinç, aşk ve minnetin böyle coşkun bir tarzda sunuluşunu, hayran hayran seyrederlerken Dostumuz ve Müttefi, kimiz Yugoslavyanm büyük askeri, Yugoslav ordusu genel kurmay birin, ci Başkanı ve Trakya manevralarında müttefik devlet ordusunu temsil eden fevkalâde heyet başkanı general Ne, diç'e yaklaştım: — Ekselâns... Bu hali nasıl mütalen ediyorsunuz? “Tam içten, tam dostça, tamamiyle asker ve hakikaten bizden olan bir he. yecanla: yyl denizaltı zn yaklaşunş, haklâ bu esrarlı gemi Türk kara sularmda faaliyei göster. miş, . bu veya başkası . diğer hir denizalte gemisi de Marmarsda görülmüştür. , Bu karanlığı &ydınlatmak ve bundan son. ra 'Türk kara sularma gelebilecek (o korsan gemilerine karşı dikkat ve basinin hireleet derek onları tepetemek Türkiye Cumhurl, .yetine dlişen vazife oluyor. Pu vaşifenin halkiyle ita edileceğinden en katl surette emin olabiliriz. v Yunus Nadi | Lemişti. Ve ben © satırları kaç defe ainl, . HABER — Akşam postası Fransız tarihçisinin, yani o Şılumberje'nin. “Istanbulun fethi, aöl eserinde okuduğum bazi satırları hatırladım. var “Bundan beş âsir önce Edirne Sultanı. kinci Mehmedin emri altındak! kuvvetler bu yollardan nami geçmişlere o şimdi de Çar Ferdinaodın orduları ayni yekilde Istanbula doğru akin etmektedirler, ih... Fazla mutaassıp bir hristiyan olan Şıluma. berje bu matırlarlk Larihin ve hüdiselerin es, Wi bir Türk zaferinden (intikam almakta bulunduklarırı ihsas elmek ve sevinmek ig. (Saray ovası, 22 ağustos — Manev raları taki peden arkadaşımızdan) — Saray ovasında en azdan 100.000 kişi toplanmıştı. Geçit resmine Işti- rak edecek kuvvetlerin sayısı 80,000 olarak tahmin ediliyordu. Trakya mü fettişi bu kadar halkım susuz kalma. masmı Ve sıhhatini düşünmüş, ovanm muhtelif yerlerine seyyar gazöz fab rikacıklârı kurdurmuştu. Tribünlerin tam ortasındaki şeref yerinde Mareşal, İkinci Reis Korgene- ral Asımla Orgeneral Fahreddin, İz. zeddin, Ali Sait ve Korgenersi Sa. lih ve bütün erkâniharbiyesi ile bir. likte yer almıştı. Mareşalm sağındaki tribün askeri heyetlerle ataşemiliter. lere vesoltaraf da diğer davetlilere tahsis edilmişti, Derek okumuştum, Dün kendi kendime söy. icndira: “— Bedbaht Fransiz tarihçisi! «0? , e Eelkar harbine (akaddüm eden günlerde imparatorluğun da hir manevrssı ve hir ge- git resmi olmuştu. İslanbulun — Hürriyetic. bediyo tepesinde yapilan o geçit resminde de birçok ateyemiliterier bulunmuşlar ve Mah. mut Şevket paşanın idaresi altında kurulsa Meşrutiyet OrJUSULA ga teşhisi koymuşlardı: “Parad ordusu. Bu ordu harbedemez!,. Evet, O ordu Parad ordumu idi ve harp &- Gemedi. Dünkü geçit resmiyle o geçit resmi Nerede, bahsettiğim satırları Yazmak imkfnmı ve. ren hâdiseler cereyan etti, Bununla beraber etti. Bunlar üçerli, beşerli gruplar halinde ve büyük bir süratle tribünle- rin üstünde geçerken ataşemiliterler. den bazıları dürbünlerini gözlerinden hiç ayırmıyorlardı, Son bava bölü. ğü ufukta kaybolunca herbiri kaleme sarılıp bir şeyler yazdı. Bunu ve ate. > e anlara dü gelerin burdan sonraki faaliyetlerini ererek in ii büyük bir gururla seyrettik. Geçit Türldyesinde a emniyetin hâmisi bulu, | TesMİNİN bütün imtidadınca ataşelerin nan slliklarımıza bakarken gözlerimizin ya, | tribünü bir gazete tahrir odasını an. sardığını gizletnedik. dırdı, Herbiri kendini birçok geyler Nizamettin NAZİF | not etmeyo mecbur eddediyordu. Hal- buki meşrutiyet ordusunun Hürriyeti cbediyedeki geçit resminde hazır bu. lünan ataşelerden hiçbirisinin elinden eldivenini gıkarmıya bile lüzum gör. memiş olduğunu hatırlarız, Birçok ataşeler teşhir ettiğimiz si, lâhlardan bir kısmını hiç görmemiş yetini tevdi edebilir, Böyle bir ordu ile mağrur olmak dostumuz ve mütte, fikimiz Türkiyenin hakkıdır.,, Muhterem generzlin fransız diliyle #öylediği bu sözleri aynen not ettikten sonra defteri kendisine uzattım ve al, tnr imzalamasını rica ettim. Ru imza, bir büyük dost devletin en salâbiyetii kumandanmm ordumuza karşı düyup ifâde ettiği hayranlığı süsliyen güzel bir eser oldu: Amerikan aftaşe- milteri ne diyor? Binlerce kilometre o uzeklardan Cumhurreis Ruzvelt ile Atatürk ara. sında teati edilen yüksek dostlukların : her iki memleket evlâtlarında yaptığı General Nedig'in imzası mes'ut istihale Amerikan ataşesinin — Oh... Milletin ordusuna karşı| gözlerinde okunuyordu. Onunla evvelâ duyduğu şu büyük alâka ne güzel, ne | dört gün evvel, Mareşalm Meşelikte mükeramel ve muhteşem! -.dedi. verdiği Piknikte konuşmuştuk. Ataşe — İhtirasatınızı not edebilirmiyim? | gülümsiyerek şöyle demişti: — Hayhay.. Fakat bu ihtisasat, | — Heniiz bir şey görmedik. Bir iki muhterem - Mareşal Fevzi Çakmağa | gün içinde, sanırım ki ordunuz bizi söylediğim sözleri size de aynen tek. v ie vx olacaktır. Bekliye, rarlamaktan ibaret olacaktır. Zira | İlm O zaman konuguruz. muhterem Mareşale bildirdiğim duygu |) , Jxi2ci tesadütümüz Trakya umum inilin o berbat tezahlirlerinden alırmış bir inükam suretinde değil, sade o menhus günlerin bir daha tekerrür edemiyeceğine inanarak salâmladık. Din, Saray ovasında * yüz bini sivil ve sekaen bini asker olarak bulunan biz Türk çocukları, göğtnlerimiz sevinçle kaberr v9 7 Tara ili > müfettişinin Edirnede verdiği ziyafet. eyi > âve edecek bir başka cümle bu. iri bien di z cs kolleklerinden büyüz saygısına mu, Ve, şunları not ettirdi: “— Her nevi silâhlara mensup asker. leriniz talim ve terbiye bakımından ayrı ayrı ve kıt'a halinde : müşterek çalışma bakımmdan hep birlikte mü. kemmeldirler. Kumanda ile hareketler arasında tam bir tetabuk var. Bu or. | söylemiş ve: du tam maresiyle birinci smıf bir or. | o “— Manevranın sonunda tekrar ko. dudur, Dost ve müttefik 'Türkiye bu | nuşuruz!,, demişti. silâhlara kendi menfaatlerini ve emni. İ peki Tİ elde) hatap olduğunu dalma farkettiğim Amerikalı Kurmay Subay “marevra sahasını şimali Amerikanın Teksas topraklarına benzelt'ğini ve askeri, mizde sporcu ruhuyla muharibliğin mes'ut bir şekilde İmtizaç ettiğini, olduklarını dahi itiratan çekinme. | sıkarmış. O gün aldığı Yi İ bombaların misketleri mişlerdir, Kumaanda heyeti Türk ilniformasının sağeliğinde ne büyük bir ihtişam var! Son tayyareler görünmez olurken kumanda heyetinin askeri “Hierarchie” deki mahrutu ta- ü tugay” a gi mamiyle göze vuran bir intizam İle | muntazam oldu. Süvari dar ve mesafelere karşı gayet büyük bir İtina göstererek Mareşalı sölâmladığı. hı gördük. Bu sırada birinci fırkanın bandosu tribünlerin karşısında yer al mış bulunuyordu. Kumanda heyeti, erkânıharbiye ve generaller Mareşalm önünden geçtik. ten sonra, sz İlerde atlarından inerek tribünde kendilerine tahsis edilen yer. Tere geçtiler. Arkalarından ilk tüm kumandanı tümgeneral erkâmharbiye. siyle birlikte, vazifesinin ve kendisine tevdi edilen milli müdafaa kuvvetleri- nir ehemiroiyelini tamamiyle müdrik olduğunu gösteren bir vakarla ma. fevklerini selâmlıyarak geçti, Trişünleri selâmlıyarak ve bölük ni- zamında yalçın bir cephe göstererek, süngülerini pırıldatarak yürüyen fik piyade bölüğü ile gözlerimizin teması gok müsbet bir netice aldı. Askerde yor gunluktan eser yoktu. Ne kadar temiz, re kadar s:hhatlı, hepsi ne kadar Avru- Palıydılar! Burunlarından soluyorlardı. Kıp- kırmızı yüzleri vardı. Çelik gibi adım atıyorlardı. Hepimiz “Maşallah,, dedik içimizden, Ve nazar eğmedi hiç birlsi- ne, Gözlerimi bir aral'k ataşemilterlerin tribünlerine çevirdim. Harekât başla dığı güindenberi lk defa gördüğüm İtal yan ataşesi küçük defterine bir şeyler kaydetti. Fransız atâşesinin müavinle- rinden olan yaşlıca yüzbaş: da Ont etti. ği şeyleri yanındaki (o Bulgar ataşesile konuşarak tashih etti, Bölükleride çok mükemmel bir ateş kudreti göze çarpıyordu. Hafif ve ağır | makineli tüfekler pek boldu. Gerek tümgeneral Avni Akdağ ve tümgeneral Mazlum ve gerekse diğer generaller ve albaylar bize mükemmel kadrolar teşhir etmek için sanki biribir- leriyle yarışa girmiş gibiydiler. 'Tüm topçuları geçerken İngiliz ata- şesinin içleri gülen gözlerinde birden. bire bir dikkat bel'rdi. Alay ve tüm san- caklarını selâmlarken Amerikan ataşe. sinin, general Nediç'in, Yugoslav ve Yunan subaylarının yüzlerinde tam bir antuziyazm seziliyordu, Suvari albay Serafettin .. İki tüm arasındaki geçiş fasılası es- Dasında İzmirin kurtuluş (günlerine simasını nakşetmiş olan süvari albayı Şerafettini gördüm. Uzun ayrılık yılla. rından sonra İzmir kışlasına ve bükâ. met konağına Türk bayrağını ilk çeken kiymetli subayımızı selâmlamak iste dim. Fakat keşke (o selâmliamasayidım. Zira öğrendiğim şey beni cidden müte- essir etti. Harp tarihi bakımından en- teresan olduğu için öğrendiğimi bura- ya kaydediyorum: “Şerafettin o zaman yüzbaşıytdı, İz- #ire girdiği zaman patlıyan silâhlar ve bombalar arasından bölüğü ile dört nala hükümet konağına gelirken meğer ya- ralanmış, bunu hiç bilmiyorduk. Evet, yaralanmış, fakat ehemmiyet vermemiş. Sanmış ki besit bir yaradır.Zaten biraz tentürtiyot sürünce yara kapanmış. İki yıl önce sağ omuzunda bir ağrı ve ağir- ik duymağa başlamış. Romatızma san- ime. Lâkin röngen meseleyi meydanı âhları göz kamaştırırken. Manevra Cumhuriyet ordusunu. zekâ ve tekniğinini, geçit resi Personelin beşeri takatini, si larımızın ihtişamını göze vu Nediç kendi ordusunu seyreder gibi görünüyordu. İt ataşesi dürbününü elinden bırakamudı. Bulgarın kalmadı. Amerikalı âdeta bir tarihi barp yazdı. ingiliz ç şesinin zevcesi vecde geldi. Sovyet ataşeler tanklar! netd! ladılar. Iran generalı mitralyöz bölüklerinin resmlf a O 3? # 23 AğusTOS — 198 İ i rh, ul? giy8” ıh 23 rd Dd aray! po” © yapm buplardan ikisi tedricen e girip dyanmışlar. teehi Ona tam on beş yıll BİT görül geçmiş olsun derken vopgil a Topçuları süvari takip i ra ve atir obüs alayları” gesi gi intizamla tribünlerin başına “gep di.Pakat halkın çogkunluğu ö7* yeğtfi bir hal ald: ki alkışlar ve “YA yi bandoları bastırdı, nal sesle” gö Gı ve atlar ürktü, Munti di ald nalı birdenbire, bir ılgar sf a Birçok askeri yazılarda ehemmiyeti azaldığını. ne olursa olsun süvari Kİİ bütün romantizmini ayların? yerlerinde ve atlıların pırt Bi rında cemetm'ş bulunmuyor” r bizde değil, bütün dünyada 5” tef lâ böyle... Zira süvari tugay” ğe ğını selâmlıyan bütün ataşele le seyahate çıktığı gündenbe! tu bileğinden hiç ayızmamı$ yi rikan ataşesinde de ve: her$ tam antuziyarmı sezdim. İngiliz ataşesinin, çok dın olduğu gözüken zevce tamadı, alkışlarken haykırdı?” — Verigut? Verigut! gi” Süvariler İran generali “ ye Prensini fazla alâkadar ekle general, bilhassa süvari alayi st i kineli tüfek bölüklerine gok iğ ) ve bunların birçok resileri eğ. Motör! Artık ot ve kemik sesi, miŞ, çelik ve benzinin seref yük Bindirilmiş alayların büyük“ çep” lar: dörder dörder önümüsd” lerken saydım: b Sİ Li ? Herbirinin içinde beş “5” her sırada dört er oturuYO” yi? ki şoför ve yanında a her kamyon 22 kişi taşıyO”. . e #5” Bindirilmiş kuvvetleri gemiliteri Albay. Popbojl “zy saydı, Macar ataşesi dö 3” Fransız etaşemiliter muayisi iler ların: eymatmı dikkatle not fe e Her» kuvvet ri mensup İki eri Mareşal? İl nöbete memur ediyordu. iğ gif alayın bu vazifeye mem gelince bu üç ataşe yine ÖĞ, mi” ve gözlerini motosikletlere kalarını ve evsafını not ettiler, Te “Bindirilmiş” Yeri tayyar ip © ağır müdafaa mitralyözleri yi ti. Bunların herbiri bir kamsğ eğ dirilmişti, İki gün evvel Pm sinde ataşemiliterlerden yi çok bilylik bir dikkatle BÖP “ys” bu silâhiar Sakolon markası” ç lar, Bunlar galiba Alman M8” siz, Çek, Sovyet ve Bulgâ” — Sakolonlar geçiyor. * birlerine söylendiler. Derken, kamyonlara sindi obüs bataryası gözüktü. ae ler kadar büyük bir d resmini takib eden ve dar s'm alan yabancı gazeteleri, galiba D. N. B. mümessili ii b AN veli lâdeliği yok, sadece motür! taşmıyorlar.