18 Ağustos 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Başvekilin bir şimal gızeteclılne ba ıııatıt Akdenizde beliren Emniyetimizi, başka kara kor sanlar... Yazanı: Şekip Gündüz Asi İspanyol generallerinin emriyle hareket ettiği anlâşılan bir denizaltı gemisinin, İspanya cümhuriyeti bayra- ğinı taşıyan “Ciudad de Cadiz,, adlı | nakliye gemisini, Bozçaada-önünde tor l pilleyip batırması, hiç şüphesiz bu haf- tanın en mühim ve dikenli hâdişe-x'ir Şarki Akdenizin emniyetinde men- faatleri olan devletlerin çoğu, yalnız kendi menfaatleri ve kendi emniyetleri bakımından değil, ayni zamanda bilhassa “dünya sulhünü destekleme - | ğe ve korumağa matuf olan diş siyasa | prensipleri,, bakıımından bu nevi © âdi- selere lâkayt kalmamak mevkiindelir- ı Jer, j Acaba Bozçaada civarında silâhsız bir geminin, kocakarı kerevetinden Yarksız güvertesine ölüm saçan şazap- neller, tenekeden az kabaca saç levha - lardan yapılmış bir tekneyi delik deşik eden bu mecmiler ve torpiller neyc de- Jâlet ediyor? Akdenizin garbinde tam bir emniyetsizlik kurmağa — muvalfak olanların ayni emniyetsizliği Akdenizin . şarkına yaymak arzusunda bulunduk- larına mı?, Bunu sanmak istemiyoruz. İngilte- re Başvekili Çemberlayn ile İtalya Baş- vekili Musolini arasında, Akdenizin ve garbi Avrupanın — omniyetini istihdaf eden yarı resmi bazı temaslar yapıl - makta olması bu şekilde, âsi Fran'to - ya İtalya ile İngiltere tarafından müşte reken böyle bir direktif verilmiş olma- *r süretinde tefsir edilmemelidir. Ak- 'denizin garbını kaplıyan emniyetsizli - Zin Akdenizin şarkmna sirayeti, birıhi - rine hiç de dost olmryan bu devletlerin ikisinin de aleyhinedir. Her dalgasının altına bir mayın sak- lanacak ve her adası bir denizaltı. Ürgü haline konacak bir Ege ve emniyeti her an —mnued tarafından boambar- dıman edilecek bir Şarki Akdeniz, hiç bir menfaat vddetmeden, beybüde ye - re, can sikacak bir baş belâs: olur. Bu- nun için her devletin böyle mecnunane bir sergüzeşte atılmaktan çekineceği- ni ve cidden çok sefil birer uşak olduk- ları gün geçtikçe gözevuran âsi İspan- yolların bu küstahlıklarına nihayet vermek istiyeceğini tahmin ediyoruz. Son on gün içinde Ssi Frankoya mensup denizaltı gemilerinin - bazı müsamahalardan istifade ederek başar- dıkları “cinayet,, ler hakikaten endişe edilecek bir bilânço göstermektedir. 'Tunus kıyılarında Bozçaadada, şurada ve burada kuduz köpek gibi - dolaşan bu denizalt: gemilerinin hareketleri sadece haydutluk, deniz haydutluğu yani korsanlık suretinde telâkki edi- Tebilir. Bu haydutluk son on gün içinde bir Fransız, bir İngiz ve bir İtalyan ve gemisinin meçhul tayyareler tarafın - İT A GG Ü Ere F İ dan taarruza uğramasiyle havadan Laş- lamıştı, şimdi Gdenizaltından — şarka doğru yayılmak istidadını gösteriyor. Fakat cenubu garbi - Avrupasında, havada, karada ve denizde hiç bir em- niyet brrakmryan barzı temayüllerin E- ge kıyılarında dikiş tutturabilce-Şini sanmak hâta olur. Şimdi C. 3 markalı korsan geminin yaptığı cinayeti tahlil edip mârasını arayalırm: C. 3 denizaltı gemisi Ciudad de Ca- diz'i bir başka yerde, faraza orta Ak « denizde yahut garbi Akdenize geçtiği zaman batıramaz mıydı?. 'Tabil batırabilirdi. Bunun için Me - sinadan veya Pontelarya adsından bir kaç miül ötede beklemesi kâfi idi. Hay- di C. 3din Egede bulunmasını da tabil görelim de; “— Ciudadad de Cadiz'i hiç be'li et- meden takip edip tam garbi Akdenize geçtiği anda hücum ederdi,, de deyi - verelim, bu takdirde bir şey söylemeğe Mizum görmiyecektik. Zira şu İspanyol milletinin biribirini öldürmesine artık alıştık. Fakat €. 8 torpilini Borcaadıdan '©n mil açıkta savurdu mu, işin şekli ta- mamiyle değişiyor ve bundan anrcak yu mâna çıkarılabiliyocr: “Asiler hükümetçilere — Sovyetlerden yardım gittiğini vehmedegeldikleri için Çanakkale civarında pusu kurmuşlar ve hükümetçilere ait bir geminin Cas nakkaleden çıktığını gördüler mi he- men Üzerine saldırmağa karar v:rmış lerdir.,, Eğer bu mâna hak'kate uyuy-. © zaman bu Denizaltı gemilerinin pasu kurdukları yerlere çok uzak - olmiyan üsleri olduğuna veya bazı verlerlen ihtiyaçlarını — temin — edebildikle.ine inanmak lâzımdır ki bu doğrü ise şım - den sonra bu nevi hâdiselçrin teke:rü - | rüne şahit olacağımızı açıkça gösterir &. e Akdeniz eskiden korsanların deni - ziydi. Korsanlık * denizlerin vebasıdır. Medeni dünya bir zamanlar elele ver - miş ve bu vebadan Akdenizi kurtar - mıştı. Temenni edelim ki Frankonun baş ladığı kara korsanlık karşısında — da ticaret yollarının emhniyeti üzeriede hassas olan devletler harekete geçsin - ler de Akdeniz bir daha vebaya tutul - masa. Bu hal Akdenizin emniyetini koru - makta menfaati olan devletler için çok düşünülecek ve hiç ihmal edilemiyecek bir manzara arzediyor. Şekip GÜNDÜZ Amerika Şark anlaşmasını yapımamızdan dolayı bizi tebrik ediyor Ankara 17 (A.A.) — Öğrendiğimize göre, Birleşmiş Amerika Gdevletleri maslahatgüzarı vekili, hükümetinden aldığı talimat Üzerine 11 ağustos 937 tarihinde Türkiye Hariciye Vekilini ziyaret ederek, Türki, , hükümetinin 8 temrkuz' 097 de TRAHSARAN Y olf Jeh Saadâbat paktmın akdi suretile komşu devletlerle müsalemetperverane münasebatın inkişaf ve jdamesi husu- sunda Cumhur Başkanı Ekselâna Ata- türkün idaresi altında oynadığı rolden dolayı Birleşmiş Amerika devletleri Hariciye Nazırt Cordell Hull'un sami- Mi tebriklerini iblüğ etmiştir. Mas'ahatgüzra, Hull'un bir kopya- sını aldığı pakt münderecatına göre, Türkiye bükümetile Birleşmiş Ameri- ka devletleri hükümetinin taraftar bulunduğu iyi - komşulük — Biyasetini, Amerika Hariciye Nazıriının 16 tem- Muz 937 tarihinde devletlere güönder- diği beyannamede — tafsilâtile taarih edildiği şekilde, aralarında açık - bir #urette tatbik ettiklerini memnuniyet- le kaydetmiş olduğunu ilâve eylemiz- tir. Güzel Sanatlar Akademisinde Güzel sanatlar akademisi, kurulu- şundanberi belki ilk defa olarak, büyük bir sanat tezahürüne sahne oldu. Hey- kel, resim tezyini sanatlar, tarihte Karagöz ve afiş kısımlarında hazırlana- Mamış serginin birden, dün küşat resmi yapılmıştır. Merasime Burhan Toprağın bir nut kiyle başlanmıştır. Burhan Toprak nut- kunda merasime gelenlere teşekkürden sonra akademide yetişen gençlere hoca- lık etmiş olan heykeltraş İhsanın mesa- isinden ve eserlerinden bahtedetrek genç heykeltraşları saymış ve bundan sonra ressam Nazmi Ziyanın Üç yüze yakm &- seriyle meydana getiri)miş olan resim sergisine temas etmiş, tezyini sanatlar sergisinin de memleket'mizde ilk defa kurulduğuna işaret ettikten sonra Gü- | zin Feyhman Duranın yaptığı eserlerle vücuda gelen “tarihte Karagöz,, sergi- sinden bahsederek sözlerine nihayet ver miştir. Bundan sonra vali vekili Şükrü ser- leri açmıştır. Sergiler gezildikten son ra davetliler büfede izar edilmiştir. ıa.s Sergi açıldı ! Ölarahö Tag tt G 5ÜLE Üa Yrşsa inseal? <id göneled sba devletlerle mücadele- de bulmuyoruz Türk maliyesinin sırrı gayet basiltir Muvazene temini için masrafları kısmak... İakandinavya — gazetecilerinden A. J, Fi. - #echer, Başvekil lemet İnönü ile uzun bir mü. TAkat yapmış ve mensup olduğu — gazetelere biklirmiştir. Muhabir, mülâkata Tlâve eylediği bir m. kaddemede Dühi Önder Kamül Atatürkün, yeni devlelin kurulmasında en yakın iş ar, kadaşı ve müutemedi bulunan İsmet İnönü. nün Cumhuriyetin Hânındanberi 9 aylık bir fasıla müstema olarak mütemadiyen Baş. vekâlette bulunduğunu ve Raşvekâletten ev. vel ve sonra gösterdiği büyük hizmetleri u. Tün uzadıya izah ettikten sonra Heybella. dada kendistni büyük bir nezaketle — kabul eylediğini kaydederek diyor ki: “lamet İnönü, takdim ettiğim notlâra bak tı ve burada oön sual olduğunu görerek gül. dü ve dedi ki: — O! Bu tam bir Imtihan! Beşeriyetin saadet yolu Birinci sualim şuydu: — Yüz senedenberi aralarında harp yap. mıyan İskandinavya takip etmekte oldukları ulh politikası 'Türkiye ta. Tafından nasıl telâkki ve muhakeme — edil. mektedir.? Bu şünle İzmet İnönü şu cevabı verdi: — Örnek olmağa ilyık bayat ve uzlaşma Tuhu hususunda İskandinavyalıların zihniya, tini dalma husuat bir takdirle muhakeme et. mekteyim. Avrupa milletleri İskandinavya devletlerini kendilerine örnek tutmak İste. MİŞ olâalardı eminim Ki beşeriyet — için bir SAAt devri başlamış olurdu. Niçin Ankara... — Devlet merkezinin İstanbuldan Anka. raya nakledilmesinde makeri sebeblerden baş ka salkler var mıdır? Ve bü aari merkezin bina veimarı Türkiyenin —Avrupadaki mo. dern kültür meaaisine iltihakı manaaını ifx. de eder mi? — Ankaranın devletö yeni merkez olma. BN zaman en mühim se. Vev sane | YKOKUN Olmmuşlu. BU Çayrimüsait aaker? vâziydi Dertarar' eidüktân sönra “dü Ankarada kalmakta rür ettik. Bunun başlı ca,şebebi şu düğüncedir: Biz memlexetin or. tasında kalacak olursak dahili ahvale en kü. gük teferruatına kadar hâkim olacağız. As. yayı Suğrarım merkezinde tam manasile e. sazlı ve asri kültüre malik olmıyan bir neşil vardı ki bugünkü olgun nesle nazaran ipti. dat ve Asyal bir cemiyet teşkil ediyordu. Pilvaki İstanbuldan itibaren içeriye dağ. ru çok Müayyen ve çok mühdüt hir mede, niyet Sahası vardı. Dahildeki çeniş tasasup içine İstanbuldan sokulmak bizim için pek zor olacaktı, Memleketin tam orta noktasındâ — bulun. duğumuzdan nüfuz ve tesirimiz — fevkalüdn Bgenişiedi. Komışularımız samimi dostlarımız olmuştür için dört senâ fazla sürmüş olan harbden son rA kendi menabimizle kanmat etmek ve kü, ÇüÜk ticaretimizi tedricen terakki — ettirerek kazanmak tcap eytediğine emin bulunuyor. dum Bu süretle kendi küvvetimizle kenıti İhliyacımızı gitgide tatmin ettik. . 1029 senesinde, cihan iktiaadi bulranı ba, şında bütçemiz — 230.000.000 lira İdi. Ertesi söne bütçeyi 160.000.000 liraya Indirdik. Cihan bukranı zamanında olduğu gibi lü. Zumu halinde kendi kendimize amelivat yap. mak cemaretini gösterebildiğimizden bozu'r bütçemiz defaten muntaram ve müstakar bir bütçe olmuştur. Bu yeni başlangıç nok. tasından itiharen her sene bir kat daha iler. ledik. — Bu süretle — bu seneki — bütcemiz 230.000.000 Hraya baliğ olmuştur. Buna i!h. vetan 10.000.000 Hira varidat faslalığı temin ettik. Beş senelik programın tatbiki — Türkiye harlcteki — düyanunu artlır. maksızın beş senelik plânı tatbük — etmeğe DAsIİ muvaffak olmuştur? — Şimdiye kadar mall mütehasaslar bi. zim fevkalâde işleri ancak fevkalâde vasita. larla, dahili ve harici istikrazlarla başardı. Bimizi zannediyorlardı. Lâkin biz memleke., Tiyetinde olduğumuzdan alelâde bütçenin bir Kasanmı daima bu işler İçin ayırdık. Engelsiz ticareti- tercih ediyoruz — lakandinarya memleketlerile — Ixtisadi münasebatın genişletilmesi Türkiye için mü him midir? — lskandinavya — memleketlerile Türkiye azasındaki iktisadi münmnebetlerin inkişaf eylemesi bizim için son derecede kıymetlar bir gayedır. ? Biz umum! çerçevede daima engelsiz U. câreti temine çalışıyoruz ve zannederim Ki bizim bu seneki beyanatımız bu maksadın tahakkuki KeNZİN Ku el İA yAR Tsvoğ Vef DAi markajt tiğaretinin BU 'Müksüda ösdüli mu. rette yardım eylediği muhakkaktır. Kültür işlerimiz — Türkiyenin en yakın atideki kültür va. Bifeleri (kültürden maksadım tiyatro, şekli sanayi, musiki ve mektep işleridir) ne ola. gaktır ? - Partimizin prensipi halkı — Him ve fen mefküresine ve şekli sanâyle - celbetmektir.. Birinci ve en mühimi gayemiz şüphesiz mek. tep işleridir. Kültür işlerinin Iki büyük nevi ve bunla. Fın gübeleri atrâya konulamaz. Biz cümleşi. ne ayni zamanda başladık. Biri diğerine ma, ni olmamıştır. Yahud ölğeri geride berakıl. mamalıdır. Şark polilikamız — Türkiyeye Avrupanın muğlâk mesele. lerile Asya meseleleri arasında köprü naza. — Avrupadaki bulranlı hava ve — büyük mikyasta teslihat plânları Türkiye Üzerinde ne derece tesir yapmaktadir? — Buhranlı hava ve teslihat yarışı tabti olarak her memlekete tesir etmektedir. V. muml bulran havası içinde Valamımız için de tahlike ihtimalleri vardır. Bu tehlikelerin ne zaman, nASIİ ve hangi tArAfAN geleceği kat'i olarak tabil tesbit edilemez. Biz, kom. tetlerle mücadeleden Beki Şunu da söylemeğe hacet yoktür ki ken. di müdafaa vesaitimize iatimam etmek hiç, bir an ihmal edilmiyen gayemladir. Türk maliyesin'n sırrı — Diğer memleketler tarafından haynet, takdir ve gıpta ilr kargılanan Mali politika, yı meydana gelirmeğe Türkiye me suretle Amkân hulmuştur. ? — Gayet basit hir şey? Maliyemizi datmi intizam halinde bulundurmağı hükümetimi. zin en mühim bir vazifesi — addelmekteyiz. Devletin bütçesinde muvazene temin — edila. maedifi zaman masrafları derhal — Azalttın. , Her türüü müşkülütm'gonünda — tevzin adıı. miş bütçenin temin etHifi fevaldi topladım. Diğer muharip memleketlere masaran bizim Tile bakılabilir mi? — Türkiye, Avrupa ve Asya büyük kıta, ları arasında bir irtibat noktaar Ve mutavas. #t sayılabilir. Zaten bizim de şark politika. mtz, azaları kendi aralarında tam ve zamlır! dastluk içinde yaşryan bir milletler cemiyeti düşlüncesini istihdaf ediyor. Yaptığımız teecrübeler memnuniyeti muciptir — Hükümetinizin imar tedbirleri hwlkm hüfua ve'kayat seviyösini yükseltmek ma. naSINI mi İfade etmektedir? — İmara ait tedbirlerimiz tabli memleke, Hin inkişafını ve hayat seviyesinin yükselme. dini istihdaf etmektedir. Nüfusün — artması daha ziyade milli alle hayatıma ve — İktisadi inkişaf imkâhlarına bağtıdır. İmkr tedbirle. Fi ve iktisadi şarztlar bayat seviyenini yük. Beltecak olursa yakın zamanda — büyük bir terakki olduğunu hiasedeceğiz. Şimdiye ka. dar yaptığımız tecrilbeler ba. 18 bir delil teşkil etmektedir. Türkiye - Ingiltere — BSon seyahatleriniz politika — noktasın. dan ne gibi neticeler hasıl etmiştir? — Londraya yaptığım seyahat muayyen ve binsenaleyh müzbet ve mücerret gayelere matuf - değildi. Daha ziyade esmsan taayyln etmiş bir siyasi vaziyetin tenvir ve tarsini makandı gözetilmişti. Londrada — büyük ve sevimli bie milletin süruruna iştirak etmek bahtiyartığfına nast olduk. Bu seyahat Türk ve İngiliz milletleri ara. sındaki dastluğun güzel tezanüratani müyı. hede vetesbit etmeğe bizim için - müteyem. men bir fırsat teşkil etmiştir... OÖn sene geçen gazeterilik faaliyetimde on sekir müuhtelif memleketta birçok — meşhur Adam'arla görüşmüztüm. Fakat Hicbiri fa. İ met tnönti kadar Üzerimde gayet kuvvetii İnsan! tesir ve tatıba berakmamıştır. L““—.'g—ı/ ğ Eskimiş bf_îc lulıafl ÜN Sabah ma! l’ Dgtlmlı bir adet Çığı” ',qf buldum, O ınumuıyl:“' İ dermezler, ben de pel l için alıp okumam. Böyle “n% gelen nüshasımı 'da belki ama içinde Bani hl;rılfll anladım. Göndermel hikmeti vıııdı Açıp aradım. “Bernard Shav ve Nurullah lı küçücük bir fıkra: — İngilizlerin meghuür örf d":, cası, sakalından rahatsız ğını sonran bir “Neden rahataız etsin? B& de traş olmadım ettiğim zamanı, tiyalı ga hazrettim,, demiş. Ben de Bernard Sha şim, Bakin niçin; Onun türmediği gibi ben de kitap ve böylece tasarruf ettiğim kitapların” ıınıııdıu had Ömer Tunçeri olduğunu adından anladım!: İtların çoğu 1915 - 1916 Maamafih yamlabilirim: ha yaşlıdır, belki de la yazıyordur. Her ne ni tanımıyorum. Tanf na kendisi ile beraber döyü © dükten sonra derdim Kİ" — Delikanlı! Yazıya sunuz; henüz kaleminiz ğil, “Barem ve ücret j yazınızı da okııdum. nüz tereddütle lth un P buıunduî“ ğe BeN uei rarı yok! Günün birinde « YÜK AYE Y AZIAI Y edebilirir. Ümit gülcl çıksa bile bir zaman zenginleştirir... “Fakat, delikanIı, sİZ€ bir tâ » var: Başkalarırım icat ef”" pıt ları sizinmiş gibi kullanmayı" sımd”;j okumadan tenkit ettiğim ' dar o kadar söylendi Ki art tuhaflığı, hiçbir - zarafeti , Onu ılk duyduğum zaman # ny" M ta herkesleri hayran meziyetler bulunduğunda! © lar icat etti. *"Size, inanıp 'nınmım':'ır 'hımml)et vermediğimi söyliyeyim: Ben tenkit ettiğiti okurum, hem de dikkatlö okurum., Son zamanlardi ettiğim pek olmuyor: rm çoğunu okumağa tal yorum Pek bayağı veys ler.. “Ama siz, başkalaı larından niz geylere - doğru nllll’ kike lüzum gürmeden - vam edebilirsiniz. Bana gel etmiş olursunuz ,, Bay Cihad Ömer Tundeft (p miyebilirdim; ama hevef | mecmuayı bana gönderm? de göstermiş, Susmum Fakat tekrar ederke 2Dt mağa meobur dumîlh/ ıAfİc Saat 18 le 20 ı" Araba, boş 've dol e.ınıyw"k ,/ Belediye daimi en- ' şehrin iki yakasını rap' köyrüsünün fevkalâde ""“ Çunu nazarı dikkate aaf arttığı saat 18 ile 20 ı"'g manevra kabiliyetleri 4£ hayvanlı arabalarla hlı sinj men'e karar ve! Bu karar pazar güf meriyet mevküne gil %.%Ğ&a . M îî%ıî% * ünder Si