4 Mayıs 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Dış Pp Citik Bu ateşte hangi kan kaynamaz? Yazan: şekip Gündüz NGİLİZ milletinin büyük bir asabiyet içinde bulun. masına râğmen İngiltere hükümeti İspanya işleri- ne müdahaleden çekindiği i bir defa da ha ispat etti, Bask topraklarma yapılan son cani yane imha hareketi, nin medeni dünyada doğurduğu büyük infiale İngiliz mille- | tinin azami bir hassasiyetle iştirak etm esi dahi muhafıza - kâr İngiliz kabinesinin dış ayıramadı. İngiliz (omuhalifleri ister akan; Edeni soğukkanlilıktan bera! © olsunlar, ister muhalif amele partisine mensup bulunsunlar Guerni, ka ve Bilbaoda cereyan eden son vahşetten büyük bir azap duymuşa benziyorlar. İngiliz efkârı umu miyesindeki tema- yüllerin de muhalefetin telâkkilerine uymakta olduğu söy. » Jenebilir. Muhalif İngiliz partileri efkârr umumüyenin bu temayülünü istismar etmekte zerre kadar kusur etmemektedirler, Faraza mu. halif âmele partisinin lideri binbaşı Attlce hükümeti Frankoya ve müttefikleri- ne karşı şiddetli hir harekete davet etmektedir. Binbaşı saylav Baldvin kabine- Binin derhal Hem Frankoya, hem de Hitlere bir nota göndermesini ve bütün medeni devletlerin “İspanyada açık ve MÜdafaasız şehirlerin bombardıman edilmesine kargr,, müttehit bir protestodz bulunmalarını istemektedir. Italya ile Almanya arasında cereyan eden son Romu konuşmaları da İngil. ferede muhalefet tarafından efkârr um umiyeye pek ateşli bir şekilde aksetti- rilmiştir. Muhalefet İngiliz diş sıyasasının büyük İngiliz egemenliğine lâyık Bir erkeklik ve açıklık göstermesini ve İngiliz milletinin imparatorlik kuy. yötlerinin devamma İnandırılmasını istemektedir, Loyd Corc'un dün bu sütunda çıkan yazısı, Hiberallerin (veya bir kısım Ji Berallerin) de binbaşı Attlee'ye yakın ş eyler düşünmekte olduğunu gösteriyor. Veltiasti İngiliz krallığı tacın bir yeni başa konacağı Şu günlerde muhalefe, tin arzusu imparstorluğun kuvvetini ei hi ana İhsas etmekle bhulâsa edilebilir. Loyd Core gibi binbaşı Attlea de İngiliz saltanatının azametini ispat için İlondranm zengin mahallelerinde bir sa Itanat #Jaymın dölaşmasını kâfi bul mamaktadır, Loyd Çoro imparatorluğun en büyük asker ve zenginlik kaynağı olan Hindistanm Londraya tekrar ısm mast neye mütevakkıfsa onun derhal yapılmasmı $stiyor. Binbaşı Atilee ise Roma ve Berlinin birçok şeyleri iste- &ikleri kararlara bağlamakta gösterdik leri lâubajiliğe bir an evvel nihayet ve. rilmesini, aksi takdirde yalnız insanlığın girmis olacağını söylemektedir, değil, İngiliz tacmin da tehlikeye Bu steşli iddialar karşısmda İngiliz hariciye nazırı acaba na zamana kadar değişi kalabilecek? yen bir soğukkanlılık ve eksilm iyen bir canlı ihtiyati tedbir halinde Patlıyan Bombalar, san Kanlar, “süngü tak,, Koşuşan ordular dünyayı kt. Bayra Bu harlı ateste hangi kan kaynamaz! Ekonomi Şekip GÜNDÜZ Dündenberi Ereğlide kaz- malar bizim Kömlür havzası. nm en zengin © caklarını teşkil e- den Ereğli şirketi ocakları ve Zon- guldak limah te sisatı dünden baren devlet na- mma Eeti bank taralından işletil. meğe başladı. Ocakları beş aydır işleten muvakkat İdare onları 1 sa. yıtta devlete devredecekti. Fakat bahar bayramı ve onu takip eden pazar tatili kara elmasın asıl sahibine kavuşmasını iki gün daha geciktirdi. Matlip © hası) oldu ya, ne zararı var, kırk sekiz saat sonra olsun... 'Ereğli ocaklarile Zonguldak liman te aisatımın devlet eline geçişi (o yeni bir devrin başlangıcıdır. Miras yedi devrin son yaptağı, kan emen kapitülâsyonun ve ekonomik “bulül,.ün son nefesi bu- rada bitmekte ve plânlı, Oo yepyeni bir devir buradan başlamaktadır. i Bu devrin doğuşu lüzumuna en büyü. | Zümüz meclis kürsüsünden geçen sene şöyle işaret etmişti: “e Kömür havzasmın rasyonel işle. mesi için tedbirler almak da lâzımdır. Pek az sonra bu direktife onun baş» vekili gene Meclis kürsüsünden aldığı tedbirlerle cevap verdi: “ Kömür meselesini, bütün memle- ketin esaslı ihtiyacı olarak ele aldık. | Yalnız fabrikalarda, yollarda değil, ev- lerde de kömürü kolay, ucuz ve bol te- darik etmeği temin edeceğiz.,, * Ve, İktisat vekili tamamladr: 1 İk sdum olarak kömürün, bu me. deniyet vasıtasınm memleket (içinde mümkün olduğu kadar geniş istihlöki- nin teminine çalışılmakta ve dış mem- Teketlere ihracı teşvik edilmektedir.,, İşte bu şekilde ana prensipleri ortaya atılan kömür davası Ereğli kömür Şşir- Keti ve Zonguldak Tiinanı © tesisatının hükümetçe satın almmasile tatbik saha- sına giriyor. 28 ilkteşrinde İktisat ve. kili Celâl Bayar ve şirket namma aza- dan Gustav Boissiese arasınlia İmzala. nan mukavele devlet biltçesinde bir yük için çalışıyor olarak değil bilâkis memleket ekonomi. sinde yeni bir ihraç menba: Dbülunarak Ereğli ocaklarını ve Zonguldak limanı" pı devlete maletmektedir. Umumi ye. kün olan 3,500.000 Tira on müsavi tak- sitte ve on #enede Tüfkiye ihraç fiyatları üzerinden kömürle (ödenecektir, Bu kömür bizim ihracatımızı hiç bir za- man durduramıyacaktır. Çünkü bunun yalnız Fransada ve Suriye hariç olmak Üzere Fransız müstemlekelerinde kulla- nılması mukavele ahkâmındandır. Geçen sene 2,298.000 ton kömür is- thsal edilen kömür havzasına bundan sonra verilen ilk direktif şudur; Senede 5.000.000 ton, 200 kilometre süren bir saha içinde en sathi ve asgari hesapla birkaç milyar ton kömür saklayan zengin havza, bu i. şarstle yeni ve parlak bir istikbale doğ- ru yollandı. Ne başkasının kopyesi ne de mukalliği olan Türkiye cumhuriyeti ekonomi politikası, kömür maklerilerini devletleştirerek dünya © madenciliğine örnek olmuştur. İşte misalleri: Fransa bir kömür ofisi (o teşkil edil mesi için bir kanun lâyihası tanzim et- miş, İngiltere madtn temettü hisseleri- | nin hükümete intikali için bir kanun çı. karmıştır. Bundan yirmi iki ay evvel koyduğu mevzuatla madenleri devlet malı olatak tanıyan spekülâsyon vasıtası olmaktan kurtaran Türkiye cumhuriyetinin dün- kü tedbirleri bugün liberalizmin timsa- li olarak tanınan memleketlerde de ele alınırken yeni bir hedefe gidiyoruz.: Yurtta kendi elimizle kendi toprağı mizdan çıkardığımız kendi kömürümüzü yolacağız. F. GÜNERİ Graf Zeplin Sürat rekoru yaptı Frankford, 4 (A A.) — Graf zeplin balonu ikinci cenup Ame rikası uçuşunda sürat rekoru tesis etmiştir. Balon Frankford — Per. nambüc mesafesini 62 saat 55 daki- kada ve Frankford — Riyo de Jan yero mesafesini de 86 buçuk saatte kesmiştir. yUĞOSLANYA Bi Karadağ, Balkan harbi ve Bosna suikastı — Yazan: N.N. Tepedelenli — e DA Fransanm meşhur Sep Sir askeri mektebinden yetişen güzide kral bi- rinci Piyerin Sırp tahtına çıktığı gün. lerde diğer Yugoslavların ne halde bu. lunduklarını da kısaca anlatalım: 1— KARADAĞDA: 1851 de müstakil Karadağ prensi Danilo feodalizmi ezerek prensliğın kudretini bütün derebeylerine tanıt- miştr. Bü netice tabil bir hayli mübim bir mücadelenin sonu oldu. Prenslik bir hayli zayıfladı, lâkin buna rağ - men Osmanlı kümaridanı Ömer paşa. ya karşı Danilo “muvaffakıyetle da- yandı. Osmanlı imparatorluğu Karadağı Bosna « Hersek için bir tehlike gibi görüyordu. Bunda da haklı idi. Zira Karadağ bilhassa Hersek ihtilâletleri. ne devamlı surette yardım ediyordu. 1858 de Osmanlı imparatorluğu Her. seği “tedip” etmek istediği zaman Ka- radağı karşısmda buldu ve gariptir ki, imparatorluk kuvvetleri Girahova.. da 1858 de mağlüp edildiler. (1860) da prens Danilo Kataroda öldürüldü. Yeğeni Nikoal tahta çıktı. 1875 te Rus . Türk harbi bü Nikola» nım prehslik devrine tesadüf ediyordu. Berlin kongresinde bu preneliğin istik- lâlini büyük devletlerin garanti altı. na aldıklarını ve kendisine Adriyatik. « bir iskele temin ettiklerini yükarda bildirmiştik. Karadağda parlâmento hayatı 1905 te prens Nikolanm ilân ettiği bir kanunu esasi ile başlamıştır. Megrutiyetter sonra “yari 1008-1000“ da Bosna . Herseği Avusturya ilhak ettiği zaman Sırbistan ile Karadağ n- rasında bir ittifak aktedildi ve 1910 yılınd tahta çıkışmın ellinci senesi münasebetiyle yapılan şenlikler esna. #ımda prens Nikola kendisini kral ilân etti, Bosna Herseğin Avusturya tarafın. dan ilhakı Habsburglarm Balkanla- ra hükmetmek niyetinde olduğunu ih. sas ediyordu. Zaten 'Berlin köngresi esnasında Avusturya diplomasisinin Sırbistanla yaptığı muahedeye hükme den düşlinceler Avusturyanın Balkan. larda bir eğemenlik kurmak istediğini açığa vurmaktaydı. Bu arzu yalnız Srrbistania Avusturyayı değil ayni zamanda Türkiye ile Bülgaristen ve Yunanistanı da tehdit etmekteydi. Bu nun içindir ki, (İtilâf müsolles — İn. giltere - Rusya - Fransa) devletleri Türkiyenin idares? altında bir Balkan ittihadı teşkilini ve bu ittihadm Avus. turyanın arzusuna mâni olmasmı tav- siye etmişlerdi. Abdillham'd devrinde Pariş sefiri Salih Münir paşa vasıta, siyle Atina ve Bükreşte muhtelif te. maslara vesile olan bu teşebbüs maa. lesef hürriyetin ilinmdan $onra bir vetice veremedi. Zira (Genç Türkler - İttihat ve terakki) Alman dostluğu- nz büyük ehemmiyet vermeye başla. mıştı, İtitâfı müselles bunu görünce diğer Balkan devletlerine Türkiyeyi dışarda bırakan bir anlasma yapma» larını teklif ettiler, 1912 şubatının 29 unda Bulgarlarla Sırplar bir ittifak yaptılar; diğer ittifaksir ve bu itti. fakları da 1912 yılı ilkteşrin aymda dört Balkan devletinin Osmanlı impe. ratorluğuna harb ilân etmesi takip etti. Adıma Balkan harbi denilen bu garip hâdisenin acı ve gülünç safha. ları karilerimizee malümdur. Yalnız sü kadarını söyliyelim ki Ahmet Rıza paşa kabinesinin harbiye nazarı ve başkumandanı Nâzım paşa ordunun seferberliğini tamamlamaya bir türlü vakit bulamazken, tamamiyle harbe hazır bir halde bulunan Sırp ordusu ceneral Putnikin kurandasmda Ko- manovada iki gün devam eden bir ve iki gün sonra dü bu şehri hiç bir çirmişti. Az sonra Arnavutluk da| Başkım komitesinin yardımı ile Sırp ordusüna kapılarını açmış ve Sırplar ta Dıraç'a kadar ilerlemişlerdi. Bu si- rada Karadağlılar İşkodrayı muhasa, ra etmişler ve Yunanlılr Selâniğe gi. rerlerken Bulgarlar Edirneyi çeri) Çatalcaya dayanmışlardı Bu faclânın sonü da malümduf. İs. | kodra ile Edirne büyük bir fedakârti gösterdikten sonra ard'arda teslim | oldular. 1913 mayısında Londrada Ya- pılanssulh ise, harb başlarken istatü- konun muhafaza edileceği söyienmesi: ne rağmen İstanbul, Edirne ve Trak. yanın bir kısmından maada İmparâ, torluğun Avrupadaki bütün toprakla. rını Balksnlılara taksim etmişti. Balkan harbinin neticeleri Avus. turya - Macar imparatorluğunun hiç hoşuna gitmemişti. Büyüyen Sırbis- tanı Habsburg sarayı kendi emelleri için büyüyen bir tehlike addetmektey- di. Avusturya memurları her tarafta Sırbistarın aleyhinde tahrikâtta bu. Junuyorlardı. Netekim Balkan harbi . nin sonunda Arnavutlar Avusturya. nın tahrikiyle Sırp topraklarına giri. vermişlerdi ve Sırplar Arnavutlara hücum edince Avusturya derhal ülti- matomu bastırmıştı. Bunu takip eden yıl içinde Avusturyanın Sırbistanı üst üste beş ültimatom göndererek harp- le tehdid etmiş olduğunu da hatırla- mak mümkündür. EK e matomdan da ibaret kalmıyordu. Sırp erkânmharbivesinin istihbaratı Avus . turyanm askeri hazırlıklarından da haberdardı. Bu hal Sırp milliyetper. yerlerinin mühim galeyanma sebep o. luyordu. Nihayet bir gün Avusturya veliahtı Arşidük Fransuva Ferdinand askeri manevralara riyaset etmek Üze- re Bosnaya gelince Sirp 'mililyetper. verlerinder meşhur Gavrilo Prençip dayanamadı, malüm ve meş'um olan kurşunumu srkti, veliaht, ile zevcesi Öl- düler ve... patlıyan cihan harbi de be, geriyete milyonlarca ölüme ve sayısı; (Devamı 12 incide) 4 MAYIS — 1937 A e ez İİ ” Hayata dair Her Ay, Mayısm ilk günü kitapçı El ' Tındâ, gazete müvesz'lerinin ellerinöf. yeni bir mecmua gördük. Yusuf Ziy ile Orhan Seyfinin çıkardıkları A6 Ay. Fakat sadece uzaktan bakmalli adını öğrenmekle kalmayın: alıp okü yun. Memnun olacağınızı sanıyorum icinde siyasi, askeri, iktisadi, fersk felsefi, edebi her türlü yazı var. Bİ tabi bazı kısımlar ek meselâ bi birinci sayıda resim, musiki, spor yol Hiç süphesiz ki mecmuanm sehiplei de bu eksiklikleri görmüzlerdir W bundan sonraki sayılarda daha bir tai mamlık hissi vermeğe çaşırlar, Her Ay'a ilk baktığımız zaman fra8* #izca le Mois'yı hatırlamamak ks deği): adr, rengi, büyük kısımlara sys rılmazı, her şeyi onu andırıyor. Fakat bu benzeyişler zahiri; le Moiz yalnıSi “aotuşlite” den bahseder, bir ay ein de çıkan, hiç olmazsa pek eski olmis yan meşeleler hakkında fikir verme. İ ğe çalışır. Her Ay ise şiir, hikâye bi ie Yeriyor ve eski meselelerden çekin” miyor, Meselâ bu birinci sayıda B. İs” mail Habib Sevüğ, Fransa'da umusl harpten evvel (veya hemen sonrs) | sıkmış oldukça bayağı, dünya edebi yat cereyanları Üzerinde hiç bir tesir ri olmamış bir gir kitabından, Ni Paul Gira'dy'nin 7oi et Moi" sında bahsediyor. i Yusuf Ziya ile Orhan Seyfi mecmüe alarını, le Mois gibi sırf “actualitâ” ye bağlamadıkları için elbette iyi e& mişler. De Mo's, Fransa gibi çok mede munları olan memleketlerde çıkabilir? bizde ise her mecmuanın şaire, hikâ” yediye, zaman haricinde dilşiinmek İS tiyen sanatkâra da yer vermeğe m&€ burdur: çünkü onlar kendilerine bâ$- ka yer bulamazlar. Hatta, salâhiyete leri ekseriyetçe kabul edilmiş muhaf« rirlerden yazı İstiyeceğini söyliye Her Ay, bu kararını sek sık umutarsiiii gençlere de yer verse çok İyi eder. j Bir noktaya işaret etmek İsterini Her Aw'm ük sayısında “Yanlış meler, adlı bir yazı var, iyi ve ie anat UV yüne i mış: “Bu kadar çıhe bir ik tı imzalanır mi?,, diyor. Her tenkidir bilhasan böyle bir hücum olursa, alt& na imza atmak lâzımdır. Velev ki bif tek kelimeden İbaret olsun. Her Ay'ın muvaffak olmasmı t#- menni ederiz. Böyle bir mecmusyâ gerçekten susamıştık. Nurullah ATAC , İKemal Ragıp 5 mfettişi'ktei çekildi Belediye turizm şubesi müdür“ lüğünden müfettişliğe nakledilen i <Kemal Ragıp müfettişlikten imi i etmiştir. i 1 Gem ii ge) şe ekeni... ni | | harpten sonra Üskübe doğru ilerlemiş | | di yan) tügrati hediye etmiştir. Yorgun başım vereceği iş az olur. ÂYBİ peylerla uğraşmak kadar insanı yoran bi? bulunmaz. Bu yüzden hergünün ağır düşüncelerinden biran ayırmak, kendilerini başka Alemlerde oyalamak istiyoruz. İşinizde yorulduğunuz aşağıdaki weailerin oşvaplarını DULMAYA Çalışmız. Göreceksiniz ki siz bu ten sonra tamamlle değiştiğinizi kifatları da vereseğiz. Muhtelif milliyetten 9 ericek, kendi memle ketlilerinden olmayan kızlarla © evlerra'şler dir. Her kodu karımna başka bir dilden kar anın diline yahut kartamm dilinden — başka bir dile olmak Üzere Birer tügat kitabı Bedi | ye etmişlerdir. Yani ihgat kitabipei bir dili karısmın dilinden olduğu balde (incisi muh tetiftir. Kocasının dili olacağı gibi haşka bir dil de olabilir. Bizim arayacağımız hangi erkekler, hangi kadınlarin evlenmişlerdir ve erkeklerin kadın lara bediye ettikleri törat kitapları neterdir? Size bu musmmayı çözebilmek için g5 DS limetı veriyoruz: 1 — Octave, Romanyalıdır ve bir Fransiz kiziyla evlenmiştir. i 2 — Janna admdakı kadın karma (İs veç—İtalyan) Tügati alan adamın memleket Midir, 3 — Oscar, Çektir. Karına bir (Rumen— İsveç) İüzati satın almıştır. 4 — Alman erkek, karısını» Marthe'e bir (Çek —Rumen) lügeti hediye etmiztie: 5. Alman kadının kocası, kendisine (Holanda — İnpanyol) lüzsti (verilen kadı nın memleketiisidir. 6 — Emile stmdeki erkek is ie evlenmiştir. »-İsvegli erkek karımna bir. (Erapsa— Itaiyaz olas 8 — Jules Malyandır ve İspanyol kadımile mukavemete maruz kalmadan ele ge: evtenmiştir. Süallerimizin bir kısımma pars hem eğlenmiş, hem miükâfatlanmış olacaksrız. vereceğiz. Böyleiikle ArsıuylusSal İzdivaç 9 — Sabine, Jean adındaki erkeğin mf. leket'inidir. Ve kendisine (Hranas — İpi yol) Mügati Bediye edilmiştir. 10 — Pransız olan erkek karısı Violett9” i Bir (Alman — İngflir) Wigati vermiştir. di 31 — Andre, Edithin miiliyetindendif 13 — Piziim olan Payl İarınma ( i Holanda) lüzati vermiştir. — Ceğile, Karıma bir (Prens — Ğİ panel) togati elan adamın memleketi” 14 — Pisfro, karım Ediihe bir (Çe ği mak) Yiğati vermiştir. 15 — Rerthe, karim Alman olan ade? milliyetindendir, v 16 — Fernand admânki Holandali Bİ" © veçii kizla evlenmiştir. ii 1 — Uilinne adındaki kadm da çeri i yan olan adamım mihfyetindendir. il Bu sual miikâfatlıdır. — Bir hafta se doğru halledemlerden bir kişiye bir Ur pe Tecektir. Mektupların Ürtüne ((ArsP kaydı ilâve edilmelidir. 11 mayı sair meşredilacektir. Yelkovanla akreP Bir kvceyarıından, bir geceyarm0» Pe ğe saat içinde e yel rebinin üzerinden kaz defn geçmiş