4 Nisan 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Karabük, (husus! muhabirimizden) ” — Başvekilimizin buraya muvssalatını ve yapılan büyük tezahüratı dün bildir- Mmiştim. Sahanm etrafını (dolaştıktan sonra merasimin yapılacağı yere giren ve çok alkışlanan başvekilimizle vekille rimiz temel atılacak yerin önüne geldi. ler. Bu esnada Hariciye vekilimiz Tev- fik Rüştü Aras İngiliz sefirine sordu; “— Evvelâ temel atma merasimi mi olsa, yoksa Başbakan nutkunu mu söy- Jese?, Buna İngiliz sefiri derhal cevap ver. di; “e Hörşeyden evvel İnönüyü dinle- mek istiyoruz.,, Bundan sonra İnönü irticalen büyük nutklinn söyledi. Nutuk sik sık alkış- * larla Kesiliyor, millet, cumhuriyetin e. ENİK “başvekilin şahsında alkışlıyordu. Netiinel atma töreni çok samimi ve he- fabsburp” oldu. Başbakanın o nutkundan akkınde İngiliz büyük elçisinin «öylediği İF tesi iki memleket (© arasıda yeni bir ©k Vesluk ve teşriki mesai devresinin açıl- Beğuğmı pek vazıh surette gösteriyordu. * Büyük elçi nutlunu fransızca söyle. Gi, Sonra türkçeye tercüme edildi. Bu tercümenin bütün köylüler tarafmdan şiddetle alkışlanması, Türk — İngiliz dostluğunun memleketin en derin taba- kalarına nekadar girmiş olduğunu her- kese anlattı. Merasimden sonra hususi trenler öğ- Te üzeri bir saat ara ile Karabükten kalk 4. Başvekil ve vekiller yarın sabah Kay seride bulunarak kombinayı gezecekler oradan Konya Ereğlisine (doğru yola devam edeceklerdir. Başvekil Ereğlide mühim bir nutuk söyliyecektir. Sefir ile İngiliz heyeti bu gece İr- mak istasyonundan kalkacak (o hususi *renle Ankaraya döneceklerdir. Bâşve- kil ve refakatindekiler pazartesi sabah Ankaraya dönmüş bulunacaklardır. Başvekilin nutku kunun metni şudur: “ Karabükte demir ve çelik fabri. kalarının temelini atmak üzere top» lanmış bulunuyoruz. Bu hâdisenin bütün memleket için olan büyük ehemmiyetine işaret etmek isterim. Atatürk bu büyük müessesenin te- mel atma merasimine bizi memur etti. Şimdi eserin ehemmiyetini gös terecek bir iki rakamı size ve mem- lekete arzetmek isterim. Karabük demir ve çelik fabri- kaları adı dikkatinizi celbetmiştir. Demir ve çelik fabrikaları yedi bü- yük fabrikadan mürekkeptir. Bun- İardan her biri her memlekette baş» b başma birer kıymet sayılabilir. Yüksek furmllr, çelik fırmları, kok fırını, haddehane, 20,000 kilovat kudretinde bir elektrik santralı, bü- yük bir atelye ve tali maddeler fab- rikası. Bugün meydana getirilmesi kararlaştırılmış olanlar bunlardır. Bu müesseselere dayanarak yeniden kurulacak fabrikalar fennin en son terakkilerini ve en son icadlarmı ih- tiva edecek en kuvvetli müessese- lerdir. Bu fabrikada günde bine yakm amele çalısacaktır. Amelenin nisbetle azlığı kurulacak olan bu fabrikanın nekadar modem ve me kanize edilmiş olduğunu gösterme- ye kâfidir. Bütün bu müesseselere 22 mil- yon liradan fazla para sarfedeceğiz. Fabrikaların her gün kullanacağı maddeleri iki yüz otuz altı vagon taşıyacaktır. Bu, her gün on trenin buraya gelmesi demektir. Endüstrinin ana kısmına giriyoruz Arkadaşlar, Endüstri hayatına hevesle gir- dikten sonra asıl endüstrinin ana kısmma, ağır endüstriye bugün başlamış bulunuyaruz. Makine en- düstrisine de buradan başlanır. Bu müessnse içtimai bakımdan da ayrı- ca dikkati celbedecek bir kıymeti haizdir. Büyada çalışanların ikamet Karab | ! kararlaştırılmış olan sayısız zorluk- mir ve çelik fabrikaları ile memle- ketin her sahada çok kıymetli olan başlıca ihtiyaçlarma cevap verecek bir müessese kurmakla kalmıyoruz. Cumhuriyetçi ve milliyetçi Türki- yenin manevi ve içtimai bir mede- niyet ve kültür müessesini de mey- dana getirmiş oluyoruz. Demir ve çelik fabrikalarının en- düstri bakımmdan, ekonomi bakı mından olduğu kadar memleket mü- dafaası için olan yüksek ehemmiye- tine de bilhassa dikkatinizi celbet. mek isterim. Bu fabrikalar her ik- tiyaç için istediğimiz demir ve çe- liği temin etmekle memleket mü faası bugünden sonra daha geniş temellere istinad etmiş olacaktır. Her bakımdan memlekete bu kadar lüzumlu ve faydalı olan bu fabri- kaları vücude getirmek Atatürkün büyük bir ehemmiyet verdiği başlı- ca bir mevzu idi. Bugün temelini ! atmakla sevinç duyduğumuz bu fabrikaların kurulması için çok ca- lışılmış, üzün müzakereler ve tet- kiklerde bulunulmuştur. Bu yolda ları gidermek ve kuruluşlarını tahak kuk ettirebilmek icin başlıca istinad ettiğimiz kuvvet Atatürkün bitmez tükenmez müzahareti ve yardımı ol- muştur. Memlekette esaslı ve de- vamlr her varlığın düşünücüsü ve yaratıcısı olan Atatürkün yüksek adını sonsuz sevgi Ve saygılarla hu- vi zaman tahakkuk edemezdi. Bügün 22 milyon liraya mal olan müesse- seler kuruyoruz. Rugüne © kadar kurduğumuz fabrikalarm en küçü ğü dört beş milyon liradan ele rulmamıştır. Eğer Cumhuriyet Halk Partisi ve onun hükümetinin dev- letçi bir politikası olmasa idi, bu memleket hangi sermaye bu mües- seseleri kurabilirdi. o Cumhuriyet rejiminin yapıcı ve Yaratıcı oluşu Partimiz prensiplerinin iyi tatbiki ile kendini göstermiştir. Yakın bir zamanda burada vatandaşlarımız *Cumhuriyetin üç mühim eserini ve sene içinde demiryolunun açılışı üç büyük feyzini kutladılar. Bir gördük, iki üç gün önce de kömür havzasının tmamen millileştirilme- si yolunda başarılmış büyük bir iş- ten dolayı millet vekilleri sayın ar- kadaşım Celâl Bayara karşı Büyük Millet Meclisinde teveccüh ve tak» dirlerini gösterdiler. Bugün de ü- çüncü olarak demir ve çelik fabri» kalarının temellerini atıyoruz. Bu münasebetle tekrar edeyim ki memleketin yalnız burası için değil, bütün diğer tarafları için de icraat ve wlahat programlarımız vardır, Biz bu programları bir ta- kım zorluklara tesadüf etsek bile hususi bir itina ile tatbikte sebat edeceğiz. Şimdiye kadar geçirdiği- miz tecrübelerle huzurunuzda ken» dimize güvenerek tekrar edebiliriz ki zurunuzda ve bütün millet karşı- sında anmak benim için bahtiyarlık ve şerefli bir vazifedir. Biraz evvel bu fabrikaları vücu- de getirmek için uzun bir müddet. tenberi yapılmış olan hazırlıklara işaret etmistim. Bütün bu hazır. lıklarımız arasında bu fabrikaların kurulmasını, ehemmiyetine istinad olunur bir müesseseye vermek baş- Kica ehemmiyet atfettiğimiz bir nok- ta idi. Brasserd fabrikasından iste- diğimiz ehemmiyeti bulduğumuza | kani olduğumuzu zikretmek benim | için bir zevktir, Bu eseri vücude | getirmek üzere Sümerbank ile Bras- serd müessesesi kendi münasebetle. rini tayin eden mukaveleler hüküm. leri dahilinde beraber çalışacaklar. dır. Buna şüphe yoktur. Bir işe karşılıklı vazife sahibi olarak bera- ber samimiyet bavası içinde bulunmaları teşebbüsün mu- vaffak olması için esaslı bir âmil ve zorlukları yenmeleri için büyük kolaylıktır. İngiltere İle teşriki mesai Bu merasimin bariz olan diğer bir manasını da ifade etmek iste- rim. Türkiyenin en mühim endüe- tri teşebbüsü bugün Türk — İngiliz dostane münasebetlerinin iyi bir gösterişi manasını almakla hususi bir ehemmiyet ve kıymet arzeder. İngiliz Export Credit Cuarantte da. iresinin Brasserd müessesesine yap- mış olduğu yardımın İngilterece memleketimize karşı gösterilmiş bir itimad ve dostluk eseri olduğunu bil. hassa kaydetmek isterim. Biz Türkler, memleketimize maddi delillerle sempati gösteren bir siyaseti, en itimad verici bir si- yaset telâkki ederiz. İki memleket arasmdaki bu yeni vaziyetin iki yüksek yapıcısını, sizin yüksek tak- dirinize arzederim: Doktor Aras ve İngilterenin Türkiyedeki büyük el- çisi Sir Persi Loren. Muhterem bü- yük elçi, bugünkü toplantımızda neşemize iştirak için aramızda bulu- nuyor. Bu dostane ve nazikâne alâkadan dolayı da kendisine ayrıca teşekkür ederim. Hilkümetin devletçilik siyaseti olmasaydı... Arkadaşlar, Modern ve ileri bir millet en- | düstrisiz olamaz. “Endüstri bu za- | man medeniyetinin esas umdesidir gibi mütearifeleri,, tekrar edecek de- gilim. Ancak bir noktayı bir daha | canlandırmak İsterim. Eğer Cum: | huriyet rejimi olmasa ve Cumhur» | riyet Halk Partisinin devletçi poli» | tikası takip edilmese idi, endüs! nin bu memlekette kurulması hiçbir programlarımızı tahakkuk ettirmek yolunda bütün kudretimizi- sarfet- mekten asla geri kalmıyacağız, Beynelmilel siyaset sık sık heyecan ver'ei buhranlar» ” maruz kalıyor Arkadaşlar, Bu güzel toplantıda harici siya- sete ait bir iki kelime o söylemeği, sevgili ve sayın dinleyicilere karşı bir saygr eseri saymakteğım: Umus mü olarak beynelmilel sahada #öy- lenecek şey azdır. Beynelmilel si- yaset sık sık helecan verici buhran- lara maruz kalmaktadır. Fakat son zamanlarda muhtelif siyasi cereyan» lar daha ziyade sulh istikametinde süzülmeğe başlamıştır. Öyle gün- ler yaşıyoruz ki bir iki sene gibi kı- sa bir zaman içinde bile kati teşhis» ler koymak mümkün değildir. Fa- kat, biraz evvel söylediğim gibi sulh yolunda birtakım iyi duygular ve hareketler hissediyoruz. Yahut his- setmek istiyoruz, Sulh, milletlerin silâhnma takatlerine kadar dayanacak mı? Arkadaşlar, ük Fabri - temel atma merasimi Biliyoruz ki beynelmilel sahada ! son senelerin en mühim eğişikliği, silâhsızlanma teşebbüsünün akame- | sürülerin ve çobanların yerine in ari i ge OLUM ŞUA! Bülün sinema kaidelerini ve tek niğin bütün MİZaMlarını altüst eden, olmasıdır. Bu gidiş nereye varacak: | tr? Zannedilebilir ki tehlikeler ge- çildikçe silâhsızlanmaya dayanan bir sulh sistemi yerine, zaman ile mil letlerin takatleri sonuna kadar 8i- lâhlanmalarma dayanan bir sulh sistemi kendi kendine kurulacaktır. Böyle mühim bir geçit devresin- | de Türkiyeye düşen, kendini müda- | İaası için çok hassas olması ve ha- zırlıklı bulunmasıdır. Bununla be- raber her fırsattan istifade ederek siyasetimize hâkim olan sulh zih» niyetini yürütmeğe çalışıyoruz: Sulh davacları ile samimi olarak berabe- riz. Beynelmilel ihtilâf mevzula- rından her hangibirinin kalkmasını meserretle karşılıyoruz: Arkadaşlar, Bugün toplantıya “gelen vatandas. larım ile yakından temas etmek bana zevk ve neş'e verdi. Canli ve kudretli milletin geniş ve bahtiyar bir istikba. le karşı sarsılmaz itimadı bütün ba- kışlarda çanlapıyor. Her gey Türkiye. nin daha büyük ve daha ileri hamlele- rinin delilidir; Sümerbank, demir ve| çelik fabriklernı ilk jiânda şimdiki - sin varr takatinde giişünmüş idi. Plân | başırlanırken takati bir mipki artır dı. Daha bir misli artırılabilmesi için de inşaat esnasında, ihtiyatı tedbirler aldı. Bütün bu misil artmaları sizlerin naş'e içinde idrak edeceğinizi düşün. mek İnsana zevk gurur veriyOf” Vatandaşlarım, bu toplantımızı şe rellendirmek için Büyük Millet Meclisi #ayın bir reis vekilini ve 85iz Milet Vekillerin! gönderdi. Şükran hislerimi. zi ifade etmek borcumdur .Yakın ka. zalardan gelen kadın ve erkek vatan- daşlarıma da sevgi ve teşekkür duygu. lartmızı sunarım. Derair ve çelik fab- rikalarma temel atılmasını, millet ve memleket sevinilecek bir kutlu hâdise saymakla haklıdır. lugiliz sefi inin utku Bağvekli İsmet İnönünden sonrü İngiliz büylk elçisi B, Persi Loren $u nutku söylemiştir: “Ekselanslar, Bayanlar, Baylar, Bugün aranızda bu merasime İşti. rak'için Cümhüriyet hükümetinin ba- na bahşettiği, ehemmiyet ve kıymeti, ni kayde mahal olamıyan imkândan dolayı pek mütehassisim Bu ovada doğacak olan, bu toprağı asmlık uykusundan uyandıracak olan,; Ba hafta caz krali He sının İ yük bir bedahati hakikatleştiren o Muammalüd ve etrarengiz Fransızca sö İ kü be fm. Başal EROS KARLOF Önümüzdeki çarşam ba itibaren, SUMER SsinemMâsında madencilik fenninin cihazları. kura- cak olan, veya ve yıldızların gece par rutin yüksek bacaların kırmızı işe gır ekliyecek olan bu teşsbbüsün Tür kiye için halz olduğu bütün mansları, ekselanş Başvekil sizlere benden evvel izah buyurdular, Ben ise, bugün, İngiltere ve Türki- Ye mMünasebetlerinde aştığımız mühim merhaleyi kaydedeceğim. İki millet tarihinde harp san'atla- yındaki kudretlerini gösterdiler; Mert. $* müttefik veya meriçe muhasım ola- rak çarpıştılar. Ingiliz ve Türkler sulh sanat- larında teşriki mesai ediyorlar Bugün, biz İngilizler ve Türkler Sulh sanatlarmda tegriki mesai ediyo- Tuz, ve müttehit krallık modern Tür, ?Ye Sinal ve iktısadi hayatınm yara- tılişında, günden güne çoğaltmakta ol. duğu harikulâde göyretlerine kardeğ- se elini uzatıyor, Memleketimde, “Türkiyenin Kendi hayâtında ve milli membalarının İnki. ime gösterdiği güzel hamleler, bü- #lâka ile takip edilmektedir. «Ve Pek iyi biliyorlar ki bu büyük ürk ilerleyişinin nâzımı ve ilham mem bal Büyük Bagbuğunuz Atatürk'tür. Azninin ve memlekete ölan aşkınm kuvvetile milli hayatım her şubesinde Daya bir teçeddüt işine #arılmiş olan büyük bir adama, hiç bir kimse, bir İngiliz kadar hilrmet edemez ve hay. ran olamaz. Devlet şefinin mesaisine yardım etmek ve onüh dehasının çİz- diği yoldan yürümek hususunda, cüm. | huriyet hükümetinin ve bahusus dos- tum Başvekilinizin güzide bir ekip disiplini ile çalışmasmı biç bir kimse, bir İngilizden fazla takdir edemez. R Bugün burada memleketin iktisadi hayatının esaslı ve verimli bir âmili olan Türk ağır i uyur. Buraya öğün LERE eli: naden bize tevdi etmiş olduğunuğu gör mekle bahtiyarım., Buna Şitap etmekte kusur etmedik ve etmiyeceğiz. Hükü. metin sermaye için garantisin; vermek suretiyle kuvvetli alâkasını göstermiş. tir. Valandaşlarım İnanç ve sevgi ile işe sarılacaklardır. Atatürk ve hükümeti memleketi tam ve en modern bİF tesisatla teçhiz et. mek istediler. Elde edeceğiniz budur. İngiliz delin, feti VE Kudretinin size ve. | Devamı 11 incide) r Yerde Şen mele mani” Ti te uğraması ve her memleketin si- HARRY ROY tarafından r şaheser: Jâhlanmaya Var kuvvetle koyulmuş | sanssantmzmanameanssanzz lak i | Bugün TÜRK'TE Teepemmemiremanini Şehirler Alev içinde, , vw...“ ge iaimazananz edercesine yaptığı BEYAZ MEL Artistler : George Rıgaud » Gabrel Gabrıo - Joselin Gael - Avrupanın en büyük film şirketi olan UFA tarafından yüz binlerce Metropelis'den yüz defa heyecanlıdır. Bütün bir şehrin cehennemi felâketi, yüzlerce petrol kuyularının infilâkı, tasavvurun fevkinde hey" Rumen, Macar, Zigan dans ve şarkıları lira Bügün saat sinemasınd BugüN KANE O e e GUNAH STEFAN ZWEİG'in “KORKU” eserinden muktebes olsn başında GABY MORLAY — CHARLES VANEL — GEORGE e tlarla matine gibi üç büyük artist vardır. Bugün saat 11 de tenzil! a RAE BAERAS a0 bütan ka Karal aEE MRSA Aaaa da22020Az2EEANE ös Gi bu Fran takdim Suzi alevler içi ecanlı dehşet 11 de tenzilâtlı matiy,, CESi sam Yarın akşam SAKARYA sineması Dehakâr yıldız KAY Kadınlığın esaretten kurtarılması uğrunda Üskü ENANGCIS i ön EK ( sarfile gs i bu muazzam film Yıkılışı, bi deh ek ve Hip ehe filmin heyeti temsiliyesi kadınım feragati nefe ) FLORENGE IGHTINGALE