4 Nisan 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

OnuçflncG .R(JQ fSTANBUL CAĞALOĞLU SflJI ı TDZÜ Telgraf ve mektub adresi: Cumlıuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısrnı 24299 24290 t umhuri Büyük Başvekil dedi ki: • /^|r Fransızca Türkdpt Resimli Büyük Dil M u z u Oüncü cib£şjktı Fiatı (4,5) dört buçuk liradır, KANAAT KiTABEVi Pazar 4 Nisan 1937 ismet inönü dün Karabük demir fabrikalarının temelini attı Karabük Demir ve Çelik endüstrimiz Bu sanayiimizin mevcud ol maması yüzünden tstiklâl Savaşında çok zahmet çeken şimdiki nesil yalnız o hatıralarla bile böyle bir tesise gitmeği önünden kaçılmaz birinci borc bilecekti. Suriyedekı isyanlar büyüyor Senelerdenberi Atatürkün ehemmi Hatayda çevrilmek istenen yeni dolablar, Vatanilerin yobazlan propagandalarmı artırdılar yet verdiği mevzu tahakkuk ediyor Cebelidüruz valisi r Şama kaçtı Haleb 3 (Hususî muhabirimizden) Geçen gün bildirdiğim isyan hareketler nihayet kat'î bir mahiyet almıştır. Cebelidüruz'dan gelen haberlerc göre burada halk Şeyh Sultan Eletraş'ın riyasetinde olduğu halde isyan etmistir. Bu hâdisenin sebebini izah etmek için biraz malumat vereyim: Cebelidüruz, son Suriye Fransa anlaşmasından evvel Sancak gibi nimmüstakil bir vaziyerte bulunuyordu. Fakat Suriye Fransa anlaşması esnasmda Fransa bu mıntakayı da ceffelkalem Suriyeye ilhak etti. Suriye de derhal bu mıntakaya Nesib Elbekri adında Şamlı bir vali ile gene Suriyetli yüksek memurlar gönderdi. Son Suriye intihabatînda Hatay gibi bu mıntaka da Şam hükumetine karşı bir nevi boykot göstermiş ve intihabata işrirak etmemiş, meb'us çıkarmamıştı. Bu yüzden gittikçe şiddet peyda eden Sultanületraş tekrar isyan halinde... î "Demir ve çelik malzemesini dahilden tedarikle memleket müdafaası bundan sonra daha sağlam, daha geniş temellere istinad etmiş olacakhr.,, T ürkiyeyi en zarurî ihtiyaclarında endüstrileştirme plânınm en ehemmiyetli maddelerinden biri' nin daha temeli dün abldı: Karabükt 'kurulması kararlaştırılan demir ve çelik fabrikalan. Başbakan İsmet İnönü uğurdu elile dün Karabükte bu çok ehemmi yetli ve yüksek kıymetli kurumun temel •taşını koydu. Demir ve çelik, içinde yaşadığımız medeniyetin farık vasfını teşkil eder. lnsanhğın şimdi içinde bulunduğu devre demir ve çelik devri demek caizdir. As garî bır endüstri, cıdden endüstri sayıla bilmek için memleket dahilinde velevki kendısine uygun küçük bır nısbetle demi ve çeliğe istinad edebilmek lâzımdır, ve Türkiye Cumburiyeti hükumet: Karabükte temelini attığı fabrikalarla, mütevazı olduğunu kendisinin F>ek iyi bildiği endüstrileşme hamklerinin en ciddî safhasına elatmış o l duğunu gösteriyor. Şama kaçtığı budınlen Cebelıdurüz Valısi Nesib Elbekri Cebelidüruzde bir merasim esnasmda münaferet nihayet son zamanlarda bir isyan halini almıştır. Haber verildiğine göre bu vaziyet karşısında Şamlı vali Nesib Elbekri Şama kaçmak mecburiyetinde kalmış ve Pariste bulunan Suriye Başvekiline süratle avdet etmesi için telgraf çekilmiştir. Suriyelilerin büyük bir ekseriyetinin de şimdiki hükumetin takib etmekte oldugu [Arkast Sa. 6 sütun 6 da] Büyük Başvekil tarihî nutuklanndan birini söy lerlerken Yeni Türkiyenin inkişaf halinde bulu . nan yeni hayatı hakıkaten medenî v( muvaffak bir çehre gösterebilmek için endüstri yolu ile elde edilebilecek pek çok ihtiyaclarımızdan en âcil ve en zarurî olanlarının memleket dahilinde kurulması ve işlemesi en kat'î bir zaruret halindedır. Meselâ memlekette en basit olan ziraatin modernize ve motörize bir şekle sokulabilmesi bile demire ve çeliğe ihtiyac gösterir. Ziraatin bu müterakk şeklı için muhtac olduğumuz bütün aletleri kendimiz yapamasak bile bunlann mühim bir kısmını ha deyince elimiz altında bulunacak demir ve çelik endüstrimizle kendimiz yapabiliriz. Adamakıll millî bir mahiyet almış bulunan şimendiferciliğimizin de nihayet millî bir demir ve çelik sanayiine istinad edebilmesi lâzımdır, Bir kısım deniz vasıtalanmızı niçin bizzat kendimiz yapmıyalım?.. Türkiye en mübrem ihtiyaclannın bir kısmını kendısi telâfı edebilmek için imkânın müsaid olabileceği hadlerle bir endüstrileşme plânını tahakkuk ettirmeğ zarurî saymıştır. Yukarıda söylediğimiz veçhile ekonomık mülâhazalardan sarfınazar bu medenî bir cemiyet olmanın ve medenî cemiyetler içinde lâyık bir yer tutmanın ilk şartlanndan biridır de. Bu yolda daha evvel dığer fabrikalarla atüğımız adımlar malumdur. Fakat şurası muhakkaktır ki demir ve çelik sanayii kurulmuş olmaksızın dığer sahalarda attığımız ve atacağımız adımlar hiçbir zaman tam olmıyacaktı. Demiri, saçı ve motörü dışarıdan getirerek küçük büyük bir vapuru tezgâhlamak elbet bir marifettir. Fakat bir \apuru terkıb eden başlıca demir ve çelik kısımlarını haricden getirmeğe muhtac ve mecbur oldukça o marifetin yarıyanya noksan bir marifet sayılmaktan kurtulamıyacağını hepimiz pek iyi takdir ederiz. Bir çelik saçın kaç milimetre kalınlığında ve hangi usullerle en kuvvetli bir malzeme olduğunu bilmek ve bunu yapabilmek marifeti daha mukaddem bır lüzum ve zarurettir. Bir tayyareci olmak iyidir. Bir tayyareyi söküp gene kuracak veçhile tayyareci olmak daha iyidir. Bir tayyareyi hiç yoktan memleket içinde yapıp ortaya koymaksa elbette daha iyinin daha iyisidir. Kurmakta olduğumuz demir ve çelik sanayii büyük bir iştir. Fakat Türkün himmetini âciz bırakacak veya cesaretini geçecek kadar değil. Biz bu işlerde §imdilik belki biraz geriyiz. Fakat o iflere asla yabancı değiliz. Demir işlerini insanhğın medeniyetine Türk milleti Karabük 3 (Su reti mahsusada giden muhabirimiz den) Türkiye ağır endüstri ve makine sanayiinin te meli bugün Kara bükte muazzarr merasimle atıldı. Fabrikalann kuru • lacağı sahaya doğ ru geceyarısından Dost İngiliz sefiri L o r e n beri devam eden S i r PersV halk akını sabah saat dokuzda azamî kesafetini bul muştu. Zonguldak, Kastamonu vilâyet lerile Ereğli, Bartın, Devrek kazalann dan sayısız kafileler ve Safranbolunun bütün halkı ve köyleri halkı ellerinde bayraklarile sahaya gelmişlerdi. Merasime dört takım mızıka iştirak etmiş ve köylüler davul ve zurnalarını beraber getirmişlerdir. İlk tren saat tam 9 da geldi. Bundan bir saat sonra da Başvekili, İngiliz sefirini, sefaret erkâ nı, Hariciye, İktısad, İnhisarlar Vekillerini, Millet Meclisinden iştirak eden heyeti, Generalleri, Brasdert firmasmdan bızzat M. Brasderti, İktısad Vekâleti er kânı, bankalar erkânını hâmil tren geldi. Zonguldak Valisi Halid Aksoy, Kas\Arkast Sa 7 sütun 9 iel i Mll •IIIIIIIIIIIMIIIIIII II 111IIIII1II111 Başvekiiin nutku ((Modern ve ileri bir millet endüstrisiz olamaz!» İsmet İnönü, Cumhuriyetin bu en ulu eserinin temeline ilk taşı koyarken «Muvaffakiyet, hayır ve ugıır» parolasını kullandı Karabük 3 (Sureti mahsusada giden arkadaşımızdan) Başvekil İsmet İnönü bugün Karabük fabrikalarının temelatma merasimini açarken şu nutku irad etmistir: « Karabükte, demir ve çelik fabrikalarının temelini atmak için toplanmış bulunuyoruz. Bu hâdisenin bütün memleket için olan büyük ehemmiyetine işaret etmek isterim. Atatürk bu büyük müessesenin temelatma merasimine bizi memur etti. Şimdi eserin ehemmiyetini gösterecek bir iki rakamı size ve memlekete arzetmek isterim. II Fenerbahçe Üçoku dün müşkülâtla yenebildi Fenerliler, ancak bir gol atarak galib geldiler. Ankarada da Gençler Birliği 6 kaazndı Karabük demir ve çelik fabritaları adı dıkkatinizi celbetmiştir. Demir ve çelik fabrikaları yedi büyük fabrikadan mürekkebdir. Bunlardan her biri her memlekette başlıbaşına birer kıymet sayılabilir. Yüksek fınnlar, çelik fırınları, kok fınnı, haddehane, 20,000 kilovat kudretinde bir elektrik santrah, büyük bir atölye ve tâli maddeler fabrikası. Bugün meydana getirilmesi lcararlaştınlmış olanlar bunlardır. Bu müesseselere dayanarak yeniden ku rulacak fabrikalar aynca birer bi\Arkast Sa. 7 sütun 1 del • lllll • 1IIII1IIIIIIMIIIIII I Mllllll Fenerbahçenin Uçok kalesine atabıldıği yegâne gol olurken Fenerbahçe ile Uçok takımlan millî kiime için dün Taksim stadyomunda karşılaştılar. Cumartesi olmasına rağmen sahada üç binden fazla bir seyirci kütlesi vardı. Hakem Şazi Tezcanın îdaresinde oynanan oyuna takımlar şu tertiblerle iştirak ettiler: II 1 llllllllllllllllllllllll IIIIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIII Fenerbahçe: Hüsameddin Yaşar, Lebib Cevad, Angelidis, Mehmed Reşad Niyazi, Şaban, Bülend, Naci, Fikret. Üçok: Nejad Zehir Ali, Ziya Adil, Enver, Şükrü Saim, Said, Basri, Şükrü, Namık. lArkası Sa. 6 sütun 4 fc] 1IIHII1IIIII1IIIIIMIII11I1IIIIII1IIIIII11MIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIII IIIlliliailllllMIIIIIIMllllMIIIIIMIIIIIIII IIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIHIIinillllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIHIIII Kardeş Mısınn Montreux konferansı da toplanıyor Nahas Paşa Iskenderiyeden hareket etti Kapitülâsyonların kaldırılması gibi hayatî bir meselenin müzakeresi arifesinde muhalifler müşkülât çıkardılarsa da hükumetin mevkii kuvvetlidir Mısır Başvekili Nahas Paşa parlâmentoda Krahn nutkunu okurken İthal etmistir. Ne hacet, daha dünkü îskenderiye 3 (A.A.) KapitülâsKahire 3 (A.A.) Montreıuc koneransında Mısırı temsil edecek olan he yonlann ilgası için 12 nisanda toplana r et, bugün halkın alkışlan arasında hü cak olan konferansa iştirak etmek üze YUNUS NADÎ İArk.ası Sa. 5 sutun 1 de] Sa, 3 sütun 3 teh, kumet merkezini terketmiştir. Dün İstanbulda Türk Kuşu faaliyeti yeniden başladı. Arkadaşımız foto Namığın havadan aldıgı bir resmi koyuyoruz. Yazısı 2 inci sahifededir.