4 Nisan 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

4 Nisan 1937 CUMHURİYET SON HABERLER... TELEFÛN TELGRAF ve TELSiZLE Peyami Safa Nebahet Erinç Dün nişanlanmışlardır. ve Italya muazzam bir hava teşküâtı kurdu Dört kumandanlıktan birisi de Ege denizindeki İtalyan adalarmda olacak Roma 3 (A.A.) İtalyan hava kuvvetleri teşkilâtının 14 üncü yıldönümü miinasebetile Meçhul Asker abidesi önünde bu sabah askerî merasim yapılmıştır. Merasime Kral, Piemont Prensi, Mussolini, Mareşal Badoglio, Mareşal del Bono ve birçok yüksek zevat iştirak et mislerdir. Kral, hava gruplan kumandanlarına 70 tane bayrak hediye etmiş ve bunu müteakıb hava kuvvetlerinin zabit ve pilot talebeleri bayraklann arkasında bir geçid resmi yapmıslardır. rettir. Kara ordusunda 5 alay teşkil eden tarassud filolarından mürekkeb olan 5 grup bulunmaktadır. Denız ordusunda, 4 kumandanlığa ayrılmış, miktarı gayrimuayyen hava filo ları bulunmaktadır. Bu kuvvetlerin sabit kadrosu, 4.032 zabit ve 8.144 küçük zabitten ibaretrir. Bu rakamlar, 1941 senesinde 7.670 ve 12.647 ye çıkarılacaktır. Ispanyada iki taraf ta zafer iddiasında! J' İhtilâlciler Madrid, Bost cephelerinde, hükumetçiler de Cordone cephesinde ilerliyorlar IHEM NALINA MIH1NA Bir şikâyet miinasebetile nümde incecik yazılarla yazılmış, altı kocaman sahife dolusu uzun bir şikâyet mektubu duruyor. Şikâyet sahibi o kadar çok tafsilât vermiş ki mektubunu tam 25 gün okuya madım. Nihayet, boş bir zamanımda, Hazreti Eyyub sabrile bu mektubu okumak gayretini gösterdim. (Anlıyorsunuz ya, mektublarınızın hemen okunmasını isterseniz kısa yazınız; çünkü sizin de, bizim de zamanımız kıymetlidir.) Fakat doğrusu, bana bu kadar uzun bir şikâ yetname yazdığı için adamcağızı mazur gördüm. Çünkü, tam iki yıl açıkta ve maaşsız kahnış, 77 gün de katiller, hırsızlar arasmda mahpus yatmış. Yüreği ya nık, derdi büyük olduğu için, şikâyeti de tabıî büyük olmuş. Yazdıklannı hulâsa etmeğe kalkışır sam, benim de en az iki sütun doldur mam lâzım» gelecek. Buna ise imkân da, lüzum da yok. Esasen, hâdise, münferid olsaydı, kendisine hakkım kanunî yol lardan aramasını tavsiye ederdim; fakat, derdi bütün devlet memurlarını alâkadar eden bir mesele olduğu için, şikâyetinden babsefmeğe lüzum gördüm. AdisAbabadaki hâdisenin mahiyeti Hindli Mehmed Ali casusluk ve silâh ticareti yapıyormuş! Roma 3 (A.A.) AdisAbabadan bildirildiğine göre, Hindli Mehmed Ali ticarethanesi müstahdemininden ilk grup, şehri terketmiştir. İtalyan makamatı, muharebe esnasmda Habeşlere silâh vermek ve harbden sonra da döviz kaçakçılığı yapmakla itham ettiği bu müessesenin memleket haricine çıkarılmasına 15 gün evvel karar vermiştir. Bu karar, Londra ve Hindistan hükumetleri tarafından protesto edılmiş ve hâdise İngiliz ve İtalyan matbuatı arasmda bazı münakaşalara yol açmıştır. Azione Coloniale gazetesi, geçen sonteşrinde Mehmed Alinin evinde gizli bir verici istasyon bulunduğunu ve bir müddet sonra da mağazasımn depola rında birkaç mitralyöz meydana çıka nldığını haber vermektedir. Londra 3 (A.A.) Nimresmî mahi yeti haiz bir notada, Morning Post gazetesinin diplomatik muharriri, Lon dranın salâhiyettar mahfillerinde, matbuatın İtalyaya yaptığı hücumların teessürle karşılandığını bildirmektedir. Son harbler esnasında Jarama cephesinde yanan bir köy Avila 3 (A.A.) Havas Ajansı nın muhabiri bildiriyor: Madrid cephesindeki Franco kuvvetleri Cogolludo'nun sağından, henüz karla örtülü olan 1500 metro yüksekliğindeki dağlardan ileriliyerek altı aydanberi hükumetçilerin elinde bulunan üç kasa bayı işgal etmişlerdir. Bu kuvvetler, Elavado isminde büyük bir kasabanın önüne kadar gelmişlerdir. Buradan bir dağ silsilesi Madrid ovasına yayılmaktadır. Sigaenza 3 (A.A.) Havas Ajansının muhabirinden: General Moscardo kumandasındaki yürüyüş kolu, dün hükumetçilerin Gua dalajara cephesindeki mevzilerine bir baskın yaparak düşmanı 5 kilometro geriye sürmüştür. rine doğru ılerlemektedır. Bu kollar Cabez Mesada dağının eteğine kadar ilerliyerek bazı asi mev zilerini işgal etmişlerdir. Hükumet tayyareleri Penarroya'daki mühimmat fabrikasmı bombardıman et mektedirler. Asiler Penarroya'daki sivil halkın tahliyesine başlamışlardır. Musolini bombardıman tayyaresile tecrübeler yapıyor Roma 3 (A.A.) Mussolini, dün kendi bombardıman tayyaresile bir ta1931 de yapılan tesküâtın yerine ka lim uçuşu yapmıştır. Duçe, Littorio tay im olan yeni tayyare teşkilâtı da bu vesile yare meydanından saat 14,30 da hareile bugünden itibaren mer'iyete konacak ket etmiş ve 15,30 da tekrar meydana tır. inmıştir. Yüksek kumanda, şu suretle teşekkül Musolininin oğlu da otomobil edecektir: yarışına iştirak edecek 1 Dört memleket hava mıntakalan Roma 3 (A.A.) Duçe'nin oğlu kumandanlığı, Vittorio Mussolini yarın Brescia'da 2 Bir şimalî Afrika yüksek ku 1,000 millık bir otomobil yarışına iştirak mandanlığı, edecek ve turist sınıfına mensub 1,500 3 Dört kumandanhk: Sicilya, Sar sanrimetre mikâbında silindirli bir otomodunya, Libya v e Ege denizindeki ltal bil kullanacaktır. yan adalarında. Duçe'nin şoförü Ercele Boratto, MusHava kuvvetleri alay, liva, fırka ve solini'nin şahsî otomobilini sevkedecek hava filolanna ayrılmış 93 gruptan iba tir. Teşkilâtın mahiyeti Hükumetin tebliği Bilbao cephesinde Bilbao 3 (A.A.) Ochandiano mıntakasmda asi kuvvetlerin tazyikı de vam etmektedir. Bu tazyik, bilhassa Aramayona'da kendini göstermektedir. Burada sevkulceyj bakımmdan mü him olan mevzileri tutan hükumetçiler, şiddetle mukavemet etmektedirler. Fakat bu istihkâmların kumandanı cumhuriyete ıhanet ederek düşmana geçmiş olduğundan mukavemet bir kat daha güçleşmiştir. Gorbeo mıntakasmda hükumet kuv vetlerinin mukabil taarruzu, muvaffaki yetle neticelenmiştir. Bütün bu mıntakaya cumhuriyetçiler hâkimdir. Salamanca 3 (A.A.) Bask cep hesindeki muzafferane ileri hareket de vam etmektedir. Franco kuvvetleri dün yeni düşman mevzileri işgal etmişlerdir. Mühım bir mevzi olan Serreti de bu meyanda işgal edilmiştir. Franco kuvvetleri ayni zamanda Santander cephesinde de ilerlemekte ve bu 'havalide bilhassa Horilla civarında bazı Tnühim mevzileri zaptetmektedirler. Madrid ve Cordone cephelerinde milislerin yaptığı taarruzlar, tardedilmiştir. Diğer cephelerde kayde değer birşey yoktur. Beruttan bir Rus Generali kaçırıldı mı? Koma 3 (Hususî) Yedi senedenberi Beyrutta ikamet etmekte olan eski Rus Generallerinden rtarpinski esrarengiz bir surette ortadan kaybolmuştur. Yapılan tahkikat neticesinde General Kar pinski'nin Gepeu ajanlan tarafından kaçırıldığı anlaşılmıştır. General Karpinski deniz kenannda gezinirken, limanda bulunan bir Sovyet gemisinden 4 kişi karaya çıkmış ve Generalin kollarını bağladıktan sonra ağzmı da kapamış ve gemiye naklederek semti meçhule hareket etmişlerdir. Görülmemiş bir dava Bir avukat karısmı mahkum ettirmek istedi îzmir 3 (Telefonla) Izmire yakın kazalardan birinde çok garib bir hâdise cereyan etmiştir. Tafsilâtını bildiriyo rum: Bir dava vekilinin refikası evinin balkonunda otururken sokaktan kocasının metresi geçmiş, fakat kendisini balkonda görünce birdenbire durarak kadın cağıza karşı türlü hakaretlerde bulun mağa başlamıştır. Kadın da bunun üzerine cürmü meşhud mahkemesine mü racaat ederek kocasının metresi aleyhine dava açmıştır. Fakat dava vekili olan adam, metresinin vekâletini üzerine almış ve mahkemede: < Vak'aya sebebiyet veren karımdır. Binaenaleyh müekkilimin beraetini ve karımm tecziyesini isterim» demiştir. Muhakemede dinlenen şahıdler avukatın iddiası hilâfına tahkirin metresi tarafından yapıldığını söylediklerinden netice itibarile metresi 15 gün hapse ve 200 lira para cezası ödemeğe mahkum edilmistir. Logaritma sözünün öz türkçesi Dil Kurumu bunu bulana 100 lira mükâfat verecek Ankara 3 (A.A.) Türk Dili Kurumu Genel Sekreterliğinden: Logaritma sözünün türkçe karşılığını bulanlardan en isabet edene yüz lira hediye edilecektir. Bu hediye şimdiden Iş Bankasına tevdi edilmistir. Cevablar nisan altı ak şamına kadar verılmış olmalıdır. Genel Sekreter adına M. R. Tankul Madencilerin Amele Birligine verdikleri para artıyor Ankara 3 (Telefonla) Kömür havzası madencileri tarafından kullandık ları amelenin umumî ücretinin yüzde birine müsavi miktarda amele birliğine verilmekte olan paranm 1937 takvim yılı için yüzde bir buçuğa çıkarılması Vekiller Heyetince kabul olunmuştur. Sıhhat Vekâleti siyasî müsteşarı Müsteşarın vazifesi ve salâhiyeti tesbit edildi Ankara 3 (Telefonla) Sıhhiye Vekili Refik Saydam Vekâlet siyasî müsteşarının vazifesi hakkında bir numaralı Vekâlet emrini bütün devlet teşki lâtına bildirmiştir. Karabük Demir ve Çelik endüstrimiz [Başmakaleden devam] Imparatorluğun kalelerini dolduran her çapta toplar Receb ve Selim ustaların dökümleriydi. îbretle temaşa olunduğu zaman onların halitalanndaki mükemmeliyete bugün dahi şaşılır. Modern medeniyet bu işlerin ilmini ve fennini derinleştirmiş, fakat onların düsturlarını da hiç bir asra nasib olmıyan bir bolluk ve kesinlikle ortaya koymuştur. Fen bilgili insanlar ve işlerine âşık ustalar bu marifeti her yerde tahakkuk ettirebilirler. Türklerin zekâ ve kabiliyetleri için bu saha, muvaffakiyetle geçilip atlanıverecek en basit bir imtihan sahasıdır. Başka hiçbir sebeb olmasa millî müdafaamızın emir ve icablan bile ergeç bizi bu yola sevketiecekti. İstiklâl Savaşında bu yüzden çok zahmet çeken şimdiki nesil yajnız o hafcralarla bile böyle bir tesise gitmeği önünden kaçılamaz birinci borc bilecekti. Cordoue cephesinde Valencia 3 (A.A.) Hava ve Deniz Nezaretinin teMiği: Cordoue cephesinde hükumet tayya recileri Ponerroya civarında 50 kamyondan mürekkeb bir kolu bombardıman etmişlerdir. Şimal cephesinde hükumet tayyareleri Espana ismindeki asi kruvazörünü torpillemışlerdır. Yaralanan kruvazör, fırar etmiştir. Aragon cephesinde tayyarelerimiz benzin ve harb malzemesi yüklü vagon ların durduğu Calatayud istasyonunu bombardıman etmişlerdir. Cordoue cephesi 3 (A.A.) Hükumet kuvvetleri Cordoue cephesinde Po zoblanco mıntakasmda 20 kilometro ilerlemişlerdir. Yağmurun şiddetle yağma sına rağmen milislerden mürekkeb bir yürüyüş kolu Villarart istikametinde 8 kilometro kadar ilerliyerek sevkulceyş noktasından büyük bir ehemmiyeti haiz olan Arcononosilla sırtlarını ele geçir mislerdir. Izmirde kükürtlü yağmur yağdı Îzmir 3 (Telefonla) İzmir ve civaBu emre göre siyasî müsteşar Büyük nna son günlerde kükürtlü yağmur Millet Meclisinde ve Vekâlet dahilinde yağmış, bazı yerleri ince bir kükürt tabakası kaplamıştır. Sebebi henüz anla iskâna taalluk eden bilumum işlerle Velik tarafından tayin edilen prensip hu şılamamıştır. dudlan içinde meşgul olacaktır. Fethi Yaman vefat etti Ankara 3 (Telefonla) Bir kaza neticesinde yaralandığım haber verdiğim Fethi Yaman bugün saat 4,30 da vefat etmiştir. Fethi Yaman İş Bankasının kurulu şunda bu millî müesseseye intisab etmiş zeki, kibar ve çok dürüst bir gençti. Bankadan ayrıldıktan sonra Yaman şirketini kurmuş ve ticaret hayatmda * da faal, müteşebbis kıymetli bir unsur olarak tanınmıştır. 1926 danberi Ankara şehir meclisi azahğına ve 1930 danberi de Ticaret odası ikinci reisliğine seçilen Fethi Yamanm bu hazin ölümü her tarafta derin bir teessür uyandır mıştır. Siyasî müsteşar iskâna taalluk eden işlerde vilâyetlere sıhhat ve iskân teşkilâtma yazılacak emirleri ve tezkereleri VekH namına imza edecektir. Basvekâlete verilecek tezkereler, bütün Vekâletlerle Erkâniharbiye Reisliği ve umumî müfettişlerle iskâna taalluk eden muhabereler siyasî müsteşarın parafesı altında Vekil tarafından imza edilecektir. İskân işlerinden doğrudan doğruya Sıhhiye Vekâleti şubelerini alâkadar eden meseleler hakkında siyasî müsteşar, Vekâlet müsteşarile mutabık kalacak ve bu husustaki emirleri Vekâlet müsteşarı icab edenîere verecektir. Ne yanından bakılırsa bakılsın dün Karabükte temeli atıb' ^emir ve çelik endüstrisi müesseselerilt rnemleketin en lâzım ve en hayırlı işlerinden biri kurulmakta olduğu netıcesine varırız. O halde bu mes'ud hâdiseyi millete ve memlekete kutlulamakla ve onu başaran Memurin kanununun şümulü dahiline hükumerimize en samimî takdir ve tebGayrimübadillerin dilekleri giren Vekâlet, memurin ve inzıbat komis riklerimizi sunmakla iktifa edelim. tetkik ediliyor yonlarına taalluk eden iskânla alâkadar YUNUS NADt i Ankara 3 (Telefonla) Maliye Ve mütaleasını siyasî müsteşar doğrudan doğkâleti, Gayrimübadiller cemiyeti mu ruya Vekile bildirecektir. rahhasları tarafından Gayrimübadiller Köy birlikleri teşkilâtı adına Vekâletten temenni olunan te Ankara 3 (Telefonla) Dahiliye Veşebbüsler üzerinde tetkikler yapmak kâleti, köy birlikleri teşkili etrafmdaki tadır. Vekâlet, satışların tesrii imkânlarını çalışmalarına devam etmektedir. Bü ara§tırmakta ve birikmiş vergilerin a tün vilâyetler, vilâyetleri hududu dahilinde ne miktar köy birliği kurulacağmı lmmaması işile de meşgul olmaktadır. bir liste halinde Vekâlete bildirmeğe Bulgar menfileri serbest başlamışlardır. Bu listeler Vekâletçe bırakıldı tetkik ve kurulacak birliklerin sayısı Sofya (Hususî) Parti propagandası tesbit edilecektir. yaptıkları ve halka gizli beyannameler Köy kanununda yapılan değişikliğe dağıttıkları için Sofyadan muhtelif vi dair kanun projesinin Meclisçe kabul lâyetlere sürgün edilenlerin hepsi de ve mer'iyet mevkiine girmesini müteahükumetin yeni bir emrile serbest bı kıb köy birlikleri teşkili faaliyetine derrakılmışlardır. hal başlanacaktır. Diğer cephelerde Andujar 3 (A.A.) Havas Ajan sı muhabirinden: Hükumet kuvvetleri, Pozoblaneo mıntakasmdaki taarruzlanna devam ederek Pozoblanco'nun cenubunda kâin Oriejo kasabasına kadar ilerlemişlerdir. Kasa ba, hükumet topçularının ateşi altında dır. Birkaç yürüyüş kolu Pouarroya üze Madrid 3 (A.A.) Müdafaa meclisinin dün öğle zamanı neşrettiği bir tebliğde ezcümle şöyle denilmektedir: «Guadalajara cephesinde hükumet kuvvetleri, Villa Nueva ve Arsecilla is Mektub sahibi, Giresun tapu müdütikametinde ilerlemektedirler. Topçu rü iken Vekâlet emrine alınan Faik Zakuvvetleri, asilerin Jadraque, Almadro im isminde bir memurdur. Hulâsaten cEnes ve Mirabueno'daki mevzilerini bom yor ki: bardıman etmiştir. «Yüksek tahsil görmüş bir memurum. 26 sene tertemiz bir sicille devlete hizmet Madrid ve Jarama cephelerinde kayettim, nihayet Giresun vilâyeti tapu mü de değer birşey yoktur. thtilâlcilerin bir şehri bombardv dürü oldum. İki sene evvel, o zamanki Giresun valisile bir tapu müfettişi tara mant feci zayiata maloldu fından haksız yere irtikâb ve irtişa ile itValencia 3 (A.A.) Üç motörlü ham edilerek adliyeye verildim. Vekâlet 6 asi tayyaresinin Jaen şehrini bombardı emrine alındım. 77 gün Ordu hapisane man ermeleri neticesinde ekserisi kadın ve sinde yartım. Tam iki sene maaşsız ve aç çocuk olmak üzere 70 kişiden fazla öl kaldıktan sonra suçsuzluğum, Devlet müş ve birçok kişi yaralanmıştır. Şurası, Ceza ve Temyiz bahkemeleri kaTayyareler yüzer kiloluk 30 dan rarlarile kat'iyyen, sabit oldu. Bu arada fazla bomba atmışlar ve bilhassa amele hastalanan refikama iyi bakamadığım için onu kaybetmek felâketine uğradım. Be mahallesini tahrib etmişlerdir. La Manada gazetesi idarehanesinin ö nim hiçbir suçum yoktu; nitekim olmadınüne düşen iki torpil, bir adamla 7 ço ğı da adalet huzurunda sübut buldu. Aleyhimde kanunsuz suçlar uydurulduğu cuğu öldürmüştür. için, bu felâkete uğradım. Beni haksız ve Hasarat, pek mühimdir. Imdad ekipkanunsuz olarak süründürenlerin de leri, enkaz arasmdan ölen ve yaralanan mahkemeye verilmesini istiyorum, fakat ları çıkarmaktadır. sesimi duyuramıyorum.» Jaen 3 (A.A.) Asiler tarafından Bu memur, suçsuzluğu anlaşıldıktan şehrin bombardımanı neticesinde 25 i çosonra, kendisini mağdur edenlerin mah cuk olmak üzere 82 kişi ölmüş ve 125 kemeye verilmesi için Tapu ve Kadastro kişi yaralanmıştır. Umumî Müdürlüğüne müracaat etmişse 20 ev harab olmuş ve birçok binalar de «Vali ve müfeltiş bu işfe kanaai ve hasara uğramıştır. içtihadlarında aldanmış olduklanndan, bu gibi hâdiselerdc ceza latbik edilse hiç Katalonyada ihtilâf Barcelona 3 (A.A.) Yeni hüku bir memurda kanunsuzluklarla mücahemetin programı hakkında partiler arasm deye cesatret kalmıyacağmdan bunlar hakda çıkan ihtilâflar yüzünden Tarradel kmda cezaî takibala mahal görülememiştir.» cevabını almış. las, Katalonya kabinesi teşkilini tehir etmiştir. İhtilâflar sosyalist ve anarşistler Işte, işin bütün canalacak yeri buraarasında çıkmıştır. dadır. Bir memura işten el çektiriliyor, Tarradellas, Başvekil Companys'e vahakkında tahkikat yapılıyor, ya mahke ziyeti arzettığinı ve bu mühim meseleyi meye veriliyor, yahud da verilmiyor. Bir ançak onun halledebileceğini beyan et defa, bu tahkikat işi, aylar, hatta seneler miştir. sürüyor; memur sefil ve perişan oluyor, Franco'ya karşı isyanın sebebi aç kalıyor. Muhakemesinin neticesi mahHendaye 3 (A.A.) İspanyadan kumiyet olursa, cezasıdır, çeksin; diyoyeni gelen Falanjist ricalinden bir zat, ruz; fakat ya beraet olursa... Bu zavallı Havas Ajansının muhabirine, İspanya tapu müdürüne yapıldığı gibi, «derecene nın asilerin elinde olan kısmının muhtelif muadil ilk açılacak bir memuriyete tayinoktalarında isyan hareketleri görülmek nine intihab encümeni karar verdi.» dete olduğunu beyan ve şunları ilâve et niliyor. Bu kuru vaid, memurun yarasına miştir: merhem olabilir mi? Bazan, ilk açılacak Fakat bu hareketler, General Franco muadil memuriyet, olur ki daha iki sene nun şahsına karşı değildir. Isyanlar, açılmıyabilir. Sonra, memurların isrikbali, hakları olmadığı halde zabit tayin edilen hayatile kasden ve hatta gayrikasdî olaasil ailelere mensub bazı kimseler hak rak oynıyanlar, neden cezaya çarpılmakında gösterilen bu teveccühe karşı zabit sın? ve küçükzabitler tarafından yapılan bir Bir memuru mahkemeye vermek için onun hakkında ilk tahkikatı yapanlar, protesto mahiyetindedir. azamî dikkatli davranmak ve bir masuFas Veziri Sevilde mu süründürmemek mecburiyetinde değil Lizbon 3 (A.A.) Sevilladan öğre midirler? Meselâ, İstanbul Ziraat Bannildiğine göre, İspanyol Fası veziri ya kasında yolsuzluk olduğu iddiasile haklanında Faslı şeflerden Abdülkadir ile bin rında tahkikat yapılan memurların yalnız hacı ve 600 Faslı olduğu halde, dün Se tahkikat safhası, iki yıldan fazla sürmüş villaya gelmiştir. tür. Şimdi, bu işin hangi safhada olduğuFas Veziri şerefine tertib edilen ka nu bilmiyorum. Fakat, yann, bunlann hiç bul resminde Italya büyük elçisi ile Al suçsuz oldukları tahakkuk ederse, ilk tahmanya maslahatgüzan da hazır bulun kikatı yapıp ta dikkatsizlikleri veya bemustur. ceriksizlikleri yüzünden onları, bu kadar zaman maznun mevkiinde ve maaşsız bırakanlara, en küçük bir ceza bile terettüb etmiyecek mi? Eğer, tahkikatı eksik ve yanlış yaparak gayrikasdî, yahud da muhtelif beşerî flıtiraslara kapılarak kasdî surette memurlan mağdur edenler, hiçbir ceza görmezlerse, o zaman memurların vaziyeti, daimî bir tehlikeye maruz kalmaz mı? Tapu ve Kdastro Umumî Müdürlüğünün düşündüğü gibi «vali ve müfettişin bu işte kanaat ve içtihadlarında aldanmış olmalarını» tabiî addetmek ve «bu gibi hâdiselerde ceza tatbik edilirse, hiçbir memurda kanunsuzluklarla mücahedeye [Lutfen sahifeyi çevtrinU] 1046