9 Temmuz 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

HABER - — Akşam Postası Boğazlar konferansına dair telgraflar . Monte, 9 (Husust muhabirimiz-) den) — Boğazlar konferansı dünkü cel-| sesiyle müzakerelerinin en çetin safhası- na girmiş, İngiliz ve Sovyet noktai na- zarları arasında çikan ihtilâflar konfe. ransın neticesi hakkında bedbin müta-| lealar yürütülmesine sebep olacak kadar; derin ve şiddetli olmuştur. Konferans dün bir celse yapmış, öğ- leden sonra yapılması mukarrer celse, ihtilâflar çıkması Üzerine, murahhaslar a hususi temaslara imkân vermek ri bırakılmıştır. İngiliz - Rus ihtilâfı İngiilz murahhasları tarafından ve- rilerek müzakereye €sa8 tutulan proje-! nin şimdiye kadar 15 maddesi müzakere| edilmiş bulunmaktadır. Konferans dün- kü celsesinde bu projenin oOen mühim maddesi olan 16 mcı maddesinin müza- keresine başlayınca işin en zor safhası- na girmiş, bu nokta üzerinde Savyet- lerle İng; rin görüş farkları biribir- leriyle ka IŞMEŞtır. İngiliz projesinin 16 mer maddesi harp zamanında Türkiye bitaraf kaldığı takdirde Boğazlardan harp gemilerinin geçiş şartlarına dairdir. Bu nokta Üze- rindeki İngiliz teklifinin hulsası şudur: “Bir harp vukuu halinde Türkiye bitaraf kaldığı takdirde harp gemileri Boğarlardan serbestçe geçebiletekler- dir, fakat muharip devletlerin gemileri Boğazlar dahilinde herhangi bir zapt ve müsadere hareketi yapamıyacaklardır. Bununla berâber Türkiye derhal vukuu! melhüg bir harp tehlikesine maruz kaldı.| ğı takdirde Boğazlardan harp (gemisi geçmesini, isterse, (menedebilecektir Yalrız bu kararını Milletler cemiyeti meclisine bildirmek mecburiyetindedir., Sovyetlerin noktai nazarı ve kon- feransta ileri sürdükleri İngiliz teklifine tamamiyle zıd ve muhaliftir, Sovyetler; bir harp vukuu takdirinde Türkiye bita- raf kalsa da muharip devletlerin Obarp gemilerinin (Karadenize geçmemeleri için Boğaaşın kapanmasın: o 'Türkiyel emin , — tetlirler, Böylece Karadeniz harp zömanmda kapalı bir deniz olacaktır. İşte dünkü müzâkere ve münakaşa» ların mihrakmı buliki zıd nokta teşkil Sovyet teklifi veçhile herhan. gi bir muharip devlete karşı Boğazları kapatmaktan o çıkabilecek bir ihtilâfta Türkiye tek başına Boğazların müdafaa| Sant deruhte edeceği cihetle bizim — için gok mühim görülmüştür. Bundan başka Sovyet teklifi aynen kabul edildiği takdirde bunun Türkiye-| yi herhangi bir ahvalde kendi arzusu ol- madan harbe sokmak tehlikesi doğurma- 8 iktimali de < varidihatır olmuştur.| Bununla beraber konferans mahafilinde böyle bir mecburiyetin yalnız hukuk! bir mecburiyet olarak mütalea edilmesi imkâm olduğundan bahsedilmektedir. Fransız ve Yunanlılar Ruslara hak veriyor Görüş ayrılığı ve teklif zıddiyeti konferansta dün çok müzakere ve mi nakaşa edilmesine rağmen Halloluna- mamıştır Yunan ve Fransa mürahhas- ları Sovyet tezini müdafaa etmişlerdir. Celse dağıldığı zaman © İngiliz ve Sovyet murahhasları arasındaki ihtilâf © derecede idi ki (OSovket (murahhas. larının konferanstan çekilecekleri kuv- vetle sözlenmeğe başlandı. Rivayetler arasında Sovyet murahhaslarının, Sovyet Rusya bazı noktalarda tatmin edilmediği takdirde, konferanstan çekilmeleri için Moskovadan kat'i talimat (oaldıklanda söyleniyordu. Bu rivayetler ciddi telâkki edilmeğe © kadar müsait bir hava'içinde yapılıyor. hir made #et.1£ na dair olan heyecanlı Öğleden sonraki temaslar arasında Fransız baş murahhası Pol Bonkur'un yaptığı mülâkatlar da mühimdir, Pol Bonkur Türkiye, Romanya, Sovyet ve e ayn ayn ve muhtelif noktai nazarları çalışmıştır. Talimat bekliyorlar Şimdiki halde birçok murahhas he- yetler hükümetlerinden istedikleri tali- matı beklemektedir. Talimat < istemek lüzumu bilhassa İngiliz projesinin 16 ın. cı maddesi üzerinde hissedilmiştir. Tali- mat istemiş bulunan murahhas heyeti arasında Türkiye, Sovyet Rusya, İngil- tere ve Japonya murahhasları vardır. Bugünkü top'antı Konferans bugün tekrar (o toplan- maktadır. Bu celsede, Üzerinde bu ka- dar münakaşa uyandıran, 16 ıncı mad- de hakkında kati bir karar vermeğe çalı- Şılacaktır. Bugünkü celsede almacak neticelere göre konferansın akibetini tayin etmek mümkün olacaktır. Konferansın ne neti- ce vereceği hakkında yürütülen (o tah- minler mubhteliftir, Bu arada Okonfe- ransın talik edilmesi ihtimalinin kuvvet- 4 olduğunu, bu takdirde yalnız — bü. tün devletlerce kabul olunan — Boğazla. rın tahkimi esasınm tesbit edileceği de söylenmektedir. Boğazlar ve Ingifiz Fransız gazeteleri Londra, 8 (A.A.) — Bu sabahki İngiliz gazeteleri Montrö konfe - ransı hakkında oldukça bedbinlik gösteriyorlar. Deyli Telgraf gazetesi, konfe - ransta biribirine zid bir takım siya setlerin çarpıştığını, İtalyanın mü- zakerede bulunmadığı bir muka- veleye sonradan iltihak etmek is. temiyeceğini ve diğer taraftan Fransanın da (© Fransız— Sovyet gwalsezi olusa duvyet.kıla- tayı tekzip etti pahi larının Boğuzlardan geçerek Ak - denizde herhangi bir Fransız lima. nına çıkabilmesini istediğini yaz - maktadır, Times Gazetesi de İngiltere ile Sovyet Rusya arasındaki noktai nazar ibtilâfının çok büyük oldu - ğunu ve en nikbin bir görüşle kon. feransın hiç değilse pek uzun sü- receğini kaydetmektedirler, italya ve Boğaz'ar Muhtelif delege (heyetlerine mensup şahsiyetler, İtalyanın Bo- gazlar konferansına iştirakten im- tina etmesi ve bu hususta ileri sür düğü deliller hakkında (o şiddetli tefsirlerde bulunmaktadır. İtalya - nın, Beynelmilel iştiraki mesaisine tekrar başlamak için gittikçe da- ha geniş talepler ileri sürmesinden ve Akdeniz anlaşmalarının feshini istedikten sonra Milletler Cemiye -| tinde islahat istemesinden korku - luyor. Ayni mahafiller, konferansın İtalyanın istinkâfına rağmen işine devam edeceğini ve İtalya hariç kalarak bir mukavele imza edece- ğini kaydetmektedirler. Türkiye, İtalyanın hattı hareke. ti ne olursa olsun Boğazları tah. kime salâhiyettar olacaktır. du ki Montrödeki diplomatik mahafil Türk donanmasının ehemmiyeti Sovyetlerin bu hareketleri üzerinde mü- talealar yürütmeğe başladılar, çekilme tehdidini konferansı Sovyet taleplerini kabule icbar için bir manevra sayarak “Moskovanın sinirliliği mevsimsizdir 1,, yolunda kanaatlerini izhar ettiler, Litvinof'un tekzibi Vaziyetteki bu gerginlik ve Soryet rm takip edecekleri hare- ket hakkındaki müphemlik © akşam geç vakte kadar devam etti. Sovyet baş murahhası Litvinof, İn- giliz baş murahhas Lord Stanley ile yaptığı uzun bir mülâkatı müteakip Sov- yet murahhaslarının konferanstan çekil- mek için Moskoyadan talimat aldıkları- Petit Parisien gazetesi Boğazlar meselesi hakkındaki bir makalesın de donanmamız hakında şunları yazmaktadır: “Boğazlar meselesine hususi bir ehemmiyet verdiren şey, Türkiye. nin kendine çok hâkim ve iradesini mükemmel surette elinde tutan kuvvetli bir hükümete malik olu- şudur. Bundan başka, bu hükü. met donanmasını yeniden teşkil için de çok gayret sarfetmiştir, Türk hükümetinin bizim Penhö- et tezgâhları vasıtasiyle Yavuz kru| vazöründe tadilât yaptırdığını ve bu asrileştirme işinden sonra, bu geminin kıymetsiz olmadığını bili. yoruz. bu geminin tahminen 26 mil süra- ti, 280 milimetrelik on, 150 mili - metrelik on, 88 milimetrelik sekiz topu ve ki torpito tüyübü vardı . Vaziyet ne kadar garip görünür se görünsün, Akdenizde, bizim , bu gemiye karşı koyabilecek hiç bir gemimiz yoktur, Bizim kru - vazörlerimiz daha az seri ve daha az surette teslih edilmlerdir. Yavuzdan gayri, Türkiyenin 1929 ve 1930 da İtalyaya sipariş ettiği dört asri torpitosu vardır. 1250 tonluk Kocatepe ve Adatepe ile 1206 toluk, Tınaztepe ve Zafer, bundan başka beş denizaltı gemi- si vardır. Bunlardan ikisi 1931 de Monfalceno tezgâhlarına ısmarlan mışlardı. Birisi, satıhta 505 ton- luk Sakarya, öteki 980 tonluk Dum lupırar, iki adet 505 tonluk deniz altr gemisi ve bir de Gür isimli 780 tonluk bir denizaltı gemisi, Ayrı- ca denizaltı gemilerini takip için, mayn dökmek ve toplamak için bir takım gemiler de vardır. Fakat Türkiye, diğer taraftan Japonyaya, 8000 ner tonluk iki kru vwazör, dört torpito ve dört denizal- tı gemisi daha ısmarlamıştır. Bi- naenaleyh artık Boğazlara çekile- rek sevkülceyş vaziyeti pek kolay. laştıracak olan Türk donanması. nr, bir Avrupa ihtilâfı takdirinde, Süveyş kanalı bakımından Akde- nizin şarkında, ehemmiyetle naza- rr itidare almak icab edecektir. Yeni bir sereni Alman Meali eter den biri Gün İNTRANSİG Montrö muhabiri Jean 'Thow' Bo” gazlar konferansınm mesalsinden bar sederken gu mühim ve şayanı dikkat mütaleaları ileri sürmektedir: “Boğazlar konferansı biyeti kaybederek tamamile siyasi bir mahiyet iktisap etmiştir. Bütün mesele bundan ibarettir: “Beynelmilel kanunlarm muhafaza” sına taraftar olanlarla (dostluğunu kuvvetleştirmiş olan Türkiye, memnun devletler arasındaki mevkiini muhafe” za mi edecek, yoksa manasız bir iti Jâfgirizlik yüzünden gayri (memnun devletler arasına girmek mecburiyetin de mi kalacaktır? Birinci takdirde Türk hâkimiyetinin genişlemesi ve kuvvetleşmesi beynel" milel kanunların riayetini temin Jehi- ne mühim bir rol oynayacak, ( ikinci takdirde ise, siyasi sahada (oTesmen namevcut olmasına rağmen ber yerde görünmez mevcudiyeti duyulan Alman ya bu tehlikeli vaziyetten istifade ede cektir. Vaziyet bu son şekilde in cek olursa Almanya ayrıca şaf ede" Balkan antantı azaları arasmda çıkacak ihti Yâflardan da istifade edecektir. Akdenizin anahterlarnm Almanya" 23100 ton hacminde olan| teknik ma-| —— Kasımpaşada Camiikebir ma: karısı Menşure kocasının dükkânı- na giderek beş lira istemiş, fakat İbrahim parası olmadığını, birkaç gün sonra tedarik söylemiştir. Bunun üzerine karısı kendisine fena bir lâf söylemis, edehileceğini d TEMMUZ — 198 Hiddetle kalki zararla otu! i Bir hiç yüzünde karısını vuran Kunduracı Ibrahim kendini hayat arkadaşını da mahvi kanı beynine çıkan Ib halllesinde kunduracı İbrahimin) kunduracı bıçağını kap! karısının üezrine atılmış” cağızı altı yerinden yari Hayatı tehlikede ols! hastahaneye kaldırılmış. cı İbrahim de He, valenlanıli Zecri tedbirler İtalyaya yaramı Iktısadiyatını inkişaf ettir Türkiye, 15 temmuzda, sanksiyonlâ kanununu kaldırıyor Italyadan, zecri evvelki harici ticarete avd tedbirlerd beklememeliymiş Roma, 8 (A.A.) — İktısadi ma- hafil, İtalyanm harici ticaretinin hiçbir zaman zecri tedbirlerin tat- biki devresinden evvelki haline dönmiyeceğini beyan etmektedir. ler, İtalyanm ticaret müvazenesi, bu tedbirlerin tatbikindenberi bü- yük bir salâha mazhar olmuştur. Bundan başka Habeş imparatorlu- guy raya rr yen Dir MANPEÇ vEş* kil etmektedir. İtalya, bundan son- ra, yalnız Kendisinin müşterisi olan memleketlerden mübayaatta bulunacaktır. Hali hazırda İtalyan sanayiinin meydana getirebileceği Amerikada Sıcak dalgasından 143 kişi öldü (Baş tarafı 1 incide) havanın değişmesi muhtemel de- ğildir. Arazinin kurakirktan daha fazla müteessir olmasından kor. kulmaktadır. Bazı yerlerde sıcak tan müthiş orman yangınları çık- mıştır. Vasati tigrattır, hararet derecesi 43 san. Şimali Amerika topraklarmın üçte biri kuraklıktan bozulmuştur Şimali Dakota çiftçilerinin yüzde dokuzu kuraklıktan mahvolmuşlar dır. Kâğıt fabrikasında nın eline verilmesini £ istemiyorsak, Türkiyenin meşru taleplerini tatmin etmeliyiz. Esasen Türkiye her ne su" retle olursa olsun metalibatınm tat” minini temin edecektir. “Türkiye yeni bir anlaşma imzala” mak istiyor, fakat bu kabil olmadığı takdirde Ankara hükümeti de ki siyasetini takip etmek mecburiyetin de kalacaktır. li İşte hakiki vaziyet bundan ibarettir. Her şey yolunda (o gidecek olursa, Montrö yeni bir Türk — Fransiz pek” tı imkânmı hazırlamış olacaktır. Mom tröde başlanacak Fransız — Türk mü” zakereleri neticesinde Fransa ile diğ gark devletleri arasında paktlara benziyen yeni pakt imzalar; nacaktır. Bu yeni Türk — Fransız paktı ise herkesin hatırında olduğu halde kimsenin bahsetmek istemedi? müstakbel Akdeniz paktının temelini teşkil edecektir.,, İ meı yıldönümü idi. Bir çocuk feci surette parçalandı İzmit, 8 — Bugün buradaki kâ. ğt faklkmsürin feci bir kaza ol muştur, Fabrika işçilerinden F..ik ismin de genç bir cocuk makinelere ba. karken, kendisini birdenbire kayış lara kaptırmış ve anide parçalan. mıştır. Bütün İzmitte derin bir te. essür uyandıran bu hadiseye müd. deiumumilik el koymuştur. Bursanın işgali yıldönümü Dün Yeşil Bursanm işgalinin 16 Bu acı günü hatırlarken onu kurtaran Mehmet. ciği anmak en büyük vazifedir. i i hiçbir mal, hariçten satım yacaktır. İtalyanın ticari ! nin nazim prensibi, mütek esası olacaktır, Zecri tedbirlere dair ? Çarşambaya kaldırı! Ankara 8 (A.A) — Cemi vamca zecri tedbirlerin masına karar verilmiş oldi “e/saUUU VENN VE köre Bİ kanunun vermiş olduğu binaen konulmuş olan z lerin 15 temmuz 1936 dan kaldırılmasına Vekiller b€İ karar verilmiştir. Ingiliz işç birliklerini kongresinf Faşizm ve Nazl düşmanlığı Londra, 8 — Yirmi meri tirak ettiği tredünyonlar (156 ri) konferansında Walter Cit" Je şu sözleri söylemiştir: — Beynelmilel vaziyet 08) velkinden çok daha nazik V€ | dir. Bu müddet zarfında İtal ve nazi sosyalizmi, kanun tan” müsellâh kuvvetten başka bi ka riayet etmiyen bir mü 1 peryalizm halinde ortaya ge” Milletler cemiyetinin teki sının sebebi kararsızlık ve if“ tır, Bizim vazifemiz zafa uğ" İer cemiyetini kuvvetlendir tecavizin kazanmasını kabul Buna mani olmak için her $© ğiz. Faşizmle hürriyet sistemlefi da öldüresiye bir mücadele kongreyi, dünyada sulhun V* tesis edebilmesi için gçadderlf hişe karşı mücadeleye dave lngiliz müdafi tahsisatı Londra, 9 — Yeni müd? sisatı neşredilmiştir. Bütçeye ilâve edilecek | yeni otahsisatlardan 1.059.000, orduya 6.600.” kuvvetlerine 11.700.000 Ti edilecektir. 1936 yılı bahri prosr3” kruvazör, dokuz mubriP yare gemisi ve tahtelb ç edilecektir.