8 Temmuz 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

pe KE Er amma gis Boğazlar konfe HABER — Postası İngilterenin verdiği proje Anadolu Ajansının notu : Bu yeni Ingiliz pröjesi Ankarada iyi bır tesir yapma. mıştır. edilmektedir. ar m a Montröde Boğazlar konferansı- na İngiliz murahhasları tarafından verilen ve konferans umumi heye. tince müzakereye esas tutulan a jenin metnini aşağıya alıyoruz. Bu projenin müzakereye esas tutulma. sına Sovyet murahhasları itiraz et- miş, Ankarada da proje iyi tesir yapmamıştır. İngiliz teklifinin met ni şudur: BAŞLANGIÇ 24 temmuz 1923 tarihinde Lozanda imza edilen sulh muahedesinin 23 ün © ve tayin edilmiş olan pren- sipi, Türkiyenin emniyet çerçevesi da” hilinde, mahfuz bulundurmak suretile Boğazlar namı umumisine (dahil Ça- nakkale Boğazında Marmara denizim .de ve Boğaziçinde seyrisefaini tanzim .arzusile mütehassis olan ..... devleti ,Teisleri işbu mukaveleyi Lozanda imza edilmiş olan mukavelenin yerine ikame etmeği kararlaştırmışlar ve bu mak“ satis her biri kendi salâhiyet sahibi murahhasları olarak şu zevatı tayin etmişlerdir. MADDE: 1 Yüksek Akid taraflar denizden transit prensipini (tanır ve temin ederler. Zikri geçen transit ve seyrisefain bundan böyle inner ,velenin ahkâmile tanzim ktir, Fasıl: 1 TİCARET GEMİLERİ MADDE: 2 Tivaret gemisi tabiri, işbu mukavele” © namenin kısım 'ikisile derpiş eğilme” miş olan, bütün gemilere tatbik olu- nur, MADDE;3 Sülh zamanında, ticaret (o gemileri, işbu mukavelenamenin dördüncü mad” desi ahkâmı kaydi ibtirasisi altında, hiç bir merasime “ muameleye - tabi olmaksızın, sancağı ve yükü ne olursa! olsun, gece ve gündüz, tam bir seyri") meki serbeğtisinden istifade (o edecek- lerdir. Bu gemiler Boğazlarda bir Türk li”) manında durmaksızın geçecekleri za” man, işbu mukavelenamenin bir ny- maralı merbutu ile istifasma müsaade) edilenlerden maada, hiçbir (o resim ve teklife tâbi değildirler, Boğazlardan geçecek olan (o ticaret gemileri, bir numaralı merbut muci" bince almabilecek olan resim ve o tek” liflerin istifasmı kolaylaştırmak mak-| sadile, Türkiye hükümeti tarsfmdan! yere mevkilere tonajlarile, isim” erile, tabliyetlerile nereden geldikler, ri ve nereye gittiklerini bildirecekler”! dir. MADDE: 4 i İçinde veba, kolera sari (humma, lekeli humma vakaları veya çiçek has zuhur eden veya en az yedi gün bu hastalıklar mevcut bulunan gemiler ve kozalik beş defa 24 saatten az bir zamandanberi re; bulaş” mış bir limanı terketmiş olan gemiler Türk makamal: tarafından tayin edi"; lecek sıhhiye memürlarmı gemiye al- mak. için Eoğazlar methali civarında bir sıhhiye mevkii önünde duracaklar”| dır. Boğazlar harielndeki sıhhiye mev kilne indirilecek olan bu memurlar do- layısile rüsum almmıyacaktır. Yukarıdaki fıkrada ( zikrodilmiyen! ve Eye denizinden Boğuzlara giren 5 mi Türkiye tarafmdan vaze” dilen sıhhi muayeneye Türk nizamatr- na tevfikan tabi olmak üzere Boğar Jar methali civarındaki sıhhiye mevkii önümde tevakkuf edecektir. Usulü da” ivesinde sıhhiye patentesini haiz olan gemiler hakkındaki bu muayene müm kün olduğu kadar süratle gece ve gür! düz yapılacak ve işbu gemiler geçişle vi esnasında Boğazların başka hiçbir mevkiinde durmağa mecbur tutulmr yacıklardır. MADDE: 5 Harp zamanında Türkiyenin bitaraf kalması halinde ticaret gemileri 3 ün“ ci ve dördüncü maddeleri hükümleri" nin mahfuziyeti kaydile Boğazlarda transit ve seyrisefain serbestisinden müstefit olacaklardır. Klavuz alma ih” tiyaridir. MADDE: 6 i Harp zamanmda Türkiye muharip | bulunduğu takdirde bitaraf (| ticaret) gemileri düşmana hiçhir surette mua-| venette bulunmamak sartile #eyrüse”, fer ve transit serbestisinden istifade| edeceklerdir. Bütün gemiler Bofazla” Montrö konferansının aki ra gündüz gelecekler ve talepleri üze-| rine kendilerine Türk makamatı tara; fından gösterilen yoldan geçecekler! dir, Fasıl: 2 HARP GEMİLERİ VE MUAVİN GEMİLER MADDE: 7 Bu mukaveledeki muavin tarihinde aşağıda sekizinci a ödadeki mevzuu bahs istisna baki (kalmak şartile 25 mart 1936 tarihli (Londra munhedenamesinin 1 B. 6. maddesinin ilk kısmındaki tarih cari olacaktır. MADDE: $ Muavin gemiler tabiri, bitahsis der niz kuvvetlerine mahsus mayi ve mah”) ee Ki ak naklinde kullanılan as”) nin muavin gemilerine şamil değildir. MADDE: 9 Sulh halinde, denizaltı mis tesna olmak gartile harp gemileri vel muavin gemiler, ister Karidenize sa» hildar devletlere sit olsun, — İster bu denize sahildar olmıyan devletlere Bit! bulunsun ve Boğazlardan geçecek harp gemileri! ve muavin gemiler için on beş gün ev” vel Türk hükümetine diplomasi tarikle! Bu v külü ile bu kuvvete sit bütün mütem mim maWmatı bildireneletir. MADDE: 11 Herhangi bir zamanda Boğazlarda transit halinde bulunabilecek olan bi- tün ecnebi bahri kuvvetlerin azami to” naj yekünu geçiş esnasmda fili hizmet te bulunan Türk filosu tonaj yekünu»; nun nısfını tecavüz etmiyecek veyahud! fil hizmette bulunan Türk filosu tona»; jimin yarısı işbu rakama baliğ olmadr-) ğı takdirde 15.000 tonu geçmiyecektir. Karadenize sahildar veya halinde bulunmaksızm Türkiyenin mü saadesile Boğazlar (dahilindeki bir Türk Umarım: ziyaret eden gemiler bu! tonaja dahil olmıyacaktır. MADDE: 12 Boğazlarda transit halinde © bulu” nan harp gemileri hâmil . olmalari muhtemel bulunan hava gemilerini hiç! bir veçhile istimal edemiyeceklerdir, MADDE: 13 Boğazlarda transit helinde bulunan barp gemileri sakatlık veya deniz arr” zası halleri hariç olmak üzere geçiş” leri için kendilerine lüzumu olan vakit ten fazla Boğuzlarda tevakkuf etmiye” ceklerdir. MADDE; 14 Yukarıdaki maddeler hükümleri tonaj veya teşekkillti ne olursa olsun bir de”) niz kuvvetinin Türkiye hükümetinin daveti üzerine (Obir Türk (limanını ziyaret etmesine hiçbir suretle mâni olmıyacaktır. Bununla beraber mezkür| kuvvetin ziyaretini ikmal ettikten son») ra dühul için takip ettiği ayni yoldan Karadenizde tevakkufluna o müsaâde edilmiş olan Karadenize gayrisahildar bahri devletler deniz kuvvetlerinin to”) naj yekünu, Karadenize devletle” rin sulh zamanı bu denizde bulundur rabilecekleri tonaj yekünu (aşağıda gösterildiği veçhile tahdit edilecek” u A — İşbu maddenin OB fıkrasında derpiş edilen hal müstesna olmak Üze” re mezkür devletler Otonaj yekünü 20,000 tomi geçmiyecektir. B — Eğer herhangi bir zamanda sa“ hildar bir devletin en kuvvetli filosu tonajı Karadenizde Sosyalist Cumhuriyetleri İttüihadının Karadeniz”; deki donanması tonajmı işbu mukave” lenamenin 2 sayılı zeylinde derpiş © Aldiği gibi yüzde ondan fazla nisbette tesavliz ederse (A) fıkrasında zikre” dilen 30.000 ton yekünu azami 45.000, tona kadar bu tezayüde (müsavi bir kemiyette arttırılacaktır. C — Meztfir devletlerden herhangi betinden endişe birinin Karadenizde bulundurabileceği tonaj miktarı mevzuubahs tonaj mec, muu eykünunun dörtte üçü ile tahdit edilecektir. D — Bununla beraber mezkür dev letlerden biri insani maksatlarla Ka radenize bir deniz kuvveti ister ve bu denizde 10.000 tondan © aşağı hiçbir gemisi veya kuvveti bulunmazsa bu devlet Türkiye hükümetinin mahsus müsaadesi kaydile işbu maddenin yu” karıki fıkrası hükümleri hilâfma, ica* bina göre 10.000 tona kadar çıkmak üzere gemiler gönderebilir veya mev cut kuvveti teedit edebilir. İşbu maddenin D fıkrasile istihdaf| edilen ziyaret halleri müstema olmak üzere mezkür devletlerden herhangi birine mer deniz (o kuvvetinin Karadenizde bulunması bir geçmi-| yecektir. 7 münderiç geraitin ayni dahilinde (& Boğarlarda tam bir transit ve seyrisefain serbes tisinden istifade edeceklerdir. Bununla beraber bu şerait muhalif bir devlet hakkında kendisinin harp hatları zararına olarak, kabili tatbik olmıyacaktır. gelen devlet tile ait olduğu hukuk ve var) zalf kendisine transit ve seyrisefaine engel olabilecek mahiyette hiçbir ted- çi almağa müsaade bahşedemiyecek” Bu maddenin hiçbir hükmü Türkiye nin bitaraflığı halinde, sulh zamanım! da olduğu gibi harp zamanında tatbik edilecek olan işbu mukavelenin 18 inci tanıdığı hukur gemileri Boğaz” ransına | Ze , EN * Yugoslav Milli takımı Büyük merasimle karşılanacak Önümüzdeki cumartesi ve pazar günleri şehrimizde biri İstanbul - Belgrat biri de Türkiye . Yugoslav ya olmak üzere iki maç yapacak olan Yugoslav milli futbol takımı, iki üç güne kadar şehrimize gele- cektir, Misafir sporcular burada büyük bir merasimle karşılanacaklar, fe. derasyon tarafından gönderilecek bir mümessil Yugoslav futbolcula- rı hudutta karşılayacaktır, Basketbolcu Feridunun bir oğlu oldu Milli takım ve Galatasarayın kıy metli basketbolcularından Feridun Vasfinin bir oğlu dünyaya gelmiş ve küçüğe Koray adı verilmiştir. Değerli sporcumuzu ve eşini tab rik eder, yavruya uzun omürler te. menni ederiz, Bulgar milli takımı yenildi Sofya, 7 — Berlin olimpiyadina lâzım”) hazırlanmakta olan Bulgar milli takımı Belgratta Yugoslavya isimli takımla yaptığı bir maç da 4-2 mağ lâp olmuştur, tam bir emniyet içinde geçişi içi >) ruri olan koleylıkların iri taahhüt etmektedir. MADDE: 21 24 temmuz 1923 te Tunan N i gibi muayene ve te-| tir. sül harri haklarmı icra oetmieycekler ve hasmane hareketlerde bulunmıyacak”| lardır. Erzak ve mühimmat tedariki ve ta” mirat hususlarına gelince harp gemile-| ri bahri bitaraflık (o hakkındaki 1907 Lâhey 13 üncü mukavelesi ahkümma tâbi tutulacaklardır. MADDE: 17 Harp zamanmda Türkiye mubarip olduğu takdirde 9 ilâ 14 üncü madde”) ler ahkâmı tatbik edilmiyecektir. Harp gemileri ve muavin gemilerin geçişi tamamile Türk hükümetinin yedi ih tiyarma bırakılacaktır, MADDE: 18 Türkiye derhal vukuu (o melhuz bir! harp tehlikesine maruz kaldığı telâk-! kisinde bulunduğu takdirde işbu mu kavelenin 17 inci maddesi hüklümleri-! i tarihinde Lozanda izalanan Boğazlar) de bu babta işbu muahede akidlerin” den bulunan devletlere ve ayni zaman» da Milletler cemiyeti meclisine tebii” gat ifa edecektir. Mületler cemiyeti meclisi (o Üçte iki ekseriyetle bu suretle Türkiye (o tara”) İmdan alman tedbirlerin muhik olma- dığına karar verdiği halde Türkiye hü- kümeti bu tedbirleri geri almağı taah” hüt eder. MADDE: 19 İçinde veba, kolera, sari (o humma, Jekeli humma vakaları veya çiçek hüs-| talığı zuhur eden veya yedi Ti bu hastalıklar mevcut bulunan harp gemileri ve kezalik beş defa 24 saat” ten az bir müddetlenberi mezkür haş- talıklarla bulaşık bir limanı terketmiş olan gemiler Boğazları karanline alan da geçecekler ve Boğazlarda her nevi siraset imkânlarından içtinap etmek için gemide mevcut vesaitle o iktiza eden vafi tedbirleri tatbik edecekler! âir. MADDE; 20 Türkiyenin arazisi ve kara (suları üzerindeki sivil ve askeri tayyarelerin! uçuşuna ait nizamat vazetmek hakkı hususunda diğer herhangi bir devlet ile müsavi derecede bulunduğu ve Üze” Tihde uçuşu menolunan mımtakalar te- #isinde bihakkın tam bir ( serbsstiye malik olacağı tanınmaktadır. j Bununla Beraber, Türltiye bu husus”| taki Türk nizamatının çevresi dahilin”; de menşe ve tabiiyetleri ne olursa ol- sun sivil hava gemilerinin bir taraftan Avrupa ve Asya arasında diğer tara ten dn Akdeniz ve Karadeniz arasmda! Komisyon bilhassa işbu mukavel nin üç sayılı zeylinin hükümlerine tev- fikan statistikleri tı ve 11 inci ve 15 inci maddelerin tatbikma muk” tazi malümat vermek vazifesile mü” kellef olacaktır. MADDE: 22 Türkiye tarafından kendi o rızasile kabul edilmiş olan işbu mukavelename hükümleri mahfuz kalmak şartile, Tür kiyenin arazisi üzerinde ve kara sula” rındaki hâkimiyeti tam ve kâmil olar caktır. MADDE: 33 İşbu mukavelenamenin hiçbir hük” mü gerek Türkiye ve gerek bir âkit taraf için Cemiyeti Akvam misakın- dan mütevellit hak ve mükellefiyetler re halel iraş etmiyecektir. MADDE: 24 İşbu mukavelename 24 temmuz 1923) rejimine müteallik mukavelenameyi ilga eder, MADDE: 25 İşbu mukavelendme (tasdik edile” cek ve tasdiknameler mümkün olan süratle Fransa i Mazinei evrakına tevdi edilecektir. İsbu hükü- met her âkit tarafa bu tasdi rin musaddak $vretini irsal cektir. İşbu Welename o bütün mimzi devletlere; tasdiknameler tev» di edilir edilniez mevkii mer'iyete gi” recektir. İşbu mukavelename mevkii mer'i yete girdiği tarihten 50 sene müddet” le mevkli mer'iyette o kalacaktır. Şu şartla ki bu mukavelenamenin birinci maddesinde kabul ve beyan (o olunan mürur ve seyrüsefer gerbestisine mür teallik prensip hiçbir'zaman İle mur-; kayyet olmıyarak mer'iyette kalacak” tır. Şayet işbu elli senelik müddetin im kızasından iki sene evvel hiçbir âkit taraf muahedeyi feshetmezse bu mua-| hee fesih İhbarnamesinin gönderilme” sinden sonra !ki sene müddetle mer'r, yette kalacaktır. Şayet işbu mukâvelename işbu mağ- denin ahkâmla tevfikan feshedilecek olursa yüksek âkit taraflar (o yeni bir mukavelensme akdetmek (zere topla” nacak olan bir konferansta kendilerini temsil ettirmek hususunda mutabıktır Jar, MADDE: 26 İsbu mukavelensmenin mer'iyete; girdiği tarihten itibaren geçecek her beş senelik devrenin hitammda Ali 4- kit tarafların herbiri işbu mukavelenin Bir haftalık istir” Iskenderiyede '& Rerağa gidecek Olimpiya gidecek .. : Bisikletçiler” Bugün Bük gidiyor Berlin olimpiyadına cek bisikletçilerimiz dün karadan şehrimize 4©“ Bisiklet federasyonu “ Tavidin riyasetimde 1staf')4 len takım bugün Roman? le Köstenceye hareket ©“ 12 temmuzda Bük: cak 148 kilometrelik y#'2. cek olan sporcularımız da İstanbulda bulun ç Bisikletçilerimiz.. “İk kampa girecekler, oli! lesile beraber Berline #“|, dir. A Bir Yunanlı b© i Melihlfi Maç yar p istiyor #* «Evvelki gün matbaamı” eden Yani Vanturis ismiDöl. kendisinin Yunanistanlı bif? duğunu ve burada Melih yapmak istediğini söyledi: 95 piyada hasırlanmakta olaf maç yapıp yapmıyacağıM 2 mizden kendimizden fazin © ve etmiyor ve yalnız rün arzusunu sütunların le iktifa ediyoruz. Ede : ” NE kiliyor Monara, K(A,A.) — m tik mahafili, B Edenin hildirmekle beraber, bunüf! sıhhatine vahim bir fensliği dar olmadığını ilâve eylesfi | Çok faaliyetli bir yıldan Lokarno devletleri ile y 'l mlzakereler arifesinde B toru bir hafta istirahat İİ termiştir. B. Eden Lo İ konferansını hazırlamak İ“$ hafta Lokernoya dönecek “4 | det zarfında dışişleri baka” | has lordu Halifax dilecektir. Ai nan İngiliz © gemileri Berlin, 8 (Radyo ile) terenin Repulse dretnoli” kenderiysye muvasalat 5 Son günlerde diğer birf” harp gemileri de bu li lanmışlardır. yet askeri he Berli 8 (Radyo ile) hava kuvvetleri er! rekkep bir grup yakınd3! yare ederek, Çekoslo” su erkâniyle temaslar“ caktır. 7 11 ve 15 inci maddelerind, rülebilecek olan tadilâti © hakkını haiz olacaktır. 7 Ali âkit tarafların DİS. fikra hükümlerine te ; teklif etmek istiyecek OX etmekte olan beş senelik tamından üç ay evvel Âli herbiri bundan i”) âir. Bu ihbar arzu edile, ef , den ibaret olduğunu gö i ve bu tekliflerin esbab cektir. Eğer yukarıda derpi? dahilinde âli âkitler tara” tadil teklifinde bulunses” “Şi teklif üzerinde diplomat yi anlaşmaya vâsıl olm yi olursa vüksek Akit tarafli z yi tetkik için davet ec, | bir konferansta temsil © ederler.