10 Mart 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9

10 MART — 1936 HABER — Aksam postası iş hayatında rakip olmamalı | Bir fabrikatör di İ hangi işe yatkı yor ki: Hangi cinsin nsa tayin etmeli, o “nayi şubesinde diğer cinsi çalıştırmamalı w Kadının yapacağı iş | Evvelki yazımızda kadın işçi anan bazı patronların çocuk- Odin işçi'almadıklarını, ve böy kadınların çektikleri ıztırap yazmıştık, dın İşçi davasr nasıl halle. bilir? e mesele etrafında idrofil fabrikası anonim şirketi | *ktörü | Sabri şu fikirleri ileri Yor; i Kadın işçi meselesini hallede- Yeğâne yol, bu meselenin iş ti bakımından tetkik ve tas- Milmesidir. b. lâ bazı işlerde kadınlar, İğ, lerde de erkekler daha zi: |; Muvaffak olmaktadırlar. İn. ai ambalâj işlerinde erkek! Ka, hiç bir vakrt kadın isçiler , muvaffak olamamaktadır - Yamun gibi birçok işlerde de iş lar erkeklere nisbetle çok 7 kalmatadırlar. yam gözönüne alarak erkek dm işcilerin çalısabilecekle- Yi şubeleri tesbit edilmeli. İN haricinde iki smıfın yekdi. Mar işlerini yapmasını menet- b amm kadınlara verilen ücret Me de üzerinde çok durul - ty “değer bir meseledir. Kadm- X hayatına atılmalarının er- ç İsilere yaptığı en büyük za- & Salışma fiatını düşürmeleri - Şaman da önüne geçebilmek i- igPılacak sey, kadm - erkek! Arasındaki bu fiat farkını | y kaldırmak ve muayyen iş Sa muayyen fiatler tesbit et- Gvelki yazımızda yazdığımız N Patronlar evli ve çocuklu ka- siler almıyorlar. Ve kadın İşlerini kaybetmek korku. Meuk yetistiremiyorlar | İş Ma, üzerinde en titiz dav-| fmdan evvel ve sonra muayyen | işlerden biri de bu olma- ise büsbütün başkadır. Dünyanm her yerinde olduğu g'bi bizde de evli ve çocuklu ka- dınlar himayeedilmelidirler. Bu- nun için yapılmış birçok nizam - nameler, talimatnameler vardır. Bazı memleketlerde fabrika - lar muayyen mikdar evli ve çö - i cuklu kadm işçi almağa ve bunla. ra daha farklı ücret vermeğe mec- burdurlar. Sonra hemen hemen bü tün medeni memleketlerde ka- dın işçi kullanan fabrikalar, bu kadın işçilerin çocuklarına bak - mak için hususi revirler, oyun, ders, terbiye odaları tesis etmeğe mecburdurlar. Emzikli çocuğu olan işçi ka » dınlar, iş aralarında buralarda mürebbilerin nezaretinde bulu - nan çocuklarının yanına gidip süt verebilirler. Vakra bizim de umu. mi hıfzıssıhha kanununda buna | benzer bir kayıd vardır. Kaydin bulunduğu 177 inci madde aynen şudur: “Gebe kadmlar doğumların . dan evvel üç ay zarfında çocuğu. Bun ve kendis'nin sıhhatine zarar verecek ağır hizmetlerde kullanı. ; lamazlar. Sonra mesai saatlerin - de kendilerine altı ay yarımşar saatlik iki fasıla verilir.,, Güzel bir madde, fakat gayri- kâfi... Hangi fabrikamızda böyle yeni doğurmuş kadınların çocuk- larma mahsus yerler, ve bunlara bakacak mürebbiler var? Hiçbirinde! Sonra doğum zamanlarında iş- çi kadınlara malen yardım etmek ve doğum masraflarını da vermek lâzımdır. İngilterede işçi kadmla- rın yüzde doksanı belediye dis - panserlerinde doğnrurlar, Ve bun- ! ların masrafı hükümet tarafın. İ dan verilir. Yine bu doğum müddeti zar - bir müddet isçi kadına mühlet vermek ve bu müddet zarfında Bütün bir Kadınlar erkeğe Ciğer Vaşingtondan yazılıyor; Amerikanın Virjinya eyaletinde, şim diye kadar misli görülmemiş müthiş bir facia bütün bir şehir halkını matem için| de bırakmıştır, Facianın ölen kurbanla rı tam 269 kişidir, bine yakın kimse de ölüme mahküm bulunuyor. Hidise şudur: l Virjinya eyaletinin oOGavley Bridg şehrinde yeni bir elektrik istasyonu yapı laçaktı, bunun için New River nehrinin suları bir kanalla bu istasyona (o akıtıla caktı. Bir inşaat şirketi birkaç ay bu işi üzerine almış, şehir civarından © işçiler temin etmiştir. Bu yeni inşaat haberi (o şehirde bü yük bir sevinç uyandırmış, aylardanbe ri işsiz olan bir çok kimse kendilerine bir kaç ay ekmek parası temin edecek bir iş buldukları İçin sevinerek kazma kürek işe koyulmuşlardır. Sık sık dine mitle atılan kayalardan sıçrayan toz bu lutları arasında yapılan bu İş öyle pek de kolay ve rahat cinsinden değildir, & ma ne de olsa bir “İş,.dir ve işsizlikten herhalde iyidir. Aradan birkaç hafta geçince facle nın ilk emareleri belirmeğe başlamıştır. İşçilerden bir kısmı pek çabuk O yorul duklarından, nefes almakta müşkülât çektiklerinden şikâyete başlamışlar, bir müddet sonra da çok ıstırap verici ku Tü bir öksürüğe yakalanmışlardır. Bun lara hiç ehemmiyet verilmemiş, hasta iş çilerin yerlerine yenileri tedarik edilmiş tir: Birkaç gün sonra hastalar çoğalmış. ameleler arasında #cbebi bilinmiyen bu esrarengiz hastalık dolayısile (bir kor ku baş göstermiştir. Bunun üzerine bü yük şehirlerden tanınmış mütehassıs dok torlar çağrılarak gitgide (fenalaşan ilk hastalar muayene ettirilmiş ve İşte o za man feci hakikat bütün acıklığıyla mey» dana çıkmıştır: İşçiler “Silikoz,. denilen hastalığa yakalanmışlardır, Bu hastalık tabii halde bir nevi cam olan “gilikat,, tozlarının akciğerlere girip yapışmasın. dan ileri gelmektedir. Derhal tahkikat ve tetkikata giri şilmiş ve kanalım geçmesi için kazılan kayalarm yüzde 97 nisbetinde “Silikat, dan mürekkep olduğu anlaşılmıştır. gündeliğ'ni katiyen kesmeden ö - demek lâzımdır. Bu noktaların yapılması mem: leketin nüfus siyaseti bakımm - dan çok lüzumlu ve ehemmiyet - lidir. Çalışan hayvanlar bile bu haklarından mahrum edilmemek- te, doğurdukları zaman bir müd det istirahat etmelerine müsna - de edilmekte ve kendisinden hiç bir karşılık beklenmeksizini ön- | lerine otları, arpaları konulmakta. dır. İşçilerimizi hayvanlardan da- ha aşağı tutmıyalım. İşçiler hakkında yaptığım an- keti tak'p eden İzmirli bir arka. dasım bana aynen şıt sözleri söy- ledi: — Sen asıl İzmirde kadınların ne kadar fena şeraiti bayatiyede çalıstırıldıklarmı gör. İzmirde yazın güneşin doğma. sından batısıma kadar, yani gün. de en az 12 saat müddetle kadın işçiler tütün ve kokarca tarlaların da çalıştırılırlar. Ellerinde çapa olduğu halde kızgın güreşin al - tında saatlerce iki büklüm. fidan. lar arasında kara toprakları çı. palar dururlar. Buna mukab'l aldıkları para nedir, biliyor musun? On beş ku. ruş, : İş kanunu yalnız sehir isçisi- nin değil, bütün memleket işçisi. nin hakkını koruyacak. onları re- faha ve iyi hayat şartları ile vaşa- mağa kavuşturacak bir kanun ol. malıdır, Ve biz bu kanunun böyle olacağına emin bulunuyoruz. MURAD SERTOĞLU Ve doktorlar haber vermişlerdir: *Böylece “cam tozu,, teneffüs et miş ve hastalığın ilk arazını © göstermiş olanların kurtarılması fennen imkânsız dır; bunlar ölüme mahkümdurlar, kur tuluş çaresi yoktur!,, Bu haber duyulunca bütün şehri de rin bir matem kaplamıştır. Çünkü küçük Galuley Bridz şehrinde bu ke nal işlerinde çalışmamış pek az erkek vardır, Şehrin hemen her O evinde bu “menhus iş,,den dolayı hastalanmış bir veya bir kaç erkek bulunmaktadır. Derken ölümler başlamıştır. Henüz sağ olanlar da kısa bir zaman sonra böy le olacaklarını, kurtuluş (| çaresi olma dığını bilmektedirler. Zavaliılardan bir kısmı delirmişler, bir kısmı yavaş yavaş gelen ölümü beklemektense kendileri © na gitmeği tercih etmişler, geri kalan ları ise derin bir ıstırap içinde tevekkük Tahkikat komisyonu âzasından mebus Mis Allen inşaat şirketini şiddetle itham etmektedir. le kaderlerine razı olmaktan başka çare görmemişlerdir. Bu küçük şehir şimdi / bir Ölüm sü künu içindedir, sokaklar 1ss:z, hiç bir &v den bir kahkaha sesi işitilmiyor. hiç bir simada bir tebessiim < İzi görülmüyor. Mesele hükümet merkezine o akset- kasaba halkının leri camla kaplandı Üç çocuğunu kaybeden ve kocast da hastahanede can çekişen ma - dam Cons tahkikat komisyonunda izahat verirken... kaç hafta sonra ölmem muhakkakmış!,, ... tir. Fakat daha şimdiden, inşaat şirketi nin mes'ul tutulacağı (anlaşılmaktadır. Şirket eğer evvelden tetkikat yaptırıp arazinin bu hususiyetini öğrense ve onâ göre tedbir alsa, meselâ âmeleye maske kullandırsaydı facia O olmıyacağı ileri sürülüyor. Bahsettiğimiz “iş komisyo nu,, azasından West Virginia Mis Allen bu yolda beyanatta bulunmuş ve şirketi şiddetle itham etmiştir. miş, Vaşingtonda hususi surette teşkil) - edilen bir “iş kömisyonu,, meseleyi tet kike başlamıştır. Ölüme mahküm işçile rin de davacı ve şabit olarak (o çağrılmış! bulundukları bu komisyonun müzakere leri yürekler parçalayıcı sahnelerle dolu geçmektedir. Zavallı işçilerden bir kısmı (İsyan halindedirler; “yaşamak istiyoruz? Bizi! kurtarm!,, diye haykırıyorlar. Bir kısmı| ise bitkin ve mütevekkildirler, kaderle| rine razı olmuş görünüyerler, , Madam Jones isimli bir davacı bu ka | nal işinde üç oğlunu okaybetmiştir ve kocası hastanede can çekişmektedir. Es ki boks şampiyonlarındın zenci Jhonson vaktile yüz kilo sikletinde mükemmel bir atletken şimdi ancak elli altı kilo ge İen bir İskelet halindedir. diyor ki? «— Doktorlar ciğerlerimin bir cam tabalcasile örtüldüğünü söylüyorlar. Bir Komisyon henüz kararını vermemiş Jozef Conson ismindeki bu zenci eski boks şampiyonlarındandı ve işe başladığı zaman yüz kilo geli. yordu. Şimdi sıkleti ancak elli altı kilodur. Ölüme mahküm olan bu zavallı, kendisi gibi yüzlerce ar- | kadaşile beraber, şimdi mukadder olan âkibetini bekliyor. SOVY Dikiş Nakış ve Sanayi wX& Makinaları # mer (' Anadoluda Acante araniyor. UMUM DEPOSU KAYAN AL İY MPİ İİ