20 Aralık 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Paris konuşmalarının ne düşüncelerle yapıldığı hakkında çok önemli beyanatta bulundu ve sonunda dediki: Muvaffakiyetsizliğimi ow 6 o z vaziyeti daha tehlikeli bir hale getirdi! Kabinesi “Bugün bu teklifler tam ve sarih bir surette ölmüştür !,, dedi. 397 reyle Birkaç gündür heyecanla bekle. Paris konuşmaları nasıl başlardı men İngiliz parlimento (toplantısı dün yapıldı. Son Paris sulh plânmdan mes'ul tutulan İngiliz hükümeti, mec Ba önüne çıktı. Dün istifa etmek mec. buriyetinde kalan İngiliz ODışbakanı Bir Samoel Hor da parlâmentoda iza. hat verdi. Muhalefet parti Yiderleri mukabe./ Me ettiler, Fakat sonunda İngiliz hü. kümeti yeniden itimat reyi kazandı. Kazandığı itimat oreyi 165 e karşılık S1 dir. Pariâmente açılıyor İngiliz parlâmentosu Avam kama. ram dün saat 15 de açıldı. Salon tık. İm tekirm dolu idi. İngiliz £ velliahdi, Tordlara mahsus kamarada bulunuyor &n. Başbakan Paldvin içeri üzüntülü hir tavrrin girdi. Ardından, istifa etmiş Dışbakanı Sir Samoel Hor girerken yalnız ka - Bine azaları tarafından alkışlandı Sa. moel Hor kürsüye çıktı. Sir sSamoel Hor Umumi harp ve İngiltere #alya harbı ” — Sir Sameel Hor söze bir nezaket Başlangıciyle giriştikten o sonra dedi ti: “Hariciye nezaretine ilk geçtiğim vakit, kendimi iki büyük mesele kar. gınnda buldum. Bunlardan biri, umu. mf hir Avrupa harbine hemen mâni olabilmekti. Öbürü, elimde (bulunan her vasıtayla Büyük Britanya ve İtal. ya arasında münferit bir harp çık. masa meydan bırakmamaktı. Bütün gayretlerimize rağmen mü. harebe Afrikada (başladı ve bütün dünya için gün geçtikçe tehlikesi ar. tan müteaddit meselelerin ortaya çık. masına sebep oldu. Petrol ambargosu “Bizim iki vazifemiz vardı: Müş terek harekete bütün (kuvvetimizle devam etmekle beraber ayni zaman . da bir sulh zemini bulmak ta bu vazi feler meyanında idi, Fakat bunların #kisinde de on beş gün evvel kat'i bir dönüm noktasına geldik. Bu dönüm noktası içimizden birçoklarının bek lediğinden daha çok evvel karşımıza çıkmış bulunuyordu. Filhakika petrol ambargosu meselesile ortaya büsbü . tin yeni bir vaziyet açılacaktı. Şüp. “İşte on beş gün evvel bu şerait altında Parise gittim. Konuşmaları . mız bir harp tehdidi havası içinde başladı. Milletler (oCemiyetinde axa bulunan devletlerin ekserisi hattâ ta- askeri bir harekete muarızdı . lar. İşde büyük omüstwweliyet vardr. çünktü beş gün sonra Cenevrede petrol ambargosu meselesi müzakere edile . cekti, “Diğer taraftan zecri (tedbirlere iştirak eden aza devletlerden, biz müs tesna olarak, hiç birisi askeri ihtiyat tedbirleri almış bir vaziyette değildi. Cenevrede bir inkıtam önünü almak ve zecri tedbirler cephesinin dağıl . masına mâni olmak için (İngiliz — Fransız birleşik hareketini elzem gö - rüyordum. Tekilfleri kendiside beğenmiyor Tanzim ettiğimiz teklifler Fransa hükümetinin, üzerinde çalışmayı ka . bul ettiği asgari esastı, Pana gelince, bu plânm bazı noktalarmı oMüvafık butmamakla beraber, (o müsakereleri hattâ zemin Üzerinde yapmayı muvak katen bunlara muvafakat etmeği mu. vafık buldum. Fakat harp, gene müzakere yollle bitecektir “Ben Parise giderken ayni saman- dn Habeşistan dn © düşünüyordum. Fikrimce muharebe iki suretle bite . bilirdi: Ya müzakerat yahut iki ta. raftan birinin silâhını teslim etmesi. Ben zannediyorüm ki, bu harp müza. keratla bitecektir. Vakrâ yaptığımız müzakereler suya düşmüştür. Fakat anlaşma İhtimali bakidir. 'Teşebhüsti. müzün muvaffakıyetsizliği (vaziyeti daha gücleştirmiş, daha tehlikeli bir hale getirmiştir. Faal bir mesai birli. ği olmadan emniyeti zımân altma al. mak kabil değildir. Bu olmaymea Mil Tetler Cemiyeti ortadan kalkar. Hor neden istifa etti? “Şimdiki şerait dahilinde takip et. miş olduğum yolun yegâne yol oldu . ğuna samimi bir surette kani bulunu. yorum. Fakat bir hariciye nazırı için bütün vatandaşlarının tasvibine lâyık olmayı birinci derecede bir şart adde. debilirim. İşte bn tasvibe mazhar ol - madığımı gördüğüm içindir ki, vazi - femden istifa etlim. Çekilmemin ye. güne sebebi budur, he yoktur ki petrol ambargosu tatbik Maynalefetin sebebi eğilir ve buna Milletler (Cemiyetine! ara olmıyanlar da iştirak ederse, bu tedbirin karşısmda muhasamatın 80. nu gelecekti, Diğer devletlerin vazıyeti “Diğer taraftan aldığımız haber . ler hükümetlerden hiçbirinin petrol ambargosunuan İtalyanın bir askeri tedbir ve kendine karşı bir harp hare. keti olarak telâkki etmesi hâdisesine ehemmiyet vermemezlik edemiyeceği. ni gösteriyordu. | İngiltere italya karşı karşıya “Biz, bir millet olarak, İtalyanın herhangi bir tehdidinden hiçbir suret le korkmayız. İtalyanlar bize taar. ruz ederlerse, mukabele ederiz ve ta. rihe bakılırsa görülür ki muvaffakı - yetle mukabele ederiz. Fnkat bizi büs. bütün başka bir mesele meşgul ediyor du: Eğer buna benzer bir münferit ta. arruz herhangi bir hükümete karşı tevcih edilir ve o hükümet diğerleri . nin tam bir müzaheretine mazhar ol.' mazsa bu taarruz doğrudan doğruya | Milletler Cemiyetinin duğılmasmı i. cap ettirecekti., “Bütün hükümet İstifa etmel!,, ! Sir Samosl Hordan sonra İşçi partisi lideri binbaşı Atli söz alarak hükümetin kendi yüklendiği mes'ali . yeti üzerinden atmak için Dışbakanını feda ettiğini söyliyerek demiştir ki: “Eğer M. Horun istifası (oşayanı kabul ise bütün hükümet istifa etme - lidir. Mecliste verilerek (o bir takbih kararı bütün İngiliz milletinin Fran . sız — İngiliz sulh teklifleri hakkın .. daki mütaleasma tercüman olacak . tır. Bu tarzı hareket müstakbel harp. leri teşvik mahiyetinde (olduğu için barışa değil kılıca yardım eder. Bu barış şartları, hükümeta yardım et. mesi için ikna edilmiş olan bütün müntehiplere kazşt bir dizenbazlıktan başka bir şey değildir. Muhalefet liderinin diğer sözleri şunlardır? “Bugün en büyük alâka uyandı - ran iki meseleden biri memleketin na. musu, diğeri Başvekilin kaysiyetidir... “Eğer hükümet Par's sulh teklif. lerini reddetmezse bütün dünya anar- şi ve harp haline düşecıktir.., Lider bundan sonra, meclise teklif ettiği takbih takririni okumuştur. Baldvinin söylevi; İngiliz Başbakanı Baldvin, isti - fn eden arkadaşı Hor hakkında sitayiş kâr sözlerle söylevine baslamıştır.: Hor kim? “— Onun aramızda ayrılmasına yalnız hükümet Jen bir zayiat olarak değil kendisine karşı bes'ediğimiz şah si hürmetle muhabbet (o dolayısile de müteessir bulunuyoruz. Hor elliden fazla memleketi bir arava toplıyarak müşterek bir rol ifası hasusunda hiç kimsenin gösteremediği müuvaffakı - yeti elde etmiş bir adamdır, Teklifleri red Için zaman kalmamış “Sözlerimde pek açık ve pek sa - mimi olacağım. Hor Paris konuşma - larına iştirak ederken pezar günü n. ramızda irtibat tamamen kesilmiş bu Tunuyordu. Anlaşmanın imza edildi .. ğini ancak pazartesi sabahi ( aldığım Horun bir mektubu ile anladım. Hor kabinenin de yapılan şeylere muvafa.. kat etmesini bizden istiyordu. Bu mek tup elimize geldiği dak'kada Fransız matbuatı sulh geraiti hakkında bazı neşriyat yapmış (bulunuyordu, Biz arkadaşımızın tarzı hareketini tetkik ederek onü tasvip veya reddetmek ve kararımızı kabi! olduğu kadar süratle ittihaz etmek mecburiyetinde kaldık. Bu teklifler hiç birimizin hoşuna git. medi, Pek ileri şidilmiş olduğunu gö- rüyor ve onları değiştirmek arzusun. da bulunuyorduk. Asıl baş mesnliyet Habeş topraklarının taksimi münasebetle Habeşistan — Allahım beni dostlarımdan koru, düşmanlarımla ben baş ederim. — Yugoslav karikatürü — itimat kazanan Baldvin de bana teveccüh ettiği için uzakta bu . lunan arkadaşımızı müdafaa etmek kararını derhal verdim. Baldvin artık bu tekliflerin öldüğünü söyilyor “Vakıâ tekliflerle çok ileri gidil - miş olduğu iddiası beni mütehayyir etmiştir. Fakat gerek muhafazakâr - ların birçoklarında ve gerek memleke tin muhtelif taraflarında sırf vicdan ve namus noktasından kendini göste. ren bu derin hisse intizar etmiyor « dum. Bu tekliflerin İngiliz efkâr u. mumiyesi tarafından kat'iyyen tutul. madığını görmekle beraler asilka. rarın Milletler Cemiyeti o tarafından verilmesine intizar edileceğini tahmin ediyordum. Fakat bugün bu teklifler tam ve sarih bir surette ölmüştür. İngiltere, hükümeti onları yürütmek için hiçbir teşebbüste bulunmıyacaktır, İngiltere politikası, mazide olduğ” hibi, Millet. ler Cemiyetine 'stinat etmektedir. Hü, kümet yalnız Milletler Cemiyeti vası. tasile hareket (o edecek ve o cemiyeti kuvvelendirmek için bütün gayretini sarfedecektü. Hükümet bu teşekküle olan itimadını feda etmiyecek velâ. zım geliyorsa nu daha müessir bir şekle nasıl getirmek katil olabilece. ğini tetkik eyliyecektir. Hükümet Itimat reyi istedi İntihabat esnasında (söylediğim bir nutukta barışı devan: ettirmek hu susunu müteahoil (bulunduğumuzu söylemiştim. Bu belki ketay bir vazife değildir. Meclis mütalea!'mı elddiyet. le telâkki ve tavsif ederken bana taraf tar olduklarını söyliyerlerin hepsin. den bu akşam itimat rey! vermelerini talep ediyorum. İşte bundan sonra yukarda nis . betini gösterdiğimiz bir (ekseriyetle hükümet gene mevkiini wuhafaza et. miştir, Hükümetten sorgular : Diğer devlet.erin İngiltereye yardimi meselesi Muhalefet iideri binbaşı Alti bu sırada hükümete iki mülim sorgu sor. muştur ki şunlardır: “1 — Italya tarafndan İngilte -/ reye bir hücum yapıldığı (takdirde Fransadan başka diğer devletlerin ne yapacakları kendilerinden sorulmuş mudur? 2 « Zecri tedbirlere o başlandığı halde petrol ambargosu niçin tatbik edilmemiştir? ,, Buna İngiliz Maliye Bakanı Nevil Çemberlayn şu yolda cevap vermiştir: “.« Akdenizde İngitereye karşı bir İtalyan hücumunun vukü bulması ihtimaline binaen Fransa dahi dahil olmak üzere bütün Akdeniz memleket lerinden bize ne şekilde yardım ede - ceklerini sorduk Fransa müstesna ol. mak üzere bütün diğer devletler bize yardım edeceklerine da'r kat'i temi. nat verdiler. İ “Zecri tedbirlere gelince: Musö -| Yini ekonomik tedbirleri harp tedbiri saymıyacağını, fakat petrol ambargo. | sunun harp demek olacaını söylemiş ti. Bu vaziyet karşısında petrol am - bargosunu tatbik edebilmek — için iki mühim şarlm temin edilmesi lâzım| geliyordu: Milletler Cemiyeti petrol ambar gosunun filen tatbikmi temin etmeli. dir. 2 — Bu vüzden Milistler Cemiyeti üyelerinden biri hücuma uğradığı takdirde diğer üyeler derhal rilewma | uğrıyanın yardımına koşmalıdırlar.,, 2 İRKANUN Siyas İnsiiz parlâmentosund! münakaşaların manası İtalya — Habeş harbine" yet vermek için Pariste hazır! barış projesi dünyanın heme tarafında heyecan uyandır Fakat denilebilir ki bu hey zami haddini asıl İngilterede muştur. Vedün İngiliz par' tosu bu yüzden büyük mün lara şahit olmuştur. Yalnız muhalefeti teşkil amele fırkasının değil bütün liz milletinin asabiyete kapı! derin sebeplere dayanmakt Son günlerde bazı siyasal müs relerin tarzı idaresi yalnız © da değil İngilterede de cidâ razları davet etmiştir. İngili? binesinin şüpheli ve müteredöl yasası İngiliz haysiyetine b tirmiştir. e İngiliz milletinin kolayca demiyeceği ve affetmedi hiseler kendisinin ohüki tarafmdan © aldatılmasıdır. bunun neticesi olarak da. her tada İngiltereden, İngiliz sözü şüphe edilmektedir. Son birkaç ay zarfında hn milletinin büyük bir çokluğu bir ideale büyük bir samimi sarılmıştı. Herkes milletler © yetine bağlanmakla dünya ? nın temin edileceğine in Habeş — İtalyan ihti da milletler cemiyeti o vasi halledileceğine İngiliz # ciddi surette kani olmuştur. » önce yapılan intihabat esi da bu siyasaya teraftar © ol” rey vermiştir. İntihabat bit! ve mevkiini tabkim ettikten * hükümetin başka bir yol tak” mesini İngiliz efkârı umu” affetmemiştir. İngiliz kabinesinin son #Ü' de güttüğü yeni siyasanı” takım mecburiyetlere ve resli re dayandığı tamamen inkâr * mez. Bunlar omeyanmdt f sanm mütereddit — siyasf İngiliz imparatorluğunun #' bulunduğu tehlikeler başt* mektedir. Fakat İngiliz efkârı umuf bu defa İngiliz diplomatls”” başka türlü düşünmüştür. İ kabinesinin Fransaya fazla * cüh etmesini doğru bulmad'! bi, barış imkânlarını aramak! raber, milletler cemiyeti * sından ayrılmamasını ısrarl? miştir, Sir Samoel Hoar'ın istif? ni bir siyasanın başlangıcın! ! edeceği şüphesizdir. Fakat P* fa en ziyade son günlerde oi sarsılan İngiliz haysiyetini Ğ yeye yarıyacaktır. İngiliz efkârı umumiyefi| detle harekete gelirken d€ ve yarının ihtimallerini düşü tile, Raif N, Mİ HABER'4 Veüllem tllaan. yöz