16 Nisan 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10

“ ” $ — « & HABER — Akpııı thıx 16 NISAN — 1885 O Osmanlıcadan Türkçeye Sö klavuzunu mneşrediyoruz 1 — Öz türkça köklerden — gelen ::ıfteımlıwg-ıo('l'.“) W:: (alâmeri) konmuştur. Bunların biri hakkanda sırası ile uzmanlarımı - mütehassıs) yanlarını gazete - şekilleri aslt ügüm olan hüküm, türkçe “çek. kökünden golen şekil gibi. Ibra etmek (Bak: beraef) — Be - rilemek Örnek: Kendisinde hiç bir matlu- Bum kalmadığından, ibra etmekte bir Bets görmedim — Kendisinde hiç bir alacağım kalmadığından, berilemek < te bir siyan görmedim. Tbram etmek (ilhah etmek) — Üz- tüne varmak Örnek: Arzunuzu isaf etmem için bu kadar ibram ve iühak etmeniz doğ- vu mudur — Arzunuzu yerine getir - mem için bu kadar üstüme varmanız doğru mudur? İbraz etmek — Göstermek Örnek: Sözünü ispat etmek için bir Desika ibraz etti — Sözünü kanıtmak *otn bir belge gösterdi. İbre — iğne Örnek: Pusulanın ibresi daima şi. mali ürae eder — Pusulanın iğnesi her saman huzeyi göslerir. Ihret — Öğrenek, örnek ders Örnek:; 1 — Şu mücrimin hali size Bir iöret olsun — Şu suçlunun hali size Öör ârnek (ders) olsun. 2 .— İnsan, her şeyden bir ibret al . Mavlı——h—i—ıı-.- nek almalıdır. Tön — Oğul Thtilâ — Düşkünlük Örnek; İşret ibtilâsı, ibtüldlerin en sabiye mübteld bör adam — İçkiye, kumara, türlü kötülüklere düşkün bir “dam. İbtidar etmek — Başlamak Örnek: Menaiye ibtidar edder etmez önümlizdeki — müşküldüm — vahameti kendini gösterdi — aÇlışmaya başlar başlamaş önümüzdeki güclüklerin a - girlığı kendisi göşterdi. Tbml etmek — Bol bol vermek (Bak: bezletmek). İcab — Gerek, Tüzam (T, Kö.) Örnek: 1 — İşin lcahı ne ise onu yapmalı — İşin gereği ne ise onu yap- malı, ? — İcabına göre hareket ediniz — Lüzumuna göre hareket ediniz. İcab ve kabul — Kanışma Örnek: Enlldıkd_.h_l e inikad eder — Her iki bağıt, bür Hanışma ile bağıtlanır. Muçibince — Yapıla Örnek: Bu emiyneameyi Vekile arz ile mucibesini alınız — Bu buyrultu - vu Bakana sunarak yaplasım alınız. Tcabet — Kabul Örnek: Davetinize icabeti dir va » vife addederim — Çağrışınızı kabulü Borç sayarım. ATecabet etmek — Kabul etmek kârdır — Siz bu kadar çağırdıktan | sonra onun da kabul edeceği besbdel - ' Iuletııızk İcad etmek (T. Kö.) Keşfetmek «« 1 «« Açınlamak, 2 — | (Bak: icad) Icad ve ihtira etmek — Bulmak Örnek: Gramaofonu Edişon icad ve ihtira etti — Gramofonu — E'dison Buldu. Tcad ve ihtira — Bulu letin en mühim icabatından biridir — Hükmün yürütümü, tüzenin en önem. li gerekterinden biridir. Tcrayi san'at etmek, icrayi memu- riyet etmek — Ekzemek Örnek: 1 — Türkiyede icrayi san- at etmek için ecnebiler hakkında bazı eşkâl ve merasimin ifaşı Târımdir — Türkiyede ekzemek için yaduyrular hakkında bir takım şekillerin ve tö- renlerin yerine getirilmesi gerektir. 2 — Bir memur için icrayi memuri. Örnek: Ön beşinci asra bir icad ve yet etmek vazifedir — Bir işyar için ihtira asrt denilse sezadır — On be - şinci asra bir bulular asrı denilse ye- rürdedir. BŞ Mucit, muhteri -- Bulman, bulan Örnek: Büyük mucit ve muhteri - lerin isimleri tarihde hürmetle anı > lir — Büyük bulmanların adları ta « rükde saygı ile anılır. Tcar — Kira (T. Kö.) kcar etmek — Kiralamak, kiraya vermek Örnek: ? — Evini, aylığı elli lra> ya dcar etmiş — Evini, aylığı elli li raya kiralamış. 2 — İcar etmek istediğim odaya kenüz bür talip çıkmadı — Kirala . mak istediğim odaya henüz bir istek- li çıkmadı. İcare — Kira Örnek: Bu evin icaresi senede altı vüz lüradır — Bu evin kirası yılda al- tı yüz Hiradır. Mucir — Kiralıyan Örnek: Muciri ile bir türlü anla - Örnek Mucirle müstecir arasında tamn bir itild? var — Kizalıyanla kira- ct arasında tam bir anlaşma var. İsticar etmek — Kiralamak Örnek: Bir oda isticar etmek isle- dim, başıma gelmiyen — kalmadı, bir türlü bulamadım — Bir oda kirala - mak istedim, başıma gelmiyen kalma- dı, Bür türlü bulamadım. İcaz — Tansıtma Tcazet —- İzin Telâ — Sürme İçlâl — Ululama Telâs, ik'ad — Oturtma Tcmal — S$oma Örnek: eşelenin iemali şu ki.ı — Sarumun soması şu ki.e İcmal etmek —— Somlamak Örnek: Meseleyi o kadaz iğlâk et. tiniz ki gimdi onu icmal etmek bile müşkül! — Sorumu o kadar karıştır - dınız ki şimdi oau somlamak bile güç. Hülâta — Üzet Örnek: İşin hulösası aranacak o » Tursa — İşin özeti avanacak olursa, Hülâsa etmek — Özetmek Örnek: Şimdi müsaadenizle mese- Teyt bir hülâsa edölim — Şimdi izni - mizle sorumu özetelim. Tera (Tüzel temir) — Yürüt. Örnek: Verilen hükümlerin icrası içön evini satışa çıkardılar — Verilen hükümlerin yüreti için evini satışa çı kardılar. İçra etmek — Yürütmek, yapmak Örnek: 1 —« Bir kere hükmedilen Bir şeyi behemehal icra etmek lâzem- dun — Bir kere hükmedilen bir çeyi ne olursa olsüun yürütmek gerektir. 8 — Emrinisi icra etmek bana hem vazife hem de — şerefdir — Emrinizi yapmak bana hem ödev hem de anur- dür, Tera ettirmek — Yaptırmak Örnek: Yalnız emretmok kifayet etimez, cmirlarini icra ettirmek de lâ- zaımdır. — Yalnız emretmek — yetmez, emirlerini yaptırmak da gerektir. işini ekzemek bir borçtur. İcra dairesi — Yürütge Örnek: Elimdeki hükmü icra dal - resine götürerek lerasını taleb edece- ğim — Elimdeki hükmü — yürütgeye “gölürerek yürütülmesini ulııeteğlın.[ letisar etmek — (Bak: cesaret.) Içtihad — Özelgörü Örnek: Herkesin bir fikri olabilir, | fakat içtihad sahibi olmak bllyük bir vukuf ister —- Herkesin bir düşünüşü olabilir. Ancak özelgörü — 1ıssı olmak Büyük bir bilgi ister. İçtihadi — Özelgörük Örnek: İçtihadi meselelerde hâ - kimler kendilerini kanun yapacak ol- salar ne türlü bir hüküm koyacaklar» sa ona göre karar verirler. — Özel - görük sorumlarında hükmenler, ken- dileri kanun yapacak olsalar ne tür « tü bir hüküm kayacaklarsa ona göre karar verirler. İçtima — Toplanma, toplantı Örnek: Bu sene parlamantunun iç- timarnı vaktinden evvel yapmağı fay- dalı bulmuşlar — Bu yıl parlamente- nun — toplanmasını vaktinden önce yapmağı Faydalı bulmuşlar. İçtima etmek — Toplanmak Örnek: Büyük — Mület Moclisi I art 1934 de içtima etti — Kamutay 1 Mfart 1934 de taplandı. İçtimai — Soysal (Bak: cemiyet) Örnekz İçtimal meseleler f—unîır——mu—m dir — Söysül sorumlar üzerinde bü - Yyük bir özen He hükiütmn vermelidir. Müçtemi — Toplanık Örnek: Müctemi bulunan heyetin Bu mesele hakkında hemen bir karar vereceğini ümid ederim — Toplanık Bulunan kurulun bu sarum hakkında hemen bir karar vereceğini umarun. İçtinab — Kaçınma (Bak: Hazer) Içtinab etmek — Kaçınmak (Bak: Hazer) Idam — Yoğatım Örnek: Son isyan hareketine pişva olanların birinin salben idamına ka - rar verildi — San azt hareketine ön: ayak olanlardan birinin asılarak yo- #atımına karar verildi. Idam etmek — Yoğatmak Örnek; Bir mücrümi idam etmek, me Radar acı olursa alsun içtima bir lâzimeyi yerine getirmektir. «« Bir suçluyu yoğalmak ne kadar acı olur. sa olsun soysat Bir gerekliği yerine getirmektir. Tdame etmek —- Devam ettirmek Idana —- Borç verme Örnek: Zürraa idane için eskiden yapılan miücsseşelerin yerini simdi Zi- raat Barıkası işyal ediyor — Çiftçile- re borç verme için eskiden — yapılan kurumların yeniri şimdi Ziraat Ban - kası tutuyor. ; Idare — Tutum — (Fr.) Economie Örnek: 1 — İdareli adam — Tu » tumlu adam — Un Romme öcanome. ? — Bu işteki idarenizi çok beğen « diğimi söyliyeyim — Bu işteki tutu » munuru çok beğendiğimi söyliyeyim. İdare «« Yönetim, çevirim — (Fr.) Administratien Örnekz 1 —« Devlet idaresi -- Dev let yönetimi Administratlar de FEtat. 9 — Her mücssesenin idaresinde bir takım müşküller alabilir — Her kurumun çevriminde bir takım güç « Tüktler olabilir. Idare — Yönetge — (Fr.) Admi - nistration Örnek: Posta ve telgraf idaresi - ne gittim — Posta ve telgraf yönet , geşine gittim — Je suis allâ â Vadni - nistratlon des postes. İdare etmek — Yetmek — (Fr.) Örnek: Siz bu kadar davet ettik | — İcra ve infaz — Yürütüm Suftir tansonra onun da icabet edeceği aşı.| — Örnek: Hüküm icra ve infazt addı | — Örnek: Bu Radar para beni idare Mi vi Ai Sidle A a a lek dökz İ B e NT kunu bir kanum muhafaza dir — Devlet işyalarının haki Ranun korumaktadır. eder «« Bu kadar para bana yeter —« Cet argent me suffit. Idare etmek — Çevirmek — (Fr)| Diriger l Örnek: Evt idare eden kadındır — Evi veçiren kadındır. — C'est la fomme gul dirige la matson. İdare etmek — Yönetmek — (Fr.) Diriger, administrer Örnek: Bükümet işlerini idare et» mek — Hükümet işlerini yönetmek — Diriger (administrer) Toa affaires du göuzernement. İdari — YW—-(I: Adminis- tratif Örnek: İdart meselelerde hal ve zamana göre hareket olunur — Yö - netsel sorumlarda hal ve zamana gö - re hareket olunur. sav doğru dcğildır. Tddihar etmek — Birikti ma — (Fr.) Politigue d'atermelmeni (d'au jour le jour) Örnek: Cümhuriyet, Osmanlı im - paartorluğunun idarci maslahat si - yaseti yerine İş başarınak davası gü - der — Cümhuriyet, Osmanlı ümpara- torluğunun oluruna bağlamıa sıyasası yerine iş başarmak davaşı güder — A la place de la politiğue d'atermole- ment (d'am jour le jour) de Fanclen Binpire Ottoman la Röpublige Tur « gue poursull un idöal —de rönliştin pratigue. Tdarei — akdah — Tavust — (Fr.) Toast Idarei akdah etmek — Tavusmak Harei mülkiye — Sivil yönetim Örnek: İdarci mülkiye ve askeri - we — Sivll ve süet yönelüm — Admi, nistratton civile et milttaire, Sevk ve idare «« Güdüm — (Fr) Directien Örnek: Bu muazzam sâyin sevk ve idaresini sizin düşunuza tahmil edi - yoruz — Bu büyük çalışmanın güde. mMini iİsizin omuzunuza yüki Sevtrıidmolıııek Güdıııık.. biribirine e sına herkesi idhal etmek m lur mu? — Bu sırları bilenler herkosi girdirmek uygun olur 2 — Kendişini kabul salo hal edince — Kendisini kabul na sokunca. 8 — Bu cümleyi de çine idhal edelim — Bu yaztardın içine koyulım. İdhalât — Giri — (Fr.) Idhalâta aid — Girel — partatif Örnek: İdhaldta ait hesaj ay verdiiğ neticeye göre — Ğ sapların bu ap sordiği İhracat — Çıkı —» (Fr.) Bi tion Örnek: İhracat mali da birinci sanıfı tütün işgal Çıkı mallarımız arasında b Onıol':hlnlır mütalealar arasında bu müzakereyi ıml:uldun“pbü'm_ Bu. kadar terş oğlar arasında bu ko - Örnek: — Müdirane umurumuzun yüksek Bilgi ve kudretlerine güvene - rek — Yönetmenlerimizin yüksek bil- gi ve erklerine güvenerek... Umum müdür — Genol direktör — (Fr) Directeur gendral Müdür — Direklör — (Pr.) Divec. teur Memur — İşyar »- (Fr.) Foncti - ADAPAZARI Türk Ticaret Banka Merkezi: Ankara Tamamı ödenmiş sermayes 2,200,000 Jirk (irü Türkiyenin her yerinde şute ve muhabirleri Her nevi Banka muamelâtı yap İstanbul Şubesi: Telefon; 22042 Galata Şubesi: Telefon 43201 AAKPUŞART Ş Büyük Tayyare Pîyangos Şimdiye kadar binlerce kişiyi 7 ' etmiştir. Yeni tertib plânını I .ci keşidesi IT-Mayıs-1935 tedi Büyük Ikramiye : 28000 Lir' SÜ e e —— Çrdan Ka aS he BÜi d v ö n Z ldbar, nokbet — Bahtsızlık © » Örnek: Para iddihar etmek &i Tdarel maslahat — Oluruna bağla- nawı,mımıü