21 Şubat 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

3 — 'lk'ıım Postası Casus kadınların idamı (Baş taratı 1 ıncide) Bu son ikisinin ölümden kurtul. malarına sebeb de aslen Alman olmayıb Lehli olmalarıdır. Mahkeme neticesinde anlaşıl- dığma göre bu casusluk teşkilâ- tını yapan asıl Sazmovsk'dir. Bir Lehli zabit olan Sazmosvki birkaç sene evvel Almanyaya gel miş, bol para sarfederek birçok tanınmış Alman kadınlariyle ta- nışmiş te: bunlar vasıtasiyle Al- man askeri esrarını elde ederek kendi hükümetine bildirmişti, Sazmosvki sıksık balolar ter- tib ederdi. Sivil Alman memur- ları son zamanlarda kendisinden şüpheleniyorlar ve takib ediyor- | lardı. Nihayet bir gün gene bir balo esnasında birdenbire içeri- ye girerek herkesi tevkif etmiş- lerdi. Fakat yakalananların çoğu suçsuz olduğundan mahkemede serbest bırakılmış, yalnız Saz - movski ile üç kadın mahküm ol- muştur. Benita von Falkenhayn Al - manyanın eski harbiye nazırla - rından ve umumi harbin meşhur kumandanlarından General Fa - kenhaym'ın oğlu binbaşı Falken - haym'ın boşanmış karısıdır. Benita fevkalâde güzel — bir kadındı. Falkenhayn ile birkaç sene evli olarak yaşadıktan son- 'ra ayrılmış, ve gene meşhur Al - man Aristokrat zenginlerinden Von Berg'le evlenmişti. Von Berg hâlen Almanyada mühim bir mev ki sahibidir. Karısının hapsedil- diğini haber alır almaz, — karısı daha hapiste iken derhal kendi- sini boşamıştır. Bunun üzerine Benita tekrar eski kocasının is - mini almıştır. Reneta von Nazmer de — çok genç ve güzel bir kadın olub, bir zabitin boşanmış karısı bulunu - yordu. Üçüncü mahküm İrena, daha henüz evlenmemibtir. Aslan Al- man olduğu halde — mahkemede Leh tebaasından olduğunu isbat etmiştir. Sazmovski zengin olduğu ka- dar yakışıklı bir adamdır. Bu üç kadını da kendilerine ayrı ayrı kıymetli hediyeler vermek, ve kur yapmak suretiyle elde etmiş- tir. Kadınlardan üçü de genç Lehliyi seviyorlardı. O da bu aşklarından istifade ederek ga - yet mühim vesikalar elde etmiş - tir. Saznovski mahkemede her şe- yi olduğu gibi itiraf etmiş, ve ka- | dınların suçsuz olub bütün kaba- | hatin kendisinde olduğunu, ken- dilerini kandırdığını söylemişse de mahkeme bunu cürmü bafifle- tici bir şey olarak kabul miştir. Idam çok acıklı bir şekilde ol- muştur. Kadınlar san dakikaya kadar Hitlerin kendilerini affe - deceğini ummuşlardır. Fakat sa - ât beşte menfi cevab gelmiş, ve bu cevab iki kadına bildirilmiş - tir. Kadınlar artık her şeyin bit- tiğini anladıktan sonra söylememişler, ve mütemadiyen ağlıyarak avluya çıkmışlardır. İlk önce idam edilen Benita olmuştur. Son raddede - kendisi - elme- ni tamamen kaybetmişti. Bundan | dalayı cellâd muavinleri kendisi- ni ölü gibi idam kütüğüne getir- mişlerdir. Benitadan sonra sıra Reneta- ya gelmiş bulunuyordu. Reneta evnlı buyılk bir mehnollı. ve | mak için, | Millet Meclisinin | vazı ç bir şey | Ağırcezada I!n»!ııı'ı Hiaci de) Hasibin | üç sene kendi -ıırriıxn ü doğunc bi oturduğunu, çocuk ebenin nüfus kâğıdına evli Oldüklarımı söyled kâğ de nüfu Hüsniyenin evli oldukl mahalle muhtarı Celâlin kend ne söylediğini ve aile hayatı yasa malarında evli old mettiğini bildirdi. Huıbm mîH sı için 6 mart çarşamba gün ona bırakıldı. ALIR, Bu sabah ağırcezada köyündeü eski muhtar Hal lil Şerafeddin, Receb oğlu ve Rasimin muhakemelrine landı. 928 senesinde köy sandığından 43 lirayı zimmete ge lu altı kişi sorguya çel sim suçtan malümatlı o-zaman kendisinin duğunu söyledi. Muhakeme suçlulardan him Kâmlilin gelmes k - kere yazılmasına karar verildik - ten sonra martın yirmi yedinci çar- şamba gününe bırakıldı. Tü kıye kabinesi (Baş tarali' I incide) ne kadar sağlam olduğunu ar Saracoğlu — Şükrü Şükrü Kayanım biribirine | rıldığına dikkat etmek kâfidir. Bundan yanlışlığa meydan için, Ankaradaki meslektaşları böyle bir vermemeleri sonra rini arzediyoruz: 'Tan) gazetesinin mımızin resi; yazısı şöy v HVeker aa Türk kabinesinde yeni ler olması ihtim yor. Bu değişik eski ve şimdi adliye bakanı olan Sükrü Kayanın Cümhuriyet Mer - kez Bankası Umum Müdü ne taiyn edilr sebeb ola: Bundan başka her — bakanlıkta bir müsteşarlığın ihdası bahistir. Büyük Millet M den seçilecek olan bu müste mecliş komisyonlarında — bakana | vekâlet edecektir. — İcabı halinde kerelerin « a mahafi ktır. mevzuu si karicin - de suallere ve istihza cevab vereceklerdir. Bu husus için, ni seçilen meclisin toplanma tari - hi olan bir marttan evvel karar ve- rilecektir. ye- kimsenin yardımını isteme huya çıkmış Ve idam yerine doğ ru yürümüş. Fakat - kanlanm kütüğü, siyah bir örtü tanın örtülmüş görünce kend baş mıyarak a- ırmaya ve yanındak | kalkışmıştır. Renetla artık Cellâd muavinleri caklarıma alarak | ku - e pötür - müşler ve b kurumamış | yatırmışlardır. Bir daki torlar cesed stte .. ölmüş olduklarını kattt tesbit etmişler ve bu şek dMıı hukıııu infaz edilmiştir. İbra - | ilde | Bay | 21 ŞUBAT 1. e Tramvay $ırketı Dâvâsı (Baş taratı 1 incide) başlamıştır. Av- | n Osmanlı devrinden be- aptığı bütün yolsuzlukları ve H nasrıl alda dıya izah etmiş ve şirketin elek- le tramvay işletmek hakkı ken dine verilirse bütün yolunda taahhü- | dü olduğunu meydana — koymuş- rk: clın bir çok hatlarını, du- ini ve memur kulübele - memurlardan müstesna hepsinin Türk bu etmediğini ek sözlerine şöyle —de- istimlâkleri kendisi yapacağı madığını, L icab ederken şirketin de asla riayet ikinci mukavelesi, çı - !İ;,mn balli içindi. Bun- «te yeniden 36 senelik imti- z veriliyordu. Şirket yeni hatlar ât ediyordu. Yine zamanın - mukaveledeki jnü - Eyüp hattına hâlâ kaz- | da yapılmıyan bu VE le vurulmamıştır. Belediye is in mukaveledeki for - etin can kurtaranı olmuş. r vaitlerle projeler hazırlayan şirket sal t idaresinin çok zayıf çağların | da tek r sahneye çıkarak üçüncü mükavele ile fevkalâde menfaat- ler elde etmiştir. alar, zengin kaçamaklı, hileli sistemler kullan- maış, saltanat idaresinin zayıflığım- dan istifade etmiştir. Her üç mukavele ile şirketin ta- yin ettiği mecburi hatlar bir kaç kilometreyi aşmıyor, ihtiyari hat- relerce sürüyordu, fa « | kat şirket, o tarihte üstüne aldığı mlükleri yapmıyordu. Ur.uııcıi mukavele ile imtiyaz uyor, lar kilomet devletin tesisatı almak l akkı 1942 yılına atılıyor, Birkaç kilometrelik — bir hat için 75 yıllık imtiyaz tarihte görülme - miştir. 1911 de elektrifikasyon muka- - | velesi imzalanıyor. Şirket, istim - lâk masraflarını üstünden atarak hremanetine yükletiyor. Bu mu cavele ile taahhüt ettiği bekleme salonlarını hâlâ yapmamıştır.1913 te çok parlak, öoderece kaçamaklı, hileli proje, kadrolarile sahneye * çıkan şirket, imzaladığı mukavele | ile beş senede tamamlamayı taah- | hüt ettiği hatları yapmamış, balka | karşı adalet hissile kareket etme - i Ikı, hükümeti mütemna - * diyen alt ştır. Ne gu!uncluı ki şirket son mukavele ile kilometre ike yardım karşılığı o- larak 25 bin lira taahhüt etmiştir. | Bununla İstanbulda kaç kilometre yer, kaç ev istimlâk edilebilir? Hatlarda birinci mevki araba - lar ikinci mevki arabalardan daha çoktur, Halbuki halkın ihtiyacı i - i mevki arabalardır. 1919 yılımda şirket 6 mcı mu « kaveleyi imzalamıştır. Bu muka - vele, mütarekenin kara günlerinin yadigârıdır. Şirekt o zaman, zara- ! rından bahsederek, işğal kutvet - leri kumandanlığına müracaat ve t misli yükseke tarifenin tatbi - kini temin ediyor. lerce ist (ket, çok geç- meden, içgal kumandanlığının i - bir emri ve Vahidettin hükü | metinin iznile daha yüksek tarife şlhiyor. lüyor ki şirket yurt, millet ma hileli menfaatlerini ter « Jiyor, ihanet ediyor, 1925 mu Si ile, yeni hatlar yapmak e bir milyon 400 bin liralık | sermayesinin İsviçre frangı ile ifa- kin | az 192 bin liraya mal olmuştur. W Bütün.bu mukavelelerde şirket | Hukul müşevirlerinden | bul etmiyorum ve bu sasına iki buçuk milyon lira giri - yor, Şirketin bu memlekette yaşa- mak hakkı 125 yıla çıkarılıyor, 1 milyon 400 bin liralık sermayesi şayanı dikkat bir sarraflık ameli- yesile 10 milyon 800 bin Türk lira- sına yani 27 milyon İsviçre fran - gına yükseliyor. İtibarı artıyor. Fa kat ortada tek bir santim bile yok tur. Yapılması taahhüt edilen kilo metreler mukabili 8 senede ancak 1900 metrelik Fatih - Edirnekapı hattı yapılıyor. Çeşitli mukavelelerle yapılmış hatların uzunluğu 32 kilometre ile 30 kilometre arasımdadır. Beher kilometre 337,500 ile en Halbuki tünel,yarma,istasyon mas | rafları da içinde olarak demiryolu | kilometresi 90 bin liradan 30 bin liraya kadar iner. Çok temenmni ederiz ki — şirket bundan utansın, yüzü kızarsın.. 65 yıldanberi halk şirkele para veri- | yor. Karşılığını görmek - istemek, hükümetten sormak — hakkıdır. Halk Eminönü - Eyüp hattını ya - rım asırdanberi bekliyor. — Nafıa bakanlığı 1926 mukave- lesini feshetmekle halkın sorgula- rına cevab vermiştir.,, Bakanlık Namık Cemal iddiasını yaparak Avninin sözlerini teyid ederek hükümetin fesih kararı vermekle vazifesini yaptığını yoksa bu mukavelenin başımızda bir belâ olarak kalaca- ğBını ilâve etti. İKINCİ CELSE İkinci celsede Nafia Bakanlığı vekilliğini üzerine Alan İzmir Saylavı Mahmud Esad iddia - sını yapacaktı. Salon şimdi - ye kadar görülmemiş — derecede kalabalıktı. Bu vaziyette — heyeti hâkime başka bir salona geçmek zaruretini duymuştur. Muhakeme başladı. Mahmud Esad milletin bu işdeki hakkını büyük bir heye- canla müdafaa ediyor. Herkes he- yecan içinde, Bu esnada Ankara Hukuk - talebesinden bir. Bayan düşüp bayıldı. | Mahmud Esad sözüne tramvay şirketi vekillerinin müdafaalarını ilmi ve hukukt fakat şirket aleyhi- ne Nafia lehine yaptıklarını — bu- de kendilerini (tebrik ve | ) lâyık bulduğunu söy - | liyerek şirket vekillerinin ikide bir de dayallıüarını fakat bunların 'Türk mevzuuatından anlamadık - larını ilâve ederek şöyle sözüne devam etmiştir, Bundan sonra gene “— Hasımlar borçlar kanunu içinde kendilerine bir melce ara - dılar, gezdileri dolaştılar.Tutuna- mıyacaklarını anlayınca ticaret kanununa baş vurdular. Bütün de- dikleri Nafia ile şirket arasındaki ihtilâf hukuku husus'yeye — değil, âmme kanunlarına tevfikan hal - ledilir. Şirketle Nafia arasındaki mukavele alelâda bir mukavele değ'i, bir tarafında koskoca — bir Türk devleti bulunan idari bir mu kaveledir. Tramvay Şirketile dev- let arasındaki bu imtiyaz işinin ti- | carot kanununa temas eltiğini ka- ktanunda hiç | bir maddeye de rastlamadım. Bü- | | | | desine, imtiyazının 1961 tarihine | | kadar uzatılmasına müsaade edili tün ciban hukuk mevzuatında hü- | kümetin, bu gibi mukaveleleri her Zzaman için murakabe ve kontrol etme hakkı tanınmıştır. Şüpheleri varsa Gaston Risdin dün bahset - Ekleri eserine müracaat edebilir - ler. Fransa Şürayı Devletinin 1911 de verdiği ve tesadüf eseri o larak bir tarafta devlet ve bir ta- gibi or""| n ZAY karardt gü bu kararı bir vesika koymak suretile şirket'n © tarafını deşmiş olduk, Bu hükümetin her zaman şirketi ra ne yapsın?.,, “Nafianın Tramvay bir mahkemeye vermesi bu me leyi b'tirmezdi. Bunu — kökün ğ halletmek lâzim geliyordu. Bakk lık onu yaptı. Biz fClıJV'U"nE mühlet vermiştik, Aradan bu ” :k_ dar zaman geçti, kendilerine b v var senelerce müblet verildi. "“n dildi. Fakat iş'ne gclme.ııı—'—c"w ra ne !npsm Bu mukav el— feshedilmenii Ht X Nafia bu kararı vermemiş 01887 66 sene milleti soyan şirket bun ” dan sonra da bu işlere devamı © cekti ve kasalarını bir kaç l'".ığî la daha doldurduktan son lah sizden razı olsun,, ıîî)cıd”ı decekti. Vekil bu aralık reisten mül ade istiyerek şöyle dedi: Ingil” “— Şirketin | sı ; Kralının hukuk müşaviri ve © Lâhey divanının azo alarında ğ dernden mülhem ol Lode” fikirlerini benimse y ned ve delil olarak saymıştı!T- öi der lâyihasının başında ğ kanunlarını bılmtm. diyor: halde nasıl olur da bu dad).r okult mış, milli mevzuatımızı unı—"n', mış, bir adamımn Türk belediy! rini hakir görmesi şirketin devletine karşı vaziyet aldığını ifade etmekti Tramvay Şirketine genc İsY hukukşinaslarından Bernar ©' Sirkuliıi $, onları rişiyor? Kanunlarımızı hain denilece$ © el git ütf | sir olmuş ve bu adam diyor k"j “— Türk mahkemesi beniti © taleam 'haricinde bir karar V se Tramvay Şirketi başka de” baş vuracaktır. Tramvay Şirketi bir Türk (y tidir ve Türk mnhkemelennl“ zat kararlarına tâbidir. Egcrr,j, inkâr ederse suiniyet sahi yani haindir. Netice: Benden daha çd(d”.r düşünen ve b'len yüksek b:!/ zin yüksek ve muhterem kar#” bizim lehimize tecellisini dil Heyeti hâkime Mahmud dm heyecanla yaptığı bu mü adan sonra müzakereye ve 20 dakika sonra şu İ liğ etti: “Şirket vek'ilerinin Trsff Şirketine bir mühlet verilmt'ğ hakkındaki iddialarını red ile yt hakemenin yarın devam cimek” toplulukla karar verilmiştir Tramvay tari!f? komisyonu ve tramvay kapllB v Tramvay tarife komisyonü fıf toplanmış, marttan itibareP gf üç aylık tarifeyi tetkik Lîu”ş'.le diki fiyatları aynen l:.:a"“"" rar vermiştir. h rlarbiye - Maşka lnım"'yı.j" tının son durak yeri olmas' g;,n) gelen Maçka mezarlığ y rrnmım*, Şirketince yapılması teklif ed'lmişti | Bu yü başlanamaz bernisan sonuna kadar hattı mezarlığa kadar bulunacaktır. Tünel arabalarının k"' k mlştı Hepsi yenilermi işti telif )s”lm'l'“'c 270 $e varan büyük ve k trik m.ıh:u vile merkezler pıları sk, sık bazı kım“'ıe di Şi | yor, 1934 yılma kadar şirketin ka- rıflı dı Trımny .İırkelı bıılunıılı fmdın ıçı!nıı.h d -i S eee Ür dtacalikiki İ