27 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
BİR EŞŞEĞIN HÂTIRATI Bütdn Maarif mensublarlnca buyuk takdırler kazanan ve her taraftan adeta kapışılan blrıcik ahlâkî çocuk romanldır. Muelllii Kontes Do Segur, mutercimi: Mıthad Sadullah Sanderdir. Flatl cıldll 75 Krş TEFEYYÜZ KİTABHANESİ umhuriyet I 9 IMCU VII S&VI." O O U ö ff Tahir Şaman e DÜNYA Mihri Geray BAHg ADAM RENKtİ PEÇE Tanesi 100, cildli 135 kuruş. Somerset(#»»cham Nuri Eren ÎSTANBUtt CAĞALOGLU Te'graf ve mektub adreâ: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanfcul No. 246 TeJefon: Başmuhamr: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasmı 24299 24290 Pazar 27 Eylul 1942 AHMED HALİD Kitabevi Her yerde heyecanla kutlandı nuncu Dil Bayramı Ankara 26 (Telefonla) Onuncu Dfl Bayramı şehrimizde törenlfe kutlanmıştır. Sabahleyin saat 10 buçukta Maarif Vekillmia Hasan Âll Yücelln relsliginde toplanan Türk Dil Kurumu mensublan, dil inküabının büyük yaratıcısı KbedJ Şef Atatürkün jnuvakkat kabrini ziyaret ederek manevî huzurlarmda hünnetle egilmls. ve kabre gttzel bir çelenk koymuçtur. Dil Kurultayı âzası Atatürkün kabrini ziyaret ettiler Bütiin Halkevlerinde tören yapıldı Kurum Gend Sekretermin sSyievi Akşam saat 7,45 te de Kurum Genel Bekreteri Ibrahlm Necml Dilmen radyoda blr konuşma yaparak, dll davası etrafındaki çalısmalan lzah ettikten sonra sözlerini ?u suretle bitlrmlştlr: c Yüreklerimlzde nri büyük Türk dahisinln yüksek adlan, blrer devrlm ve llerleme anıta olarak aksetmektedlr. Bunlann blrincisl, Türklüğü ölümlerden turtararak ulusal Türk Cumhuriyetlnl kuran ve bütün devrimlertmizi yaratan Ebedl Şef Atatürktür. . Tarih Içlnde ölmez şeref büyüklü&fl Be parlıyan yüksek adını sonsuz rahmetlerle ananm. Şehrhnizde yapılan toplantılardan, Beyoflu Halkerinin Tepeba«ı bahçeslnde tertib ettiji minamerede, İstfldal mar«ı dinleırfyor (Yana S Inel aahlfemlzde) tklnclsl, bugünün ve yannın bütün verimll llerlemelerinl şaşırtıcı btr baçan (Arfcan sahife 3 «ütan t de) Tflrfc Dtl Knnmra mensublan, ddn Mbah Maarif Vekillmls başta ddnjhı halde Ebedl Şefln manevî huzorunda. Alman torpitoları Hazer denizine mi girdilcr? Harb gemilerinin, Hazeri Karadenizle birleştiren kanaldan geçtiği haber veriliyor Stalingradda Volga kenarındaki Parti binası zaptedîldi. Kafkasyada Alman kıt'aları, yeni Rus nevzilerini yardılar NewYork 26 (a.a.) Ber'ın, Alman ve İtalyan torpıdolarının Hazer denizine geçtlklerini ıhsas eımektedır. Berlme gore bu gemiler Hazer denizinl Karadenizle bırleştiren kanaldan geçmışler ve orada Sovyet donanmasnıa mensub gemilere taarrut etmişlerdir. Steptinger General Anzeiger gazeteslnde Alman denlz subaylarından yuzbaşı Wideraann bu suretle Hazer denızine torpidolar gonderilmesi mumkun olduğunu temin etmektedir. Bu subaya gore, Sovyet filosu bu iç denize iltiea ptmek için kısmen bu kanaldan geçmiştir. Bu hareket kanal henuz muharebe bolgesine dahil olmadığı bir sırada yapılmıştır. Halbukı Almanlarm Sovystlere taarruz ettikleıi aylarda inşa hallnde bulunan bu kanahn gemiler İçin musaıd bir ge^ çid olup olamıyacağını Ru3İardan başka kimse bilmemektedır. Yalnız burada bir kaç sed inşa edilmesi lâzımgeldığl ve bunun da oldukça karışık bir iş olduğu malumdur. Alman ve italyan torpidolan Hazer denizine gırmeğe muvaffak olurlarsa bu Ruslar için bü>ük bir tehlıke teşkıl edecektir. Rusların, bu (Arkası sahife 3 siıtnn 2 de) Yeni Fransa nasıl kurulnyor? u yakmlarda Vichy'den donen Fransız Büjük Elçisi EkselanS Bergery, evvelki gıis Fransız kolonisine karsı bir nutuk soyledi. Husıısî bir muhitte soylenen bu nutuk, eğer yalnız Fransulan ilgılendiren sozlerden ibaret olsaydı, suphesiz üzerinde durmıya lüzum gonnezdik. Fakat buradaki vatandaşlaruıa Mareşal Petain'in direknflerini anlatırken, ayni zamanda yeni Fransayı da belirttiği için »ayın Büyük Elçinin sozleri bizi de ilgilendirdi. Bütün Avrnpaya hitab edecek kadat özlü olan o nutkun dar bir odanın duvarlanna çarpıp dağılması yazık olmuştur. Avrupa karasında geçen Büyük Harbin lafer tacını giyen Fransa, 19181939 yıllan arasmda en büyük kargaşahklara, en büyük geçimsizliklere, en büyük ıstırablara sahne rolü oynamaktan kurtulamamıştı. Sebebler? Bunlar uzerinde yıllardır sahife sahife duruldu. Kimjne gore muahedeler kotü idi, kimine gbre Avrupa iyi organize edilememisti, kimine gore mağlublars vurulan baskı onlan patlatacak kadar şiddetli idi, kimine göre galîb Fransa şımarmış ve ahlâk bağlannı gevşetmiştr Vesaire.. Bu yalan doğru bir sürü vesairenin toplu tasnifini Ekselans Bergery şu cümlelere sığdırıyor: < Hakikatte kapitalist liberal denilen ikhsadî rejim, bir çok senelerdenberi hızla kendi mahvına doğru gidiyordu. Sozde iktısadî hürriyet, bir çok esasb maddeler uzerinde menfaat temerküzüne giderek, rejunin temeli olan serbest rekabeti bir ikijüzlülük halie sokuyor ve kendi kendini hırpahyordu. Bu ikiyüzlülük, bir yandan devletin müdahalesini reddederken bir yandan da onun himayesini, hatta malî yardımını istemekten kaçınmnordu. İktısadî sahada hürriyet, gücü yetenlerin gücü yetmiyenler sırtından zengin olması demekti.» Fransadaki kargaşalıklann, geçimsizEklerin, ıstırablarm yıllardır sahifeler dolusu ileri süriilen sebebleri ne olursa olsun, 1919 dan 1939 a kadar orada hükmü geçen ekonomik rejim. sayın elçinin bir kaç satırla krokisini çizdiği yukanki tabloda yasamıya çalışıyordu. Bn ekonomik rejime dayanan siyasî sistemin ne olduğunu kolayca tahmin edebilirsiniz: * * * (Arkası sahife 3 sfitan 4 te) ahrukat Ofisi tevziata başlıyor Kooperatife dahil olan memurlara taksitle odun ve kömür verilecek, halk da mahalle birliklerinden karne alacak i| Ashert vaztyet 4 nutuk Mr. VVilkie ikinci cephenin hemen açılmasını istedi «Gelecek yaza çok geç kalmış olacağîz» M. Ribbentrop Üçlü pakl devleHerini çok çetin möcadelelerin beklediğini söyledi Moskova 26 (a a.) Wılkie, yabancı basına verdiği yazılı demecde, Stalınl'e görüştükten sonra İkinci cephenin derhal açılması lüromuna tâbi olduğunu söylemiş, <Gelecek yaz çok geç kalınmı? olacak> demiştir. İstanbul Vahliğinden: İstanbul Mahrukat Ofisi odun ve odun kömurlerini aşağıda yazılı esaslar dahlllnde tevzi edecektir. 1 Resml dalreler ve mnesseseler: A) Resmî daireler ve müesseseler odun ve odun kömürü ıhtiyaclarını Ofisten aldıracakları (1) numaralı nümuneye gore dolduracaklan liste ile 10 (Arkası sahife 3, sütun 5 te) tngilterenin Ortaşark kmnandanı General Vilson Kafkas harekâtı neden ağır gidiyor? Yazan: Enekli General Muharebe Irana yaklaşıyor İngiliz kumandanları Tahranda bir konferans akdediyorlar Ankara 26 (Radyo Gazetesi) Alman radyosunun haber verdiğine gore, tngiliz Ortaçark kumandanı General Vilson Tahrana gıtmiştir. Hindlstan Başkumandanı General Vavel de Tahrana gelecek ve burada dlğer İngiliz askerî erkânınm da iştiraklle blr konferans toplanacaktır. Bu konferansta îranın stratejik durumu tekrar gözden geçirilecektir. Zira, Alman radyosuna göre, önütnüzdeki harbin tarafsız tranda cereyan edeceği anlaşılmaktadır. H. Emir Erkilet r ?H=A:ZrE:R.= Leningrad cephesinde Almanlar bir Rus mevziine girmeğe muvaffak oldular Moskova 26 (a.a.) Sovyet öğle teblıği: 25 eylul gecesl, kıt'alartmız Stallngrad Mozdok ve Sinyavino bölgelerinde düşmanla çarpışmışlardır. Öteki cephelerde önemli hiç bir değişiklik olmamıştır. ',//,., ,/,/Â'L tebügi. ıKmj Kafkasyada. aon vaziyet Doğu cephesinde: Ehemmijetli bir değişiklik olmamıştır. Stalingradda Almanlar, Volga nehrine yakm bir ild evi zaptettiklerini ve askeri beyhude telefat ve zayiattan korumak için cephe hücumları yapmadıklarmı bildiriyorlar. Son tebliğlerinde, cephenin merkez ve şimal kesimlerinde devam etüklerini haber verdikleri taarruzlardan henüz ehemmiyetli bir netice çıtonamıştır. Bunnnla beraber Rjev*de şiddetli muharebeler oluyor. Harkofta olduğn gibi belki nihayet bu kesimde de savaşlar kat'î bir şekil ve netice alır. Snikasd mahkumlarından Pavlof M. Ribbentrop'un sözleri Berhn 26 (a.a.) Üçlü paktm yıldöniımü münasebetile radyoda bir nutuk veren Alman Hariciye Nazın Von Rıbbentrop, Alman milleti ve hükumeti namına, bu paktla Almanyanm müttefikleri olmuş olan milletleri selâmlamış ve ezcümle şöyle demiştir: < Üçlü paitı imzalamakla, harbln Av rupada genislemesine mâni olmak sulhun tesisini kolaylaşürmak ve adalete btinad eden yeni dünya nizamrnı kurmak kanaatindeydık. Hodbinlik ve tamahkar lıklan yüzünden düşmanlanmız bu dünyanm servetlerine iştirak etmeği arzu eden milletlerimizin haklannı reddetmişlerdir. Şüphesız ki mılletlerimizin hayatı mevtuu bahisti. Memleketlerimiz için bu kadar nazık bir devirde. Oçlü pakt, bu imtihanda parlak surette muvaffak olmuştur. Önüne geçllmez bu hayat mücadelesı esnasında üçlü pakt devletleri, karada, denizlerde ve havada muazzam zaferler kazanmıs ve güç taarruz edilir nıevziler zaptetmişlerdar. Buna rağmen duşman elde ettığimiz mevzileri geri almak istemektedir. Çetin muharebeler bızı bekliyor. Davalannın adaletini idrak etmiş ve azimle hareket etmege karar vermış olan ÜçlU Pakt devletleri gözükecegi her yerde ve ÜçlU Pakt devletlerlnin hayat sahası dışmda bırakıldığını anlayıncıya kadar darbeler lndtrme&e devam edeceklerdir. Adalete müstenid bir nizamın tesısi için gereken şartlar o zaman gerçelüeşmlş itttfaklann en kuvveUisl Temyiz mahkemesi ve yüksek dağ bölgelerinde, muharebelei esasen ağır inkisaf eder. Buradaki Al« man kuvvetlcri de tabiatile fazla olmadıklan gibi, üstelik Ruslar Kafkas dağ geçidlerile bilhassa Terek nehrini ve ba suretle Grasni ve Vladikafkas yollarmı inad ve şiddetle tahtdm ve müdafaaya kuvvet ve imkân bulmuşlardır. suikasd davasının tetkikma başladı Ankara 36 (Telefonla) ~ Alman büyuk elçisi Von Papene suikasd yapmak suçile Ankara Ağırcezasmda muhakeme ve mahkum edllmiş olan Abdurrahman Sayman, berber Süıejmanla Sovyet tebaasmdan Pavlof ve Komilof hakkındaki karar ve evrakın Temyiz birinci ceza dairesince tetklkine bu sabahtan itibaren başlandı. Halıl Özyurüğün başkanhğmda, aza AJi Rıza Ogan, Vehbi Yenebaş, Kasım Engun ve Bedri Kokerden mu^şekkil heyet saat 9,15 te salona girdl. tddla makammda Başmuavin Nazif Çağlayan bulunuyordu. Reis Halil özyürük listeyı tetkıkten sonra suçlulann çagınlmasını istedi. Mubaşir, Abdurrahman, Suleyman. Pavlof ve Komılofun adlarını tekrar tekrar bagırdı. Müdafileri bulunmaCArkası sahjle 3, sütun 6 d§) Novorosisk'te, çok sarp olan sahil bo* yunca cenub doğuya giden yolu Alman< lann fazla zorlamak niyetinde olmadık» lan anlaşıhyorsa da gerek burada ve ge« rek Tuapse istikametinde muharebelei Cephelerdeki vazîyet olmaktadır. Kafkas dağlannın şimalî bati Moskova 26 (a a ) Nefsi Stalingradkesimlnde, Almanlarm bugün hangi tepe, da Sovyet kıt'alannın mukavemeti artŞimalî Kafkas kesimindeki askerî ha boyun veya geçide hâkim bulunduklan» tığmdan Almanlar, başlıca gayretlerinı (Arkası sahife 2 sütun 1 de) (Arkaa sahife 3 süttm S te) reketler de pek ağır gidiyor; çünkü sarp Maznunlar? müdafi göndermedikleri için tetkikatın evrak uzerinde yapılmasına karar verildi sahillerinde Alm»nlarm eline feçen Novorosiık ile «ark TO Nazın M. Bibbentroy İngiltere Hariciye Nazuı M. Eden bjlgelerjn fc*iggfte»
