28 Eylül 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ffsfampa KUT1JSU IST»NU»OA CADDESI »•III I U UnCU yil S«yi.' umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Te'graf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Teiefon: Basrmıharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Assommoir (Asomuar) Çeviren: İSMAİL MÜŞTAK MAYAKO: İKİNCİ CİLDİ ÇIKTI. Son Fiati 125 Kuruş. Emile Zola Pazartesi 28 Eylul 1942 HİLMİ KİTABEY Millî Şef Dün şehrimizden hareket ettilcr Şef imiz akşam Ankaraya vararak Nümune hastanesinde Hariciye Vekilimizi ziyaret buyurdular Eksik hir seııaryo ani bazı Aıncrikan filimleri vardır; iki rakib. bir sevgili uğrunda çarpışırlar. Gittikçe hararetlenen salıneler, filmin somıııa doğru heyecandan boğazımızı tıkıyacak bir hale gelir. Rakiblerden biri bir yeıden yardım bekliyoıdıır. Bu yaıdıra bir tiirlü gelınez de ııihayet, artık kimsede iimid kalmadığı bir aııda bekleıunedik bir yeıden çıkar ve filim de biter. On altı aydaııberi siiıüp gideıı RusAlman harbi de Metro GoldvvynMayerin seri halinde hazırlayıp dort bir taıafa sattığı bu Aıneıikan filimieıiııe nerede Ise bir senaryo oîacak. Geçeıı yıl erken bastıran kış Alınan haıekâtını vaktinden once durdurduğu zanıaıı, Demokıasiler, Rusyaya yardım meselcsini ün plâııa almışiaıdı. Dort bcş ay kadar Almanlaıın riddî bir teşebbüse giıişcmivcccğini, bu zaman içinde de Rıısları bir yıl öııceki kuvvetli vaziyete yaklaştıraltileceklcrini iddia ediyorlardı. Kış aylan içinde Ruslar biiyük iş başaranıamakla bcraber boş durmadılar ve ellerinden gcldiği kadar Alman ordusunn laciz etmcğe çalıştılar. Fakat Denıokrasiler taıafından vadcdilen yardım işi iyi yürümüyordu. Kış sonlanna doğru Sovyet Rusyaııın Washington Büyiik Elçisi Litvinof arkaarkaya bir kaç demecdc bıılunarak, yardım işinin eiddiye ahnmasını, hatta bıınuııla da katıntnıyarak Avrupada ikinci bir ccphe ~ açıbnasını istedi". litVinoF\m ü k demtci Demokrasi muhitlerinde biiyük bir tosir japmıştı. Çiinkü Rus elç'si Alman taarruz kudretinin çok üstün olduğunu, ne kadar yardım yapılırsa japılsın, ikinci bir cephe açılmadıkça harbi kazanmıya imkan bulunmadığmı, herhalde hükumetinden aldığı direktife dayanarak resmen söjlüyordu. Bir takım İngilis ve Amerikan gazeteleri, Rusların bu isteğini kendi davalan yaptılar. Yardımı çoğaltahm, ikinci cepheyi bu yıl açalım! Şeması üzerinde işlemiye başladılar. Hâlâ da işliyorlar. Onlar işliyedursun, beride hâdiseler, kendi bîldikleri yoldan şaşmıyorlardı. Ükönceleri ikinci cephe meselesine yanasmak istemiyen İngilizler, bu işin şimdiük imkânsızlığını anlatmıya çalıştılar. Fakat Litvinof tan sonra diğer Rus devlet adamlarının, hatta bazı İngiliz ve Amcrikan ileri gelenlerinin de ayni mevzuu ısrarla tekrarlaması üzerine, Loııdrada, bu yıl Avrupaya çıkarma yapılarak orada ikinci bir cephe kurulacağına dair bir tebüğ neşredildi. Bu tebliğin nesrinden birkaç gün sonra da Afrikada Rommel taarruza geçri ve yıldırım hızile Mısır top raklanna girip İskenderiye karşısına dikildi. Kış geçmiş, bahar geçmiş. ilk yaz sıcaklan ortahğı yakmıya 'başlamışrı. MıBir taarruzunun ikinci plâna attığı ikinci eepheyi kurmak şöyle dursun, Demokrasiler, Rusyaya vadettikleri yardımı bile hâlâ iyi bir verimle işletemiyorlardı. Almanlarm Kafkasyaya yaptıkları tatrruı henüz gelişmediği sıralarda Amerikadan dönen Churchill Moskovaya Btalinie görüşmeğe gitti. Mısır harekâtına da bir durgunluk gelmişti. İkinci cephe meselesi gene ön plânda yerini al Bir müddettenberi şehrimizde bulunmakta olan Millî Şefimiz Reisicumhur İsmet İnönii, dün sabah saat 8 de hususî trenlerile İstanbuldan aynlmışlardır. Millî Şef Sakarya motörile Haydarpaşaya gelmişlerdir. Yanlarında Ordu Müfettişi Orgeneral Fahreddin AHay, eski Millî Müdafaa Vekili Kâzım Özalp ve diğer bazı zevat bulunmaktaydı. Rıhtımda Vali ve Belediye Reisi, Örfi İd^re Komutanı, Parti idare heyeti reisi, Emniyet raüdürü, generaller, amiraller ve hükumet erkânı tarafından karşılanmış, birikmiş büyiik bir halk kalabahğı aziz Millî Şefimizi hararetle selâmlamış, İnönii bu tezahürlere muhabbetle mukabe!e buyurmuşfur. Ayni trenle Cumhur Reisîmizin anneleri, muhterem refikaları ve çocuklan da Ankaraya hareket etmişledir. Barbaros ihtifalinden intibalar: Solda, ründüz türbe önünde nntuklar soylenir ken, sajfda. akşam olnrken, büyiik Türk Amiralının türbesi ışıklar ve çiçekler Içinde Şefimiz Ankarada Ankara 27 (a.a.t Cumhurreisi Milli Şef İsmet İnönii, bu akşam saat 21,30 da Ankaraya avdet buyurmuşlar ve lstasyonda Büyük Millet Meclisi reisi Abdillhalik Renda, BnsvekU Şükrü Saracoğlu, Genelkurmay Baskanı Mareşal Pevzi Çakmak, vekiller, meb'uslar, Parti İdare Heyeti reis ve üyeleri, Ankara Valisl, garnizon komutanı ve emniyet müdürü tarafından seîâmlanmışlardır. Kalabahk bir halk kütlesi, Milll Şen hararetle al. kışlamıştır. Cumhurreisi İsmet tnönü. latasycmdan Nümune hastanesine giderek lkl atneliyat geçirmiş olan Harlciye Vekili Numan Menemencioğlu'nu siyaret etmişler re buradan Çankayadakl köşkierine gitmiçlerdir. Nümessil, Rusyada, iaşe duruıtıu dün büyük törenle kutlandı çok fena olmasına rağmen harb gayretinin büyüklüğüne hayratı Büyük Türk Amiralı Barbarosun türbesi Moskova 27 (a.a.) Stalin, cumar tesi akşaraı Kremlin'de Wilkie şerefine bir akşam ziyafeti vermiştir. Davetliler arasmda İngiliz ve Amerikan büyük elçileri, General Bradley, General Faymonvil, Molotof, Mareşal Voroşilof, ATürk donanmasının Prevezede kazan. miral Kuznetsof ve dabn başka Sovyet dığı büyük deniz zaferinin dönüm yılı erkânı hazır bulunmuştur. münasebetile bu zaferin kahramanı en VVilkie Ruslann harb büyük Türk denizcisi Barbaros için dün gayretinden emin de Beşiktaştaki türbesi önünde parlak Londra 27 (a.a.) Wilkie akşam yebir ihtifal yapılmıştır,. meğini Staiin'le beraber yemiş ve yeMerasimde Vall ve Belediye Reisi dokmekte şunları söylemiştir: ICT Lutfi Kırdar, Donanma Kumandanı c Insan bu harbin manasını buraja Şükür Okan, General Ziya Yazgan, Bele. anlar. Rus halkının nazizmin yıkılması diye reis muavini Lutfi Aksoy, askerî için çarpıştığını ve hiç bir Rusun hiç ve mülki erkân ve kesif bir halk kütlesi bir zaman teslim olmıyaeağını anladım.» hazır bulunmuştur. VVilkie'ye. fföre ikinci cephe ve Uerssüne, saat 10 da deniz bandosu. Rusyanın hali nun çaldığı İstiklâl marşile başlanmışMevkui Hind liderlerinden Kongre Reisi Moskova 27 (a.a.) Roosevelt'in şahtır. Bu sırada Barbaros devrindefci kıya. Mevlâna Azâd s: mümessili Wilkie yabancı gazeteciiere fetleri taşıyan erler tarafından t ü r . verdiği yazılı bir demecde bilhassa debenin önündeki direğe şanlı bayragımız miştir ki: çekilmiş ve limandakl bütün vapurlar « Şimdi kani oldum ki Rusyaya düdiik çalarak büvük ölü>ü selfimlamış. yapabileceğimiz en iyi yardım İngiltere lardır. Türbeye Vilâyet, İstanbul Komu. ile birlikte Avrupada askerî şeflerimiz tanlığı, Belediye, Parti, Liman ve muh(Arkası sahife 3 sütun 7 de) telif teşekküller tarafından gönderilen çelenkler konmuştur. Türbenin balıçesinde Deniz Talim alaymdan aynlmış bulunan iki manga er tarafından h a . (Arkası sahife 3 sütun 7 de) Mr. Wilkie Rusyadan Barbaros ihtifali dün Cine geçti Preveze zaferinin yıldönümü önünde yapılan merasimde heyecanlı nutuklar söylendi, türbe çelenklerle süslendi Hatayda ekmeğin kilosu 60 kuruş! • Memur sınıfı bu vaziyetten sızlanmağa başladı Hindistanda fikir birlifli Liberal Parti de Hâlâ kanlı savaslara sahne olan Sta lingTaddan bir manzara: Agır sanayi fabrikaları ve bir köprübaşında amele heykelleri (Dün yapiian Kk maçları) Prof. Mazhar Osman her ne pahasına olursa olsun rakı sarfiyatının azaltılmasını istiyor Büyük akliyecimiz, profesör Dr. Mazhar Osman Uzman, dün Üsküdar Halkevinde «Artan sinir hastalıkları» mevzulu mühim bir konferans vermiştir. Salon seçkin bir kalabahkla doluydu. Profesör Mazhar Osman, sinir hastahklarınm çoğalması hâdiselerini izah sırasında muhtelif amillerden ayrı ayrı bahsetmiş, fakat bu arada bilhassa rakı sarfiyatı üzerinde ehemmiyetle durmuştur. Rakının harbden evvel çok daha az istihlâk edildiğinl, harbden sonra halkın zararına çok para kazanmağa başlıyanların, ifrat derecede rakı kullandıklarmı, hatta köylülerin bile bu afete alıştıklarını anlatan doktor bu sebeble şimdi sinir hastalıklarının pek çok artmış olduğunu ehemmiyetle tebarüz ettirmiş ve demiştir ki: « Her ne pahasına olursa olsun rakı fiatlarının artırılması, ve sarfiyatı azal(Arkaa lahife 3 tütnn 4 te) , Hindli bir Baçvekil İngiliz belediye baskısı kat'iyyen müessir olaunvanlannı reddetti mamak:adır. Yeni Delhi 27 (a.a.) Karaşi'den öğBuğday fiatlannın sebebsiz tereffüü başkaca diğer gıda maddelerinin de yük renildiğine göre Hind Başvekili Âlâbaselmesine saik olacagından hükumeti hah, «Hindistan üzerindeki emperyalist (Arkan sahife 3 siitnn 2 de) (Arkası sahife 3, sütun ( da) (Arkası sanife 3. sütun 4 tc) Antakya (Hususî muhabirimizdenl Antakya belediyesi civar kazalardan buğ. day tedarikine başlamış ve ilk parti bir miktar buğday satm almıştır. Belediye, buğdaym kilosunu mahalli piyasalardan elli beş kuruşa mübayaa etmiştir ki nakliye vesair nıasraflar buna dahil değildir. Yapılan hesablara göre Hatayda bir Yeni Delhi 27 (a a.) Hindistan milkilo ekmeğin ancak 60 kuruşa satılabileceği anlaşılmaktadır. Ay başından iti. lî liberal birliği dün kabul ettiği bir kabaren de ekmegin yeni fiatla satılmasına rar suretinde kargaşalıklan takbih etemekle beraber hükumetçe alınan şiddetli karar verilmiştir. Halen 29 kuruşa satılan ekmeğin bir tedbirlerin Hind meselesini halletmeğe denbire 60 kuruşa fırlaması mahdud ge. kâfi gelemiyeceğini bildirerek İngilterelirlilerle, bilhassa memur sınıfını teîâş nin Hindistana artık bir müstemleke gibi landırmış, Fiat Murakabe Heyetinin lâg. muamele etmekten vazgeçmesini ve asvından sonra, karaborsada bu güne na kerî işler haric olmak üzere rnemleket zaran müsald sayılacak fiatlarla tedarikl karşısında tam mes'uliyetli millî bir hükabil bir çoi yiyecek maddeler de eski kumetin kurulmasım istemektedir. Gene fiatla mukayese edilemiyecek derecede bu karar suretine göre, müzakerelere ve alabüdiğine yükselmiş ve daha da başlanmadan evvel kargaşalıklar durmall yüksehneğe meyyal olmasına rağmen ve kongre reisleri serbest bırakılmalıdır. Sivil idarenin kendilerine verilmesini ve şeflerinin serbest bırakılmasım istiyor f Alman harptebliği Kafkasyadaki Alman taarruzu gelişiyor Stalingradda terakkiler kaydedildi ve birkaç noktadan daha Volgaya varıldı Sayın Profcsör Dr. Mazhar Osman TJzman . Eden Bu defa Kat'î olarak işi bitirmeliyiz, diyor Yurdda sinir hastalıkları Rakı sarfiyatile beraber artıyor Berlin 27 (a.a.) Alman orduları malzemesinin imhasma devam etmiştir. Londra 27 (a.a.) Hariciye Nazırı başkomutanlığının tebliği: Don cephesinde mahalli faaliyet kayEden, bugün Coventry'de pasif müdafaa Kafkasyanın şimal batısmda Terek'te, dedilmiştir. servislerine mensub iki bin kişinin bir düşman, şiddetli mukavemetine rağmen, Voronej'in şimal batısmda bir çok derinliğine hazırlanmış mevzilerinden a düşman hücumu bir kere daha akamete toplantısında söz alarak demlştir ki: < Bu defa, kat'i olarak işi bitinneliyia. tılmıştır. Alman kıt'alan, bir karşı hü uğramıştır. Bu işin her yirmi yılda bir defa tekercumu püskürterek, Terek'te iki düşRjev civarında, düşman, tank ve u rürüne müsaade edemeyiz. Vazifemiz man taburunu imha etmişlerdir. çakların himayesinde, mühim kuvvet bittiği zaman, bu adamların bir kere daHava kuvvetlerimiz, Tuapse ve Kostor limanlarını bombalamış ve bir düş lerle bir kesimde hücum etmiştir. Şid ha yeniden başlıyacak durumda bulunmamalannı temin etmeliyiz. İngilterenin man ticaret gemisini hasara uğratmıştır. detli muharebeler hâîâ devam ediyor. (Arkası sahife 3, sütun 3 te) (Arkası sahife 3 sütun 7 de) Stalingrad'ın merkezinde, piyademiz, hücumla, bir çok blokha^z sistemini ve evler blokunu ele geçirmiştir. Piyademiz, Stukalarm himayesinde, daha başka noktalarda da Volga'ya varmıştır. Dü|manın şimalde Baraj cephesine karşı yaptığı hücumlar püskürtülmüştüi:. Bir zırhlı tümen, bu hücumlar esnasında, hemen hepsi en ağır tipten 24 düşman tankı tahrib etmiştir. Sovyetler, şiddetli hava hücumları neticesinde ağır kayıblar vermişlerdir. Alman ve Rumen savaş uçakları teşkilleri, aşağı Volga demirj'ollan üzerinde düşman iaşe Stalingradda Almanlar kütle halinde yapılan bir hücum sayesinde bir kesimde Rus mevzilerine girdi Moskova 27 (a.a.) Sovyet öğle teb. ligi: 26 eylul gecesi kıfalarımız Stalingrad, Moadok ve Sinyavino bölgelerinde düş. manla çarpışmışlardır. Öteki cephelerde önemli hiç bir değişiklik yoktur. Tebliğde ilâve edildiğine göre, Almanlar Stalingradın bir kesiminde Rus mevzilerine girmişlerdir. Mozdok bölgesinds Almanlarm 60 tankla desteklenerek iki piyade alayile yaptıkları hücum Ruslar tarafından durduruimuştur. Tanklarla kütle halinde hücAm İstanbulspor .Vefa maçından heyecanlı bir an (Yazısı 3 üncü sahifemizde) Kalenin cephesinde, Sovyet tanklarına gecid hazırlıyan istihkâmcılar Almaı.tı lâğımlarıru tahrib ediyor . Moskova 27 (a.a.) Almanlar Stalin. gradda kü"Je halinde tanklar kullanarak ve şiddetli bir hava bombardımkmnın himayesinde olarak taarruzlarda bulun. muşlarsa da damlardan, pencerelerdea ve mahzenlerden el bombası yağmuruna tutulmuşlardır. Bu taarruz<3an evve! da f Alman topçusu Sovyet hatlarını dövI müştü. Almanlar neticesiz kalan 12 taar1 (Arkası sahife 3 sütun 2 de).