27 Ağustos 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SATILIK BUHÂR KAZÂNI Bacasile gayet az kullanılmış bir semaver kazan satılıktır. Telefon : 23792 10 19 umhuriyet . yi. C r Çocuk B En son yazılan eseridi Fiatı 90 Pnrf. Dr, Şevket Salih Soysal ı77 0 4 fl İSTANBUL CAĞALOĞLU ' Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Teiefon: Başrmıharrir: 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve Matbaa Insmı 24299 24230 Semih LuHi PBrŞGITIDG 2 7 AOUStOS 1 9 4 2 ** Dün9 Doğudan Ankaraya] avdet ve gece 23 de istanbul istikametine hareket ettiler Ankara 26 (a.a.) Cumhur Reisi Milli Şefimiz Ismet İnönü, doğuda yaptıklan seyahatten, bugün saat 11 de hususî trenlerile Ankaraya dönmüşlerdir. Başvekil Şükrü Saracoğlu ve Ankara Vali ve Belediye Reisi Nevzad Tandoğan. Millî Şefimizi vilâyet hududunda kaışılamışlar ve Ankaraya birlikte gelr mişlerdir. Cumhur Reisimiz, istasyonda Genelku m?.y Başkam Mareşal Fevzi Çakmak, Vekiller, C. H. P. Müstakil Grup Reis), meb'uslar, mülkî ve askerî rioal tarahndan selâmlanmıslardır. Millî Şefimiz , Stalingrad şehri tahliye ediliyor Alman uçakları bu şehri gece gündüz bombalamakta ve büyük yangmlar çıkarmaktadırlar İstanbula hareket Ankara 26 (Telefonla) Milli Şefimiz Reisicumhur İsmet İnönü, tru akşam saat 23 de hususî trenlerile İstanbul istikametinde Ankaradan hareket buyurmuçlardır. Millî Şef istasyonda Başvekil Şükrü Saracoğlu, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, Vekiller, meb'uslar, mülkî ve askerî erkân tarafından uğurlanmı^lardır. Berlin 26 (a.a.) Alman Başkumandanhğının tebliği: Kafkasyada Alman dağ kıt'alan, düşmanın şiddetli mukavemetine rağmen yüksek dağ geçidlerinden bir çoğunu elde etmişlerdir. Stalinçrad batısındaki kesimde düşman, son derece çetin savaşlardan sonra doğuya doğru sürülmüştür. Büyük yanğmlarm tahribat yapmakta olduğu Staiingrada Alman uçaklan tarafından yangm ve infilâk bombalarile geceli gündüzlü taarruzlar yapılmıştır. Volga üzerinde büyük bir yük gemisi batırılmış, bundan başka 3 yük gemisi hasara uğratılmıs ve bir petrol ğemisinde Şark seyahati esnasında memleketimizi yangın çıkarılmıştır. de ziyaret edecegi anlaşılan Amerika Kulaganm cenub batısında, Mecdin'in Cumhuriyet partisi şeflerinden şimal batısında ve Rjev yakınında düşWandell Willkie man, tanklarla desteklenen hücumlanna devam etmiş ve bu esnada uğradığı za(Arkası sahife 3, sütun 4 te) Müessif bir kazaya kurban giden Kent Dukası, kansı ve iki çocuğile beraber Kafkasyada neler oluyor? eş, altı gun evvel Alman kıtalanna Kafkas dağlarının en yüksek tepelerinin hâkim oldugu Elburuz şahikalarını geçirtmekle belki biraz acele etmiş, fakat askerî hareketlcrin gelişimleri bakımından büyük bir hata işlememiştik. 25 ağustos tarihii Alman tebliği şu malumatı verdi: « Aşağı Knban'ın cenubnnda düşma. nın bir çok karşı taarruzlan püskttrtülmii; ve Sovyetler, mukabil taarrnzlar sayesinde daglarda daha ziyade geri çekilmege icbar edilmiştir. Alman dağ kıt'alan. garbi Kafkas dağlannın boğazlannı zorlamışlar ve bir kısmını hu Asherî vaxtyet Ingiltcrcdc matem Kralın küçük kardeşi, Kent Dukası bir tayyare kazası neticesinde vefat etti Londra 26 (a.a.) Hava Nazırhğı dün akşam aşağıdaki tebliği neşretmiştir: Hava Nazırhğı, hava komodoru Altes Kent Dukasının dun oğlsden sonra, Sunderland tipinde bir deniz uçağınm Iskoçya şimalinde yere düşerek parçalanması üzerine vazife başında öldüğünü derin bir teessür ve kederle blU dirir. Kent Dukası, İngiliz hava kuvvetleri umumî teftış heyeti genelkurmayına bağlı bulunmakta ve emir al« dığı vazifeyi yerine getirmek üzere İz» landaya gitmekte idi. Uçakta bulunanların'hepsi Duka ile birlikte ölmüşlerdir. Kent Dukası 1902 yılında doğmustur. Majeste Kralm en küçuk erkck kardeşidir. Altes, ajle geleneğıni devam ettirerek «denizcı prens» olmak ıçia Darmoith deniz kolejme girmlşse d« sıhhî durumu yüzunden koleıden ayrılmak zorunda kalmış ve 1929 yıhndanberi, hükumdar ailesının yegân» sivil vazifede bulunan ferdi sıfatil^ Hariciye Nazırhğı ataşeliği vaziiesini yapmakta bulunmuştu. Kent Dukası 1934 de Yunan Prend Nicolas'nın küçük kızı Prenses Marına ile evlenmlşti. Duka, havacılıkla şiddetl» a'.âkadar olmuştur. Atlantiği uçakla ge« çen' Kral ailesınden ilk prenstır. Bu harbde İngiliz hava kuvvetlerina; tayin edilmiş ve bir saveş uçağıle bin; lerce kilometre yapmıştır. Kendisı 1930 danberi şahsan pılotrur. Bir çok defalae tehlikeye girmiştir. Daha geçen hafta, cenub kıyısı şehirlerinden birinds bu» lunduğu sırada düşman uçaklan Duka« nm kuilandığı uçağa bomba ve mit« ralyözlerle taarruz etmişlerdi. Kaza hakkında henuz tafsllât obnamakla beraber bunun bir düşman mü» dahalesinden ıleri gelmediğı sanılıyor. Kent Dukası, en az 100 senedenberi; müsellâh kuvvetler emrinde ölen aılesine mensub ilk prenstir. Dukanm üç çocuğu vardır. Babasının unvanınt alacak olan büyük oğlu Pren» Edward 1935 te, kız kardeşi Prenses Alexandra 1936 da ve en küçük erkefcî kardeşi Prens George Franklen bu a* ğustosun 5 inde doğmuş ve Reis Roose» velt vaftiz babalığını yapmıştır. Kent Dukası, uçak kazasile olen ailesinden ilk Prenstir. Ölüm ha! (Arkası sahife 3 sütun 7 le) Kafkaslarda Alman taarruzu hedefleri H. Emir Erhilet Yazan: Enekli General WILLKIE DİYOR Kİ: Halihazırdaki durumu cnmla ele geçirmişlerdir. «21 ağustos gunu sabahleyin saat 11 de dağ kıt'alarından bir grup, Alman barb bayrağım Elburuz dağlanna diktneğe mnvaffak olmuştar. 5630 metre İrtifaında olan bu dağ, Kafkasyanın en yüksek dagıdır.» Alman tebliğinin bn sarahat ve kat'iyetine gört, bizim yazımızda, hatta acele bulunduğiuHi fanetmeğe bil« yer yoktnr. Dediğimiz tarihte bir kısım Alman fltrt Kollarl jarbî Kafkas dağlan uzerinden cenub mailesine sarkmış bir vadyette bile görulüyorlardı. Bunun ehemtniyeti ise pek büyüktu. Çunkü şimalden Kafkas dağlan eteklerine varılarak oralarda dnrulacağı farzolunurken bn dağların bir kısmı adeta cenuba doğru jeçilmiş sayılacak çok şaşırtıcı bir duramla karşı karşıya bıılunnyorduk. Bu nokta Kafkas meselesinin hâlâ büyük istifhamını teşkil ediyor. Garbî Kafkas daglan geçidlerini tntarak Kütayis vadisine sarkacak kuvvetlerin hareketleri sağa sola ayni süratle inkişaf ederse, belki bütün Kafkas meselesi böylece hatır ve hayale gelmedik en kısa bir yoldan halledilmiş olabilir. Ve meselâ çok garib bir hâdise olarak bu ilerleyisler neticesinde Novorosisk'ten önce Batumun sukutuna bile şahid olabiliriz! Son mütalea belki biraz mübalâğalıdır. Fakat geçidleri zorlanmış Kafkas daglarının Elbürüz tepelerinden Tiflis ve Batum nmumi istikametlerinde daha ziyade ovalara yayılmağa başlamış olacak kuvvetlerin her halde Kafkas meselesinin bütününü halletmekte oynıyacakları rol çok büyük olur. Unutmamalı ki, daha şimalde Grozni istikametinde şarka ilerliyen müttefikler buradan da Hazer denizine varmak üzere bulunuyorlar. Tiflis, bütün Kafkasyanın ana noktalanndan biridir. O yaylaya hâkim olacak her hangi bir kuvvet, kendisine müvazi sahada Kara ve Hazer denizlerine bilkuvve ulaşmış sayılabileceği gibi pek az zamanda ve nispeten büyük bir koUylıkla bnnn filen de gerçekleştirebilir. Bn durnm ise, bütün cenubî Kafkasyanın istilâsına muadildir. Kafkas dağlan Türk Şeflerile görüşmek ve Türkiyeyi Moskovada neşredilen hususî tebliğde. ziyaret etmek fırsatım Almanların 45 bin kişi kaybettikleri sabırsızlıkla bekledim, ve 542 tayyare düşürüldüğü bildiriliyor Washington 26 (a.a.) Amerikan Enformasion ofisi Washingtondan bildirlyor: Reis Rooseveltin hususî mümessiH sıatile Turkiye, Çin, Mısır, Irak, İranı ve başka memleketleri ziyaret etmek ü:ere pek yakında Birlesik Amerikadan lyrılacak olan Vendell Willkie şöyle demiştir: « Son günlerde Reis Roosevelt t*(Arkası sahife 3, sütun 4 te) Moskova 26 (aa.) Bu gece neşredilen hususi bir t*bligde bildirildigine göre. bundan 15 gtin evvel Kalenin cepıhesinde 115 kilometre genişliğinde bir 5aha üzerinde Sovyet kıt'alan Almanlan 40 50 kilometre kadar geriye atmışlar, Pogorleloye ve Yorodike ve Karmanof şehirlerile diger 610 mevkii geri almışlardır. Bu hususî tebliğde tasrih edildiğine göre bu muharebelerde Alman kıt'alan 45 bin kişi kaybetmişlerdir. Bundan başka hava muharebelerinde ve uçak savar bataryalan tarafından 252 Alman tayyaresi düşurülmüş ve 290 tayyare de yerde tahrib edılmis veya hasara uğratılmıstır. Muharebeler Rjev bölgesinde devam ediyordu. Stalingradın şimal batısında vaziyet karışıktır. Almanlar bu bölgede. hava yoltle nakledılmiş tanklar kullanmaktadır. Kletskaya bölgesinde faal horekâtımız, Stalingradın şimal batısında şiddetli çarpışmalar, Krasnodarm cenubunda göğüs göğse muharebeler, Prokhladnala bölgesinde Sovyet hatlarınm gerilerine inen paraşütçülerle çarpışmalar olmuştur. Stalingrad yakınlarında, iki günde 92 Alman uçağı düşürülmüştür. Ruslar Kalininde 3 şehri gcri aldılar Şark cephesinde son vaziyet Kafkas cephesinde: Almanlar, 25 tarihii tebliğlerinde Kafkas daglarının daimî kar ve buzla örtülü. 5630 metre rakımlı, rn yüksek dağı Elbrıis'ün Bavyeralı bir yüksek dağ kıt'ası tarafından zaptedilerek, üstüne Alman harb flâmasının 21 ağustosta çekilmiş olduğunu bildirdiler. Elbrüs cümudiyesi Piyatigorsk'un 118 Km. cenub batısındadır. Almanlar bu şehri zaptedeli beri dağ ve yüksek dağ kıt'alarını vu cümudiye istikametinde yürüterek ve işleterek müteaddid muharebeler vere vere nihayet bu hedeflerine vardılar. Almanların bildirdiklerine göre, Elbrüs ile bunnn batısındaki dağ geçidlerini zapta muvaffak olan Bavyera dağ ve yüksek dağ kıt'alan her yeri, her İaşı ve her tepeyi diismandan ancak muharebeler vererek alabilnıiş ve günlerle mahrumiyetler içinde çok çetin yürüyüşler yapmağa mecbur olmuşlardır. Elbrüs oümudiyesînin tepesine Alman bayrağı dikilmekle, vakıa Kafkasya, Almanlarca zaptedf.lmiş sayılmaz; fakat bu hedefe doğru büyük bir adım atılmış demek olur. Ayni Alman tebliğinde Alman dağ kıt'alannm batı Kafkas dağı geçidlerini zorladıklan ve bir kısmını hücumla ele geçirdikleri bildirildiği gibi 26 ağustos tebliğinde bn geçidlerin zapYUNUS NADİ tolunduklan haber verildi. Elbrüs eü(Arkası sahife 2 sütnn 1 4e1 (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Adliye Vekili dün şehrimize geldi İstanbul Tevkifhanesindeki mevkuflardan birçoğu başka yerlere nakîedilecek, burada çalışma atelyeleri kurulacak Stalingrad'da evler istihkâm haline. getiriliyor Berne 26 (a.a.) Stefani: Hay yaşıyasın | Sinyor Gayda! Neğer Osmanlı İmparatorluğiınun hakikî varişi İtalyadeğilmiimiş? Roma 26 (a.a.) Havas Ofi: Maruf muharrir Gayda, yazdığı bir makalede nüfusu artmakta olan İtalyaya Akdenizle Okyanuslarda serbestî ve geniş müstemleke verilmesini ıstiyerek şöyle demektedir: Her şeyden evvel doğu Afrika İtalyan İmparatorluğunun ihyası lâzımdır. Bu imparatorluğu, dahilî bölgeleri sahil topraklarile birleştirerek tamamlamak zarureti vardır. Şimal Airikada vaktile Türkiyeye aid olan topraklan İtalyaya iade etmek icab eder. Çünkü İtalya, 191112 harbi sonuııda bu araziye tevarüs etmişti. Fransa bu arazideki sahil bölgelerile iç bölgeleri hileye baş vurmak suretile işgal etmişti. Bundan başka İtalyamn tarıhî emelleri de ^gerçekleştirilmelıdir. Libyanın cenubundaki Çad gölü bölgesi de İtalyaya verllmelidir. Çünkü buiası da, vaktile Türkiyeye aid olduğu cihetle hukukan İtalyaya intikal etmek lâzım ge lır. Bu bölgenin temadisi alarak cenub ba tı istikametinde uzayan ve Okyanusa çıkan Nigeria arazisi vardır ki burası Dugün İngilizlerin elinde bulunmaktadır. Bu bolge de İtalyaya verilmelidıf. Libya ile Atlantik arasındaki bütün bu arazi tabiatile, İtalyan nüfuzuna ve müstemleke sistemine tâbi olmalıdır. M. Gayda, İtalyamn Korslka, Dalmaçya ve Malta üzerindeki iddialarını teyid etmekte ve Suveyşle Cebelıtarık kalelerinin yıkılmasını istemektedir. Adliye Vekili Hasan Menemencioğlu Adliye Vekili Hasan Menemencioğlu dün sabah Ankaradan şehrimize gelmiştir. Vekil dün umumî hapishaneye giderek mahkum ve mevkuflarm vaziyeti hakkında hapishane müdüründen i'ahat almıştır. Adliye müsteşan da millî korunma mahkemeleri ve millî korunma müddeiumumiliğinde tetkiklerde bulunarak bazı notlar almıştır. Vekil, dün akşamüzeri adliye binasına gelerek müddeiumumilikte bir müddet meşgul olmuş ve kendisile görüşen bir muharririmize şunlan söylemiştir: « İstanbul hapishanesini gezdim. Kalabahğı fazla buldum. Bunu hafifletmek için mahkumiyet müddetleri iki seneden fazla olanlan diğer vilâyet cezaevlerinden durumlan müsaid olanlara nakletmek ve müddetleri iki. seneden aşağı olanlan da kendi memleketlerine yakın olan cezaevlerine dağıtmak üzere bir çare düşünüyoruz. Mevcudun miktan . azaldıkça boçalan kovuşların bir veya ikisinde kunduracılık, marangozluk ve örgücülük üzerinde çalıştırmak ve bu suretlp tnahkumlara hayatlannı kendileri kazanmak esbabını temin etmiş olacağız. Cezaevinde bulunan mahkum ve mevkufların durumlan İyidir. Kendilerine va(Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Moskovadan alınan haberlere göre, Stalingrad varoşları halktan tahliye edılSovyet öğle tebliği miş ve evler teker teker kaleler haline Moskova 26 (a.a.) Sovyet öğU teb sokulmuştur. Novoıosisk'teki sivil halkın liği: tahliyesine de başlanmıştır. 25 ağustos gecesi kuvvetlerimiz, KletsTehlike arttı kaya çevrelerile Stalingrad şima! batısınLondra 26 (a.a.) Son 24 saat zarfında, Kotelnikovo şimal doğusunda ve Prokhladnala çevresinde ve Krasnodar da Stalingrad şehrini tehdid eden tehlike artmıştır. Ruslar, ilk defa olarak cenubunda düşmanla çarpışmışlardır. Cephenin baska kesimlerinde bir de Stalingradın şimali şarkisinde cereyan eden çarpışma!ardan bahsediyor'ar. ğişiklik olmamı=tır. Stalingrad şimal batnında kanlı savaşlar yapılmakta ve Almanlar tekıar tekrar şiddetli taarruzlara girişmektedir. Krasnodar cenubunda kuvvetlerimiz hafıfçe geri çekilmişlerdir. Almanlar, bu kesimde Don'un şark kıyısında koprübaşı kurmuşlardır. Bu kesimde vaziyet karışıktır. Rus ordusunun vaziyeti Vichy 26 (a.a.) İngiliz radyo spikerj Stalingrad'ın şimalinde vaziyet Stalingradda ve Kafkasyada Rus ordusukarısık nun vaziyetinden bahsederken, 1940 se. Moskova 26 (a.a.) Sovyet tebliğine nesinde Fransız ordusunun Dulunduğu vaziyete benziyor, demiştir. ek: Almanya: 1942 Lu^emburg'dan ayrılırken otobüsümü ' ze bir yüzbaşı bindi. İşgal altındaki Fransada askerî makamlarla temasımızı o temin edecekti. Aşağıda okuyacağmız nıalumatın büyuk bır kısmını, yedek su. bay olduğunu sonradan öğrendiğim bu kıymetli arkadaştan aldım. Bir müddet gittikten sonra, üzerinde kaydığımız güzelım asfalt yol yavaş yavaş daralmıya, kuçulmeğe, o ihtişamlı manzarasını kaybetmeğe başladı. Yer yer duyduğumuz sarsıntılardan yolun bozuıduğunu aniıyorduk. Arazi de biraz evveline kadar görduğumüz muntazam, bakımlı halinden çıkmıştı. Fransız hududuna geliyoruz! Dediler. Tren yollanndaki geçidlerde görülen asma bir parmaklığın şoseyı kapadığı Dir yerde, eski bir Fransız gümrük karaKolu önünde otobüsümüz durdu. Aşağıda Alman askerleri arasında bir kaç Fransız jandarması da vardı. Zavallılar, sankı burada misafirmışler gibi çekingen bir tavırla. olana bitene seyircilik etmekten başka bir şey yapmıyorlardı. Luxemburg'da kafllemize katılan Alman yüzbaşısile otobüsteki diğer Almanlar, lüzumlu vesikalan yanlarına a(Arkası sahife 3, sütnn 5 te) İstanbulun Fethi Hasan Cemit Çambet Yazan : mm 505 sayılı Korugan Yazan : ^ ^ Nadir Nadi 500 üncü yıldönümünü tes'ide hazırlandığımız bu muazzam tarih hâdisesi üzerinde geniş ve ilmî bir etüd Yarın başlıyoruz. Fatihin bir portresi , 1940 Fransa harbınden bır hatıra: Maginot hattı koruganlarindan birisi yakılarak teslim »Iındıktan sonra