25 Temmuz 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r DÜNYANTN EN YÜKSEK SAATİ C E N E V R E S a t ı ş y e r i : Emindnü meydanı ARLON Mağazası »NSTAN1 umhuri 19 uncu yıl sayı: 6444 Telefon: Başraııharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa tasnu 24299 24290 KALPÂZÂNLAR Çeviren: Andre Gide Reşad NurjfParago Cihan edebiyaünda' olan bu şaheserl: çığır açnuş rcümesi çıktı. İSTANBUL CAĞALOĞLU ,.«„. ^ar% c,AmhUn,et. îstanbui Posta kutusu: îstanbui No. 246 Cumartesı 2 5 T e m m u z 1 9 4 2 İNSEL Naddelerine Elkonma Kararı Kaflctı Millî Şef geliyor Reisicumhurumuz, dün akşam îstanbui istikametinde hareket buyurdular Hükumetin Yeni Kararları Doktor Fiat Nurakabe Komisyonları, Vilâyet İaşe teşkilâtı, Subaşılıklar lâğvedildi, gıda maddeleri serbest fiatla satılacak Alman hârm Ticaret Vekilinin hitabesi ROSTOV DÜŞTÜ JtebliğiJ Behçet Uz, halkımızm sabırlı olmasını, köylünün vazifesini yapmasına yardım edilmesini tüccarın ihtikârdan kaçınmasinı tavsiye etti Alman kıt'aları Stalingrad kapılarına da dayandılar Murahabe vazifesi Millet havatına aid biıtun ha\ırlı kararlann büyük ilham ve irsad memhaı aziz Millî Şefüniz İnönü ve Başvekilimiz Şiıkriı Saracoğlunun bir arada alinmıs resimlerinden Ankara 24 (a a.) Millî Şcf, Keisicumhur İsmet İnönü Vekili Şükrü Saracoğlu. Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevtnemleket dahilindeki sevahatlçrine İstanbul istikametinde zi Çaknıak. sehrimizde bulunan Vekiller, Cumhuriyet Halk devam etmek üzere bu aksam saat 22 de Ankaradan ha Partisi genel sekreteri ve umumî idare heyeti a7aları, mebuslar, generaller, Ankara Valisi ve garnizon komuUni. Anreket buyurmuslaıdır. Reisicumhuıumuz Ankara garında Bü>uk Millet Mec kara Emnivet Müdürii ve merkez komııtam ve dijjcr aslisi Reisi Abdülhalik Renda. Basvekil \e Haricive Vekil kerî ve mülkî erkân tarafından uğurlanmışlardır. Belediyeler ve Ticaret Rostov dolaylarında Odaları tarafından yapılacak kuşatılan büyük Rus Ankara 24 (a.a ) Ticaret Vekili kuvvetleri imha Dr. Behçet Uz bu aksam radyoda aşağıdakı konuşmada bulunmuştur: edilmektedir < Aziz yurddaşlarım, Geçen hafta hububat hakkındaki kararlarımızı anlatırken dığer meselelerimize de sırasile geleceğimizi söylemıştim. Bugün de mustehlık ve mı stahsılı çok yakından ilgilendıren ve bilhassa şehirlerimızde fena sıkıntılar doğuran sebeblerin giderilmesi maksadıle hükumetinizin düşündukleri ve aldığı yeni kararlar üzerinde duracağım. Hububat hakkında alınan son karar, umumî efkârda ve onun kıymetlı mumessili matbuatta guzel ve ümid verici akısler yaptı. Memleketin ddrt köşesinde çıCArkası sahife 2 sütnn 5 te) Ankara 24 (a a.) Ticaret Vekâle. tınden teblığ edilmiştir: 1 Fiat Murakabe Komlsycmlan, Fiat Murakabe heyetleri ve vilâyet. ler iaşe teşkilâtı kaldınlmıştır. 2 Ticaret Vekâletince el konmuş bulunan her nevi gıda maddeleri uzerındeki el koyma hükmü kaldınlmıştır. Gıda maddeleri satışlan serbest o. KARARLAR lacak, ancak iaşe fiat murakabesinin ihtikârla mücadeleye aid salahiyet. lerl Belediye Encümenlerince tulla. nılacaktır. Satış hareketleri, MU11 Korunma Kanunu hukümlerine tev. fikan belediyeler tarafından takib ve kontroi edilecektir. 3 Subaşı teşkilâtı kaldınlmış ve yerlerine tahmin heyetleri ikame edılmiştır. Yeni hükumetin yeni siyaseti: Hükumetle millet elele! Şükrü Saracoğlu hükumetinin siyaseti yalnız bir iase meselesine münhasır değildir. Şükrü Saracoğlu vatanın selâmetini hükumetle milletin karşılıklı inanlı ve güvenli elele yürümesine dayamak azmindedir. Bu siyaset, modern zihniyete göre en ileri anlayışlı millî bir politikanın en güzel örneğidir ve Türk milleti bb'yle bir siyaseti gerçeklestirmeğe en fazla ehliyetli cidden büyük bir millettir ukrıi Saracoğlu hükumeti dahilî idarede ve bilhassa iaşe işlerinde millete ve memlckete inanan ve bunun daha evvel konulmuş bir İciu takım sıkı \e itiraf edelim: Halk hesabına sıkıcı turlü teşkilât kayıd ve şartlarmı kaldırarak basta çiftçUerimiz olmak üzere herkese ferahlık veren bir jol tuttu. Meselâ merhum Refik Sajdam hükumeti zamanında, hiç bir işi tesadüfe bırakmamak endisesile bu sene toprak mahsullerinin jemeklik, >emlik \e tohumluk haricindekj bütün mevcudu malum fiatlarla Iıükumetçe satın alınacaktı. ve bu maksadı temin etmek uzere memleket öleüsünde bü>ük ve geniş teşkilât vücude getirilmeğe girisilmisti. Şukru Saracoğlu hükumeti halkla devlet münasebetlerini yekdığere inan ve guven esasma gotüren jeni bir sijasetin ilk hareketini bu sistemi değiştirmekte gosterdi: Herkcsin vc bilhassa toprak mahsulleri müstahsili çiftçilerin pek kolay anlıyacaklan çok açık farklarla. Atılan ilk adımda yeni hükumet mahsulıın tamammı değil, yalnız yüzde yirmi beş, otuz mikıarını satın abnağı kâfi bularak üsttarafını serbest bıraktı, ve satın alacağı mahdud miktarm fiatlarını da yüzde elli artırdı. 13 buçuk kuruş >erine 20 ktıruşa buğday çok iyi bir fiattır. 15 kurusa arpa, 16 kuruşa mısır artık ucuz sa\ılamaz. Valnız yeni artırılan fiat farklarile yalnız hükumetin satın alacağı miktarlar üzerinden müstahsil köylü eline geçecek fazla para 1520 milyon lira raddesindedir. Bütün mahsuller üzerinde ise bu fark 80100 milyonu bulur. leni sivasetin kojlü hesabına asıl iyiliğiue gelince mahsulün hükumet satın alıııası dışındaki kısmının tamamen serbe.u bırakıltnış olmasıdır, ve bu da yalnız koylüye değil, bütün memleket için kıjınetli ve ayni zamanda serefli bir iyılıktir. Ayni zamanda şerefli: Çiınku hükumetin millete derin sevgisile berabcr geniş oiçüde inanını ve guvenini de belirtiyor. Hükumetin bu ilk kararlannı müstahsil ve müstehlik bütün memleket halkının büyük sevinclerle karşıladığını bilijoruz. Yalnız se\inc kâfi değil. Hükumetin millete karşı gosterdiği bu bujük inan ve gu\ene avnile mukabele edei'ek Turkiyede idare edenlerle idare olunanlann elele jürüdüklerini gostermeli; :z. Bu bize zaferlerin en bü\uklerini sağla>«cak en kuvvetli temelli bir sijasettiı Biz bu karşılıklı hükumet ve millet irın ve güveninin ne bü>ük sonuclar verdiğini Kurtuluş ve İstiklâl Sa\a>ı Berlm 24 (a a ) Alman Ordulan Baskumandmhğımn teblığı: Hususî teblığle de bıldırıldıği gıbı Al. man ordu kuvvetlerıle süâhlı hucum kıt'aları \e Slovak teşkıllen hava kuv. vetlemnız Tarafından tesirh surette ciesteklenerek Rostovun derlnhğıne ya. yılmış kademeli mustahkem mevzilerıni butün cephe boyunca yarmışlar ve ce:m çarpışmalardan sonra, önemli bir muvasala merkezi olduğu kadar muhım oır Rus lımanı olan Rostov şehrini hücumla zaptetmışlerdir. Şehrin, son kalan düşman kuvetlerinden teraızleıınıesi işı halen devam et. mektedir. Don nehrınin biiuık dirseğindeki tü. rr.enlerımızle seyyar mufrezelerımiz yeniden yenıye savaşa surülen Sovyet kuvvetlennin mukavemetını kırmışlardır. (Arkası sahife 3. sütun S tel o B Arada BesSatu BeiNu* " \&B< " Hatıy«< el[ M ! S I R y eiKara IHEBL "*"j I ton. • fŞoyyet \tebli u Mısır cephesinde yeni durumu gösterir harita Lausanne gününü kutladık Sulh zaferimizin yıldönümü îstanbui Üniversitesinde ve yurdun bütün Halkevlerinde canlı tezahüratla yaşatıldı Vatanımız tehlikededir,, Moskova radyosu? Rus halkına heyecanlı bir hitabede bulundu Asherî vaziyet Rostov^daıt sonra Stalingrad da düşürülürse, Alman ordulan Voronej'den şimale doğru taarruza geçebilirler Rus kuvvetleri bir çok kesimlerde şiddetii savaşlardan sonra yeni mevzilere çekUdîler Londra 24 (a.a.) Moskovada neşredilen Sovyet geceyansı tebllği: Temmuzun 23 ünde kuvvetlerimiz. Voronej, Şinliyeska. Novoçerkask ve Ros tov kesimlerinde duşmanla çarpışmışlardır. Moskova 24 (a.a.) Sovyet bğle tebiiği: 23 temmuz gecesi Sovyet kuvvetleri Voronej, Asmilankaya, Novoçerkask ve Rostov bölgelerinde duşmanla çarpış mışlardır. Cephenin başka kesimlerinds önemli hiçbh değişiklik olmamıştır. Yazan: Emekli General H. Emir Erkilet Doğu cephesinde: Alman ve Slovak kıt'alan, uçak teşekküllerinin yardımile, müstahkem Don Kazak sehir ve limanı Rostov'u nihayet zaptettiler. Geçen yıl da, en cenubdaki Von Kleist ordusu bu mevkii zaptetmiş ve fakat pek az sonra Ruslar tarafından geri alınmıştı. O zaman, Rostov sadece cepheden zorlanarak zaptolunmuş, fakat çevresindeki düşman kuvvetleri ezilmemiş kaldıklan için Alman kuvvetleri içinde kalamamışlardı. Bu defa ise Rostov, muazzam Rostov Harkof yarraası neticesinde Mihver ordularınm cenuba çarketmelerile şimal ve doğudan sarılarak düşmüştür. Rostov'un zaptile aşağı Don ve Donetz nehirlerinin şimalinde artık ayakta harbedebilir hiç bir düşman kıt'a tesekkülü kabnamıstır. Bundan başka Ros(Arkası sahife 2 sSton 1 de) İngilizler mevzilerini sağlamlıyor Mihver kuvvetleri de Siwa vahasını işgal etti Kahireye göre, Rommel ordusu fena halde hırpalanmış Kahire 24 (a.a.) Orta^jjk "İngilia tebliği: . ' » Dun kuvvetlerimiz. bir^unjgvvel yapılan savaşlar sonunda « e geçirdikleri mevaleri sağlamlamakla m^şguî olmuslardır. Şimal ve merkei" kesimlerinda topçumuz ve zırhlı arabalardan mürekkeb devriyelerimiz düsmanı hırpa'.amağa devam etmişlerdırCenub kesiminde kayda değer bir hâdıse obnamıştır. İstanbul Üniversitesinde Lausanne günü: Sağda istiklâl marsı dinleniyor solda Rektör Cemil Bilsel hitabesini irad ederken Şimalî Kafkasyada şiddetli Lausanne muahedesi imzasınm 19 un sözü kapitülâsyonlara getirerek vaktile sava?lar oluyor mızda filen tecrübe etmişizdir. cu yıldönümü dün Universite salonunda, geniş bır müsaadekârlık zihniyetile veMoskova 24 (a.a.) Sovyet tebliği Zevkle hatırlatalım ki Büyük Ata başta Maarıf Vekili Hasan Âİ! Yücel ol | rilen bir takım İmtiyazlardan, nasıl fatürk İstiklâl Savaşının Başkumandan duğu halde Vali ve Belediye Reisi Lutfi cialar doğduğunu hatırlatmış ve tekrar ekinde, duşmanın kaybettiği mevzilerı (Arkası sahife 3 sütnn 6 da) lığıoı kendi üzerine aldığı zaman mille Kırdar, şehrimizde bulunan meb'uslar, Lausanne'a temas ederek Buyük Millî te: Universite profesorleri, yuksek okul, li şefımızin Lausanne konferansmm muza Mevcudunuzun yüzde kırkını ve se ve ortaokul dırektdrleri, bir çok ihm kereclliğınde gosterdiği yuksek kabilireceksiniz. adamlrımız ve kesif bir genclik kütlesi yete karşı hayranlıklarını izhar eden yabancı diplomatların takdirkâr mutaDenıiş, Büyük Basbuğun bu emri bü nin ıştirakile kutlanmıştır. lealarmı okumuştur. tüu milletçe derhai kabul ve icra olunMerasime, Şehır bandosunun çaldığı Rektor, dunya nızamında Lausanne muştu. Halkm verdiği miktar bilâhare İstiklâl marşile başlanmış, bunu mütemillî hükumetçe son santimine kadar akıb kürsuye gelen Universite Rektöru prensiplerinm «millîllk, egemenlik, bağsızlık. ve eşltlik. ten ibaret bulunduğuodenmistir. Cemil Bilsel bir sbylev vermiştir. Cemi! Baskumandan Mustafa Kemalin iste Bilsel, 8 ay dort gun devam eden Lau na temas ettıkten sonra Lausanne savaşı diği yeni asker sınıflarının çnğu asker sanne konferansımn bir tarihçesıni yap kahramamnın dunyanuı bu en güç günlerinde başımızda bulunmasından duyualnıa daireleri vasıtasile çağınlıp se\komış ve Lausanne barış gununün dunya lan umumî sevınce Universite namına lunmak suretile değil, her erin cepheye tarihinde buyuk rol oynadığını, Turk tercuman olarak sozlerını bitlrmiştir. en jakın yerinden yetişmek üzere biz7at milletinin bu rolle anılıp sayılmakta olkosup gitmesile toplanmıs ve bu kosuDiğer nutuklar duğunu soylemış. «Lausanne barış gunü, şıın şevk ve heyecanı içinde canla basla İsiiklâlini kayıdsız, şartsız alan Turk Cemil Bilselın çok alkışlanan nutkunsavasılmıştır. Netice malum: Büyük milletinin zafer gunüdur» detniş, bu mü dan sonra, malıyeci gozıle Lausanne ankurtuluş hür ve müstakil yeni Türki^e. nasebetle Ebedî Şefımız esslz kahraman latılmış. Osmanh imparatorluğunun lkŞükrü Saracoğlu hükumeti yeni sîvaAtaturku saygı ile anarak, tarihin en tısaden nasıl esarete mahkum edildiğı «etile iste bü\uk Turk milletinin merd guç şartlan içinde başarılan savasın mlsallerle ızah edılmiştir. tabiatine pek uygun olan ve zaten onun Müteakıben kürsuye gelen Baro reısi Lausdime'da siyaset sahasmda da devam YUNUS NADÎ ettiğini söyhyerek Lausanne'a aid baaa Mekkj Gelenbek a%ukat gozile Lau Şark cephesinden resimler: Alman ağır topçusu ateş açıyor (Arkası sahife 3, sütun 5 te) (Arkası sataife 3 sütun 4 tej haüralaruu anlatauştır. Cemil Bilsel , Alman tebliği Berlm 24 (a.a ) Resmî tebliğ: El Alerneyn mevzii etrafın(Arkası sahife 3 sütnn 2 de)