15 Nisan 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
"\ YENIKITABLAR: ACIMAK ÇOCUK ADAM KÖLE ATEŞ GECESİ YABAN GULU BE\ VURMADIM PARA ÇIRPINAV SULAR Reşad Nurj 50 Kr. Orhan Sejfı 75 Refl Ce\ad 100 Re=ad Nun 100 Guzıde Sabrı 50 Perlde Celâl 60 tfeclb Fazıl 50 Muker Kâmll 75 Semih Lutfi Kitabevi 18 mcı yıisayı: 6343 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhunyet tstanbul Posta kurusu: Istanbul No. 246 Telefon: Başmuharrır: 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Liseler Icu hulâsa ve el kitabı NANTIK Tanesi 25 kuruş Hatemi Senih Sarp Tanesi 30 kurus ^ ^ ^ ^ ^ FİLOZO0 Çarşamba 15 Nisan 1942 Ahmed Halid Hariciye Vekili, siyasi hâdiselere dair iki saat izahat verdi Hususî idareler için yeni varidat aranacak Aşırı İddialar arbin çok kıziştığı zamanlar ağızdan çıkanı kulağın duymaması kabıldir. AJman ve İtalyanların Ingiltereyi jok edeıeğız demeleri, AngloSaksonlann ikıde bir ileri hiddet demlennde Almanvavı dunya hartasından çıkararaklarını soylenıclerı bu cumledendır. Şımdiki harbin ihtilâlî mahıvetı neden ıbaret olursa olgun, o da dahil olduğu halde hiç bir harb hiç bir nıılleti dunva hartasından Bİlip yok ederaez Her harbe ne kadsr siddetli davranılırsa da\ranılsın nihaBunu müteakıb ruznamenin lkıncı yet makul olmağa mahkum bir sulh nıumaddesinın muzakeresıne geçılerek bu kadderdir. Bir ıki misal: 191418 harbi sonunda galib devlet mevzu uzerınde soz alan hatiblerın müler Almanvayı ağır bir sulh altında talea ve beyanlan ile Dahılıye Vekiliasırlarca tnuddet belini doğrultamıja nın cevabı dınlenerek bu hususta hazır. cak bir âcizlık içine sokmak istediler. lanan mazbatamn esas prensipleri umuVersay mııahcdcsinın Almanva için çok mi heyetçe tasvıb edıldıkten sonra huağır olan şartlarını harfıjven tatbıka susî ıdarelerın denıhde ettıkleri hizmetimkân olsa> dı bu ış, nazarî olarak, boy lerın karşılanmaları ıçin jenl gelir kavIe de olacaktı. Nazarî olarak dıjoruz naklan araştırmak maksadıle Partıce Çunku bu sulhun meselâ malî ve ik bir komısvon teşkü edılmesi hakkındaki iısadî sartlarını bıle Utbıka maddetcn teklıf kabul edilerek saat 17 40 ta celseimkân olmadıgı pek az zamanda anla ve son verıldı. şılmıştır Arazive taalluk eden kısmılannınsa Alman kalblerine hançer gıbı sokulan haksızlıklannın en kuvvetli cebir ve siddetlere ne kadar dajanabıleceğini çejrek asra varmıvan çok kısa bir fasılada oğrenmiş oiduk. Bu mej anda Versay suhlarına karsı ilk ba\rak kaldıran milletın Turldye oldugunu hatırlamak yerınde nlur. 191418 harbinden mağlubiyetle kansık bir ihtilâlle çıkan Rusjanın halı de ayrıca karakterıstik bir misal teskil eder BrestLitovsk muahedesinden sonra bilhassa Ingilızlerın tuttuğu ıhtılâl aleyhtan muharebeleri mu\affakıvetle Berlin 14 (a a ) Alman ordulan atlatabilen Sovvetler dunva ıle alâkalarını kesıp kendi âlemlerıne çekilcn bir başkumandanlığının tebllğıHususî tebllğle de evvelce bıldinlnlke halıne inkılab etmislerdı. 191418 harbindeki mağlubıvet seklıne gore Rus. dlğı glbi Alman denızaltıları ve sava? janın hiç olmazsa bir asırda tekrar tayvarelerı duşman malzeme ve ıaşe a\ağa kalkami> acağını farzedenler az denlz munakalâtına yeniden ağır darbeler vurmuşlardır. olmaroıştı Halbukı ne gorduk? Şlmal Buz Okyanusunda, denizaltıGorulen şejler şunlardır: a) Sovjetler geşen Umumî Haıoden ları Murmansk hmanından ayrılan bir gonra otarsik, jani dahılen kendı ken kafıleve taarruz etmlşler ve 12 200 tod ne >etme sijasetini ilk tatbık eden nılâto tutarındakl ıkı Amerıkan yuk nemleket oldular Yer yuvarlağının beş gemlsıni batırmışlardır Bu iki gemite biri, kendi kabuğuna çekılmış kap den bırl daha evvel Alman tayyareleri lumbağa halinde, dunvanm diğer mem tarafmdan hasara uğratılmış bulunulc'ıetlerine karşı kapanıvor ve bundar yocdu Dlğer taraftan savaş tayyareleri ehemmijeti derhal hissolunduğu balde aynı kafıleye dahıl dort bin tonllâtobuvukluğı hakkile olçulemnen muthiş luk bir petrol gemlsıni batırmışlar ve dığer buyuk blr tıcaret gemlsıni o debir kargaşalık husule gelijordu b) Dınamık bir rejimle kendı âlemi rece hasara uğratmışlardır ki bnuun ne çekılen bu muazzam ulkenin, herke kajbına muhakkak gozile bakılabllır. Atlantikte, denizalblan topyekun tusin gozlerınden uzak, kapalı ve gizli bir çalışma ile elde etmeğe rauvaffak oldu tarı 104 bın tomlâtoya yukselen 12 ğu harb kuvvet ve kudretının derece duşman gemisı batırmışlardır. Aralasini şimdı butun dunva hajretle nıu rmda jedl petrol gemisı bulunan bu çahede edijor Şıuıdı Rusvavı mudafaa bu> uk gemilerın hemen hepsı Amerika elmekte olan bu askerî hazırlığın hakıkî doğu kıyısmın pek yakınında torpllmaksad ve hedefi nevdi ve hâlâ ne lenmlslerdlr. olabilir? Bunlar Versaj cıların derm bir gaflet içinde asla hesablıj anıamıs olİran hükumeti Japonya iie dukları hakikatlerden birıni dalıa teskıl eder. siyasî münasebetlerini kesti Şimdi artık gülerek hahrlı>abilnİ7: Tahran 14 (a a ) İran hukumetı Geçen l nıunıî harbin sulhundan sonra Japonva ile sıvasî munasebetlenni kesdunvavı artık guva, başlannda Ingiltere mıştır Tahrandakı Japon elçisme bir Dünkü Parti Grupunda Ankara 14 (a a ) C H P Mechs Grupu umumî hevetı bugun 14 4 1942 saat 15 te rels vekili Trabzon meb'usu Hasan Sakanm reıslığlnde toplandı Ruzname, Hancıye Vekılının beyanatı ve ılkokul oğretmenlerlnın hususî ıdarelerden alacakları hakkında tetkıklerde bulunmak uzere te=kıl edılmış olan Partj komısyonunun raporundan murekkebdı. Celsenın açılmasını müteakıb geçen toplantının zabıt hulâsası okunduktan sonra kursuye gelen Harlcıve Vekilı Şukru Saracoğlu, son dort hafta ıçınde Turkıye Cumhurıyetıni ılgılendiren harıcî hâdıse ve meseleler uzerınde ıkı saat devam eden izahat ve beyanatta bulundu ve bu ızahatı müteakıb umumî , heyetın sureklı alkjşlan arasında kursuden ındl. Stokholmde sulh pazarlığı mı? Bir Alman bankeri İngilizlerle tenası temlne çahşıyornuş Hitler Rusyayı ezmekte serbest bırakılması bahasına Japon emperyalizmini durdurmayı teklif ediyormuş Vaşington 14 (a a ) Gazetecıler toplantısında, barış şartlarını hamıl Alman ve Ingıllz mumesslllerlnın Stokholmda bulunduklarına daır oian haoer hakkında Sumner Welles e bir sual sorulmuştur. Bunun sebebl, şımdl Stokholmda bulunan bir Alman bankerlnın Hltlerln son barış hakkındakl şartlarını blldlrmek ve tekhfte bulunmak İçin Ingıllz mumesslllerıle temas tesısıne çalıştığı hakkında bu&ida çıkan haberlerdir Bu haberlere gore, Almanya, işgal altındakı memleketlere tavlzlerde bu(Arkası sahife 3 sutun 4 te) Iaşe belgeleri", Halka haziran içinde hem erzak, hem eşya tevziinde kullanılacak vesikalar dağıtılıyor Ankara 14 (Telefonla) Buıun^vatandaşlara <lase belgelerl» dağıtılması takarrur etmlştlr Blr nevi ıaşe huvijet varakası olan bu belgeler, kırmızı kapak içinde muhtellf sahıfelerde* kare şeklınde 85 tane fışten murekkeb olacaktır Meselâ muayven muddetli ekmek karnesı ıçln ılân edllecek numaradakı flş kest rllerek mukablıinde kart alınacak ve gene karne usulune bağlanacak glvecek, yiyecek ve yakacak maddelerlnden her hangı blrlnın tevzı kartı, numarası ılân edllecek flşle alınacaktır Iaşe belgelerınln haziran içinde dağıtılacağı anla^ılıyor. Bu ay vaktmde ve ısabetli olarak tahmlni ıçin Halk birlikleri teşküâtı genış teşkllât kurulmaktadr Bunun ıçin Ankara 14 (Telefonla) Halk birbır proje hazırlanmıştır. Her koyden se lıklerine dair karamame yakında çıçllecek bir vatandaş, bu işle tavzıf olu kacaktır. Birçok vilâyetlerden koopenacak, tarla veya harmandaki mahsu ratıfler için teşebbusler gorulduğundea lun vazlyeti ve miktarını bıldırecektir. Ticaret Vekâleti bir statu hazırlyarak Elde edllen mahsul hakkında en iyi Başvekâletin tetkikine arzetmlstır Damalumat bu suretle yerınden ve İsa ğıtma Ofisinin de bu blrlıklerden lstlbetli olarak alınacaktır. fade edeceğı şuphesizdir. sonunda ekmek karneleri iki aylık bir Ticaret Vekili Iaşe Müstesarüğında den verllecektlr. Ankara 14 (Telefonla) Tıcaret VeMahsul tahrnin teskSâtı ktu Mumtaz Ökmen bu gun oğleye kaAnkara 14 (Telefonla) Öğrendl dar Iase Mustesarlığında meşgul olmuşğıme gore mahsulun ıaşe bakımndan tur. 73 I H Hariciye Vekili Şukru Saracoğlu Yeni banhnotlar Merkez Bankası ayın 25 inden itibaren tediyatta 1 ve 50 liralık yeni banknotları kullanacak Ankara 14 (a a ) Son zamanlarda bastırılan banknotlardan bazı kıymetlerm kazaya ugrıyarai^ tedavule çıkarılmamasından dolayı, tedavülde bulunan banknotlanmızm küçuk ve buyuk kıymetleri arasında bir nıspetslzllk hasıl olmuştur. Cumhunyet Merkez Bankası, bu nlspetsızhğı gıdermek maksadıle ve emıs\on hadlerı dahılinde kalmak uzere, ayın 25 ıncı gununden İübaren yapılacak tediyatta bir ve elli liralık yeni banknotlar kullanacaktır. \ Buzdenizi ve Atlantikte Almanlar yeniden 15 vapur batırdılar Amltal Darlan Pıyer Laval LAVAL PETEN'LE ANLAŞTI Vişi hükumeti Mareşal Peten Eski Bulgar Lavalın reisliğinde hükumeti Birmanyada kuruluyor Japon sözciistt Pandid Nehru Ingiltereye Eena çatıyor Amiral Darlan gene kabul etmediği Başkumandan ve Hınd lıderlerınden Nehru için çekilmiş Mareşalin halefi B u l g a r i s t a n Rusya Corregidor adasında olarak kalacak <Harbi Londra ve cephesîne asker yol şiddetli muharebeler Vişi 14 (a a ) Mareşal Peten Amiral Vaşingtona kadar Darlan ve Pler Laval toplannuşlar ve larsa Amerika harb yeni temellere dayanan bır hukumet devam ediyor kurmak işıne karar vermışlerdır. Per gohırecegız. Butun ilân edecek rrelgraflar 3 fincfi sahifede) (Arkası sahife 3 sutun 6 da) dünyaya Japon siyaI «İngiltereden, yalmz seti hâkim olacak» Hindistanın terakAskerî vaziyet Londra 14 (a a ) Tokyo radyosunkisine mâni olması da nurui soylıyen bir Japon sozcusü demiştır kı: beklenebilir» « Harbi Vaşington ve Londraya ka Alman tekliHerini Migyaungye şehri düştü çokyüksekten konuşuyor YUNUS NA.Dİ (Arkası sahife 3 sutun 4 te) haftaja kadar bıldırılmıştır. memleketi terketmesı *' Her Hindli eski ve yeni her tahakküme mukavemet etmelidir,, Sir Gripps de «Hindliler, harb faaliyeline karşı korlarsa iş fena olur» dedi Yeni Delhi 14 (a a ) Pandıt Nehru dun japtığı bir be>anatta, muta\assıt sıfatıle, Johnson'la ıstışare ettıklerlne daır Crıpps tarafından sovîenen sozlerın doğru olmadığmı soylemış, «Johnson a muteşekkuız, fakat blr hal çaresı aramak hususunda faal bir rol oynıyamazdı» demıstır. Nehru şu sozleri ılâve etmıstır: « Crıpps, Hınd meseleslnı halletmek uzere Brıtanya hukumetımn artık hiç bir tesebbuse geçmıyeceğını sojledi Bız, Bııtanya hukumetınden hiç bir te*eşbus beklemıyoruz. Ondan, yalmz, Hındıstanın sl>asî ve ıktısadî terakklsıne mânı olması beklenebılır Bence, her Hındhnm vazlfesı, her türlu tecavuze eskı ve yeni her turlu tahakküme mukavemet et mektır » Bulgar Amerikan sivasî durumunu izah eden Mıster Welles Londra 14 (a.a) Eski Pılof hükunıetının ıstıfası, Londrada, Almanya ta. rafından verılen emırlerın eskı hukumet azası tarafından kabul edılemez telakkı edıldığının bır delılı olarak tefsır edılebılmektedır. Uzakşark ve Hindistanda muhtemel harekât Yazan: Emekli General H. Emir Erhilet Hindistan için anî ve acele bır endişe olmamak gerektır. Çunku Japonvanın Hındıstana hemen saldırması askerî ve sıvasî bakımlarından doğru olmaz Askerî bakımdan doğru olmaz, çunku Hindistanın tehdid ve istilâsı bu>uk kara ve hava kuvvetleri ister. Bunlar ise, bugun Birmanjajı zapt ıle mesgul olarak, Çm meselesini de halle hazırlanmak vazivetınde bulunan Japon) anın elınde hazır değıldır. Noksan kuvvetlerle de Japon\anın Hındıstana saldırması dusunulemez. Japonvanm Hindistana mutlaka saldırması lâzımsa bunu vapabılmek için Çınde bağlı bulunan azım butun kuvvetlerinin serbestlemesi lâzımdır Bunlann serbestlemesi ise ancak Çinin altedilcrek niha>et mıllî Çm hukumet ve kuvvetleıinin dağıtılmasile mumkun olur Bunun için Japonya, askerî bakımdan, Biraıanvavı istılâdan sonra Hındisana değıl, Çıne. yanı Çtıngkıng'e cenulıdan saldırması iktıza eder. Japonjanın sijasî bakımdan Hindista(Arkası sahife 2 sütun 1 de) dar gotureceğız; onların siyasetlerlni, kültürlerini yok edeceğlz Bunların yerine butün dunyaya hâkım olacak Japon siyasetini koyacağız » Tokj'o 14 (a a ) Japon hava kuvvetleri yeniden Corregldor kalesıne başarıle taarruz etmiş ve kuçuk harb gemllerınden murekkeb bir duşman kafilesini tehllkeli surette hasara uğratmağa muvaffak olmuştur. Bir Italyan ajansına göre Amenka sahıllennde faalıvet gosteren Almanlann uzak mesafe denızalflarındpn bırısı seferden donuyor Roma 14 (a a ) Radi Ourpe Italvan ajansı bıldırıyor Bulşanîtanda kabine buhranının hızla çozulmus olması Romada sevinçle karşılanmıştır. Hancıye Nazırlığı vazıfesınm Başvekıle verılmesı \e Baş\ekilın dış polıtıkada Mıhier de\letlerile işbirlıgi, Üçlü Pakt memleketlerıle dostluk ve Turkıve «Harb faaliyetine muhalefet ıle baıış ve samimılık münasebetlennin ıaamesı pıensıplennden mulhem olacaedilirse i? fena olur!» Karaşı 14 (a a ) Sır Cnpps Hındıs ğı haVkındakı demecl ittifakla tasvıb ve (Arkası sahife 3 sutun 5 te) (Arka«ı sahife 3 sutun 5 te) Japonlann Harakıri denılen millî bir intihar usuHeri vardır Şimdiki harbde de Japon tajjarecüeri Taja Tori adı verilen bir fedailık usulu tatbik ve bombai tutturamadıklan duşman harb gemilerine tayyarelerile beraber çarparak hajatlan pahasına gemiyi berbava etmektedirler. Resim, boyle bir sahnevi canlandınyor.
