14 Nisan 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SarayLokantası Sahibi: Mustafa Nezih Albayrak Seçme ve eşsiz yemekleri ve tam çeşidli mevsim balık ve levrekleri ve turfanda sebze ve nefıs yağlarile muhterem müşterilerinden değer kazanmaktadır. Karaköyde, Bebek durağında No. 31. Telefon: 49005 BIRINCI SINIF r . 10 . . , İnCl VII SflYI '. 6 3 4 2 umhuri Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 hulisa ve el kitabı HaSrm^ Senih Sarp FİfefftZOFİ si 25 kuruş \ *Tğl& 30 kuruş TIK ÎSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhunyet. İstanbui Posta kuhısu: îstanbul No. 246 Salı 14 Nisan 1942 Ahmed Halid Kifabevi Vakur Türk Adliyesinin Yüksek mümessili, Ankara Ağırceza Heyeti Türkiyeye karşı Rus ba'sınında hiddet iftira fırtınası! D. N, B. bildiriyor: Ankara ımıhakemesimn adılane goruluşu Sovyet halkı arasın* da adalet arzusunu belirtmiştir Buna kızan Rus basını çok ağır kelimelerle Türk mahkemesine, Türk memurlarına hakaret etmektedir i Matbuat l'mum Mudurluğü aktüalite gknlerinden aldığjmız bir levhat Millî Şefimiz Ankara Sergievinde, Anıt . Kabir projelerini tetkik buyuruyorlar Ikinci cephe Su taşmalarına karşı ark cepbesinde ilkbahar taarruzlaruıın yaklaştığı şu sıralarda anlaşılan Sovyetlerin sürekli isteklerile Avrupa kıtasının diğer bir tarafında Almanlara karsı ikinci bir cephe açmak fıkri, yahud öyle bir cephe açılmasının lüzum ve ihtiyacı tazelendi. Sovyetlerin Londradaki biiyiik elçisi Maiski zaten ötedenberi bu fikir iizerinde musır olduğu gibi Vaşingtondaki büyük Sovyet elçisi Litvinof da ikinci bir nutukla meseleyi Anıerika ve diinya efkârı önünde tekrar münakaşa etti. Büyük elçilerin iddialarına göre Rus tezi şudur: Almanyayı Rusya ile yalnızbasına bırakmak şark cephesini Rusya aleyhine olarak tehlikeye düşürmek demektir. Bu ise yalnız Rusya hesabına değil, AngloAmerikan Deınokrasileri hesabına dahi harbi kaybetmeğe muadil bir harcket olur. İyisi Rusyayı yalnız bırakmamaktır: Ya Rus cephesine malzemeden başka asker kuvveti de gondermeli, yahud Avrupa kıt'asının her hangi bir tarafında ve tercihan garbında Abnanyaya karşı yeni bir cephe açarak bu devletin kuvvetlerini parçalamalı. Tezin esasen mantıkî olduğunda şüphe yoktur. Fakat onun az çok muvaffakıyetle icra olunup olunamaması meBulgar Başvekili profesör Filof seledir. İlk defa şimdi ortaya atılmamış olan bu fikir şimdiye kadar bir çok defa münakaşa ve tetkik mevzuu olmuştur. Amerika, denilen şekilde onu tatbika hanr değildi ve görünüşe göre hâlâ da değildir. İngiltereye gelince Çörçil fimdiye kadar onu açıktan açığa reddetmekte hiç bir malızur gormemişti. Çünkü bu fikri zaman zaman İngilizlerden de iltizam edenler bulundu. Çörçil İngiliz adalarını muhafaza etmtk üzere hazırlıyabildiği mükemmel ve fakat küçük kuvveti Avrupaya ihrac hareketlerile israf edememek azminde çok kat'i olmuştu. Belki de hâlâ ayni kanaattedir. Buna rağmen vaziyetin sı T kışık icablarile mesele tekrar tazeleniyor, ve şimdi Çorçil hiç bir şey dcmiyor. Belki zamanın nezaketi onun simdilik bu mevzu üzerinde konuşmasına müsaid değildir. Filhakika bu kadar açık ısrar karşısında Çörçil ne desin? Eski kanaatini muhafaza ederek olmaz dese Rus nıüttefiklerin haürım kıracak, ve Sovyetlerin maneviyatı üzerinde fena tesirler Sofya 13 (e.a.) Bulgar ajansı bildinyandıracak. Belki bu türlü harekelin riyor: bizim içyüzünü bilmediğimiz bazı siBaşvekil ve Hariciye Nazın Pr. Filoff, yasî mahzurlanndan bile endise edilc dün akşam radyoda, yeni hukumetin iç bilir. Olur dese hasmı ona göre tertib ve dış politikası hakkında bir nutuk almağa sevketmekle beraber İngiltere söylemiştir. İçin vahameti alabildiğine büvük bir Pr. Filoffun bu nutkunun dış politimes'uliyete de yol açabilecek. Şu sıkadan bahseden kısmı şudur: rada işin olur veya olmaz tarafları üzeYeni hükümet, Bulgaristanın şimdiye rinde Ruslarla gizli konuşarak açığa hiç bir şey vurmamak belki en doğru kadar güttuğü dış polıtıkayı gudecektır. Bu sıyaset, şimdiye kadar olduğu bir hareket tarzı olacaktır. Öyle de okıyor. Çok nazik mesele hak gıbi, Mihver devletleri ve üçlü pakt üyekında İngiltere hiç açık bir şey soy lerile sıkı ve samimî bir işbirliğinden ve lemiyor. Yalnız ikinci bir cephe kura ayni zamanda, cenubdoğu komşumuz cak ihrac imkânlarını uzaktan uzağa Turkiye ile mevcud dostaneden de daha farzettiren bazı telmihli, daha doğrusu kuvvetli münasebetleri idame etmek ve siyasî mahiyctli ifadelere tesadiıf olu bu münasebetleri kuvvetlendirmek arnuyor. İngilteredeki Amcrikan Genel zusundan ilham alacaktır. Bulgaristan, kurmay Başkanı General Marşal"ın büyük müttefiklerile işbirliği halinde, sözleri bu cümledendir. Bu sözlere gbre kendi payma, yeni Avrupa nizamımn Amerikaca Avrupada açılacak ikinci bir kurulmasına yardım etmektedir. O yeni cephenin ehemmiyetle derpiş edilmek A\Tupa nizamı ki adalete dayanan dete olduğuna hükmedilmek mümkündür. vamlı" bir sulhu garanti edecektir ve Amma ne zaman? Bu sene mi. geiecek memleketimizin terakkisini ve Bulgar yıl mı, yoksa 1944 veya 45 te mi? Ora milletinin refahını temin eyliyecek yelan pek belli değil. Sözün doğrusu gâne unsurdur.» Uzakdoğunun inıdadma yetişemiv en Kral yeni hükumete talimal verdi Amerikan hazırlıgı, daha doğrusu haSofya 13 (a.a.) Kral, yeni hükumearlıksızlığı Amerikanın önümüzdeki a\ tin toplantısına riyaset etmiş ve takib eYUNUS NA.DI dilecek siyaset hakkında talimat ver (Arkası sahife 3 sütun 4 te) miştır. Toplantı iki saat sürmüştür. alınacak tedbirler Yeni tedbirlere dair hazırlanan kanun lâyihası son şeklini aldı Türkiye aktüaliteleri Corregidor kalesi top ateşi altında Japonlar Birmanyada İngiliz mevzilerine karşı şiddetli hücuma geçtiler Hindistanda Madras şehrindeki halkın tahliyesine baslandı Vaşington 13 (a.e.) Pazar akşamı neşredilen Harbiye Nazırhğı tebliğinde demliyor ki: Son 24 saat zarfında Corregidor'a 12 akm yapılmıştır. Tayyare karşı koyma bataryalan, Japon tayyarelerini çok yüksekten uçmağa mecbur ettiğinden hasarlar az olmuş ve pek az telefat verilmiştir. Corregıdor ve civar adadaki kaleler Bataanda ve Manilla körfezinin (Arkası sahife 3 sütnn 3 te) \ Bulgaristan ahidlerine sadık M. Filof diyor ki: Komsumnz Türkiye ile dosfaneden de kuvvetli miinasebetlerimizi daha kuvvellendireceğiz» Ankara 13 (Telefonla) Yurdun bir çok yerlerınde kapalı veya akar bir halde bulunan suların zamanla taşmakta ve etraftaki geniş araziyi kaplıyarak birçok zararlara sebeb olmakta bulunduğu malumdur. Suların taşmasında amil olan başlıca sebebler arasında en mühimlerinın yataklarmda veya denize döküldükleri yerlerde x aktile her nasılsa bazı inşaat yapılmış veya ağac dikilmiş ve yataklarda suların tesirile bazı manialar husule gelmış ve bazı kesimlerde yatakların vukselmiş olmasıdır. Bunlar olduğu gibi kaldıkça suların taşkın zamanlennda yapacakları zararlar da gittıkçe daha genışliyecek, mıüi emek ve servetlerin heder olmasına meydan verecektir. Bu tehlikeleri gerek vukuu zamanında, gerekse vukuundan evvel onhyebilmek içln vılâyetlerın geniş salâhıyetlerle teçhiz edilmesine ve halka da bazı mukellefiyetler yukletilmesine ihtiyac ve zaruret görulmuş; bu maksadla hazırlanan kanun lâyihası Nafıa, Adliye ve Dahiliye encüraenlerinden geçerek son Snrtyeye kaçan bomba seklıni almıştır. saçlulanndan Stepan Rodçnik Yüksek seviye gösteren umumî ve huAnkara 13 (Raydo Gazetesi) Ansusî, kapalı veya akar suların taşmasile su altında kalan veya su baskmına ma karada Alman büyük elçisi Von Paruz bulunan arazi ve sınırları Nafıa Ve pene karşı yapılan suikasd teşebbüsükâletinin teklifı üzerine vekıller heyetin ne dair geçenlerde Tass ajansınm şidce tespit ve ilân olunacaktır. Bu sınırlar detli bir lisanla neşrettiği ve Reuıer ıçinde veli veya kaymakamlardan müsa ajansının naklettiği haberi gazetelerde ade alınmaksızın suyun akmasma veya okumuşsunuzdur. Sovyet basımnın bu su sevıyesinin yükselmesıne tesiri ola mevzudaki neşriyatına, haürlarsanız, şimdiye kadar ayni hava ve ayni lisanbilecek tesisat, inşaat veya tadilât yapla cevab vermeyi lüzumsuz bulduk. Bu mak, fidan veya ağac dıkmek yasak ola(Arkası sahife 3 sütun 7 de) caktır. Fennî lüzum hasıl olduğu takdirde bu sınırlar içınde sulann akmasına engel olan bına, tesisat, fıdan, ağac, sed ve savak ve dığer manialar kaldırılacaktır. Su baskjnı sırasında tehlıke ile karşılaşan koy ve kasabalarm 18 ile 50 yaş arasındaki erkekleri yıkıntıları düzeltmeğe, yarıntılan kapamağa ve baskını önlemeğe yarıyacak ellerındeki her türlü alât ve edevat, malzeme ve vasıtalarla tehlıke yerine yardıma koşmağa ve gösterilen işleri yapmağa mecburdurlar. Tehlike ile karşılaşan mahalle halkile âfetin önlenemiyeceği anlaşıldığı takdirde, tehlike bölgesi dışında kalan kornşu köy ve kasabalar halkı da yardıma çağırılacaktır. Bunlar da gösterilen işlerde çalı=mağa mecburdurlar. Matbuat Umum Müdürlüğünün? dün davetlilere gösterilen muvaffakıyetli film gazeteleri zevk ve takdirle seyredildi Matbuat Umum müdürlüğü İstanbul bürosu, Umum müdür muavini Izzeddin Tuğrul Nişbayın şehrimizde bulunması vesilesile yeni hazırlanıp henüz neşredilmemiş olan bazı M. U. M. filimlerini göstermek üzere, dün sabah saat 11 de Melek sinemasında bir toplanü tertib etmiştir. İstanbulun hemen bütün güzldelerinin, resmî ve hususî bir çok müessese müdürlerinin ve matbuat erkânuun hazır bulundukları bu toplantı, davetlilerin zengın bir büfede izazıle başlamış ve müteakıben çekilen filimler, sinemanın geniş salonunda davetlilere gösterilmiştir. M. U. M. nün pek yeni bir teşebbüsü olan Türkiyedeki aktüaliteleri filme çekmek işi, çok kısa bir zamanda neden dolayı bu kadar geniş halk kütlelerinin derin alâkasile karşılandığı, dün basın mengublarına gösterilen filimler çöyle görür görmez kolayca anlaşılıyordu. Matbuat Umum Müdürlüğü, yalnız, yurdun bellibaşlı hâdıselerini filme alarak gene yurdun her yerine yaymak bakımından bile, cidden onemli ve çok yerinde olan bu propaganda faaliyetinde, seçilen mevzuların dıkkati çeker oluşile beraber, mevzulan en gösterişli bir tarzda filme almak suretile de Türk filim(Arkası sahife 3 sütun 5 te) Rusların her kesimdeki hücunıları piiskürtüldü Kızıl birlikler, ağır insan kaybından başka 115 tank da zayi ettiler Rus ovalarındaki nehirlerin faşmasının bir ay kadar devam edeceği anlaşılıyor Berlin 13 (a.a.) Alman ordulan başkomutanlığının tebliği: Düşman Kerç yarıınadasırıda bir gün evvel ağır kayıblara uğradıktan sonra bazı noktalarda zayıf kuvvetlerle taarruza geçmiştir. Bütün düşman taarruzlan püskürtülmü.ştür. Doğu cephesinin diğer kısımlarında düşmanm yüksek sayıda kuvvetlerle yaptığı münferid taarruzlar da püskürtülmüştür. Motörlü bir piyade tümeninin an! baskın şeklinde yaptığı taarruz esnasında düşman 650 esir, 1000 ölü, 3 hücum arabası ve 40 mitralyöz kaybetmiştir. Doğu cephesinin merkez kesiminde Alman savaş ve av tayyare teşkilleri bilhassa müessir müdahalelerile ordu hareketlerini kolaylaştırmışlardır. Laponyada düşman, son günlerde, Alman keşif teşkillerinin muvaffakıyetle başardıklan ileri hareket sırasmda çok büyük kanb: zayiata uğramıştır. Savaş tayyareleri Murmansk liman tesislerini (Arkası sahife 3 sütnn 2 de) Çörçile göre harb durumu Seylân sularına büyük bir Japon filosu gelmiş Askeri vaziyet Havalarda üstünlük Peten'in tehdidi Almanlar sıkıştırırlarsa Mareşal Tulon'a giderek Fransız donanmasına iltica edecekmiş Londra 13 (a.a.) Britanova: Londraya gelen haberlere göre Mareşal Peten Amiral Darlan'a ve Laval'e karşı daha kat'î bir hattı hareket ittihaz etmiştir. Söylendiğine göre Mareşal, bunlara Almanlar mütareke şartları çerçevesini aşan imtiyazlar istedikleri takdirde Tulona giderek Fransız harb gemilerinin himayesi altma gireceğini söylemistir. Eğer denildiği gibi hakikaten İngiltere ve Rusyaya geçtise, Almanyanın ağır darbelere maruz kalması lâzım gelir Gnl. Marshal Almanyaya Yazan: Entekli General bu sene taarruza geçilH. Emir Erhilet mesine siddelle laraftar İki gündür gazetelerde Rus devlet adamlarının zıd ifadelerine raslıyoruz. Evvelâ United Press'in 11 nisanda bildirdiğine göre Sovyetler Birliğinin Amerika büyük elçisi Bay Litvinof, Filâdelfiya Siyaset Bilgileri Akademisinde bir nutuk söyliyerek bunda düşmamn durumunun •elverişli» olduğunu açıkça ifade ediyor. Litvinof nıüttefıklerin •hayalî proje» lerinden bahsettikten sonra aynen şunlan söylüyor: «Eğer devletlerden biri askeri hareketlerinde başlıca kuvvetlerini yıpratırken diğer biri muayyen olmıyan bir ileride muhtemel hareketler için kuvvetlerini saklarsa zaferimiz müemmen olamaz. Şimdiye kadar iyi yolu henüz bulamadık. ilâh..» Litvinof un yukandaki ifadesinde kuvvetleri yıpranan devlet şüphesiz kendi devleti yani Sovyet Rusya ve kuvvetlerini saklıyan da Amerikadır. Ona göre Mihver devletleri, sadece Almanyanın abluka edilmesi veya Alman şehirlerine bombalar atılmasile değil. ancak ve ancak nıuharebe meydanında yok edilebilirler. Başlıca muharebe meydam şimdi Sovyetler Birliği topraklanndadır ve bu topraklarda Almanların ve onun müttefiklerinin ezici üstünlüklerdeki tümenleri toplanmış bulunuyor. Sovyet Rusyanın Vaşington büyük elçisi, şimdiki dünya savaşının bashca meydan muharebesinin Rusya topraklannda bulunduğunu söylemekle yalnız hakikati ifade etmiştir. Evet, bu harbin talihi Avrupada Rusya meydan savaşında, ve Asyada Çinde hallolunacaktır. Rusya i^e bütün kış yaptığı o sonsuz taarruzlarla başlıca askerî kuvvetlerini yıpratmış, Almanya ile müttefikleri ise ezici Ustünlüklerde tümenlerini toplamış bulunuyor. Bay Litvinofun endişeleri buradadır, yani Rusyanın bu yaz dahi Alman taarruzlanna dayanamamasındadır. Onun için İngiltere ile Amerikanın ve bilhassa sonuncusunun da Almauyaya taarruz ve Rusya ile müşterek gayretler sarfetmesini istiyor. (Arkası sahife 3 sütun 5 te) Hayrallah Diker jübilesi Dün Üniversitede bir toplantı yapılarak yaş haddini dolduran kıymetli Profesörün hizmetleri övuldü Talebe için y apılacak yurd Parti Genel Sekreteri, 1100 talebeyi barmdıracak yurd binasının gelecek ders yıh başında biteceğini bildiriyor Cumhuriyet Halk PartLi Genel Sekreteri ve Erzurum nr=b'usu Doktor Fikri Tuzer şu beyanatta bulunmuştur: « Şehzadebaşmda Direklerarasuıda, vanan Ferah tiyatrosunun arkasına düşen ve evvelce konservatuvar binası yapılmak üzere hazırlanmış olan arsaya Parti tarafından yaptırılacak Talebe Yurdu binasına aid avanprojeler hazırlanmıştır. Yakında detay p'.ânının ihzarına baş i lanacak ve bunlar da bir aya kadar bitirilrr.iş olacaktır. Detay plânlarmın İhzarına başlanmadan önce avanprojelerjı arsa üzerine İntıbakı bakımmdan tetkıkler yapmak ve bu hususta İleride çıkabilecek her hangi bir an'.asmazlığm şimdıden önüne geçmiş olabilmek için lcab edenlerle goıüsüp anlaşmak üzere buraya geldim Bu tetkik ve görüşmeler yapılmış ve tam bir mutabakat da hasıl olmuştur. (Arkası sahife 3 sütun 2 de] M. Çörçilin Amerika . Kanada seyahatinde alınmış bir resmi Londra 13 (a.a.) Mister Çörçil. Hİnd Okyanusunda \Tiku bulan hâdiseler hakkında bu gün Avam Kamarasında şu sözleri söyledi: « 4 nisanda Hİnd Okyanusuna giren üstün Japon deniz kuvvetlerinin Seylân adnsma doğru ilerledikleri görülmüştü. Bu Japon kuvvetleri en aşağı 3 zırhlı, 5 tayyare gemisi, bir miktar ağır ve hafif kruvazörle torpido muhribi filotillâlarından müteşekkildi Bunlar arasmda 16 puslyk toplarla rnücehhez Nagato smıfına mensub yenileslirilmiş bir gemi vardı. Kolombo ve Trinkomali limanlarına karşı şiddetli hava Laarruzları yapıldı ve Japonlar ağır za(Arkası sahife 3 sütun 6 da) Hayrullah Dikçr (soldan ikinci) dü erkânı ve davetliler jübilede Üniversite (Tazuı 2 nci